Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Ukusokolola—1
Icebo ca kwa Yehova ca Mweo
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Ukusokolola—1
ILYO umutumwa Yohane ali mu cifungo pa cishi ca Patmo, bamulangile ifimonwa 16. Muli ifi ifimonwa amwene ifyo Yehova na Yesu Kristu bali no kucita mu bushiku bwa kwa Shikulu, e kutila ukutula mu 1914 ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bwatampile ukuteka mu muulu ukuyashinta ku mpela ya kuteka kwa Myaka Ikana Limo. Mwi buuku lya Ukusokolola ilyo Yohane alembele nalimo mu 96 C.E., e mwaba ilyashi ililanda pali ifi fimonwa.
Lekeni nomba tulande pa fyo twingafwaisha ukwishiba mu Ukusokolola 1:1–12:17, twalasambilila pa fimonwa fya kubalilapo 7 ifyo Yohane amwene. Ifi fimonwa fyalicindama sana kuli ifwe pantu filanda pa filecitika mu calo pali ino nshita kabili filangilila ne fyo Yehova ali no kucita nomba line. Ilyashi lilanda pali ifi fimonwa lilasansamusha abakwata icitetekelo kabili lilabakoselesha.—Heb. 4:12.
“UMWANA WA MPAANGA” AKAKATULA IFIKAKATILO 6
Ica kubalilapo, Yohane amona Yesu Kristu mu bukata bwa kwe ku muulu kabili apokelela ifyebo ifyo aali no ‘kulemba mwi buuku ilyapombwa no ku lituma ku filonganino cinelubali (7).’ (Ukus. 1:10, 11) Lyena amwene icipuna ca bufumu nacitekwa mu muulu. Mu kuboko kwa ku kulyo ukwa waikeele pa cipuna mwali ibuuku ilyapombwa ilyo bakakatikepo ifikakatikilo 7. “Uwalinga ukukakatula ifikakatikilo fye buuku” te umbi kano “Inkalamo ya mukowa wa kwa Yuda,” nangu “umwana wa mpaanga . . . uwali ne nsengo cinelubali na menso cinelubali.”—Ukus. 4:2; 5:1, 2, 5, 6.
Icimonwa calenga butatu calanda pa fyacitike ilyo “umwana wa mpaanga” aiswile ifikakatikilo fya kubalilapo 6 Ilyo akakatwile icikakatikilo calenga 6, kwacitike icinkukuma icikalamba e lyo no bushiku bwa bukali bwalifikile. (Ukus. 6:1, 12, 17) Lelo icimonwa cakonkapo cena cilangisha ‘ba malaika bane abaikatilile imyela ine iye sonde’ mpaka ukukakatika ba 144,000 kwapwa. “Ibumba likalamba” ilya bantu abashakakatikwe na lyo lyalimoneke ninshi “nabeminina pa ntanshi ya cipuna ca bufumu na pa ntanshi ya mwana wa mpaanga.”—Ukus. 7:1, 9.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
1:4; 3:1; 4:5; 5:6—Bushe amashiwi ya kuti “imipashi cinelubali” yalola mwi? Kuli Lesa, inambala 7 ipilibula ukupwililika. E ico kanshi, amashiwi ya ku “filonganino cinelubali” yalosha ku bantu ba kwa Lesa bonse ababa mu filonganino ukucila pali 100,000 ifyaba mu calo conse. (Ukus. 1:11, 20) Apo Yehova apeela umupashi wa mushilo ukulingana ne fyo alefwaya ukucita, amashiwi ya kuti “imipashi cinelubali” yapilibula ukuti umupashi ulenga abantu ababika amano ku kusesema ukwiluka uku kusesema kabili balapaalwa nga nshi. Ibuuku lya Ukusokolola liya lilelondolola panono panono umwalola ifintu fyonse ifyo lyalandapo ifiba 7. Apa, inambala 7 ipilibula ukupwililika, na kuba ca cine, ili ibuuku lilalanda sana pa “kufikilishiwa,” nangu ukupwishishisha, “inkaama ya kwa Lesa.”—Ukus. 10:7.
1:8, 17—Bushe amalumbo ya kuti “Alifa kabili Omega” e lyo na “uwa ntanshi kabili uwa kulekelesha” nani yalandapo? Ilumbo lya kuti “Alifa kabili Omega” lilanda pali Yehova, likomaila pa cishinka ca kuti takwabala akuba Lesa wa maka yonse ukucila pali ena kabili takwakabale akuba uukamucila. Ena e ‘ntendekelo kabili impela.’ (Ukus. 21:6; 22:13) Nangu ca kutila amashiwi yaba pa Ukusokolola 22:13 yalanda pali Yehova ukuti “uwa ntanshi kabili uwa kulekelesha,” pa mulandu wa kuti takwabala akuba uwamutangilile nangu uukamutangilila, amashiwi yaba mu cipandwa ca kubalilapo ica Ukusokolola yalangilila ukuti ilumbo lya kuti “Uwa ntanshi kabili Uwa kulekelesha” lyalanda pali Yesu Kristu. E muntu uo Yehova abalilepo ukubuushisha ku mweo wabula impela mu muulu e lyo kabili e muntu wa kulekeleshako uo Yehova umwine abuushishe ku bafwa.—Kol. 1:18.
2:7—Bushe “ibala lya kwa Lesa” libala nshi? Apo asosele aya mashiwi ku Bena Kristu basubwa, ibala lifwile ukuba libala lya mampalanya, e kutila ku muulu, ukwaba Lesa umwine. Abasubwa aba cishinka bakapeelwa insambu sha kulalyako “ku muti wa mweo.” Bakapokelela umweo uushifwa.—1 Kor. 15:53.
3:7—Ni lilali ilyo Yesu apokelele “amakii ya kwa Davidi,” kabili abomfya shani aya amakii? Ilyo abatishiwe fye mu 29 C.E., Yesu alisontelwe ukuba Imfumu iya mu lupwa lwa kwa Davidi. Lelo nangu cali fi, Yesu tapokelele amakii ya kwa Davidi mpaka mu 33 C.E., ilyo asansabikwe ukuba ku kuboko kwa ku kulyo ukwa kwa Lesa mu muulu. Pali ilya nshita e lyo bamupeele amaka ya kuba impyani ya Bufumu bwa kwa Davidi. Ukutula ilya nshita, Yesu alabomfya aya amakii pa kupeela abantu amashuko ya kubomba imilimo iyakuma ku Bufumu. Mu 1919, Yesu abikile “amakii ya ng’anda ya kwa Davidi” pa kubeya kwa “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” ilyo amusontele “ukuba kangalila pa fyuma fyakwe fyonse.”—Esa. 22:22; Mat. 24:45, 47.
3:12—“Ishina ilipya” ilya kwa Yesu lishina nshi? Ili ishina lilingile ukukuma icifulo cipya ica kwa Yesu e lyo ne milimo iyo apeelwa. (Fil. 2:9-11) Nangu ca kuti takwaba nangu umo uwaishiba ili ishina mu nshila iyo umwine Yesu alishibilamo, Yesu alalilemba pali bamunyina ba cishinka ababa mu muulu, e kutila ukubapalamika sana kuli ena ku kuba bacibusa wakwe. (Ukus. 19:12) Alabombela pamo na bo imilimo iisuma nga nshi iyo Lesa amupeela.
Ifyo Twingasambililako:
1:3. Apo “inshita [iya kuti Lesa apingule icalo ca kwa Satana] naipalama,” kanshi cilafwaikwa sana ukwishiba umwalola ubukombe bwaba mwi buuku lya Ukusokolola no kulacita ifyalembwamo.
3:17, 18. Pa kuti twingaba abakankaala kuli Lesa, tulingile ukushita kuli Yesu “golde iyalopololwa ku mulilo.” E kutila, tulingile ukulabomba sana imilimo isuma. (1 Tim. 6:17-19) Na kabili tulingile ukufwala “ifya kufwala ifyabuuta,” ifilenga abantu beshibe ukuti tuli basambi ba kwa Kristu, no kubomfya “umuti wa kubika mu menso,” pamo nga ukufunda ukuba mu Ulupungu lwa kwa Kalinda, pa kuti twingaba na maka ya kulailuka ifya kwa Lesa.—Ukus. 19:8.
7:13, 14. Abakalamba 24 bemininako ba 144,000 nga baya ku muulu uko babapeela ubukata, kabili kulya babomba pamo nga ishamfumu kabili bashimapepo. Baleimininwako na bashimapepo ba mu Israele, abo Imfumu Davidi yabikile mu mabumba 24. Umo pali aba abakalamba e walondolwelele Yohane ukwafumine ibumba likalamba. Kanshi, ukubuuka kwa Bena Kristu basubwa kufwile kwatendeke ilyo umwaka wa 1935 ushilafika. Mulandu nshi twalandila ifi? Pantu muli ulya mwaka emo ababomfi ba kwa Lesa abasubwa baishibe bwino ibumba likalamba.—Luka 22:28-30; Ukus. 4:4; 7:9.
AMAPENGA 7 YALILA PA NUMA YA KUKAKATULA ICIKAKATIKILO CALENGA 7
Umwana wa mpaanga akakatula icikakatikilo calenga 7. Bamalaika 7 babapeela amapenga 7. Bamalaika 6 balisha amapenga aya kusobela ubukombe bwa bupingushi pa “ciputulwa cimo ica bantu pa fiputulwa fitatu” e kutila abantu aba mu Kristendomu. (Ukus. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18) Ifi e fyo Yohane amona mu cimonwa calenga busano. Mu cimonwa cakonkapo Yohane alya akalibuuku kanono e lyo apima ne tempele. Pa numa ya kulisha ipenga lyalenga 7, amashiwi ayakalamba yabilikisha ayati: “Ubufumu bwa calo nomba bwaba bufumu bwa kwa Shikulwifwe no bwa kwa Kristu wakwe.”—Ukus. 10:10; 11:1, 15.
Icimonwa calenga cinelubali calondolola na fimbi pa fyalembwa pa Ukusokolola 11:15, 17. Icishibilo icikalamba camoneka mu muulu. Umwanakashi wa mu muulu afyala umwana umwaume. Kaseebanya bamutamfya mu muulu. Pa mulandu wa kufulilwa umwanakashi wa mu muulu, aya “mu kulwa na bana ba mwanakashi abasheleko.”—Ukus. 12:1, 5, 9, 17.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
8:1-5—Mulandu nshi mu muulu mwatalalile tondolo, kabili cinshi capooselwe pe sonde? Mu muulu mwali tondolo mu mampalanya fye pa kuti “amapepo ya ba mushilo” abali pano yengomfwika. Ici cacitike ilyo inkondo ya calo iya kubalilapo yapwile. Abena Kristu basubwa tabaile ku muulu ilyo inshita sha bena fyalo shapwile, nga fintu abengi baleenekela ukuti e fyo cikaba. Lelo, balipitile mu macushi ayengi ilyo kwali inkondo. E ico batampile ukupepa sana ukuti Lesa abatungulule. Pa kwasuka amapepo yabo, malaika apoosele umulilo wa mampalanya pa calo uwalengele ukuti babe abacincila pa kubomba umulimo wa kwa Lesa. Nangu ca kuti bali fye impendwa inono, batampile umulimo wa kubila imbila nsuma icalo conse, kabili uyu mulimo walengele ilyashi lya pa Ubufumu bwa kwa Lesa ukuya lilepya ngo mulilo, kanshi kwali kukoleka umulilo mu Kristendomu. Balibilishe ukusoka ukwa mu Baibolo ukwali kwati kubulukuta kwa mfula, icine ca mu Baibolo calishibikwe bwino, kabili umufula wa kupepa kwa bufi walitentele, nga filya ifikuulwa fitenta nga kwaba icinkukuma.
8:6-12; 9:1, 13; 11:15—Ni lilali ilyo bamalaika cinelubali baipekenye ukulisha amapenga, kabili ni lilali balishishe kabili bayalishishe shani? Uku kuipekanya ukulisha amapenga kwaliko ukutula mu 1919 ukushinta mu 1922 kabili kwasanshishemo no kucincisha aba mwi bumba lya buYohane pano calo ukuti batampe ukubomba na kabili. Aba abasubwa balikwete sana incito ya kupekanya cipya cipya umulimo wa kushimikila ku cintubwingi no kupekanya ifya kubomfya pa kusabankanya impapulo. (Ukus. 12:13, 14) Ukulisha amapenga kupilibula ukubila ubupingushi ukwabula umwenso uko abantu ba kwa Yehova babila pamo na bamalaika pa calo ca kwa Satana. Kwatendekele pa kulongana kwa citungu mu 1922 pa Cedar Point, Ohio, kabili kukatwalilila mpaka fye no bucushi bukalamba bukatendeke.
8:13; 9:12; 11:14—Ni mu nshila nshi umo ukulisha amapenga ya kulekeleshako yatatu kwabela “bulanda”? Amapenga ya kubalilapo yane, ya kusokolola insala ya ku mupashi iya kapela makufi iyaba mu Kristendomu, e lyo aya kulekeleshako yatatu ya bulanda pantu yena yalanda fye mu kulungatika pa fyali no kucitika. Ukulila kwe penga lyalenga busano kwakumine ukukakulwa kwa bantu ba kwa Lesa mu 1919 ukubafumya mu “cilindi cabula impela,” e kutila filya bali ilyo balekele ukushimikila no kubwelela ku mulimo wa kubila imbila nsuma uo takuli uwingaulesha, uyu mulimo nomba wali kwati cinkunka icalelungulusha Kristendomu. (Ukus. 9:1) Ukulila kwe penga lyalenga 6, kwakuma ukunina pali bakabalwe ba nkondo ukwa lulumbi e lyo na kampeni ya kushimikila imbila nsuma mu calo conse iyatendeke mu 1922. Ukulila kwe penga lya kulekeleshako, kwakuma ukutampa ukuteka ukwa Bufumu bwa buMesia.
Ifyo Twingasambililako:
9:10, 19. Amashiwi yaluma ayafuma mu Baibolo ayaba mu mpapulo sha “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” yakwata ubukombe ubulasa ku mitima ya bantu. (Mat. 24:45) Ubu ubukombe bwaba kwati micila ya makanta iyakwata “imbola nga bakaling’ongo” na bakabalwe ba nkondo abakwata “imicila kwati ni nsoka.” Cinshi twalandila ifi? Pantu ishi mpapulo shisoka abantu pa “bushiku bwa cilandushi ubwa [kwa Yehova].” (Esa. 61:2) E ico, shi natube abashipa kabili abacincila ukulapeela abantu impapulo.
9:20, 21. Abantu abengi abafuuka abekala mu fyalo umo batila tabasumina muli Kristu balakutika ku bukombe ubo tubila. Lelo, tatulingile ukulaenekela icinabwingi ca bantu abekala mu fyalo umo bashasumina muli Kristu ukupilibuka, pantu aba ebo Baibolo itila, “abantu abasheleko.” Lelo nangu cabe fi, ifwe tulatwalilila ukulashimikila.
12:15, 16. “Isonde,” e kutila abatungululwa na Satana, nangu bakateka ba mu fyalo fyalekanalekana—balipeela ubuntungwa bwa kupepa. Ukutendekela muli ba 1940, aba bakateka balyasamuna akanwa no “kumina umumana [wa kucusha Abena Kristu] uo icing’wena calukile.” Ukwabula no kutwishika, nga ca kuti Yehova afwaya, kuti alenga aba mu buteko ukucita ifyo alefwaya. E mulandu wine amashiwi ya ba pa Amapinda 21:1 yasosela ukutila: “Umutima wa mfumu waba nge milonga ya menshi mu minwe ya kwa Yehova. Aulosha konse uko alefwaya.” Aya mashiwi yalingile ukukosha icitetekelo cesu muli Lesa.