Ni kwi Mulingile Ukuba Ilyo Impela Ikesa?

ILYO Yehova akonaula buno bwikashi bwabipa pa Armagedone, cikaba shani ku balungama? Amapinda 2:21, 22 yasuka ukuti: “Abalungama e bakekala pa calo, na ba kaele e bakashalapo. Lelo ababifi, bakalofiwa mu calo; na ba bufi, bakabafumpulamo.”

Ninshi cikaba shani pa kutila aba kaele bakashale pa calo? Bushe kukaba icifulo uko bakayabelama? Ni kwi abalungama balingile ukuba ilyo impela ikesa? Amalyashi yane ayalembwa mu Baibolo aya bantu bapuswike e yalatwafwa ukwasuka aya mepusho.

Ilyo Icifulo Cacindeme

Nga kulanda pa kupusuka kwa kwa Noa na Lote, tubelenga pali 2 Petro 2:5-7 ati: “Lesa talekele fye ukwabula ukukanda aba pano calo aba ku kale, lelo apuswisheko fye Noa, uwaleshimikila abantu pa fyalungama, kabili apuswishe na bambi cinelubali (7) ilyo aletele ilyeshi pa ba pano calo abashipepa. Kabili apingwile imisumba ya Sodomu na Gomora no kuyoca mu mulilo mpaka yaba imito. Acitile ifyo kuli iyi misumba pa kuti ibe icilangililo ca fyo akacita ku bantu abashipepa. Lelo apuswishe Lote umulungami, uwalengelwe ubulanda nga nshi ku mibele ya kuilekelesha iya bampulamafunde.”

Bushe Noa apuswike shani Ilyeshi? Lesa aebele Noa ati: “Nimona ukuti inshita naifika iya konaula abantunse bonse, pantu pe sonde napafula ubunkalwe pa mulandu wabo; kabili mona, ine ndebonawila kumo ne sonde. Upange icibwato ca miti iyakosa.” (Ukute. 6:13, 14) Noa apangile icibwato nga filya fine fye Yehova amwebele. Inshiku 7 ilyo ilya mfula tailatendeka ukuloka, Yehova aebele Noa ukwingisha inama mu cibwato kabili amwebele ukuti ena no lupwa lwakwe bengile mu cibwato. Pa bushiku bwalenga 7, iciibi caliselwe, “kabili yalokele pano isonde inshiku amakumi yane (40) akasuba no bushiku.” (Ukute. 7:1-4, 11, 12, 16) Mu cibwato e mo Noa no lupwa lwakwe “bapusukiile ku menshi.” (1 Pet. 3:20) Kanshi balekabila ukuba mu cibwato pa kuti bapusuke. Takwali incende nangu imo pano sonde uko bali no kupusukila.—Ukute. 7:19, 20.

Lote ena, ifyo bamwebele fyalipuseneko. Bamalaika babili bamwebele incende iyo ashali na kusangwamo. Bamalaika baebele Lote ati: “Abantu bobe bonse mu musumba [wa Sodomu], bafumye muno muntu! Pantu twalaonaula cino cifulo.” Balingile ‘ukufulumukila ku mpili.’—Ukute. 19:12, 13, 17.

Kuli filya fyacitikile Noa na Lote eko tumwena ukuti “Yehova alishiba ukupokolola bakapepa ku fya kwesha, na bashalungama na bo alibabikila ubushiku bwa bupingushi.” (2 Pet. 2:9) Muli uku ukupususha kubili, calekonka ne ncende umuntu abeleleko. Pa kuti Noa apusuke alingile ukwingila mu cibwato; Lote ena alingile ukufumu mu Sodomu. Nomba bushe pa kuti umuntu apusuke kano lyonse ali ku ncende imo? Bushe Yehova kuti apususha abalungama konse uko bali, ukwabula ukuti bafume uko bali no kuya kumbi? Pa kwasuka ici cipusho, natutale tulande pa kupususha na kumbi kubili.

Bushe ni Lyonse Icifulo Cacindama?

Ilyo Yehova ashilaonaula icalo ca Egupti ku cinkunka calenga 10 mu nshiku sha kwa Mose, aebele abena Israele ukusansa umulopa wa nama ya pa Ca Kucilila, pa mwalo wa mwinshi na pa nceshi shibili. Cinshi abebele ukucita ifi? Pa kutila ‘ilyo Yehova alepita ku kulofya  abena Egupti kabili nga amona umulopa pa mwalo wa mwinshi na pa nceshi shibili, acilila uyo mwinshi, no kukanaleka uboni ukwisa mu mayanda yabo ku kubalofya.’ Bulya bwine bushiku, “Yehova aipeye ibeli lyonse mu calo ca Egupti, ukutendekela pe beli lya kwa Farao uwaikala pa cipuna cakwe ica bufumu ukufika kwi beli lya musha uwali mu cifungo, ne beli lyonse ilya cinama.” Amabeli ya bena Israele yalipuswike ukwabula ukuti yabutukile ukuli konse.—Ukufu. 12:22, 23, 29.

Natulande na pali Rahabu, cilende uwaleikala mu musumba wa Yeriko. Abena Israele bali mupepi no kutendeka ukupoka Icalo ca Bulayo. Ilyo Rahabu ailwike ukuti umusumba wa Yeriko walaonaulwa, aebele abena Israele babili abaishile mu kulengula umusumba ukuti abantu bonse baletiina nga nshi abena Israele. Afishile inengu no kusheba ukulapa ukuti ena no lupwa lwakwe lonse bekafwa ilyo Yeriko ikonaulwa. Inengu shaebele Rahabu ukulonganya ulupwa lwakwe mu ng’anda yakwe, iyali pa mu muulu we linga lya musumba. Onse uwali no kufuma mu ng’anda ali no kufwila pamo na ba mu musumba. (Yosh. 2:8-13, 15, 18, 19) Lelo, Yehova pa numa aebele Yoshua ati “ilinga lya musumba likabongoloka.” (Yosh. 6:5) Nomba camoneke kwati cilya cifulo ca bucingo ico inengu shalandilepo na co cali no konaulwa. Bushe Rahabu na ba mu ng’anda yakwe bali no kupusuka shani?

Ilyo inshita yafikile iya kusansa umusumba wa Yeriko, abena Israele balipundile kabili batendeke ukulisha intandala. Pali Yoshua 6:20 paba amashiwi ayatila: “Ilyo fye [abena Israele] baumfwile ukulila kwa ntandala kabili ilyo . . . bapundile ukupunda kwa bulwi ukukalamba, e lyo icibumba cabongolweke.” Takwali nangu umo uwali no kulesha icibumba ukubongoloka. Lelo icipesha amano cacitike ca kutila icibumba calekeele ukubongoloka pa ng’anda ya kwa Rahabu. Yoshua aebele shilya inengu shibili ati: “Kabiyeni mu ng’anda ya mwanakashi cilende, no kumufumyamo na bantu bakwe bonse, filya fine mwalapile kuli ena.” (Yosh. 6:22) Bonse abali mu ng’anda ya kwa Rahabu balipuswike.

Cinshi Cacindeme Sana?

Finshi twingasambilila ku kupusuka kwa kwa Noa, Lote, abena Israele mu nshiku sha kwa Mose, no kwa kwa Rahabu? Bushe aya malyashi yatwafwa shani ukwishiba uko tufwile ukuba ilyo impela ya buno bwikashi ikesa?

Ca cine ukuti Noa apusukiile mu cibwato. Lelo cinshi calengele ukuti asangwe mu cibwato? Bushe te mulandu wa kuti ali ne citetekelo ne cumfwila? Baibolo itila: “Noa acitile ukulingana na fyonse ifyo Lesa amwebele.  Filya fine fye e fyo acitile.” (Ukute. 6:22; Heb. 11:7) Inga ifwe? Bushe tulacita fyonse ifyo Lesa atweba? Cimbi na co ca kuti Noa “[aleshimikila] abantu pa fyalungama.” (2 Pet. 2:5) Bushe na ifwe, twalicincila mu mulimo wa kushimikila, nangu ca kutila mu ncende tushimikila abantu balakaana?

Icalengele Lote apusuke ni co alifulumwike mu musumba wa Sodomu. Lote alipuswike pantu Lesa alemumona ukuti muntu uwalungama kabili aleumfwa no bubi pa fyabipa ifyo abantu mu Sodomu na Gomora balecita. Bushe tulomfwa ububi pa fyabipa ifilecitika mpanga yonse? Nelyo bushe twalibelela ukufimona ica kuti tafitusakamika? Bushe tulaibikilishako ukuti tukasangwe “ababula akabi, ababula akalema, kabili mu mutende”?—2 Pet. 3:14.

Ku bena Israele abali mu Egupti e lyo na kuli Rahabu uwali mu Yeriko, pa kuti bapusuke balekabila ukuba mu mayanda yabo. Kanshi balekabila ukuba ne citetekelo e lyo ne cumfwila. (Heb. 11:28, 30, 31) Elenganyeni ifyo ulupwa lumo na lumo ulwa bena Israele lwalelolekesha apali ibeli lyabo ilyo “mwaishileba imisowa iikalamba” mu mayanda ya bena Egupti. (Ukufu. 12:30) Elenganyeni ne fyo Rahabu no lupwa lwakwe babungene pamo ilyo baumfwile icongo ca fibumba fya mu Yeriko ifyalebongoloka filelola ku ng’anda balimo. Icitetekelo ca cine cine e calengele ukuti abe ne cumfwila no kwikala mu kati ka ilya ng’anda.

Nomba line fye icalo ca kwa Satana calapwa. Tucili tatulaishiba ifyo Yehova akacingilila abantu bakwe mu ‘bushiku [bwa kutiinya] ubwa bukali bwakwe.’ (Sefa. 2:3) Te mulandu no ko tukaba ne fyo ifintu fikaba pali iyo nshita, kuti twacetekela ukuti icikalenga ukuti tupusuke citetekelo twakwata muli Yehova e lyo ne cumfwila kuli ena. Pali ino nshita, tatufwile ukusuula “imiputule [yesu] iya mu kati” iyo ukusesema kwa kwa Esaya kwalandapo.

“Ingileni mu Miputule Yenu iya mu Kati”

Pali Esaya 26:20 patila: “Kabiyeni, mwe bantu bandi, ingileni mu miputule yenu iya mu kati, kabili isaleniko ifiibi. Fisameni inshita inono mpaka ubukali bupite.” Uku kusesema napamo kwafikilishiwe umuku wa kubalilapo mu 539 B.C.E. ilyo abena Madai na bena Persia bacimfishe Babiloni. Ilyo fye baingile mu Babiloni, cashimikwa ukuti Sailasi umwina Persia aebele abantu bonse ukwikala mu mayanda pantu abashilika bakwe balyebelwe ukwipaya onse uwasangwa pa nse.

Pali lelo, ‘imiputule ya mu kati’ iya muli uku kusesema kuti yaba filonganino fyonse ifya Nte sha kwa Yehova ificilile pali 100,000 mwi sonde lyonse. Ifi filonganino fyalicindama nga nshi mu mikalile yesu. Kabili fikatwalilila ukuba ifyacindama na mu “bucushi bukalamba.” (Ukus. 7:14) Abantu ba kwa Lesa baebwa ukwingila mu “miputule ya mu kati” no kubelama “mpaka ubukali bupite.” Nacicindama ukuti tube no mutima wa kufwaisha ukulalongana, ukulalongana lyonse, e lyo no kulaibikilishako ukuti twikatala atufuma mu cilonganino. Tufwile ukumfwila ukukonkomesha kwa kwa Paulo ukwa kuti: “Tuletontonkanya pa banensu pa kuti tulecincishanya mu kutemwa na mu kubomba imilimo iisuma, twilapuswa ku kulongana, filya waba umusango wa bamo, lelo tulekoseleshanya, maka maka apo mulemona ubushiku bulya bulepalama.”—Heb. 10:24, 25.

[Icikope pe bula 7]

Finshi twingasambilila ku fyo Lesa alepususha aba kale?

[Icikope pe bula 8]

Ni kuli finshi twingalinganya “imiputule ya mu kati” pali lelo?