‘Ibakeni ku Musango Onse uwa Lunkumbwa’
‘Ibakeni ku Musango Onse uwa Lunkumbwa’
“Umuntu nangu fye akwate ifingi nga nshi, ubumi bwakwe tabwaba mu fintu ifyo akwata.”—LUKA 12:15.
1, 2. (a) Finshi mwamona ukuti e fyo abantu muno nshiku babikako sana amano? (b) Bushe iyi mibele na ifwe kuti yatwambukila?
ABENGI batontonkanya ukuti umuntu pa kuba ne nsansa no kwikala bwino ku ntanshi, kano akwata indalama ne fyuma, nangu aingila incito ya pa muulu. Bambi na bo batila umuntu nga akwata abana, ninshi takacule ku ntanshi. Calimoneka fye apabuuta tuutu ukuti mu fyalo ifikankaala e lyo ne fipiina fine, abengi babika sana amano ku kufwaya ifyuma no kwikala bwino. Balileka ukubika amano ku fya kwa Lesa, kabili katwishi nga balatontonkanya na pali Lesa.
2 Caba fye nga filya Baibolo yasobele ilyo yatile: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesaba inshita shaibela ishayafya. Pantu abantu bakaba abaitemwa, abatemwa indalama, . . . abatemwo kwangala ukucisho kutemwa Lesa, abamoneka kwati bali-ipeelesha kuli bukapepa, lelo abakaana amaka ya buko.” (2 Timote 3:1-5) Ubwaila no bwaca, Abena Kristu ba cine bekala na bantu ba mibele ya musango yu, kanshi baliba mu bwafya ica kuti nga tabacenjele, na bo kuti batendeka ukukonkelesha imibele no kutontonkanya kwa bantu bambi. Cinshi cingatwafwa ukukanaleka cino calo ‘ukutufyantika mu cikombola ca ciko?’—Abena Roma 12:2, The New Testament in Modern English, iya kwa J. B. Phillips.
3. Kufunda nshi ukwa kwa Yesu uko twalalandapo nomba?
3 Yesu Kristu “Umwiminishi Mukalamba kabili Kawaminisha wa citetekelo cesu,” alitufundile amasambililo yacindama pali uyu mulandu. (AbaHebere 12:2) Inshita imo, ilyo Yesu alefunda abantu amasambililo yacindama ayengabafwa ukukosa mu kupepa Lesa, umwaume umo acilingenye Yesu no kumulomba ukuti: “Mwe Kasambilisha, ebeni munyinane aakane na ine icuma ca bupyani.” Pa kwasuka, Yesu afundile ulya muntu isambililo lyacindama, pamo na bonse abaleumfwako. Yesu asokele ukuti ulunkumbwa talwawama nangu panono, kabili akoseshe icishinka ilyo ashimike icilangililo ico tufwile ukutontonkanyapo sana. Na ifwe tulingile ukubika amano ku fyo Yesu alandile bulya bushiku no kutontonkanya pa busuma bwingafuma mu kumfwila amashiwi yakwe.—Luka 12:13-21.
Ico Ulya Muntu Alombele Tacalolelemo
4. Mulandu nshi tacalolelemo filya umuntu umo acilingenye ilyashi lya kwa Yesu?
4 Ilyo ulya muntu talacilinganya ilyashi, Yesu umwine alefunda abasambi bakwe pamo na bantu bambi ukuti tabafwile ukuba no bumbimunda kabili balingile ukushipa no kusumina Umwana wa muntu pa menso ya bantu. Abafundile no kuti Lesa alapeela umupashi wa mushilo ku kwaafwa abantu bakwe. (Luka 12:1-12) Kanshi ifyo Yesu alelandapo fyali ifyacindama sana kabili abasambi bakwe balekabila ukubikako sana amano. Palya pene ninshi Yesu alebafunda ifyacindama, e lyo ulya muntu ena acilingenye ilyashi no kulomba Yesu ukuti amwafweko pa bwafya bwa kwakana ifyuma ubo nakalimo akwete na balupwa lwakwe. Na lyo line, kuli icacindama ico tulingile ukusambililako kuli ici cacitike.
5. Bushe ifyo ulya muntu alombele fyasokolwele cinshi pali ena?
5 Icitabo cimo citila “ilingi line ifyo umuntu aletontonkanyapo ilyo aleumfwa ilyashi lya kwa Lesa, e fyo mwingeshibilako ifyo aabikako sana amano mu mikalile yakwe.” Ilyo Yesu alelanda pa fyacindama ifingafwa umuntu ukukosa mu kupepa, nalimo ulya muntu ena aletontonkanya fye pa fyo engacita pa kuti akakwate indalama na shimbi. Baibolo tayatweba nga ca cine paali umulandu wine wine uwalengele ukuti aleilishanya pa fyuma fya bupyani. Nakalimo ulya muntu alefwaya fye ukushukila Yesu pantu alishibe ukuti alikwete amaka ya kupingula bwino imilandu ya bantu. (Esaya 11:3, 4; Mateo 22:16) Nangu ca kuti tatwaishiba bwino icalengele ulya muntu ukulanda na Yesu, icipusho cakwe cena citulanga ukuti alikwete ubwafya ubukulu mu mutima wakwe. Ulya muntu tabikile amano nangu panono ku fingamwafwa ukuba na bucibusa na Lesa. Ifyo uyu muntu acitile, fifwile ukulenga na ifwe ukutontonkanya pa fyo twaba! Tutile tuli pa kulongana kwa Bwina Kristu, nga tatucenjele kuti twaleka amano yesu ukuya kuli fimbi nangu kuti twatendeka ukutontonkanya pa fyo tulefwaya ukuyacita nga twafuma mu kulongana. Mu nshita ya kucite fyo, natulebika amano ku filelandwa no kutontonkanya pa fyo twingacita pa kuti tulekosha bucibusa bwesu na Shifwe wa ku muulu Yehova Lesa no kulakosha ukwampana kwesu na Bena Kristu banensu.—Amalumbo 22:22; Marko 4:24.
6. Cinshi Yesu akaanine ukucita ifyo ulya muntu amulombele?
6 Nangu tatwaishiba bwino bwino icalengele ulya umuntu ukulomba Yesu ukumwafwa, Yesu alikeene ukucita ifyo alombele. Amwaswike fye ukuti: “We muntu, nani ansontele ukuba kapingula nelyo kaakanya wenu?” (Luka 12:14) Yesu ayaswike ulya muntu ifyo na bantu bonse baishibe, pantu Amafunde ya kwa Mose yalandile ukuti abapingushi abo basontele mu misumba e bafwile ukupingula ilya milandu. (Amalango 16:18-20; 21:15-17; Ruti 4:1, 2) Lelo Yesu wena abikile sana amano ku mulimo wacindamisha uwa kushimika ubunte pa cine ca Bufumu no kusambilisha abantu ifyo Lesa afwaya. (Yohane 18:37) Na ifwe tukonka filya fine Yesu acitile, tatubika sana amano ku kufwaya ukupwisha amafya ya muno calo, tupoosa sana inshita na maka yesu ku kubila imbila nsuma no ‘kulenga aba nko shonse ukuba abasambi.’—Mateo 24:14; 28:19.
Cenjeleni ku Lunkumbwa
7. Bushe Yesu ailwike shani ubwafya ubo ulya muntu akwete?
7 Yesu aleishiba ifyo umuntu aletontonkanya mu kati ka mutima wakwe, kanshi alishibe ukuti ulya muntu alikwete ubwafya ubukalamba kabili Yesu alishibe ukuti nangu amwafwe, ubwafya bwakwe tabwapwe. Kanshi Yesu takeene fye ukucita ifyo bamulombele, lelo alandile na pa bwafya bwali mu mutima wa ulya muntu, kabili atile: “Cenjeleni no kuibaka ku musango onse uwa lunkumbwa, pantu umuntu nangu fye akwate ifingi nga nshi, ubumi bwakwe tabwaba mu fintu ifyo akwata.”—Luka 12:15.
8. Bushe ulunkumbwa cinshi, kabili ni kwi lwingafisha umuntu?
8 Ulunkumbwa te kufwaya fye indalama nangu ukufwaya ifintu, pantu fwe bantu tulakabila indalama e lyo ne fintu fimbi ifyo tubomfya mu mikalile. Ulunkumbwa, kufwaya ifyuma nelyo ifikwatwa ukwacila mu cipimo, nangu ukufwaya ukupoka fye ne fya bene. Uwa lunkumbwa alakonkanyapo ukufwaya na fimbi kabili wa kaso ica kuti alafwaya ukupoka ne fya bene. Afwaya ukukwata ne fyo ashilekabila kabili tatontonkanya na pali bambi. Uwa lunkumbwa atontonkanya fye pa co alefwaya kabili afwaya ukuti mpaka fye akwate ico cintu, kanshi ico cine alefwaya ciba kwati e Lesa wakwe. Nomba ibukisheni ukuti umutumwa Paulo atile umufunushi nelyo uwa kaso ni kapepa wa tulubi kabili takapyane Ubufumu bwa kwa Lesa.—Abena Efese 5:5; Abena Kolose 3:5.
9. Ni muli finshi ulunkumbwa lwa bantu lumonekela? Landeni pali bamo bamo abali no lunkumbwa.
9 Na kabili, kuti twatemwa no kulanda pali filya Yesu asosele ukuti tuibake ku “musango onse uwa lunkumbwa.” Ifyo umuntu engakumbwa fingi sana. Mwi funde lya kulekelesha pa Mafunde Ikumi, Lesa alandile pali fimo fimo ilyo atile: “Wilakumbwa ng’anda ya mubiyo, wilakumbwa muka mubiyo, nangu mubomfi wakwe umwaume, nangu ni cishiko wakwe, nangu ni ng’ombe yakwe, nangu ni mpunda yakwe, nangu conse ica mubiyo.” (Ukufuma 20:17) Mu Baibolo mwaliba abantu abengi ababembwike icabipisha pa mulandu wa lunkumbwa. Satana e wabalilepo ukukumbwa ifya bene, akumbilwe ubukata, umucinshi na maka ifyo Yehova eka fye alinga ukupokelela. (Ukusokolola 4:11) Efa na o akumbilwe insambu ya kuipingwila ifya kucita, kabili pa mulandu wa kuti alyumfwilile ubufi bwa kwa Satana, e waletele ulubembu ne mfwa ku bantu bonse. (Ukutendeka 3:4-7) Ifibanda na fyo, kale fyali ni bamalaika abasuma fye, nomba ‘tabasungile ififulo fyabo ifya kubalilapo, lelo bashiile ubwikalo bwabo ubwalinga’ pa mulandu wa kukumbwa ifyo bashakwete insambu ya kucita. (Yuda 6; Ukutendeka 6:2) Tontonkanyeni na pa fyacitile Balaamu, Akani, Gehasi, na Yuda Iskariote. Mu nshita ya kutasha Lesa pa fisuma ifyo abacitile, bali no lunkumbwa lubi kabili balefwaya sana ukunonka ifyuma, na pa kulekelesha bali-iletelele kabili Lesa alibapingwile icabipisha.
10. Kuti ‘twacenjela’ shani nga filya Yesu atusokele?
10 Kanshi calilingile ukuti ilyo talalanda ukutila tufwile ukuibaka ku lunkumbwa, Yesu abalile atusoka ukuti “cenjeleni”! Mulandu nshi? Pantu fwe bantu tulamona bwangu ukuti umunensu wa kaso kabili wa lunkumbwa, nomba limo tulafilwa ukusumina ukuti na ifwe tuli no bwafya bumo bwine. Lelo umutumwa Paulo atile “ukutemwa indalama e shinte lya bubi bwa misango yonse.” (1 Timote 6:9, 10) Yakobo umusambi wa kwa Yesu na o atile ulunkumbwa nga “lwaimita, lufyala ulubembu.” (Yakobo 1:15) Kanshi nge fyo Yesu atusokele, tulingile ‘ukucenjela.’ Tatufwile ukwikalila fye ukuceeceeta abanensu ukuti tumone nga bali no lunkumbwa, lelo tufwile ukutontonkanya pa fyo ifwe bene twaba no kumona ifyo twabikako sana amano. Nga tulecite fyo, e lyo ‘twingaibaka ku lunkumbwa lwa musango onse.’
Ukukwata Ifingi nga Nshi
11, 12. (a) Bushe Yesu asokele shani pa lunkumbwa? (b) Mulandu nshi tufwile ukumfwila ifyo Yesu asokele?
11 Kuli na cimbi icifwile ukutulenga sana ukuibaka ku lunkumbwa. Moneni ifyo Yesu nomba alandile, atile: “Umuntu nangu fye akwate ifingi nga nshi, ubumi bwakwe tabwaba mu fintu ifyo akwata.” (Luka 12:15) Ukwabula no kutwishika, tufwile ukutontonkanyapo sana pali aya mashiwi pantu tuleikala mu calo umo abantu bamona kwati pa kwikala bwino no kuba ne nsansa, kano fye umuntu nakwata ifyuma ifingi. Ico Yesu alandilepo pali ili lembo ca kuti nangu umuntu engakwata ifingi shani, takabe ne nsansa no kwikala bwino pa mulandu fye wa kuti alikwata ifyuma ifingi nga nshi.
12 Nomba bamo limbi kuti bakaana. Kuti batila ukukwata ifyuma kusuma sana pantu kulalenga umuntu ukwikala bwino no kuipakisha ubumi. Kanshi balabombesha ukucila mu cipimo pa mulandu wa kuti balafwaya ukushita fyonse ifyo balefwaya e lyo ne fipe fya muno nshiku. Batontonkanya ukuti nga bakwata ifyo fintu, bakekala bwino sana. Nomba pa mulandu wa kumwena ifintu muli iyi nshila, balafilwa ukumfwa icishinka ico Yesu alandile pali ili lembo.
13. Cinshi tufwile ukwishiba pa bumi bwa muntu na pa fyo akwata?
13 Pali Luka 12:15, Yesu talandile pa busuma nangu ububi bwaba mu kukwata ifintu ifingi. Icishinka Yesu alandile ca kuti ubumi bwa muntu tabwaba “mu fintu ifyo akwata,” e kutila ifintu ifyo akwata kale. Ico cena cishinka, pantu bonse twalipwa no kwishiba ukuti pa kwikala pa calo nelyo pa kuba no bumi, tatukabila no kukwata ifintu ifingi sana. Tukabila fye ifya kulya ifinono, ifya kufwala no mwa kusendama. Abakaankala balikwata ifingi nga nshi, lelo abapiina bena balacula pa kusanga ifyo bakabila. Nomba umuntu nga afwa, ubupusano bwaba pa mukankaala no mupiina e po bupwila. (Lukala Milandu 9:5, 6) Kanshi pa kuti tutile umuntu alacita ico abela pano calo no bumi bwakwe bwalicindama, te kutila kano fye akwata ifyuma kabili nangu umuntu takwete ifyuma ubumi bwakwe kuti bwacindama. Nomba pa kuti twishibe bwino umwalola aya mashiwi, natulande pe shiwi lya kuti “ubumi” ilyo Yesu abomfeshe.
14. Cinshi twingasambilila kwi shiwi lyapilibulwa ukuti “ubumi” pali Luka 12:15?
14 Ilyo Yesu alandile ukuti ‘ubumi bwa muntu tabwaba mu fintu ifyo akwata,’ mwi buuku lya Mbila Nsuma ilya kwa Luka, ishiwi lya ciGriki (ilya zo·eʹ) ilyo Yesu abomfeshe ilyapilibulwa ukuti “ubumi,” talyalola mu kuti imikalile ya muntu nelyo imicitile yakwe, lelo lipilibula ukuti umweo wakwe wine nelyo umuntu wine. Ico Yesu alelandapo ca kuti nampo nga tuli bakankaala nelyo tuli bapiina, nangu twalikwata ifingi nelyo tulacula pa kusanga ifyo tukabila, tatwishiba ne myaka twingekala pa calo kabili tatwishiba nampo nga mailo tukaba no bumi nelyo iyo. Mu lyashi lyakwe ilya pa lupili, Yesu atile: “Nani pali imwe nga alesakamikwa engalundako umukono umo ku bumi bwakwe?” (Mateo 6:27) Baibolo yalitweba bwino bwino ukuti Yehova eka fye e “kamfukumfuku ka mweo,” kabili nga tulemubombela mu cishinka, e wingatupeela fye no “bumi ubwine bwine,” nelyo “ubumi bwa muyayaya,” ubumi ubushipwa, ku muulu nelyo pano calo.—Amalumbo 36:9; 1 Timote 6:12, 19.
15. Cinshi cilenga abengi ukucetekela ifyuma?
15 Amashiwi ya kwa Yesu yatulanga ukuti ilingi line abantu tabeshiba bwino icacindama ico babela pa calo. Abantu bonse nampo nga bakankaala nelyo bapiina, tabapwililika kabili baya fye kumo kwine. Mose atile: “Inshiku sha myaka yesu shabe myaka amakumi cinelubali, kabili imyaka amakumi cinekonsekonse nga tuli aba mapiki; lelo isasa lya lupi lya iko kucucutika no bucushi, pantu ilapitingana, e lyo twapupuka twaya.” (Amalumbo 90:10; Yobo 14:1, 2; 1 Petro 1:24) E mulandu wine abashaba na bucibusa na Lesa ilingi line bakwatila amano ayo umutumwa Paulo alandilepo aya kuti “tulye no kunwa, pantu mailo tukafwa.” (1 Abena Korinti 15:32) Bambi na bo, nakalimo pa mulandu wa kuti balishiba ukutila umuntu takokola pano calo kabili tabaishiba ne fingabaponena, batila ifyuma e fingabafwa ukwikala bwino. Napamo batontonkanya ukuti nga bakwata ifipe ifingi e lyo bengekala bwino sana. Kanshi balabombesha ukucila mu cipimo ukutuulika ifipe ne fyuma ifingi pantu bamona kwati ukukwata ifyuma e kwingabalenga ukwikala bwino no kuba ne nsansa.—Amalumbo 49:6, 11, 12.
Icingalenga Umuntu Ukwikala Bwino
16. Finshi twingamwenako ukuti umuntu alacita ifyacindama ifyo abelako?
16 Kwena tatulekaana ukuti imikalile ya pa muulu pamo nga ukukwata ifya kulya ifingi, ifya kufwala ifingi, ing’anda iisuma, e lyo ne fisuma na fimbi, kuti fyalenga umuntu ukwikala fye bwino. Ca cine ukuti umuntu nga wa fyuma, kuti alekwata indalama sha kulipila ku cipatala ne sha kushita umuti kabili nakalimo kuti aikalako ne myaka iingi. Nomba bushe ifyo fine e fyacindamisha ifyo umuntu abela pano calo kabili bushe kuti twatila e mikalile isuma? Impendwa ya myaka iyo umuntu engekala pa calo no bwingi bwa fyuma ifyo enganonka, te fyo twingamwenako ukuti uyo muntu alicita ifyacindama ifyo abelako pano calo. Umutumwa Paulo asokele ukuti ukucetekela ifyuma takwawama iyo. Alembele kuli Timote ukuti: “Konkomesha aba fyuma muli buno bwikashi ukukanayumfwa, nangu kusubila ifyuma ifishingacetekelwa, kano Lesa, uutupeela ifintu fyonse ifya kuti tuleipakisha.”—1 Timote 6:17.
17, 18. (a) Bakankaala nshi abaliko kale abo twingatemwa sana ukupashanya? (b) Cilangililo nshi Yesu alandile ico tukalandapo mu cipande cikonkelepo?
17 Ukucetekela ifyuma takwawama, pantu ifyuma ‘tafingacetekelwa.’ Icikolwe Yobo ali umukankaala sana, lelo ilyo akayofi ka kupumikisha kamuponene, ifyuma fyakwe tafyamwafwile nakalya; fyapwile fye mu bushiku bumo. Icayafwile Yobo ukushipikisha amesho na macushi yonse ayamuponene, ni bucibusa bwakwe ubwakosa na Lesa. (Yobo 1:1, 3, 20-22) Nangu fye ni Abrahamu na o alikwete sana ifyuma, lelo alisumine ukucita ifyo Yehova amwebele nangu ca kuti fyalyafishe, kabili Lesa alimupaalile pantu aishileba ‘wishi wa cinkupiti wa nko.’ (Ukutendeka 12:1, 4; 17:4-6) Yobo na Abrahamu e lyo na bambi abo Baibolo yalandapo, e bo tulingile ukupashanya. E ico kanshi, nampo nga tuli baice nelyo tuli bakalamba, tufwile ukutontonkanyapo sana pali uyu mulandu no kuiceeceeta pa kuti twishibe ifyo twabikako sana amano mu mikalile yesu ne fyo twacetekela.—Abena Efese 5:10; Abena Filipi 1:10.
18 Ala mwandini fingi twasambililako ku mashiwi yanono ayo Yesu alandile pa lunkumbwa na pa fyo tufwile ukumona ifyuma. Lelo kwali na fimbi ifyo Yesu aletontonkanyapo, kabili ashimike ne cilangililo icisuma sana pa mukankaala uo Lesa aitile ukuti iciwelewele. Bushe ifyo Yesu alandile muli ici cilangililo filacitika na muno nshiku kabili finshi twingasambililako? Mu cipande cikonkelepo e muli ifyasuko.
Kuti Mwatilapo Shani?
• Cinshi twingasambilila kuli filya Yesu akeene ukupingula umulandu wa muntu umo uwali mwi bumba?
• Mulandu nshi tulingile ukuibakila ku lunkumbwa, kabili kuti twaibaka shani?
• Mulandu nshi ubumi bwa muntu bushabela mu fintu ifyo akwata?
• Cinshi icacindamisha ico umuntu abelako kabili icingamulenga ukwikala bwino?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 23]
Mulandu nshi Yesu akaanine ukupingula umulandu uo umuntu umo akwete na balupwa lwakwe?
[Icikope pe bula 23]
Ulunkumbwa kuti lwalenga umuntu ukucita ifishaibipila
[Ifikope pe bula 25]
Bushe Abrahamu alangile shani ukuti tacetekele ifyuma?