Muletasha Bambi pa Fisuma Ifyo Bacita

BUSHE mwalitala amumfwapo umuntu aleilishanya ukutila abakalamba ba ncito tabamutasha pa mibombele yakwe iisuma? Bushe na imwe nalimo mwali-ilishanyapo ukuti tabamutasha? Nelyo nga uli mwaice, bushe na iwe walitala auilishanyapo ukuti abafyashi bobe nelyo bakafundisha tabakutasha?

Ca cine, limo kulaba ifilenga umuntu ukuilishanya kabili ukuilishanya kumo takwabipa. Lelo umwina Germany umo uwasambilila alondolwele ukuti, ababomfi nga baleilishanya ukutila tababatasha, ilingi line icibakalifya umutima te kutila tababatasha iyo, lelo mulandu wa kuti abakalamba ba ncito tababapoosako amano. Kwena nga cabe fi, ninshi cine cine paliko ubwafya. Ifintu fibili ifyacindama sana nga tulefwaya ukulaumfwana bwino na bantu bambi, kubatasha no kulabapoosako amano.

E fyo caba na lintu tulebomba imilimo ya kwa Lesa. Ababa mu cilonganino ca Bena Kristu bafwile ukwishibikwa ukutila balatasha abanabo pa fisuma ifyo balecita kabili balitemwana e lyo no kuti balapoosa amano ku bantu banabo. Icilenga ababa mu cilonganino ukuba ne yi mibele isuma ni co balakonka amafunde yaba muli Baibolo. Lelo nangu ca kutila mu cilonganino cesu mwaliba sana icitemwiko, tufwile ukutwalilila ukulatemwana sana na bambi. Ilyo tuletontonkanya pa kutwalilila ukutemwana, lekeni tulande pa bantu batatu abaletasha bambi. Abo twalalandapo ni aba: Elihu umubomfi wa kwa Lesa uwaliko ninshi no buKristu tabulatendeka, umutumwa Paulo, e lyo na Yesu Kristu wine.

Beni ne Cikuuku Kabili Cindikeni Bambi pa Kubalungika

Elihu, uo cimoneka kwati ali ni lupwa wa kwa Abrahamu, alyafwile sana Yobo ukwishiba ukuti bucibusa bwakwe na Lesa bwali fye bwino. Elihu aali ne cikuuku no mucinshi pa kulanda na Yobo. Alitekenye no kulolela inshita yakwe iya kulandapo. Na kabili, nangu ca kuti abaleitunga ukuba abanankwe ba kwa Yobo balelanda fye pa fyo balemona ukuti e fyo alufyenye, Elihu wena talungike fye Yobo, lelo bwangu bwangu alitashishe Yobo pa fyo aali umulungami. Pa kutasha Yobo, Elihu alandile ne citemwiko kabili alibikile amano kuli Yobo pantu ali ni cibusa wakwe. Elihu alelumbula ne shina lya kwa Yobo pa kulanda nankwe, talandile nga balya bambi abaleitunga ukuba ifibusa fya kwa Yobo abashalemulumbula ne shina. Mucinshi mucinshi atile: “Lelo, we Yobo, shi umfwa ukulanda kwandi, na ku fyebo fyandi fyonse kutika.” Mu mucinshi, Elihu alandile kwati e uli no bwafya ubo Yobo akwete kabili atile: “Mona, ine ndi nga iwe kuli Lesa; na kwi loba e ko nasuninwe na ine.” Na kabili, pa kutasha Yobo, Elihu atile: “Nga uli ne ca kulanda, njasuka; sosa, pantu ndefwayo kukulungamikila.”—Yobo 33:1, 6, 32.

Nga tulelanda na bambi cikuuku cikuuku no kubacindika, cimo no kutila tulebatasha. Ciba kwati tuleeba uyo muntu ukuti, ‘Nalibika amano kuli imwe kabili mwalilinga  ukumucindika.’ Nga twacite fyo ninshi cine cine twalitemwa uyo muntu kabili twalimubikako amano.

Ukuba no mucinshi ku bantu uko tulelandapo te kuba fye ne mibele isuma nelyo ukukonka intambi ishisuma. Pa kuti bambi bamone ukuti twalibacindika icine cine, tulingile ukubacindika no mutima onse kabili mu bufumacumi. Tulingile ukubacindika pa mulandu wa kuti twalibabikako amano icine cine kabili twalibatemwa.

Ukutasha Bambi Mano Mano

Umutumwa Paulo alitulangile ukuti limo ukutasha bambi mano mano kusuma nangu ca kuti cilemoneka kwati tapali ifisuma ifyo balecita. Inshita imo ilyo Paulo atashishe bambi ni lilya ali pa lwendo lwakwe ulwa cibili ulwa bumishonari ilyo ashimikile mu Atena kabili alandile na baGriki bamo abasambilile sana amano ya bantunse. Alandile na bo ifishinka ifyalelanga ukuti imipepele ya buKristu ya cine. Moneni ifyo Paulo ali uwacenjela nangu ca kuti calyafishe pa kulanshanya na bo. Baibolo itila: “Lelo bamo aba mano ya bantunse abena Epikuri na bena Stoiki batendeke ukupilikana nankwe, kabili bamo baletila: ‘Cinshi ico uyu kabwabwata alefwaya ukusosa?’ Bambi batile: ‘Alemoneka ukuba kasabankanya wa milungu imbi imbi.’” (Imilimo 17:18) Nangu ca kuti ifyo bamwebele tafyaweme, Paulo tafulilwe iyo, kabili atile: “Mwe bena Atena, nimona ukuti muli fyonse mulemoneka ukuba abaipeelesha ku kutiina imilungu ukucila bambi.” Mu nshita ya kubasuusha pa mulandu wa kuti balepepa ifilubi, Paulo alibatashishe pa fyo baipeeleshe mu mipepele yabo.—Imilimo 17:22.

Bushe filya Paulo abatashishe bwali bumbimunda? Nakalya. Alishibe ukuti tawali mulimo wakwe ukupingula abo aleshimikila; aleibukisha ukuti na o wine kale taishibe icine. Umulimo wakwe wali wa kushimikila abantu icebo ca kwa Lesa, te kubapingula iyo. Pa mulandu wa kuti aleibukisha ifyo aali kale, Paulo aishibe ifyo ne Nte sha kwa Yehova abengi muno nshiku basanga ukuti e ficitika: Bamo abali kale abakosa sana mu mipepele ya bufi, mu kuya kwa nshita balasuka baba bakapepa ba cine abakamamo na menshi.

Imilandile ya kwa Paulo yaliweme kabili yalengele abo alelandako ukumfwa. Baibolo itila: “Abantu bamo bailundile kuli wene kabili balisumine, pali abo pali na Dionusi, kapingula wa mu cilye ca Areopagi, no mwanakashi ishina lyakwe Damari, na bambipo.” (Imilimo 17:34) Ala mwandini Paulo alicitile bwino ukutasha abena Atena pa mulandu wa kuti balepepa, ukucila ukubasuusha ukuti tabaishibe icine! Alibatashishe nangu ca kuti imipepele yabo tayali ya cine. Abantu abakonka ifisambilisho fya bufi pa mulandu wa kuti e fyo baishiba, ilingi line balaba ne mitima iisuma.

Ilyo Paulo bamwitile ukuti ayeipokolola kuli kateka Herode Agrippa II, alandile na Herode mano mano. Abantu balishibe ukuti Herode aupile nkashi yakwe Berenike, icintu ico Icebo ca kwa Lesa cakaanya ukwabula no kupita mu mbali. Nangu cali ifyo, Paulo talandilepo nangu cimo pa cupo ca kwa Herode. Lelo atashishe Herode pa fisuma fimo ifyo aishibe. Paulo atile: “Pa milandu yonse iyo abaYuda bampeele, mwe Mfumu Agripa, ndi ne nsansa pa kuti ni kuli imwe nalaisosela leelo, apo mwalishibisha intambi shonse no kukansana ifya mu baYuda.”—Imilimo 26:1-3.

Ala na ifwe kuti cawama sana nga twaba abacenjela nga Paulo ilyo tulelanshanya na bambi! Ukutasha umwina mupalamano, nangu uo tusambilila nankwe ku sukulu, nelyo uo tubomba nankwe, kuti kwalenga tuleumfwana bwino kabili kuti kwalenga uyo muntu ukuba ne mibele isuma. Nga tuletasha bambi mu cishinka, kuti twalenga abantu ba mitima ya bufumacumi ukwishiba bwino bwino icine no kuleka ifisumino ifishaba mu Baibolo e lyo no kuleka imibele yabipa.

Yesu Aletasha Sana Bambi Kabili Tulingile Ukumupashanya

Yesu aletasha bambi. Ica kumwenako fye, ilyo abuushiwe e lyo no kuya ku muulu, Lesa aebele Yesu ukulanda ku filonganino 7 ifya mu Asia Minor ukupitila mu mutumwa Yohane. Alitashishe abalingile ukutashiwa. Ku filonganino fya ku Efese na ku Pergamo, alandile amashiwi ya kuti: “Nalishiba imilimo yobe, no kucucutika kobe no kushipikisha kobe, no kuti tawingatekelesha ababi”;  “waliikatisha ishina lyandi, kabili tawakeene ukuntetekela.” Ku bena Tuatira na ko atile, “nalishiba imilimo yobe, no kutemwa kobe ne citetekelo cobe no kupyunga kobe no kushipikisha kobe, no kuti imilimo yobe iya nomba yacila iya ntanshi.” Nangu fye ni mu cilonganino ca ku Sarde umwali na bamo abalekabila ukubalungika sana, Yesu alimwenemo bamo abalingile ukutashiwa, kabili abebele ukuti: “Lelo, uli na mashina yanono mu Sarde aya bashakoweshe mingila yabo, kabili bakenda na ine nabafwala iyabuuta, pantu baliwamina.” (Ukusokolola 2:2, 13, 19; 3:4) Cine cine kuti twapashanya Yesu pantu aletasha sana bambi!

Na ifwe tulingile ukupashanya Yesu, tatufwile ukusuusha ibumba lyonse pa mulandu fye wa kuti bamo nabalufyanya, nangu ukufunda fye bambi ukwabula ukubatasha pa fisuma ifyo balebomba. Na lyo line, cisuma ukwishiba ukuti nga tuletasha fye bambi ilyo tulefwaya ukubalungika, limbi tabakomfwe ne fyo tukalanda. Lyonse fye muletasha bambi nga bacitapo fimo ifisuma! Nga mulecite fyo, ilyo kwaba inshita mulefwaya ukubalungika, bakomfwa bwangu ifyo mukalanda na bo.

Baeluda Balatasha Bambi

Ba Cornelia Abena Kristu ababa pa maofeshi ya Nte sha kwa Yehova ku Bulaya, balebukisha ifyacitike muli ba 1970 ilyo kangalila wenda abepwishe nga balabelenga bwino bwino Baibolo na bamagazini. Ba Cornelia batile: “Ukulanda fye icishinka, nalyumfwile insoni.” Lelo ba Cornelia balisumine ukuti balefilwa ukupwisha ukubelenga bamagazini bonse. Na kabili batile: “Mu nshita ya kunsuusha ukuti nshipwisha ukubelenga bamagazini bonse, kangalila wenda alintashishe ukuti ndabelenga ukufika apapelele amaka yandi. Amashiwi alandile aya kuntasha  yalinkoseleshe sana ica kuti ukufuma lilya line ndaibikilishako ukupwisha ukubelenga bamagazini.”

Ba Ray, ababombela pa maofeshi ya Nte sha kwa Yehova ku Bulaya, tabalaba ifyacitike pa bushiku batampile ukubomba bupainiya bwa nshita yonse. Kangalila wa kutangilila mu cilonganino calimo ba Ray uwalebomba ne ncito, kabili alikwete no lupwa ne milimo iingi sana mu cilonganino, aingile mu Ng’anda ya Bufumu no kulungama fye pali ba Ray no kubepusha ukuti: “Leelo na mutendeka bupainiya, bushe mwacibomba shani?” Nomba palipita ne myaka nakalimo 60, ba Ray bacili balebukisha ifyo ulya eluda alebatontonkanyapo.

Nge fyo twaumfwa muli ifi fyacitike, umuntu alabomba bwino sana nga twamutasha no mutima onse, ukucila ukutasha kwa pa kanwa fye nelyo ukwa bumbimunda. Mu cilonganino ca Bwina Kristu, fingi ifyo twingatashishapo abasumina banensu. Kuti twabatasha pa fyo batemwa ukubombela Yehova, pa fyasuko fyabo ifisuma pa kulongana, na pa fyo bashipa pa kulanda amalyashi pa cisebele nangu ilyo bali mu cilangililo. Kuti twabatasha na pa fyo bacincila mu mulimo wa kushimikila no kusambilisha, na pa fyo babika sana amano ku mulimo wa Bufumu na ku kubombela Lesa. Nga tuletasha bambi, na ifwe tulomfwa bwino sana. Tulaba ne nsansa kabili ukutasha kulatwafwa ukutontonkanya pa fisuma ifyo bambi balecita.—Imilimo 20:35.

Baeluda bafwile ukulatasha aba mu cilonganino pa milimo isuma iyo babomba. Kabili nga balelungika icilonganino, bafwile ukuba ne cikuuku. Lelo tabacilamo ukufwaya ukuti fyonse fye kano fyaololoka ica kutila nangu umuntu alufyanyako fye panono, bena ninshi bamona kwati cabipa sana.

Baeluda ba mu cilonganino balakoselesha sana aba bwananyina nga balepashanya Elihu muli filya ali no mucinshi ne citemwiko pa kulanda kuli bambi, nga balelanda na bambi mano mano nga filya Paulo acitile, kabili nga balebika na mano ku bantu nge fyo Yesu acitile. Nga tuletasha bambi bakalabomba bwino sana kabili kuti tuleumfwana bwino na bo no kuba ne cimwemwe. Ilyo Yesu alebatishiwa, na o wine afwile alitemenwe sana ukumfwa ishiwi lya kwa Wishi ukufuma mu muulu uwamutashishe ati: “Ni we Mwana wandi uwatemwikwa; muli iwe e mo mbekelwa”! (Marko 1:11) E ico natuletasha bamunyinefwe mu bufumacumi no kulanda amashiwi ayasuma, ne ci cikalenga imitima yabo ukucankwa.

[Ifikope pe bula 15]

Abantu baleumfwa ifyo Paulo alelanda pantu alelanda na bo mano mano, e fyo bakomfwa na kuli ifwe

[Icikope pe bula 16]

Umuntu alabomba bwino sana nga mwamutasha mu bufumacumi kabili ne citemwiko