Ukwishiba Bwino Yesu—Uwacila Pali Davidi na Pali Solomone

“Moneni! uwacila pali Solomone ali pano.”—MAT. 12:42.

1, 2. Mulandu nshi abantu bengapapila filya Samwele bamwebele ukusuba Davidi pa kuti abe imfumu?

UYU mulumendo talemoneka kwati kuti aba imfumu. Kasesema Samwele ena alemumona kwati ni kacema fye. E lyo itauni afyalilwemo ilya Betelehemu, na lyo talyaishibikwe sana. Mu kulondolola, batila lyali ‘ilyacepesha ica kutila talingalinga no kupendelwa pa misumba ya mu Yuda.’ (Mika 5:2) Lelo, uyu wine mulumendo uwalemoneka uwa fye, uwafyalilwe mwi tauni ilinono e o bali no kusuba kuli kasesema Samwele ukuti akabe imfumu ya bena Israele ku ntanshi.

2 Samwele taletontonkanya ukuti Davidi e o Yehova asalile ukuba imfumu. Davidi e wali umwaice pa bana baume 8 aba kwa Yese. Talinapo ilyo Samwele aile ku ng’anda ya kwa Yese ku  kusuba umo pa bana ba uyu muntu wa busumino ukuti akabe imfumu ya calo ca Israele. Lelo uyu wine Davidi e o Yehova asalile, te mulandu ne fyo bambi baletontonkanya.—1 Sam. 16:1-10.

3. (a) Ilyo Yehova alelolesha pa muntu cinshi amona ukuti e cacindama sana? (b) Cinshi catampile ukubomba pali Davidi ilyo asubilwe?

3 Yehova amwene ifyo Samwele ashamwene. Lesa alishibe ifyali mu mutima wa kwa Davidi, kabili alifitemenwe. Ico Lesa ena aloleshapo te fyo umuntu amoneka; lelo alolesha pa fyo umutima wa muntu waba. (Belengeni 1 Samwele 16:7.) E ico ilyo Samwele amwene ukuti Yehova tasalile nangu umo pali balya bana 7 aba kwa Yese, alombele ukuti bayeleta umwaice sana pa bana baume ba kwa Yese uwaile mu kucema umukuni. Baibolo itila: “Awe [Yese] atumine abantu na bo [baliletele Davidi]. Nomba ali mulumendo uwakashikila, uwayemba amenso kabili alemoneka bwino. E lyo Yehova atile: ‘Ima, umusube, pantu e uyu wine!’ Awe Samwele abuulile ulusengo lwa mafuta no kumusuba pa kati ka bamunyina. No mupashi wa kwa Yehova watampile ukubomba pali Davidi ukutula pali bulya bushiku.”—1 Sam. 16:1, 13.

Ifyo Davidi na Kristu Bapalanamo

4, 5. (a) Landenipo fimo ifyo Davidi na Yesu bapalanamo. (b) Mulandu nshi twingasosela ukuti Yesu e wacila pali Davidi?

4 Yesu na o wine afyalilwe mu Betelehemu, ninshi palipita imyaka 1,100 ukufuma apo Davidi afyalilwe. Ku bengi, Yesu na o talemoneka ngo wingaba imfumu. E kuti, te mfumu ya musango yu iyo abena Israele abengi bale-enekela. Lelo nga filya Yehova asalile Davidi, e fyo asalile na Yesu. Na Yesu ali uwatemwikwa kuli Yehova nga filya fine na Davidi ali. * (Luka 3:22) Yesu na o ‘umupashi wa kwa Yehova watampile ukubomba pali ena.’

5 Kwaliba na fimbi ifyo Davidi na Yesu bapalanamo. Davidi balimufutwike ku mpanda mano yakwe Ahitofele, e lyo Yesu na o bamufutwike ku mutumwa wakwe Yuda Iskariote. (Amalu. 41:9; Yoh. 13:18) Bonse babili Davidi na Yesu balitemenwe sana icifulo ca kupepelapo Yehova. (Amalu. 27:4; 69:9; Yoh. 2:17) E lyo kabili, Yesu ali ni mpyani ya kwa Davidi. Ilyo Yesu talafyalwa, malaika aebele Maria ati: “Yehova Lesa akamupeela icipuna ca bufumu ica kwa Davidi wishi.” (Luka 1:32; Mat. 1:1) Lelo, Yesu, Imfumu Mesia uo abantu balepembela pa nshita yalepa, alicilile sana pali Davidi pantu ukusesema konse ukulanda pali Mesia kuli no kufikilishiwa muli Ena.—Yoh. 7:42.

Konkeni Imfumu Kabili Kacema

6. Finshi filanga ukuti Davidi ali kacema musuma?

6 Yesu na o wine ni kacema. Bushe kacema musuma aba shani? Ni ulya uwashipa kabili uushilekelesha umulimo wa kusakamana umukuni, uulisha umukuni wakwe, no ku-ucingilila. (Amalu. 23:2-4) Ilyo Davidi ali umulumendo, ali ni kacema, kabili alesunga bwino sana impaanga sha bawishi. Aleshipa nga kwaba ubusanso ku mpaanga kabili ali-ibikile na mu kapoosa mweo pa kuti ashicingilile ku nkalamo na kuli bere.—1 Sam. 17:34, 35.

7. (a) Cinshi ca-afwile Davidi ukuipekanya bwino ku kwisabomba imilimo ilyo ali no kuba imfumu? (b) Finshi Yesu acita ifilanga ukuti ni Kacema Musuma?

7 Imyaka iyo Davidi apoosele mu mpanga na mu mpili alecema impaanga, yalimwafwile ukuipekanya ukubomba umulimo wakosa uwa kucema uluko lwa bena Israele. * (Amalu. 78:70, 71) Yesu na o alacita ifilanga ukuti ni kacema musuma. Yehova e umukosha no kumutungulula ilyo alecema “umukuni unono” ne “mpaanga shimbi.” (Luka 12:32; Yoh. 10:16) Kanshi, Yesu ni Kacema Musuma. Alishiba impaanga shakwe bwino sana ica kuti alashiita na mu mashina. Alishitemwa nga nshi ica kuti  ilyo aali pano isonde, ali-itemenwe ukufwa pa kuti ciwamine impaanga shakwe. (Yoh. 10:3, 11, 14, 15) Yesu, Kacema Musuma, acitile cimo ico Davidi ashali no kucita. Ilambo lyakwe ilya kutulubula lyalenga ukuti abantunse bakapusuke ku mfwa. Tapali nangu cimo icikamulesha ukucema “umukuni unono” no ku-utungulula ku mweo wa muyayaya mu muulu no kutungulula “impaanga shimbi” ukwingila mu calo cipya icalungama umo shikakwata umweo wa muyayaya kabili umushakabe ifilwani fyaba nga imimbulu.—Belengeni Yohane 10:27-29.

Konkeni Imfumu Iicimfya

8. Finshi filanga ukuti Davidi ali ni mfumu yalecimfya?

8 Ilyo Davidi ali imfumu, ali mushilika washipa uwalecingilila icalo ca bantu ba kwa Lesa, kabili “Yehova alepususha Davidi konse uko [aleya].” Ilyo Davidi aleteka, alikushishe icalo ukufuma ku mumana wa ku Egupti ukuyafika ku mumana wa Yufrate. (2 Sam. 8:1-14) Davidi aishileba imfumu ya maka icine cine pantu Yehova alemwafwa. Baibolo itila: “Ululumbi lwa kwa Davidi lwaile mu fyalo fyonse, kabili Yehova alengele inko shonse ukumutiina.”—1 Imila. 14:17.

9.Londololeni ifyo Yesu, uwasontelwe ukuti akaba imfumu, na o acimfishe?

9 Filya fine Imfumu Davidi yali, e fyali na Yesu, takwete umwenso iyo. Apo e wasontelwe ukuti akaba Imfumu, alilangile ukuti alikwata amaka pa fibanda kabili alelubula abantu abo fyaingilemo. (Marko 5:2, 6-13; Luka 4:36) Nangu fye mulwani mukalamba, Satana Kaseebanya takwata amaka pali ena. Yesu alicimfishe icalo, icalaala mu maka ya kwa Satana pantu Yehova alemwafwilisha.—Yoh. 14:30; 16:33; 1 Yoh. 5:19.

10, 11. Apo Yesu ni Mfumu iicimfya mu muulu, mulimo nshi Yesu akwata?

10 Ilyo papitile imyaka 60 ukutula apo Yesu abuukiile no kuya ku muulu, umutumwa Yohane bamupeele icimonwa ca fikacitika ku ntanshi umo amwene Imfumu Yesu ilecimfya abalwani mu muulu. Yohane alembele ukuti: “Moneni! kwali kabalwe uwabuuta; no waikelepo ali no buta; kabili apeelwe ne cisote ca bufumu, e lyo aile alecimfya mpaka apwishishisha ukucimfya kwakwe.” (Ukus. 6:2) Uwanina pali kabalwe wabuuta ni Yesu. “Apeelwe ne cisote ca bufumu” mu 1914 ilyo bamubikile pa Bufumu ubwa mu muulu. Pa numa ya ifyo, e lyo “aile alecimfya.” Filya fine Davidi ali imfumu iicimfya, e fyo na Yesu aba. Ilyo fye abele Imfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa, alwile na Satana no kumucimfya kabili amupoosele pe sonde pamo ne fibanda fyakwe. (Ukus. 12:7-9) Ukucimfya kwakwe kukatwalilila fye mpaka ‘akapwishishishe ukucimfya,’ ilyo akonaula cino calo ca kwa Satana.—Belengeni Ukusokolola 19:11, 19-21.

11 Nga filya fine Davidi ali imfumu ya nkumbu, e fyo na Yesu aba, kabili akacingilila “ibumba ilikalamba” no kulipususha pa Armagedone. (Ukus. 7:9, 14) E lyo na kabili, ilyo Yesu akalateka na bakateka banankwe, e kutila ba 144,000 ababuushiwa, kukaba “ukubuuka kwa balungama na bashalungama.” (Imil. 24:15) Abakabuukila pe sonde bakakwata isubilo lya kwikala umuyayaya. Mwandini iyo ikaba ni nshita yawamisha! E ico shi bonse natupampamine pa kukonkanyapo fye “ukucita icisuma,” pa kuti tukasangweko ilyo pano isonde pakesula fye abantu abalungama, aba nsansa, abakalatekwa no wacila pali Davidi.—Amalu. 37:27-29.

Solomone Apepela Amano Kabili Bamupeela

12. Finshi Solomone alombele mwi pepo?

12 Solomone umwana wa kwa Davidi na o aleimininako Yesu. * Ilyo Solomone atendeke ukuteka, Yehova amoneke kuli ena mu ciloto no kumweba ati kuti amupeela icili conse ico engalomba. Solomone afwaya nga alombele ifyuma, amaka, nangu ukuti akekale imyaka iingi. Lelo ena talombele ifingamuwamina fye eka. Apepele kuli Yehova ati: “Mpeeni amano no kwishiba pa kuti ndetungulula aba bantu, pantu nani uwingapingula aba bantu benu abafula  ifi?” (2 Imila. 1:7-10) Yehova alipeele Solomone ifyo alombele.—Belengeni 2 Imilandu 1:11, 12.

13. Mulandu nshi twingasosela ukuti amano ya kwa Solomone yalicilile aya bantu bonse, kabili yafumine kwi?

13 Ilyo Solomone atwalilile uwa busumino kuli Yehova, amano yakwe tayalelingana na bambi aba mu nkulo yakwe. Solomone alandile “amapinda 3,000.” (1 Isha. 4:30, 32, 34) Ayengi pali aya mapinda alandile yalilembwa kabili na lelo line abafwaya amano bacili baliyatemwa sana. Namfumu wa ku Sheba aendele ubulendo bwa makilomita 2,400 ku kuyaesha amano ya kwa Solomone “na mepusho ayayafya.” Alitemenwe ifyo Solomone alandile e lyo alitemenwe no kumona ubukankaala bwa bufumu bwakwe. (1 Isha. 10:1-9) Baibolo ilalondolola ukwafumine amano ya kwa Solomone. Itila: “Aba pano isonde bonse balefwaya ukumona Solomone pa kuti bomfwe amano ayo Lesa abikile mu mutima wakwe.”—1 Isha. 10:24.

Konkeni Imfumu ya Mano

14. Finshi filanga ukuti Yesu e “wacila pali Solomone”?

14 Kwali fye umuntu umo uwacilile Solomone amano. No yo muntu ni Yesu Kristu, uwaitile umwine ati “uwacila pali Solomone.” (Mat. 12:42) Yesu alandile “amashiwi ya mweo wa muyayaya.” (Yoh. 6:68) Ku ca kumwenako, mu Lyashi lya pa Lupili alandile ifyebo ifya kutwafwa ukumfwikisha amapinda ya kwa Solomone. Solomone alandile pa fintu ifingaletela kapepa wa kwa Yehova insansa. (Amapi. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Yesu akomailepo ukuti insansa shine shine shifuma mu kucita ifintu ifya-ampana no kupepa Yehova kabili ifyafwilishako ku kufikilishiwa kwa malayo ya kwa Lesa. Atile: “Balipaalwa abaishiba ukuti balakabila ifya kwa Lesa, pantu ubufumu bwa mu muulu bwabo.” (Mat. 5:3) Abakonka ifyo Yesu asambilishe balapalama kuli Yehova, “intulo ya mweo.” (Amalu. 36:9; Amapi. 22:11; Mat. 5:8) Muli Kristu e mumonekala ‘amano ya kwa Lesa.’ (1 Kor. 1:24, 30) Apo Yesu Kristu e Mfumu Mesia, alikwata “umupashi wa mano.”—Esa. 11:2.

15. Kuti twacita shani pa kuti tumwenemo mu mano yafuma kuli Lesa?

15 Bushe fwe bakonka uwacila pali Solomone, kuti twamwenamo shani mu mano yafuma kuli Lesa? Apo amano ya kwa Yehova yaba mu Cebo cakwe, tufwile ukuibikilishako ukuyasanga ukupitila mu kubelenga Baibolo, maka maka amashiwi ya kwa Yesu, e lyo no kutontonkanya sana pa fyo tulebelenga. (Amapi. 2:1-5) Na kabili, tufwile ukukoselela ukulomba Lesa ukuti atupeeleko amano. Icebo ca kwa Lesa catulaya ukuti Lesa akasuka amapepo tupepa aya kulomba umupashi wakwe ukuti utwafwe. (Yako. 1:5) Umupashi wa mushilo nga watwafwa, tukasanga amano yaba mu Cebo ca kwa Lesa ayawamisha ayengatwafwa ilyo twakwata amafya kabili ayengatwafwa ukusala ifya kucita mano mano. (Luka 11:13) Solomone balemwita no kuti “kalonganika” ‘uwalesambilisha abantu amano.’ (Luk. Mil. 12:9, 10) Yesu, Umutwe wa cilonganino ca Bena Kristu, na o ni kalonganika wa bantu bakwe. (Yoh. 10:16; Kol. 1:18) Kanshi, cisuma ukulasangwa ku kulongana lyonse pantu e ko ‘batusambilisha.’

16. Finshi Solomone acitile ifyo na Yesu acitako?

16 Ilyo Solomone aleteka alibombele imilimo iingi nga nshi. Ateyenye ukuti mu calo conse mube amakuule, alikuulile amasano, imisebo, umwa kupita amenshi, imisumba ya matala, imisumba ya maceleta, e lyo ne misumba ya ba pali bakabalwe. (1 Isha. 9:17-19) Ifyo akuulile fyaliwamine aba mu bufumu bwakwe  bonse. Yesu na o wine ni kakuula. Akuulile icilonganino cakwe pa “cilibwe,” e kutila pa mwine. (Mat. 16:18) E lyo ku ntanshi e ukangalila umulimo wa kukuula uukabako mu calo cipya.—Esa. 65:21, 22.

Konkeni Imfumu ya Mutende

17. (a) Cinshi capulilemo sana mu kuteka kwa kwa Solomone? (b) Finshi Solomone ashali na maka ya kucita?

17 Ishina lya kuti Solomone lyafuma kwi shiwi ilipilibula “umutende.” Imfumu Solomone yaletekela mu Yerusalemu, kabili ili shina lipilibula “Umutende wa Mbali Shibili.” Ilyo aleteka pa myaka 40, mu calo ca Israele mwali umutende icipesha amano. Baibolo itila: “Abena Yuda na bena Israele baikele mu mutelelwe, umuntu onse mwi samba lya mwangashi wakwe na mwi samba lya mukunyu wakwe, ukufuma ku Dani ukufika ku Beere-sheba, inshiku shonse isha kwa Solomone.” (1 Isha. 4:25) Na lyo line, nangu Solomone alikwete amano nga nshi, tali na maka ya kulubula abo aleteka ku kulwala, ulubembu, ne mfwa. Uwacila pali Solomone ena akalubula abo akalateka kuli fi fyonse.—Belengeni Abena Roma 8:19-21.

18. Bushe mapaalo nshi yaba mu cilonganino ca Bena Kristu?

18 Na lelo mu cilonganino ca Bena Kristu mwaliba umutende. Cine cine, twaliba muli paradaise wa mampalanya. Twaliba pa mutende na Lesa e lyo na bantu banensu. Moneni ifyo Esaya aseseme pa fyo twikala mu cilonganino lelo. Atile: “Bakafula bapanga babo ukuti babe baplao na mafumo yabo ukuti yabe ifya kutungwilako imiti. Uluko talwakemishe uluko lunankwe ulupanga, nangu ukusambilila inkondo na kabili.” (Esa. 2:3, 4) Nga tulekonka ifyo umupashi uletweba, na ifwe tulalenga iyi paradaise ukuwaminako.

19, 20. Milandu nshi itulenga ukusekelela?

19 Lelo, ku ntanshi cikawama ukucila ne fi caba. Ilyo abantu ba cumfwila bakalaipakisha umutende wapulamo ilyo Yesu akalateka, mu kuya kwa nshita “[bakalubuka] ku busha bwa kubola” mpaka fye bakabe abapwililika. (Rom. 8:21) Ilyo bakacimfya ukwesha kwa kulekelesha pa mpela ya kuteka kwa myaka 1,000, “abafuuka e bakekala mu calo, kabili bakasekelela nga nshi pantu umutende ukafula.” (Amalu. 37:11; Ukus. 20:7-10) Cine cine, ukuteka kwa kwa Kristu Yesu kukacila ukwa kwa Solomone mu nshila isho teti twelenganye no kwelenganya!

20 Filya fine fye abena Israele balesekelela ilyo Mose, Davidi, na Solomone balebatungulula, e fyo na ifwe tukasekelela ilyo Kristu akalatuteka. Lelo ifwe cikacilanapo. (1 Isha. 8:66) Tuletasha Yehova pa kututumina Umwana wakwe uwafyalwa eka, uwacila pali Mose, pali Davidi, na pali Solomone!

[Amafutunoti]

Bushe Kuti Mwalondolola?

• Bushe Yesu acila shani pali Davidi?

• Bushe Yesu acila shani pali Solomone?

• Finshi mwaishiba pa wacila pali Davidi na pali Solomone?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 31]

Amano ya kwa Solomone ayo Lesa amupeele yaleimininako amano ya wacila pali Solomone

[Icikope pe bula 32]

Imitekele ya kwa Yesu ikawama nga nshi ukucila iya kwa Solomone ne ya kwa Davidi!