Ukubatishiwa mwi Shina lya kwa Nani na mwi Shina lya Cinshi?

“E ico kabiyeni, kalengeni . . . abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo.”—MAT. 28:19.

1, 2. (a) Cinshi cacitike mu Yerusalemu pa Pentekoste wa mu 33 C.E.? (b) Cinshi calengele abengi pa balongene ukubatishiwa?

MU YERUSALEMU mwali abantu abengi abafumine ku fyalo fimbi. Pa bushiku bwa Pentekoste mu 33 C.E., kwali ukusefya ukwacindama sana uko aba bantu bashaifulila basangilweko. Lelo pali uku kusefya palicitike icintu caibela, kabili pa numa, umutumwa Petro alandile ilyashi ilisuma sana ilyalengele icintu icikalamba ukucitika. Ili lyashi lyalengele abantu 3,000, e kuti abaYuda na bena fyalo abasangwike abaYuda ukulapila no kubatishiwa mu menshi. E ico baishileba mu cilonganino ca Bena Kristu ninshi e lyo capangwa fye. (Imil. 2:41) Kufwile kwali icongo sana ilyo abantu bafule fi balebatishiwa mu fishiba fya mu Yerusalemu!

² Cinshi calengele abantu bafule ifi ukubatishiwa? Ulucelo pali ubu bushiku, “mu muulu mwaumfwikike icongo kwati cipuupu icikali ica mwela.” Abasambi ba kwa Yesu 120 balipokelele umupashi wa mushilo ninshi bali mu ng’anda mu muputule wa pa muulu. Pa numa, abaume na banakashi abali bakapepa, balilongene kabili balipapile ukumfwa abatumwa batendeka “ukulanda indimi shalekanalekana.” Ilyo bakutike ku lyashi lya kwa Petro na ku fyo alandile pa mfwa ya kwa Yesu ukwabula ukupita mu mbali, abengi ‘balyumfwile ububi mu mitima.’ Cinshi balekabila ukucita? Petro ayaswike ati: “Lapileni no kubatishiwa mwi shina lya kwa Yesu Kristu . . . , e lyo mwalapokelela umupashi wa mushilo, uwa bupe fye.”—Imil. 2: 1-4, 36-38.

3. Pa bushiku bwa Pentekoste, cinshi abaYuda abalapile na basangwike abaYuda balingile ukucita?

 ³ Tontonkanyeni pa mipepele ya balya baYuda na basangwike abaYuda abaumfwile ilyashi lya kwa Petro. Ilya nshita ninshi balisumina kale ukuti Yehova e Lesa wabo. Mu fyo babelengele mu Malembo ya ciHebere, balishibe umupashi wa mushilo, e kutila amaka ya kwa Lesa ayo abomfeshe pa kulenga ifintu e lyo na pa numa. (Ukute. 1:2; Abapi. 14:5, 6; 1 Sam. 10:6; Amalu. 33:6) Lelo balekabila ukwishiba na fimbi. Balingile ukwishiba no kupokelela Yesu, Mesia uo Lesa ali no kubapusushishamo. E co Petro alandile ukuti balekabila “ukubatishiwa mwi shina lya kwa Yesu Kristu.” Inshiku shinono ku numa, Yesu uwabuushiwe alyebele Petro na basambi bambi ukulabatisha abantu “mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo.” (Mat. 28:19, 20) Ico calicindeme sana ku Bena Kristu ba kubalilapo kabili na pali lelo calicindama. Mulandu nshi?

Mwi Shina lya kwa Tata

4. Finshi fyayalwike ukukuma ku fyalekabilwa pa kuti umuntu abe cibusa wa kwa Yehova?

⁴ Nga fintu tulandilepo, abaumfwile ilyashi lya kwa Petro balepepa Yehova kabili bali fibusa fyakwe na kale. Bale-esha ukukonka Amafunde yakwe. E mulandu wine bailiile na ku Yerusalemu ukufuma mu fyalo fyabo. (Imil. 2:5-11) Lelo pali iyi nshita, e lyo Lesa ayalwile fye ukwampana kwakwe na bantunse. Alikeene abaYuda, abali kale uluko lwakwe ulwaibela. Nomba icali no kulabapalamika kuli Lesa te kukonka Amafunde ya kwa Mose. (Mat. 21:43; Kol. 2:14) Nga ca kutila balya abalongene balefwaya ukuba abantu ba kwa Yehova, balingile ukucita icintu cimbi.

5, 6. Bushe abaYuda ba mu nshiku sha batumwa na basangwike abaYuda bacitile cinshi pa kuti babe na bucibusa na Lesa?

⁵ Te kutila balekabila ukufuma kuli Yehova, uwabapangile. (Imil. 4:24) Lelo abatetekele ifyo Petro alandile, balimwene bwino bwino ukuti Yehova Mufyashi wa cikuuku nga nshi. Atumine Mesia ukwisabalubula kabili ali-itemenwe no kwelela na balya abo Petro alelandapo ilyo atile: “Lekeni bonse aba mu ng’anda ya kwa Israele beshibe ukuti cine cine Lesa amulengele ukuba Shikulu kabili Kristu, uyu Yesu uo mwapoopele pa cimuti.” Na kuba, balya abo Petro alelandapo muli aya mashiwi balimwene na fimbi ifyo Shifwe acitila bonse abafwaya ukuba ifibusa fya kwa Lesa!—Belengeni Imilimo 2:30-36.

⁶ Cine cine, abaYuda na basangwike abaYuda nomba balilwike ukutila pa kuba ifibusa fya kwa Yehova balingile ukumwishiba ukuti e Kalubula uwabalubula ukupitila muli Yesu. Kanshi kuti mwamona icalengele balapile ku membu shabo, na ku lubembu lwa kwipaya Yesu ku mufulo nelyo mu kukanaishiba. Kabili e calengele no kuti mu nshiku shakonkelepo, “balebika amano ku fyalesambilisha abatumwa.” (Imil. 2:42) Balefwaya ukulapalamina, na kuba ‘balepalamina ukwabula umwenso ku cipuna ca bufumu ica cikuuku ca kwa Lesa.’—Heb. 4:16.

7. Bushe cinshi calenga abantu abengi pali lelo ukwaluka mu fyo bamona Lesa e lyo kubatishiwa mwi shina lya kwa Tata?

⁷ Pali lelo iminshipendwa ya bantu aba nkulilo shalekanalekana balisambilila icine pali Yehova ukufuma mu Baibolo. (Esa. 2:2, 3) Bamo bali ni bamukaana Lesa e lyo bamo balisumine ukuti Lesa e ko aba, lelo tabacetekele ukuti alasakamana ifibumbwa fyakwe. Ino nshita balisumina ukuti Kabumba e ko aba no kutila kuti baba ifibusa fyakwe. Bamo balepepa lesa uwabamo batatu, nangu ifilubi ifyapusanapusana. Balisambilile ukutila Yehova fye, e Lesa wa maka yonse, kabili pali ino nshita bamwitila kwi shina lyakwe. Umu e mo Yesu aloseshe ilyo alandile ukuti abasambi bakwe balingile ukubatishiwa mwi shina lya kwa Tata.

8. Cinshi balya abashaishibe bwino bwino ukuti nabo balipyana ulubembu ukufuma kuli Adamu balekabila ukwishiba pali Shifwe?

⁸ Balisambilila no kuti balipyana ulubembu ukufuma kuli Adamu. (Rom. 5:12) Ico cali cintu icipya ico basukile basumina ukuti ca cine. Aba musango yu kuti twabalinganya ku muntu umulwele lelo taishiba ukuti alilwala. Napamo aleumfwako fimo filekalipa mu nshita mu nshita.  Lelo ilyo bashilamupima, limbi kuti alemona ati ali fye bwino. Lelo ilyo bamupima, e lyo aishiba ukuti alilwala. (Linganyeniko 1 Abena Korinti 4:4.) Ni shani nga ca kutila bamupima bwino no kusanga ubulwele akwata? Bushe te kuti ciwame nga ayamona badokota pa kuti bamupeele umuti uwaishibikwa bwino sana kabili uwingamuposha? E fyo ciba na ku bengi nga basambilila icine, balasumina ilyo Baibolo yabalanga ubwafya bafyalwa na bo kabili balesa na mu kwishiba ukuti Lesa alibapeela “umuti” wingabondapa. Ca cine bonse abataluka kuli Shifwe bafwile ukubwelela kuli ena pantu e “wingabondapa.”—Efes. 4: 17-19.

9. Cinshi Yehova acitile pa kuti abantu babe ifibusa fyakwe na kabili?

⁹ Nga mwali-ipeela kale kuli Yehova Lesa no kuba Umwina Kristu wabatishiwa, ninshi mwalishiba ifyo cawama ukuba cibusa wakwe. Nomba mwalishiba bwino ukuti Shinwe, Yehova alikwata sana ukutemwa. (Belengeni Abena Roma 5:8.) Nangu ca kutila Adamu na Efa balimubembukile, Lesa alicitilepo cimo pa kutila abana babo, kumo na ifwe bene bengaba ifibusa fyakwe. Pa kucite fyo Lesa alishipikishe ubulanda bwa kumona Umwana wakwe acula no kufwa. Bushe ukwishiba ifi takulenga twatemwa Lesa ica kutila twalafwaya ukuti aletutungulula no kuti tulekonka amafunde yakwe? Nga tamulatendeka ukucite co, namuimwena na mwe bene ukuti mulingile ukuipeela kuli Lesa no kubatishiwa.

Mwi Shina lya Mwana

10, 11. (a) Cinshi Yesu amucitila ico mumutashishapo sana? (b) Mumfwa shani pali ifi Yesu amufwilile no kuba icilubula?

¹⁰ Tontonkanyeni na kabili pa fyo Petro aebele balya abalongene. Alibakoseleshe ukusumina muli Yesu, ica-ampana sana no kubatishiwa “mwi shina . . . lya Mwana.” Mulandu nshi ukucite fyo kwacindamine ilya nshita kabili mulandu nshi kwacindamina na lelo? Ukusumina muli Yesu no kubatishiwa mwi shina lyakwe, cipilibula ukusumina ukutila alicita ifyalenga twaba ifibusa fya kwa Kabumba. Yesu balimupopele pa cimuti pa kuti icitiipu ca Mafunde cifumepo pa baYuda; lelo imfwa yakwe yalengele ne fintu ifikalamba ukucitika. (Gal. 3:13) Apeele ilambo lya kutulubula ilyo abantunse bonse balekabila. (Efes. 2:15, 16; Kol. 1:20; 1 Yoh. 2:1, 2) Pa kupeela ilambo Yesu alishipikishe ilyo bamufyengele, ilyo balemutuka, ilyo balemucusha mpaka fye afwa. Bushe mulatasha sana pa fyo Yesu amucitila? Elenganyeni ukuti ni mwe mwali ulya mulumendo wa myaka 12, uwali mu cibwato icikalamba icaleitwa ati Titanic, cilya cabundile mu 1912, pa numa ya kuipuma mu cilibwe ca menshi makasa. Tutile mwaesha ukutolokela mu kabwato ka kupusushishamo abantu, mwasanga nakesula. Lyena umwaume umo uuli muli aka kabwato atomona umukashi ku kumulaya no kubwelela mu cibwato caleya cilebunda, e lyo aeba imwe ukunina mu kabwato ka kupusukilamo umo afumine. Kuti mwaumfwa shani pa fyo acita? Kuti mwatemwa no kumutasha sana! Kanshi kuti mwaelenganya ifyo umulumendo umo aumfwile ilyo ici cacitike. * Lelo, Yesu alimucitila icintu icikalamba ukucila pali ci. Alimufwilile pa kuti mwingakwata ubumi bwa muyayaya.

¹¹ Mwaumfwile shani ilyo mwaishibe ifyo Umwana wa kwa Lesa amucitila? (Belengeni 2 Abena Korinti 5:14, 15.) Mufwile mwalitemenwe sana. Ico calengele mwaipeela kuli Lesa no kuleka ‘ukuikalila mwe bene mweka kano ukulaikalila uwamufwilile.’ Ukubatishiwa mwi shina lya Mwana cilangilila ukuti namwishiba ifyo Yesu amucitila no kusumina namusumina ukutila e ‘upeela ubumi bwa muyayaya.’ (Imil. 3:15; 5:31) Pa kubala tamwali cibusa wa kwa Kabumba, na kuba ne subilo line line tamwakwete. Pali nomba mwaliba cibusa wa kwa Wishi pantu mwalikwata icitetekelo mu mulopa wa kwa Yesu Kristu kabili mwalibatishiwa. (Efes. 2:12, 13) Umutumwa Paulo alembele ukutila: “Mwe baali kale ukutali na Lesa kabili abalwani bakwe pa mulandu wa fyabipa ifyo mwaletontonkanya no kucita, lelo nomba pa mulandu wa mfwa ya mwana wakwe, Lesa alimubwesesha kuli ena, pa kuti amulenge ukuba aba mushilo kabili ababula akalema.”—Kol. 1:21, 22.

12, 13. (a) Bushe ukubatishiwa mwi shina lya Mwana kufwile ukulenga mwalacita shani umo nga amukalifya? (b) Apo muli Bena Kristu ababatishiwa mwi shina lya kwa Yesu, cinshi mufwile ukulacita?

 ¹² Nangu ca kutila mwalibatishiwa mwi shina lya Mwana, mwalishiba bwino bwino ukuti muli babembu. Ukwishiba ifyo kulatwafwa cila bushiku. Ku ca kumwenako, umunenu nga amukalifya, bushe mulebukisha ukutila bonse babili tamwapwililika? Bonse babili mulakabila ukuti Lesa alemwelela, kabili bonse babili mufwile ukulaelela. (Marko 11:25) Yesu alilandile icilangililo pa kulanga ifyo ukwelela kwacindama. Atile: Umuntu umo alisuulileko ku nkongole umusha wakwe amukwatile ishafikile amatalanti 10,000 (e kuti amadenari 60 milioni). Pa numa uyu musha ena alikeene ukwelela umusha munankwe uwamukongwele amadenari 100. Yesu lyene alandile ici cishinka ca kuti: Yehova takelele umuntu uushelela munyina. (Mat. 18:23-35) Kanshi ukubatishiwilwa mwi shina lya Mwana kwishiba icifulo ca kwa Yesu no kulacita ifyo alecita ne fyo alesambilisha. Pali ifi paba no kwelela bambi.—1 Pet. 2:21; 1 Yoh. 2:6.

¹³ Apo tamwapwililika te kuti mupashanye Yesu mu kukumanina. Lelo apo mwali-ipeela kuli Lesa, mulafwaya ukwesha na maka yonse ukupashanya Yesu. Pa kucite fi mulingile ukutwalilila ukucita ifingalenga mwafuula ubuntu bwa kale no kufwala ubupya. (Belengeni Abena Efese 4:20-24.) Nga mwalikwata umunenu uo mwacindika sana, mufwile mulafwaya sana ukupashanya imibele yakwe isuma. Kanshi na Kristu wine, mulafwaya ukusambililako kuli ena no kumupashanya.

14. Kuti mwalanga shani ukuti mwalisumina ukutila Yesu ni Mfumu ku muulu?

¹⁴ Kwaliba inshila na imbi iyo mwingalangilamo ukuti mwalyumfwikisha umo ukubatishiwa mwi shina lya Mwana kwalola. Lesa “alengele ukuti fyonse fibe pe samba lya makasa ya kwa Kristu, kabili amulengele ukuba umutwe wa fintu fyonse ku cilonganino.” (Efes. 1:22) E ico mulingile ukucindika inshila Yesu atungulwilamo abantu abaipeela kuli Yehova. Kristu atungulula icilonganino ukubomfya abantu abashapwililika. Maka maka abaume bakosa mu kupepa abasontwa ukuba baeluda. Ico aba baeluda basontelwa, “kulungika aba mushilo, . . . ku kukuula umubili wa kwa Kristu.” (Efes. 4:11, 12) Nga ca kutila umuntunse uushapwililika alufyanya, Yesu nge Mfumu ya Bufumu bwa ku muulu alabombelapo pa nshita yakwe umwine kabili mu nshila yakwe. Bushe mwalicetekela ico?

15. Nga tamulabatishiwa, mapaalo nshi mwingenekela ukukwata nga mwacite co?

¹⁵ Lelo bamo tabalati baipeele kuli Yehova no kubatishiwa. Nga tamulacite fyo bushe ifyo twalandapo tafimwafwile ukumona ukuti ukusumina mu Mwana cintu icisuma ico mufwile ukucita pa kulanga ukutasha? Ukubatishiwa mwi shina lya Mwana kukalenga mukakwate amapaalo ayawamisha.—Belengeni Yohane 10:9-11.

Mwi Shina lya Mupashi wa Mushilo

16, 17. Bushe ukubatishiwa mwi shina lya mupashi wa mushilo calola mwi kuli imwe?

¹⁶ Bushe calola mwi ukubatishiwa mwi shina lya mupashi wa mushilo? Nga fintu tulandilepo kale, abaumfwile ifyo Petro alandile pa bushiku bwa Pentekoste balishibe umupashi wa mushilo. Na kuba bali-imwenene abene no bushininkisho bwa kuti Lesa alitwalilile ukubomfya umupashi wa mushilo. Petro ali pa “baiswilemo umupashi wa mushilo no kutendeka ukulanda indimi shalekanalekana.” (Imil. 2:4, 8) Amashiwi ya kuti “mwi shina lya” tayalosha ku muntu. Pali lelo  kwaba ifintu ifingi ificitilwa “mwi shina lya buteko,” nangu ca kutila ubuteko te muntu. Ico balandile fyo, ni co ubuteko e busuminisha ukuti ifyo fintu ficitwe. No muntu uulebatishiwa mwi shina lya mupashi wa mushilo, aleshiba ukutila umupashi wa mushilo, te muntu, lelo maka ya kwa Yehova ayo abomfya. Kanshi ukubatishiwa mwi shina lya mupashi, kwishiba ifyo umupashi wa mushilo ubomba pa kuti ukufwaya kwa kwa Lesa kucitwe.

¹⁷ Bushe te kusambilila Baibolo kwalenga mwaishiba umupashi wa mushilo? Ku ca kumwenako, mwalishiba ukutila Amalembo yalembelwe ukupitila mu mupashi wa mushilo. (2 Tim. 3:16) Ilyo mwatendeke ukwishiba ifya kwa Lesa, mufwile mwalishibe bwino bwino ukuti ‘Shinwe wa mu muulu alapeela umupashi wa mushilo ku bamulomba’ ukusanshako fye na imwe bene. (Luka 11:13) Nalimo na imwe mwalimona umupashi wa mushilo ulebomba mu bumi bwenu. Lelo nga tamulabatishiwa mwi shina lya mupashi wa mushilo, mufwile ukwishiba ukuti filya Yesu alaya ukuti Wishi akamupa umupashi wa mushilo calola mu kutila ku ntanshi nga mwabatishiwa mukakwata amapaalo ayengi.

18. Mapaalo nshi ababatishiwa mwi shina lya mupashi wa mushilo bakwata?

¹⁸ Na pali lelo calimoneka ukutila Yehova atungulula icilonganino ca Bwina Kristu ukupitila mu mupashi wakwe. Uyu mupashi ulatwafwa na ifwe bene umo umo. Ukubatishiwa mwi shina lya mupashi wa mushilo, kusumina ukutila ulatwafwa mu bumi e lyo no kulakonka ifyo ututungulula. Lelo bamo kuti balaipusha abati, kuti twacita shani pa kutila imikalile yesu ilingane no kuipeela kwesu kuli Yehova kabili bushe umupashi utwafwa shani ukulacite co? Ifi e fyo twalalandapo mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

• Bushe ukubatishiwa mwi shina lya kwa Tata calola mwi kuli imwe?

• Bushe cipilibula nshi ukubatishiwa mwi shina lya Mwana?

• Kuti mwalanga shani ukuti mwalishiba umo calola ukubatishiwa mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana?

• Bushe ukubatishiwa mwi shina lya mupashi wa mushilo calola mwi?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 10]

Pa numa ya Pentekoste wa mu 33 C.E., ni bucibusa nshi bwaishileba pa basambi bapya na Shifwe?

[Abatusuminishe]

By permission of the Israel Museum, Jerusalem