Umulandu Ifyabipa Ficitikila Ukufika na ino Nshita

BAIBOLO itila: “Yehova [Lesa] alilungama mu mibele yakwe yonse.” (Amalumbo 145:17; Ukusokolola 15:3) Kasesema Mose alandile pali Yehova ukuti: “Ya mpomfu imicitile yakwe; pantu imibele yakwe yonse bupingushi: Lesa wa cishinka kabili uwabulo bupondamishi, uwalungama kabili uwatambalala.” (Amalango 32:4) Pali Yakobo 5:11 napo patila: “Yehova wa citemwishi nga nshi kabili wa luse.” Kanshi Lesa te ulenga ifyabipa ukucitika kabili te kuti acite ifyabipa.

Umusambi Yakobo alembele ukuti: “Ilyo umuntu aeshiwa, etila: ‘Ni Lesa e ulenjesha.’ Pantu Lesa te kuti eshiwe ku bubi, kabili umwine tesha umuntu iyo.” (Yakobo 1:13) Yehova Lesa tesha abantu ku bubi kabili teti atunke abantu ukucita ifyabipa. Ninshi ni nani uulenga kube ububifi no kucula?

Nani Alenga Ububifi?

Uwalembeleko Baibolo Yakobo atile abantu nabo balalenga kube ukucula. Alembele ukuti: “Umuntu onse eshiwa ilyo alembulwa no kubelelekwa ku lunkumbwa lwakwe lwine. E lyo ulunkumbwa, ilyo lwaimita, lufyala ulubembu; no lubembu, ilyo lwafishiwapo luleta imfwa.” (Yakobo 1:14, 15) Limo abantu bacita ifyo abene balefwaya nangu cingati fyalilubana. E lyo tontonkanyeni na pa fintu ifyo ulubembu lulenga abantu ukucita. Ulubembu kuti lwalenga umuntu ukulafwaisha ukucita ifintu ifyalubana umwingafuma ifyabipa. (Abena Roma 7:21-23) Na kabushe, ulubembu abantu bapyana ‘lwalibateka nge mfumu,’ lulenga balecita ifyabipa ifilenga bambi ukuculilamo. (Abena Roma 5:21) Na kabili, ababifi kuti batunka bambi ukucita ifyabipa.—Amapinda 1:10-16.

Lelo, uulenga sana ifyabipa ukulacitika ni Satana Kaseebanya. E walenga mu calo mube ububifi. Yesu Kristu aitile Satana ukuti “umubifi” no kuti “kateka wa pano calo,” e kuti kateka wa bantunse ababifi. Abantu abengi batungululwa na Satana pantu basalapo ukukaana ukulakonka inshila shisuma isha kwa Yehova Lesa, kabili bacita ifyo Satana afwaya. (Mateo 6:13; Yohane 14:30; 1 Yohane 2:15-17) Pali 1 Yohane 5:19 patila: “Icalo conse calaala mu maka ya mubifi.” Na kuba, Satana na bamalaika bakwe e ‘balufya aba pano isonde bonse’ pa  kuti fye pabe “akalanda.” (Ukusokolola 12:9, 12) E ico, uulenga ifyabipa ifingi ukulacitika pano calo ni Satana Kaseebanya.

Pali Lukala Milandu 9:11 paliba umulandu na umbi uo ifyabipa ficitikila. Patila: “Inshita ne ca mankumanya fiponena [ifwe] bonse.” Yesu alandile pa kayofi kamo umo abantu 18 bafwile lintu ulupungu lwabongolweke no kubelika. (Luka 13:4) Balya bantu balifwile pantu bali pali ilya ncende ilyo akayofi kacitike. Na lelo line, ifya musango yu filacitika. Ica kumwenako fye, itafwali kuti lyamokoka ku cikuulwa icalepa no kuponena umuntu uulepita mwi samba. Bushe Lesa e o twingapeela umulandu ica musango yu nga cacitika? Awe nakalya. Cacitika fye ku mankumanya, tapali no wacishiba ukuti calacitika. E fyo ciba na lintu umo alwala mu lupwa nelyo lintu umulume afwa asha abakashi na bana.

Ukwabula no kutwishika Lesa te ulenga ububifi nelyo ukucula. Lelo, ena afwaya ukufumyapo ububifi na bonse abacita ifyabipa. (Amapinda 2:22) Na kuba, akacita fye ne fyacilapo. Amalembo yatila Lesa akabomfya Yesu ‘ukubongolole milimo ya kwa Kaseebanya.’ (1 Yohane 3:8) Buno bwikashi bwa bantu abafunushi, aba lupato, kabili abacite fyabipa, bukonaulwa. Lesa ‘akafuta fye ne filamba fyonse ku menso’ ya bantu bonse. Awe ifi fine e fyo no kucula kukapwa. (Ukusokolola 21:4) Nalimo kuti mwaipusha amuti: ‘Cinshi Lesa ashacitile fyo kale? Mulandu nshi alekela ifyabipa ukulacitika ukufika na ino nshita?’ Ifyasuko fisangwa mu lyashi lya mu Baibolo ililanda pali Adamu na Efa.

Satana Asuusha Imitekele ya kwa Lesa

Icalenga Lesa aleke ifyabipa ukulacitika ukufika na ino nshita calikuma ku fyacitike kale sana pa numa fye Lesa apangile abantunse ba kubalilapo. Pali ilya nshita, Satana asuushishe imitekele ya kwa Kabumba. Nomba pa kuti icishinka cishibikwe bwino bwino, palekabila ukupita inshita iikalamba. E co natulande sana pali ili lyashi pa kuti twishibe fyonse ifyacitike.

Lintu Yehova Lesa abumbile abantunse ba kubalilapo, bali abapwililika kabili abapeele no mwakwikala umusuma nga nshi mu Paradaise. Kabili abantu balipuseneko ne nama pantu abapangile ukuti baleisalila ifya kucita. (Ukutendeka 1:28; 2:15, 19) Apo Lesa apangile Adamu na Efa ukuti baleisalila ifya kucita, bali no kupingulapo nampo nga bali no kutemwa Lesa, ukulamubombela, no kulamumfwila. Nelyo abafwaya nga basalilepo ukulaicitila ifintu ukwabula Lesa ukulabatungulula.

Lesa alipeele Adamu na Efa ishuko lya kulanga ukuti balimutemwa lintu abakeenye ukucita icintu cimo. Aebele Adamu ukuti: “Umuti onse wa mwi bala, ukulya ulelyako: lelo umuti wa kulengo kwishibo busuma no bubi te kuti ulyeko: pantu mu bushiku walyako ukufwa ukafwa.” (Ukutendeka 2:16, 17) Pa kuti Lesa atwalilile ukulabapaala, Adamu na Efa tabalekabila ukulya ifisabo fya kuli cilya cimuti cimo fye. Ukukanalya ku fisabo fya kuli cilya cimuti kwali no kubanonsha pamo na bana babo. Nomba bushe bali no kumfwila Lesa no kukanalya kuli cilya cimuti?

Baibolo yalilondolola fyonse ifyacitike. Ilondolola ukuti pa kulanda na Efa, Satana Kaseebanya abomfeshe insoka kabili atile: “Lesa asosele, ati, Mwilalyako ku muti onse wa mwi bala, mwa?” Ilyo Efa apitwilike mu fyo Lesa abebele, Satana atile: “Ukufwa tamwakafwe; pantu Lesa aliishibo kuti mu bushiku mukalyako, e mukashibulwa amenso yenu, kabili mukaba nge milungu, abaishibo busuma no bubi.” Awe Efa amwene ukuti umuti walemoneka bwino kabili ‘abulileko ifisabo fya uko, alalya.’ Baibolo itwalilila ukusosa ukuti: ‘Kabili apeeleko no mulume wakwe, na o alilile.’ (Ukutendeka 3:1-6) E ico, bonse babili Adamu na Efa tabapingwilepo bwino ifya kucita kabili balibembukile Lesa pantu tabaumfwilile ifyo abebele.

Bushe mwamona ifyacitike ifyo fyabipile? Kaseebanya apilike ifyo Lesa aebele Adamu. Na kabili ifyo Satana asosele fyalepilibula ukuti Adamu na Efa tabalekabila ubwafwilisho  bwa kwa Yehova pa kusala ifisuma ne fyabipa. E ico, Satana alesuusha ifyo Yehova ateka abantunse. Kanshi Satana aletwishika nampo nga Yehova alilinga ukuteka abantunse. Bushe Lesa wa cine ali no kupwisha shani ubu bwafya?

Inshita Iikalamba Yalekabilwa pa Kupwisha Ubwafya

Yehova ali na maka ya konaula balya bacipondoka batatu, Satana, Adamu, na Efa. Alibacilile sana amaka. Lelo Satana taleti Lesa takwata amaka iyo. Alesuusha imitekele ya kwa Yehova. Uyu mulandu wa kumine fye ifibumbwa fyonse ifyo Lesa apangile ukuti fileisalila ifya kucita. Kanshi bamalaika na bantunse balekabila ukwishiba ukuti bafwile ukubomfya bwino ishuko lya kuisalila ifya kucita ilyo Lesa abapeela, no kuti balingile ukulapingulapo ifya kucita ukulingana na mafunde ya kwa Lesa. E lyo nga bakaana ukumfwila amafunde ya kwa Lesa kuti mwafuma ifyabipa, nge fyo cingaba ku muntu uwa toloka pa mutenge wa cikuulwa icitali. Uyo muntu kuti afunika pantu ukulingana ne fyo caba, conse ico bapoosa mu muulu cifwile ukupona panshi, e funde Lesa abika mu lwelele. (Abena Galatia 6:7, 8) E co bamalaika na bantunse bali no kunonkelamo nga baimwena abene ifyabipa ififuma mu kukanafwaya ukulatungululwa na Lesa. Kanshi pa kuti fyonse ifi fishibikwe bwino bwino, calekabile inshita iikalamba.

Pa kuti tumone ukutila cilakabila inshita pa kupwisha amafya ya musango yu, natulangilile: Tutile umufyashi umo alesuusha umufyashi munankwe ukuti takwata amaka. Te kuti cafye ukwishiba nampo nga ca cine nelyo bufi. Kuti babula fye amabwe ayafina, lyena uwingemya ilibwe lyafina sana ninshi e wakwata maka ukucila umunankwe. Nomba tutile uyo mufyashi aleti umufyashi mubiye tatemwa abana bakwe kabili abana nabo tabamutemwa, nelyo ukuti umubiye tasunga bwino abana ukumucila, bushe kuti bapwisha shani ubu bwafya? Ukwimya amabwe nelyo ukutaalikana te kuti kupwishe ubwafya nakalya. Pa kupwisha ubwafya kano papita inshita iikalamba, iya kuti abantu baimwena abene ifyo aba bafyashi babili balesunga abana babo ne fyo baleumfwana nabo. Lyena pa numa, kuti baishiba umufyashi uusunga bwino abana bakwe no ushibasunga bwino.

Ifyo Inshita Yapita Yalanga

Nomba napapita imyaka 6,000 ukutula apo Satana asuushishe imitekele ya kwa Lesa. Bushe ifyacitika muli iyi myaka yonse filanga cinshi? Natulande pa fintu fibili umo Satana asuusha Lesa. Ukwabula ukupita mu mbali Satana aebele Efa ukuti: “Ukufwa tamwakafwe.” (Ukutendeka 3:4) Lintu aebele Adamu na Efa ukuti tabakafwe nga balya ku cimuti Lesa abakeenye ukulyako, Satana aletila Yehova wa bufi. We bufi nobe ulakula! Nga ca kuti yalya mashiwi Lesa asosele yali ya bufi, ninshi Adamu na Efa tabali na kumucetekela nangu panono. Nomba bushe inshita yapita ilanga cinshi?

Adamu na Efa batampile ukulwala, ukukalipwa, ukukota, na mu kulekelesha balifwile. Baibolo itila: “Inshiku shonse sha kwa Adamu isho ali no mweo shali imyaka imyanda pabula na makumi yatatu; e lyo afwile.” (Ukutendeka 3:19; 5:5) Kabili ifi fine e fyo abantunse bonse bapyana kuli Adamu. (Abena Roma 5:12) Inshita yapita yalanga ukuti Satana “wa bufi kabili e wishi wa bufi” no kuti Yehova ena ni “Lesa wa cishinka.”—Yohane 8:44; Amalumbo 31:5.

Na kabili Satana aebele Efa ukuti: “Lesa aliishibo kuti mu bushiku mukalyako, e mukashibulwa amenso yenu [Adamu na Efa], kabili mukaba nge milungu, abaishibo busuma no bubi.” (Ukutendeka 3:5) Lintu asosele aya mashiwi, Satana abepele abantu ukuti balikwete ishuko lya kulaitungulula abene. Aleti abantu kuti baleikala bwino nga baleitungulula abene ukucila ifyo bengekala nga ca kuti Lesa e ulebatungulula. Bushe batini e fyo caba?

Muli iyi myaka yapita, amabufumu ayalekanalekana yalitekapo kabili yalipita. Abantu  balyesha imitekele yalekanalekana, lelo libili libili amacushi e yafumamo. Umwaume uwalembeleko Baibolo imyaka mupepi na 3,000 iyapita atile: “Abantu bacito lukambo ku bantu ku kubabifya.” (Lukala Milandu 8:9) Kasesema Yeremia na o alembele ukuti: “Te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.” (Yeremia 10:23) Nangu cingati kwaliba ubuyantanshi muli sayansi na mu fya kupangapanga, imikalile ya bantu iya ilebipilako fye. Ifyacitika muli iyi myaka yapita filanga ukuti aya mashiwi aya mu Baibolo ya cine.

Finshi Muli no Kucita?

Inshita Lesa aleka abantu ukulaiteka yalanga ukuti Satana alilubile ukusuusha bumulopwe bwa kwa Yehova. Yehova Lesa e Kateka Wapulishamo. E walinga fye ukuteka ifibumbwa fyakwe kabili imitekele yakwe yalilungama. Ifibumbwa fya ku muulu ifinakila Lesa fyalimona ukuti Yehova fye e walinga ukuteka, fitila: “Mwaliwamina, mwe Yehova, mwe Lesa wesu, ukupokelela ubukata no mucinshi na maka, pantu mwabumbile ifintu fyonse, kabili ni pa mulandu wa kufwaya kwenu fyabeleleko no kubumbwa.”—Ukusokolola 4:11.

Nga imwe, bushe mutontonkanyapo shani? Bushe mulesumina ukuti Lesa e walinga fye ukumuteka? Nga mulesumina, ninshi mulenakila bumulopwe bwa kwa Yehova. Kuti mwalanga ukuti mulanakila Yehova nga mulecite fintu fyonse ukulingana ne fyo Baibolo ilanda. “Lesa kutemwa,” kabili icalenga abikeko mafunde yonse ni co alitemwa ifibumbwa fyakwe. (1 Yohane 4:8) Yehova tatutana ifingatunonsha. Kanshi muleumfwila uku kufunda kwa mu Baibolo ukutila: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.”—Amapinda 3:5, 6.

[Icikope pe bula 7]

Kuti mwasalapo ukulatungululwa na Lesa nga mulebelenga Baibolo no kulacita ifyo ilemusambilisha

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 4]

© Jeroen Oerlemans/Panos Pictures