Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Cinshi Cileikatanya Abantu mu Calo Conse?

Cinshi Cileikatanya Abantu mu Calo Conse?

Cinshi Cileikatanya Abantu mu Calo Conse?

BUSHE kuti mwalondolola shani ishiwi lya kuti “ukwikatana”? Bamo bamona fye ukuti nga tapali ifikansa no kuumana ninshi pali ukwikatana. Ku ca kumwenako, ifyalo fibili nelyo ifingi nga fyasuminishanya ukuti fileumfwana, kuti camoneka kwati fyalikatana. Lelo bushe uko e kwikatana? Te sana.

Tontonkanyeni pali ici: Ukutula fye na kale ifyalo filasuminshanya ukuti fileumfwana lelo filatoba ici cipangano. Mulandu nshi? Ilingi line icilenga ni co bakateka babika sana amano ku fifulo fyabo ukucila ukubika amano ku kutila pabe umutende no kwikatana. E lyo mu fyalo fimo balatiina ifingacitika nga ca kutila aba mu fyalo fimbi bakwata ifyanso fya maka ukucila ifyo bena bakwata.

Kanshi ifyalo fibili nga tafilelwa inkondo te kutila ninshi fyalikatana kabili fyaba pa mutende. Batini kuti mwatila abantu babili abasontene imfuti bali pa mutende pa mulandu fye wa kuti tabalishishe isho imfuti? Ca kutali! Nomba ifi fine e fyo caba mu fyalo ifingi muno nshiku. Apo ifyalo ifishilecetekela ifyalo fimbi fileya filefula, aba buteko mu fyalo ifingi balatiina ukutila kasuba kamo ifyalo fimbi fikabomfya ifyanso no kubasansa. Cinshi cacitwa pa kutila kwikaba uku kusansa?

Ukutiina Ifyanso fya Maka Sana Kwalileta Amalekano

Abengi bacetekelela ukuti icipangano ifyalo fyasuminishenye mu 1968 cikalenga ifyalo ukwikatana. Ici cipangano caleseshe ifyalo ukupanga ifyanso fya maka sana no kukanya ifyalo ifyakwata ifi fyanso ukupangilapo na fimbi. Ici cipangano ico nomba ifyalo 180 fyasuminisha caiminina pa kutila ku ntanshi kwikaba icalo nangu cimo icikakwata ifyanso.

Nangu ici cipangano cimoneka kwati caliba fye bwino, bamo balasusha abati ico bacipangila kufwaya fye ukuti ifyalo ifishakwata ifyanso fya maka sana, fiikapanga ifi fyanso. Kanshi, abengi balamona ati bamo abasuminishako ici cipangano balatwishika nga balicitile fye bwino. Na cine aba mu fyalo fimo batila balibafyenga pa kubalesha ukupanga ifyanso fya maka sana ifyo bamona ukuti e fingabafwa ukuicingilila.

Ne calenga uyu mulandu ukukoselako napamo no kulenga icintiinya ukukula sana, ni co takwaba icalo nangu cimo ico balesha ukupanga amalaiti ukubomfya ifintu ifyo bengabomfya na pa kupanga amabomba. Ici calenga ifyalo fimo ukutiina ukutila abapanga amalaiti ayabomba imilimo isuma, napamo balapanga na mabomba mu bumfisolo.

Ne fyalo fyakwata kale ifyanso fya maka, napamo te kuti fikonke ifyo basuminishanya mu cipangano cabo. Bamo balasuusha abati teti cilolemo ukwenekela ukuti abakwata ifyanso fya maka kuti bafyonaula nelyo ukucefyako ifyo fyanso. Bamo batile, “pa kuti ico cicitike, . . . kano abantu mu fyalo ifishumfwana batendeka ukumfwana sana e lyo no kucetekelana.” Nomba katwishi ici nga cikabala acicitika.

Abantu balyesha sana ukwikatanya abantu banabo, lelo balifilwa. Abasambilila Baibolo tabapapa ico abantu bafililwa ukwikatanya abanabo, pantu Icebo ca kwa Lesa citila: “Te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.” (Yeremia 10:23) Baibolo isosa ukwabula ukupita na mu mbali ukuti: “Kuli inshila iyawama ku cinso ca muntu, lelo ku mpela ya iko ni nshila sha mfwa.” (Amapinda 16:25) Amabuteko ya bantu te kuti yakwanishe ukwikatanya abantu bwino bwino. Na lyo line tatuletila takwaba icingekatanya abantu.

Nani Wingaleta Ukwikatana kwa Cine?

Muli Baibolo mwaliba ubulayo bwa kwa Lesa ubwa kutila abantu pano calo bakekatana lelo taitila bantunse bakalenga bakekatane. Kabumba umwine, uufwaya abantu icalo conse ukwikala umutende, e ukabekatanya. Bamo nangu ni ubu bwine bulayo kuti batila te kuti bucitike. Lelo ukufwaya kwa kwa Lesa ukutula fye na pa kutendeka kwa kutila abantu bakekale umutende. * Amalembo ayengi mu Baibolo yalatulanga ukuti Lesa acili alafwaya abantu ukwikatana. Moneni amalembo yamo ayalange fyo:

• “Iseni, mumone imilimo ya kwa Yehova, ifyo acito kupomona mu calo: aputulo bulwi ukufika ku mpela ya calo; ubuta abufuna, afuna ne fumo, amaceleta ayoca mu mulilo.”—AMALUMBO 46:8, 9.

• “Tafyakacite bubi, kabili tafyakonaule, mu lupili lwandi lwa mushilo monse; pantu icalo cikesulamo ukwishiba Yehova, ifyo amenshi yafimba pali bemba.”—ESAYA 11:9.

• “Akamine mfwa ukumina kwa pe. Shikulu Yehova akafuuta ne filamba pa finso fyonse, no kuseebana kwa bantu bakwe akafumyapo pano isonde ponse; pantu Yehova asosa.”—ESAYA 25:8.

• “Kuli imyulu ipya ne sonde lipya ifyo tulelolela umwabela ubulayo bwakwe, na muli fyene e mukekala ubulungami.”—2 PETRO 3:13.

• “[Lesa] akafuuta ifilamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo, nangu kuloosha nangu kukuuta nangu kukalipwa tafyakabeko kabili iyo. Ifya ntanshi nafiya.”—UKUSOKOLOLA 21:4.

Aya malayo, ya cine cine. Ninshi twalandile fyo? Pantu Yehova Lesa Kabumba wesu te kuti afilwe ukwikatanya abantu. (Luka 18:27) Na kabili alafwaya sana ukucite fyo. Na kuba, Baibolo itila, Lesa ‘abekelwa mu kulonganya pamo na kabili ifintu fyonse muli Kristu, ifya mu muulu ne fya pano isonde.’—Abena Efese 1:8-10.

Ubulayo bwa kwa Lesa ubwa kuleta “isonde lipya . . . umukekala ubulungami” bwa cine cine. (2 Petro 3:13) Yehova Lesa alandile pa cebo cakwe ukuti: “Tacakabwelele ibusha kuli ine, kano cacite co natemwa, no kushuka muli ico nacitumina.”—Esaya 55:11.

Icebo ca kwa Lesa Cilekatanya Abantu

Nge fyo tumwene mu cipande ca kubalilapo, ifilonganino fya mapepo fyalileta amalekano mu nshita ya kuti fileikatanya abantu. Tufwile ukutontonkanyapo sana pali ici pantu nga twalisumina ukuti paliba uwatubumba, bushe te kuti twenekele abamupepa ukuba aba mutende kabili abaikatana? E fyo twingenekela!

Ifi ifilonganino fya mapepo fileta amalekano, te Yehova Lesa alenga kabili te fyo Icebo cakwe calanda iyo. Lelo ifi filanga fye ububi bwaba muli filya aba mapepo bakoselesha abantu ukucetekela abantunse banabo mu nshita ya kucetekela ukuti Lesa e wingaleta icumfwano. Yesu aebele bashimapepo abaliko mu nshita yakwe ukuti bali ba “bumbimunda” kabili atile kuli bene: “Esaya amusesemene bwino, ilyo atile, ‘Aba bantu bancindika ku milomo yabo, lelo imitima yabo yalitaluka kuli ine. Kwa fye ukupepa uko bampepa, pantu ifisambilisho basambilisha mafunde ya bantu.’”—Mateo 15:7-9.

Lelo ukupepa kwa cine kwena kulekatanya abantu. Kasesema Esaya asobele ukuti: “Mu nshiku ishikakonkapo, e mo lukalimbo lupili lwa ng’anda ya kwa Yehova pa muulu wa mpili, no kusumbulwo kucilo tupili. Shikakonkomokelako inko shonse. Wene akapingula pa kati ka nko, no kukalulula abantu na bantu abengi, bakasuke abafule mpanga shabo shibe ifya kuliminako umushili, na mafumo yabo yabe ifya kutungwilako imiti; lukasuke uluko alubulo kusumbwilo lupanga ku luko, nangu kusambilila kabili ubulwi.”—Esaya 2:2, 4.

Inte sha kwa Yehova mu fyalo 230 ino nshita, balacita ifyo Yehova Lesa abeba ukuti e fingabekatanya. Cinshi maka maka cilenga ukuti babe abaikatana? Umutumwa Paulo alembele ati: ‘Fwaleni ukutemwa pantu e cikakilo cafikapo ica kwikatana.’ (Abena Kolose 3:14) Ishiwi lya ciGriki ilyo Paulo abomfeshe pano ilyo atile “icikakilo” lilosha ku mishipashipa ya pa mfyufyu. Iyi mishipashipa yakosa nge ntambo, kabili ibomba imilimo ibili iyacindama nga nshi. Ilenga ifilundwa fya mu mubili ukwikatana kabili ilekasha na mafupa.

E fyo ne citemwiko caba. Cilalenga abantu baleka ukwipayana. Ne cacilanapo, ici citemwiko ico na Kristu akweteko, cilalenga abantu abapusana inkulilo ukulabombela pamo mutende mutende. Ku ca kumwenako fye, ukutemwa kulalenga abantu ukulakonka icintu cacindama ico Yesu Kristu alandile pali Mateo 7:12. Atile: “E ico, fyonse ifyo mufwaya abantu bacite kuli imwe, e fyo na imwe mucite kuli bene.” Abakonka uku kufunda balileka ukupata abantu bambi.

‘Muletemwana’

Inte sha kwa Yehova balakonka sana ifyo Kristu alandile ifibeshibisha ukuti basambi bakwe. Yesu atile: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.” (Yohane 13:35) Ukutemwa kwa musango yu kulamoneka sana ilyo kuba ifimfulunganya ku mulandu wa kupatana kwa mitundu no kulwila ukuteka. Ilyo kwali inkondo ya bana calo ku Rwanda mu 1994, Inte sha kwa Yehova balilangile ukuti balitemwana. BaNte aba Hutu babikile ubumi bwabo mu kapoosa mweo pa kuti bacingilile bamunyinabo aba Tutsi!

Kwena te kuti twenekele abantu mu fyalo fyonse ukutemwana ica kutila pano calo ponse paba icumfwano. Baibolo itila ni Lesa fye e ukekatanya abantu mu nshita yakwe iyalinga. Lelo na ino ine nshita, abantu kuti batemwana ica kuti balaumfwana no kumfwana.

Uyu mwaka wapwile, Inte sha kwa Yehova babombele ama-awala ukucila pali bilioni imo ukulatandalila abantu no kulalanshanya na bena pa fyaba mu Baibolo na pa fyo Baibolo yacindama. Ukwishiba bwino Icebo ca kwa Lesa kwalilenga abengi nga nshi ukwikatana. Bamo pali aba, balipatene icibi. Pa bapatene kale abaikatana nomba, paba abaArabu na baYuda, abena Armenia na bena Turkey, e lyo na bena Germany na bena Russia.

Bushe kuti mwatemwa ukusambilila na fimbi ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa Baibolo ifilenga abantu ukwikatana? Nga e fyo, mukwai landeni na baNte ababela uko mwikalila, nelyo lembeleni ku maofeshi ya baNte ukubomfya akeyala ka muli cino calo ukufuma pe bula 2.

[Futunoti]

^ para. 12 Mu cipandwa 3 ica mu citabo ca kuti Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha?, mwaliba ifyebo na fimbi ifingamwafwa ukwishiba ifyo Lesa afwaya ukucitila abantu. Abalemba ici citabo, ni Nte sha kwa Yehova.

[Amashiwi pe bula 4]

Ilingi line ifyalo filasuminshanya ukuti fileumfwana lelo filatoba ifi fipangano

[Amashiwi pe bula 7]

Amabuteko yalifilwa ukwikatanya abantu, lelo ukukonka amafunde ya mu Baibolo e kwabekatanya

[Icikope pe bula 5]

Icebo ca kwa Lesa cilatweba uwingekatanya abantu

[Icikope pe bula 7]

Inte sha kwa Yehova abaHutu na baTutsi balebombela pamo ukukuula umwa kupepela