Kangalila wa Cishinka Ne Bumba Lyakwe Ilitungulula
Kangalila wa Cishinka Ne Bumba Lyakwe Ilitungulula
“Nga kanshi nani kangalila wa cishinka, uwashilimuka, uo shikulu wakwe akalaashika pa babomfi bakwe ukuti alebapeela ifya kulya pa nshita yalinga?”—LUKA 12:42.
1, 2. Cipusho nshi cacindama ico Yesu aipwishe ilyo alelanda pa cishibilo ca nshiku sha kulekelesha?
ILYO Yesu alelanda pa cishibilo ca nshiku sha kulekesha, aipwishe ati: “Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka uo shikulu wakwe asontele ukuba kangalila pa ba mu ng’anda yakwe, pa kuti alebapeela ifya kulya fyabo pa nshita yalinga?” E lyo akonkenyepo no kusosa ukuti uyu musha bali no kumulambula pali bucishinka bwakwe. Icilambu cakwe kusontwa ukuba kangalila wa fyuma fyonse ifya kwa Shikulu wakwe.—Mat. 24:45-47.
2 Pa Mutebeto wa Nsakwe uwafumineko, Yesu alipwishe icipusho capalako. (Belengeni Luka 12:42-44.) Pali yo nshita aitile uyu musha ati “kangalila” kabili “aba mu ng’anda yakwe” abetile ati “ababomfi bakwe.” Ku kale kangalila ni ulya uwaleba kapitao pa babomfi ba mu ng’anda. Lelo na o wine aleba mubomfi. Bushe uyu wine musha, nangu kangalila nani, kabili apeela shani “ifya kulya pa nshita yalinga”? Calicindama ukuti twishibe inshila Lesa alebomfya ku kutupeelelamo ifya kulya fya ku mupashi.
3. (a) Bushe abalanda pa fya mu Baibolo aba mu macalici balondolola ukuti “umusha” Yesu alelandapo nani? (b) Bushe “kangalila,” nangu “umusha” ni nani, kabili “ababomfi,” nangu “aba mu ng’anda” ni bani?
3 Abalanda pa fyalembwa mu Baibolo aba mu macalici batila Yesu alelanda pa bantu bakwata ififulo fya pa muulu pa kati ka baitunga ukuti Bena Kristu. Lelo Yesu, uo beta ati “shikulu” muli uyu mulumbe, talandile ukuti kwali no kuba abasha abengi abasalanganina mu macalici yapusanapusana. Lelo, alondolwele bwino bwino ukuti kwali no kuba “kangalila” nangu “umusha” umo fye uo ali no kulaashika pa fyuma fyakwe fyonse. Kanshi, nga filya ino magazini yalondolola pa myaka iingi, uyu kangalila afwile ukwimininako “umukuni unono” uwa basambi basubwa bonse pamo. Ukulingana ne Mbila Nsuma ya kwa Luka, Yesu alandile pali aba pa numa fye ya kulanda pa cishibilo ca nshiku sha kulekelesha. (Luka 12:32) “Ababomfi,” nangu “aba mu ng’anda,” ni aba bene bantu, lelo ili ishina lilanda sana pa mulimo umo umo abomba. Ici cilenga twaipusha ukuti, Bushe umo umo uwaba mwi bumba lya musha alapekanyako ifya kulya fya ku mupashi pa nshita yalinga? Icasuko kuti twacisanga nga twabebeta bwino bwino ifyo Amalembo yasosa.
Umubomfi wa kwa Yehova ku Kale
4. Bushe Yehova aleita shani uluko lwa bena Israele ulwa ku kale, kabili cinshi icacindama ico tufwile ukwishiba pali lulya luko?
4 Yehova alandile pa bantu bakwe, e kutila abena Israele ba ku kale, ukuti bonse bali mubomfi wakwe. “‘Imwe muli nte shandi,’ e fyo Yehova asosa, ‘[umubomfi wandi uo] nasala.’” (Esa. 43:10) Bonse aba muli lulya luko bapangile ibumba limo ilya mubomfi. Lelo, nacicindama ukwishiba ukuti ni bashimapepo fye beka na bena Lebi abashali bashimapepo e bakwete incito ya kusambilisha aba mu luko Amafunde.—2 Imila. 35:3; Mal. 2:7.
5. Ukulingana ne fyo Yesu alandile, kwaluka nshi ukukalamba ukwali no kubako?
5 Bushe uluko lwa bena Israele e musha uo Yesu alelandapo? Iyo. Ico twakaanina, ni pa mulandu wa mashiwi Yesu aebele abaYuda ba mu nshiku shakwe aya kuti: “Bakamupoka ubufumu bwa kwa Lesa no kubupeela ku luko ulutwala ifisabo fya buko.” (Mat. 21:43) Kanshi ifintu fyali no kwaluka. Yehova ali no kubomfya uluko lupya. Lelo, ukukuma ku kusambilisha abantu ifya kwa Lesa, umulimo wa musha wa mu cilangililo ca kwa Yesu wateyanishiwa nga filya fine ‘umubomfi’ wa kwa Lesa uwa mu Israele alebomba.
Umusha wa Cishinka Amoneka
6. Luko nshi ulupya ulwaishilebako pa Pentekoste mu 33 C.E., kabili ni bani bali muli ulu lwine luko?
6 Uluko lupya, e kutila “Israele wa kwa Lesa,” lwapangwa na Bena Kristu basubwa. (Gal. 6:16; Rom. 2:28, 29; 9:6) Ulu luko lwaishilebako ilyo Lesa apongolwele umupashi wakwe pa Pentekoste mu 33 C.E. Pa numa ya ifyo, Abena Kristu bonse abasubilwe no mupashi baishileba mu luko ulwali nomba e musha uo Shikulu, e kutila Yesu Kristu asontele. Umo umo uwa muli lulya luko bamupeele umulimo wa kushimikila imbila nsuma no kupanga abasambi. (Mat. 28:19, 20) Lelo bushe onse fye muli ili bumba ali no kulapekanyako ifya kulya fya ku mupashi pa nshita yalinga? Natumone ifyo Amalembo yasuka ico cipusho.
7. Pa kubalilapo, mulimo nshi uukalamba uwali wa batumwa, kabili mulimo nshi na umbi uo bapeelwe?
7 Ilyo Yesu asontele abatumwa 12, umulimo wabo uukalamba wali wa kutumwa ku kubila imbila nsuma kuli bambi. (Belengeni Marko 3:13-15.) Uyu mulimo walingana fye no bupilibulo bwa kubalilapo ubwe shiwi lya ciGriki ilya apostolos, ilyafuma kwi shiwi ilipilibula “ukutuma.” Lelo, mu kuya kwa nshita, e lyo na lintu icilonganino ca Bena Kristu cali mupepi no kupangwa, umulimo wa butumwa waishileba wa “bukangalila.”—Imil. 1:20-26.
8, 9. (a) Mulimo nshi uo abatumwa 12 babikileko sana amano? (b) Ni bani bambi abo bapeele imilimo na imbi, abo ne bumba litungulula lyasuminisheko?
8 Mulimo nshi uo abatumwa 12 babikileko sana amano? Ifyacitike pa numa ya Pentekoste e fyalatulanga ico babikileko sana amano. Ilyo kwaimine ubwafya bwakumine ukwakanya ifya kulya kuli bamukamfwilwa, abatumwa 12 balonganike abasambi pamo no kutila: “Te kuti ciwame ukuti tuleke ukusambilisha icebo ca kwa Lesa no kula-akanya ifya kulya pa matebulo.” (Belengeni Imilimo 6:1-6.) E lyo abatumwa basontele abaume bambi abafikapo aba kubombela pali ulya ‘mulimo walekabilwa’ pa kuti abatumwa bena balebika amano “ku kusambilisha icebo ca kwa Lesa.” Yehova alipaalile uku kupekanya kabili “icebo ca kwa Lesa calelunduluka, kabili abasambi balefulilako nga nshi mu Yerusalemu.” (Imil. 6:7) Kanshi umulimo wa kuliisha abantu ifya kulya fya ku mupashi wali maka maka wa batumwa.—Imil. 2:42.
9 Mu kupita kwa nshita, bambi na bo balibapeeleko imilimo. Umupashi wa mushilo watungulwile ukuti Paulo na Barnaba babatume ukuba bamishonari ukufuma ku cilonganino ca Antioke. Na bo bene baishileishibikwa ati abatumwa, nangu ca kuti tabali muli balya batumwa ba kubalilapo 12. (Imil. 13:1-3; 14:14; Gal. 1:19) Ibumba litungulula mu Yerusalemu na lyo pa numa lyalisuminisheko ku kusontwa kwa aba babili. (Gal. 2:7-10) Pa numa fye abatumwa basuminisheko ku kusontwa kwakwe, Paulo atampile ukupekanyako ifya kulya fya ku mupashi. Alembele kalata yakwe iya kubalilapo ukulingana ne fyo umupashi wamutungulwile.
10. Mu nshita sha batumwa, bushe Abena Kristu bonse abasubilwe no mupashi balepekanyako ifya kulya fya ku mupashi? Londololeni.
10 Lelo, bushe Abena Kristu bonse abasubwa baleangalilako umulimo wa kushimikila kabili bushe balepekanyako ifya kulya fya ku mupashi? Iyo. Umutumwa Paulo atweba ukuti: “Bushe bonse batumwa? Bushe bonse ni bakasesema? Bushe bonse ni bakasambilisha? Bushe bonse balacita ifipesha amano?” Icasuko ni iyo. (1 Kor. 12:29) Nangu ca kuti Abena Kristu bonse abafyelwe ku mupashi baleshimikilako, banono fye, e kutila 8, e bo Lesa abomfeshe ukulemba Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki.
Umusha wa Cishinka Muno Nshiku
11. “Fyuma” nshi ifyo uyu musha bamusonta ukwangalila?
11 Amashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Mateo 24:45 yalangilila bwino bwino ukuti kwali no kuba umusha wa cishinka kabili uwashilimuka pe sonde mu nshiku sha ku mpela. Ilembo lya Ukusokolola 12:17 lilanda pali aba ukuti bantu “abasheleko” ku mwana wa mwanakashi wa kwa Lesa. Ibumba lya bashalapo lyalisontwa ukuba kangalila pa fyuma fyonse ifya kwa Kristu pano isonde. “Ifyuma” ifyo uyu kangalila wa cishinka bamusonta ukwangalila fintu fyonse ifya kwa Shikulwibo pano isonde, ukubikako na bantunse abakatekwa no Bufumu pe sonde na fyonse ifibomfiwa mu kushimikila imbila nsuma.
12, 13. Bushe Umwina Kristu kuti aishiba shani ukuti alitwa ukuya ku muulu?
12 Bushe Umwina Kristu kuti aishiba shani ukuti ali no kuya ku muulu kabili e mo aba muli aba abashalapo ba muli Israele wa ku mupashi? Amashiwi Paulo alembeele abakweteko ili subilo ilyo na o akwete yalatwasukila. Atile: “Bonse abatungululwa no mupashi wa kwa Lesa, bana ba kwa Lesa. Awe tamwapokelele umupashi wa busha uulenga umwenso, lelo mwapokelele umupashi wa kuba abana, uyu mupashi wine e utulenga ukubilikisha atuti: ‘Abba, Tata!’ Umupashi wa kwa Lesa ulashimika ubunte no mupashi wesu ukuti tuli bana ba kwa Lesa. E ico, kanshi, nga tuli bana, ninshi tuli mpyani: e kuti impyani sha kwa Lesa, lelo impyani shinankwe isha kwa Kristu, kulila fye twaculila pamo nankwe pa kuti no kucindamikwa tukacindamikilwe pamo nankwe.”—Rom. 8:14-17.
13 Nga kulanda fye mu nshila ya-anguka kuti twatila aba bantu balasubwa no mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa kabili ‘balitwa’ ukuya ku muulu. (Heb. 3:1) Uwabeta ni Lesa umwine. Nabo balasumina bwangu bwangu ukuba abana ba kwa Lesa ukwabula ukwipusha nangu ukutwishika nangu ukumfwa umwenso. (Belengeni 1 Yohane 2:20, 21.) Kanshi, te bene baisalila ukuti bakaya ku muulu, lelo Yehova e ubafwatika icifwati, nangu ukubika umupashi wa mushilo pali bena.—2 Kor. 1:21, 22; 1 Pet. 1:3, 4.
Ifyo Tufwile Ukumona Ukusubwa
14. Bushe abasubwa bamona shani ubwite bwabo?
14 Bushe abasubwa bafwile ukuimona shani ilyo balepembela icilambu cabo ica ku muulu? Bafwile ukwishiba ukuti ico bapokelela, nangu ciwame shani, bwite fye. Bafwile ukuba aba busumino mpaka ne mfwa pa kuti bakapokelele ici cilambu. Mu kuicefya, bomfwa nga filya Paulo aleumfwa ilyo atile: “Bamunyinane, nshi-imona ngo wanonka icilambu; lelo icintu cimo ni ci: Nalilaba ifya ku numa no kukonkelela ifya ku ntanshi, ndekonkelela ubuyo bwa cilambu ca bwite bwa ku muulu ubwafuma kuli Lesa ukupitila muli Kristu Yesu.” (Fil. 3:13, 14) Kanshi abashalapo pa basubwa bafwile ukwesha na maka ‘ukulaikala ukulingana no bwite ubo Lesa abetako no kuiceefya nga nshi,’ e lyo bafwile ukucita ifyo “no mwenso no kututuma.”—Efes. 4:1, 2; Fil. 2:12; 1 Tes. 2:12.
15. Bushe Abena Kristu bafwile ukumona shani abalyako ifimpashanya pa Cibukisho, kabili bushe abasubwa baimona shani?
15 Nomba bushe Abena Kristu bambi bafwile ukumona shani umuntu uwatila na o alisubwa kabili atampa ukulyako ifimpashanya fya pa Cibukisho? Tabafwile ukumupingula. Ifi fintu fya kwishiba umwine na Yehova. (Rom. 14:12) Lelo, Abena Kristu abasubwa ica cine tabatila bafwile ukulamonwa mu nshila yaibela. Tabatontonkanya ukuti apo balisubwa ninshi balishiba ifintu fyaibela ukucila na bamo bamo abakokole aba mwi “bumba ilikalamba.” (Ukus. 7:9) Tabatila ninshi balikwata umupashi wa mushilo uwingi ukucila abanabo aba mu “mpaanga shimbi.” (Yoh. 10:16) Tabenekela bambi ukulabacitila ifintu fyaibela; kabili tabatila ifi balyako ifimpashanya ninshi balicila baeluda mu filonganino.
16-18. (a) Bushe abasubwa bonse balabombako umulimo wa kusokolola icine cipya? Langilileni. (b) Mulandu nshi teti cikabilwe ukuti Ibumba Litungulula lileipusha onse uwasubwa pa kucita fimo?
16 Bushe aba basubwa mwi sonde lyonse, balomfwana no kulanshanya e lyo basokolola icine cipya ica mu Baibolo? Iyo. Nangu ca kuti bonse aba mwi bumba lya musha balikwata umulimo wa kuliisha aba mu ng’anda, te bonse aba mwi bumba lya musha abakwata imilimo imo ine. (Belengeni 1 Abena Korinti 12:14-18.) Nga filya tulandilepo kale, mu nshita sha batumwa, bonse balebombako umulimo wacindama uwa kushimikila. Lelo banono fye e bo Lesa abomfeshe ukulemba amabuuku ya mu Baibolo no kwangalila icilonganino ca Bena Kristu.
17 Natulangilile: Mumo mumo, Amalembo yatila “icilonganino” cilapingula imilandu imo. (Mat. 18:17) Lelo, ni baeluda fye e babombela pa milandu ya musango yo pantu e bemininako icilonganino. Ilyo baeluda tabalapingula, tabepusha aba mu cilonganino bonse pa kuti beshibe ifyo baletontonkanya pali uyo mulandu. Babomba imilimo babapeela ukulingana no kutantika kwa kwa Lesa; ilyo balebomba bemininako icilonganino.
18 Na lelo line, abaume bamo bamo abasubwa balikwata umulimo wa kwimininako ibumba lya musha. Aba e bapanga Ibumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova. Aba baume basubwa no mupashi e bangalila umulimo wa kushimikila pa Bufumu e lyo no kushininkisha ukuti ifya kulya fya ku mupashi e ko fili. Lelo, nga filya fine cali mu nshita sha batumwa, na lelo Ibumba Litungulula talipusha umuntu umo na umo uwasubwa pano isonde ilyo talilapingula ifya kucita. (Belengeni Imilimo 16:4, 5.) Lelo, ba Nte bonse abasubwa bali-ipoosa nga nshi mu mulimo wacindama uwa kulobolola uulebombwa pali ino nshita. Ili bumba lya “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” lyaba fye umubili umo, lelo abantu umo umo aba muli ili bumba babomba imilimo yapusanapusana.—1 Kor. 12:19-26.
19, 20. Bushe aba mwi bumba likalamba bamona shani “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ne Bumba lyakwe Ilitungulula?
19 Bushe ifi fishinka fifwile ukukuma shani aba mwi bumba likalamba abasubila ukwisaikala pa calo abaleya balefulilako? Apo nabo fyuma fya Mfumu, balaitemenwa ukukonka ifipekanya Ibumba Litungulula, ilimininako “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka.” Aba mwi bumba likalamba balatasha sana pa fya kulya fya ku mupashi ifyo Ibumba Litungulula lipekanya. Lelo, nangu ca kuti aba mwi bumba likalamba balicindika ibumba lya musha, tabasumbula uuli onse uutila alisubwa. Tapaba nangu umo pa Bena Kristu abasubwa ica cine uwingafwaya nelyo ukwenekela ukusumbulwa.—Imil. 10:25, 26; 14:14, 15.
20 Nampo nga tuli “ba mu ng’anda,” e kutila abasubwa, nangu tuli ba mwi bumba likalamba, natupampamine pa kubombela pamo na kangalila wa cishinka ne Bumba lyakwe Ilitungulula. Shi ifwe bonse ‘natulelola’ no kuba aba busumino ukufika fye na ku mpela.—Mat. 24:13, 42.
Bushe Muleibukisha
• Bushe “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” nani, kabili aba mu ng’anda ni bani?
• Bushe umuntu kuti aishiba shani ukuti balimwita ukuya ku muulu?
• Ni bani bakwata incito ya kupekanya ifya kulya fya ku mupashi?
• Bushe abasubwa bafwile ukuimona shani?
[Amepusho]
[Icikope pe bula 23]
Pali lelo, Ibumba Litungulula e limininako umusha wa cishinka kabili uwashilimuka. E fyo cali na mu nshita sha batumwa