Twalilileni Ukukuulana mu Cilonganino

“Mulesansamushanya no kukuulana.”—1 TES. 5:11.

1. Mapaalo nshi ababa mu cilonganino ca Bwina Kristu bakwata, na lyo line mafya nshi yamo bakwata?

LIPAALO nga nshi ukuba mu cilonganino ca Bwina Kristu pantu ababamo balaba na bucibusa na Yehova. Kabili ukutungululwa ne Cebo cakwe kulabacingilila ku fyabipa ififuma mu mibele yabipa. E lyo kabili balakwata ifibusa fya cishinka, ifibabikako amano. Amapaalo yena yengi, na lyo line Abena Kristu abengi balakwata amafya yalekanalekana. Bamo balakabila ukwafwiwa pa kuti baumfwikisha ifyashika ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa. Bamo nabo balalwala e lyo bambi balikwata ubulanda, kabili bambi balacula pa mulandu wa fintu ifyabipa ifyo bacitile kale. E lyo kabili bonse twikala mu calo icabipa.

2. Cinshi tufwile ukucita bamunyinefwe nga balecula, kabili mulandu nshi?

² Tapali nangu umo pali ifwe uwingatemwa ukumona Umwina Kristu munankwe alecula. Umutumwa Paulo apashenye icilonganino ku mubili kabili atile “icilundwa cimo nga cacula, ninshi ifilundwa fyonse fyaculila pamo na co.” (1 Kor. 12:12, 26) Nga cabe fyo tufwile ukwesha na maka ukwafwa bamunyinefwe ne nkashi. Mu Baibolo  mwaliba amalyashi ayengi ayalanda pa fyo aba mu cilonganino baleafwa bambi ukucimfya amafya. Ilyo tulelanda pali aya malyashi, tontonkanyeni pa fyo na imwe mwingafwa abali na mafya yapalako. Kuti mwa-afwa shani bamunyinenwe ukutwalilila ukubombela Yehova pa kuti mulekuula icilonganino?

“Balimubuulile”

3, 4. Bushe Akula na Prisila bayafwile shani Apolo?

³ Ilyo Apolo aile mu kwikala mu Efese, ninshi kale kale ni kashimikila wacincila. Ilyashi lya mu Imilimo ya Batumwa litila: “Ico umupashi wamulengele ukucincila, alelanda no kusambilisha bwino bwino ifya kwa Yesu, lelo aishibe fye ulubatisho lwa kwa Yohane.” Apo Apolo taishibe ulubatisho lwa “mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo,” abamushimikile bafwile basambi ba kwa Yohane Kabatisha nelyo abasambi ba kwa Yesu abaleshimikila ilyo Pentekoste ya mu 33 C.E. tailafika. Nangu ca kutila Apolo ali uwapimpa, kwali fimo ifyacindama ifyo ashaishibe. Bushe ukwampana na basumina banankwe kwamwafwile shani?—Imil. 1:4, 5; 18:25; Mat. 28:19.

⁴ Ilyo Abena Kristu babili abaupana, Akula na Prisila baumfwile Apolo alelanda no kushipa mwi sunagoge, balimubuulile, no kumusambilisha na fimbi. (Belengeni Imilimo 18:24-26.) Ici calangile ukuti balikwete ukutemwa. Akula na Prisila bafwile balandile na Apolo mu nshila isuma pa kumwafwa. Tabalefwaya amone kwati baiminine pa kumulengulula. Ico Apolo alekabila fye, kusambilila ifyo ashaishibe pa cilonganino ca kubalilapo ica Bena Kristu. Ukwabula no kutwishika Apolo alitashishe aba abaupana abo atendeke ukubomba nabo pa kumulondolwelako ifyacindama ifyo ashaishibe. Ilyo Apolo aishibe ifi fishinka, “ayafwile nga nshi” bamunyina mu Akaya kabili alishimikile sana.—Imil. 18:27, 28.

5. Bushe bakasabankanya ba Bufumu abashaifulila bafwa shani bambi, kabili finshi fifumamo?

⁵ Na muno nshiku, abengi mu cilonganino ca Bwina Kristu balatasha sana ababafwile ukumfwikisha Baibolo. Abengi baliba ifibusa fyakosa na balebasambilisha Baibolo. Ilingi line pa kwafwa abantu ukumfwikisha icine kulaba ukusambilila nabo Baibolo pa myeshi iingi. Lelo bakasabankanya ba Bufumu balaipeelesha ukucite co pantu balishiba ukuti e cingafwa fye abantu ukwisapusuka. (Yoh. 17:3) Ala tulasekelela ukumona abantu baishiba icine, balakonka ne fyo balesambilila, batendeka no kucita ukufwaya kwa kwa Yehova!

“Aleshimikwa Icisuma”

6, 7. (a) Mulandu nshi Paulo asalile ukulaenda na Timote ilyo aletandalila ifilonganino? (b) Bushe Timote bamwafwile ukulunduluka ukufika pi?

⁶ Ilyo abatumwa babili, Paulo na Sila baile ku Lustra pa bulendo bwa bubili ubwa bumishonari, basangileko umulumendo Timote  uwali ne myaka mupepi na 20 nangu ukucilako fye panono. “Aleshimikwa icisuma ku ba bwananyina mu Lustra na mu Ikonia.” Banyina Timote, ba Yunike na banakulu ba Loisi bali Bena Kristu baipeela, lelo bawishi tabali Bena Kristu. (2 Tim. 1:5) Napamo Paulo aishibe ulu lupwa ilyo aile kuli ici cifulo pa muku wa kubalilapo. Lelo pali ubu bulendo Paulo alibikile sana amano kuli Timote pantu ali mulumendo uwa mibele iisuma nga nshi. E ico, ilyo baeluda ba mu cilonganino basumine ukuti nalinga, Timote aishileba kafwa wa kwa Paulo mu mulimo wa bumishonari.—Belengeni Imilimo 16:1-3.

⁷ Timote ali no kusambililako ifingi ku mukalamba uo atendeke ukubomba nankwe. Timote alisambilile ifingi sana ica kuti mu kuya kwa nshita, Paulo alimucetekele, amutuma na ku kutandalila ifilonganino no kuba umwiminishi wakwe. Ilyo bamupeele fye iyi milimo, Timote, uwali napamo uwa nsoni alilundulwike ica kuti mu myaka nalimo 15 iyo abombele na Paulo aishileba kangalila uwafikapo.—Fil. 2:19-22; 1 Tim. 1:3.

8, 9. Finshi ababa mu cilonganino bengacita pa kuti bakoseleshe abacaice? Shimikeni ica kumwenako.

⁸ Na muno nshiku abalumendo abengi na bakashana mu cilonganino ca Bwina Kristu, kuti baba bakapepa bakosa. Nga ca kutila abakalamba abakosoka e balebatungilila no kubakoselesha, kuti balecita ifingalenga baisabombako imilimo iikalamba mu cilonganino ca kwa Yehova. Bebeteni ababa mu cilonganino cenu! Bushe mwaliba abacaice abali bonse abengaipeelesha ukubomba nga filya Timote acitile? Nga mulebafwa no kubakoselesha, kuti baba bapainiya, ababomfi ba pa Bethel, bamishonari nelyo bakangalila benda. Cinshi mwingacita pa kubafwa ukulacita ifingalenga bafika pali ubo buyo?

⁹ Ba Martin ababombela pa Bethel pa myaka 20, balebukisha ne nsansa ifyo kangalila wa muputule abakoseleshe ilyo baleshimikila imyaka 30 ku numa. Uyo kangalila alicincimwike ilyo alelanda pa fyo alebomba pa Bethel ilyo ali umulumendo. Akoseleshe ba Martin ukuti baletontonkanyapo pa kuipeelesha ukubomba imilimo nga iyi mu kuteyanya kwa kwa Yehova. Ba Martin batile, ifyo balanshenye e fyalengele sana basalepo ukubombela pa Bethel. Mukamona ifyo abacaice bakoseleshiwa nga mwalandapo na bo pa milimo bengabombela Lesa.

“Sansamusheni Abali no Bulanda”

10. Cinshi cacitike kuli Epafroditi, kabili aumfwile shani?

¹⁰ Epafroditi alyendele ulwendo ulutali  sana ukufuma ku Filipi ukuya ku Roma ku kumona umutumwa Paulo uwali mu cifungo pa mulandu wa citetekelo cakwe. Epafroditi ali ni ntumi ya bena Filipi. Atwele ifya bupe ukufuma ku bena Filipi kabili apangile no kuyaikala na Paulo no kumwafwilishako ilyo alecula mu cifungo. Lelo ilyo Epafroditi ali mu Roma, alilwele “ni cikanga ne mfwa.” Apo Epafroditi amwene kwati afilwa ukucita ico akonkele, alikungumene ku bulanda.—Fil. 2:25-27.

11. (a) Mulandu nshi tushilingile ukupapa bamo mu cilonganino nga bakungumana? (b) Cinshi Paulo aebele abena Filipi ukucita ilyo Epafroditi akungumene?

¹¹ Fingi filenga abantu ukukungumana. Akabungwe kalolekesha pa bumi icalo conse katile, abantu abengi sana pano calo balalwalapo amalwele ya-ampana no kungumana. Ababomfi ba kwa Yehova nabo bene balalwalako aya malwele. Fimo ifilenga balekungumana, kulwala, amafya bakwata pa kusunga ulupwa, ukumfwa ububi pa filubo bacita, e lyo ne fintu fye fimbi. Finshi abena Filipi bali no kucita pa kwafwa Epafroditi? Paulo abalembele ukuti: “Mupokeleleni nga filya fine mupokelela Abena Kristu no kusekelela konse; kabili twalilileni ukucindika ababa ifi, pantu pa mulandu wa mulimo wa kwa Shikulu apene afwe, pa kuba mu kapoosa mweo, pa kuti fye abombe imilimo imwe mwali no kumombela.”—Fil. 2:29, 30.

12. Cinshi cingasansamusha abakungumana?

¹² Na ifwe tufwile ukulakoselesha bamunyinefwe nga bafuupulwa nelyo bakungumana. Ukwabula no kutwishika fingi ifisuma ifyo twingalanda pa mulimo babombela Yehova. Napamo balyaluka sana pa kuti babe Abena Kristu nelyo pa kuti balebomba umulimo wa nshita yonse. Tulatasha pali ifi fintu bacita kabili tulingile ukubeba ukuti na Yehova wine alatasha. Nga ca kutila bamo ababombela Lesa pa myaka iingi balefilwa ukubomba nge fyo balebomba kale pa mulandu wa bukote nelyo ukulwala, na lyo line tufwile ukubatasha pa myaka babomba. Te mulandu ne cingalenga bamunyinefwe ukukungumana, Yehova aeba bonse aba cishinka ukuti: “Sansamusheni abali no bulanda, koselesheni abanaka, beni abashishimisha kuli bonse.”—1 Tes. 5:14.

“Mumubelele fye Uluse no Kumusansamusha”

13, 14. (a) Cinshi icilonganino ca ku Korinti cacitile ku mubembu, kabili mulandu nshi? (b) Finshi fyafuminemo mu fyo icilonganino cacitile?

¹³ Mu cilonganino ca Bena Kristu ba kubalilapo icali mu Korinti mwali umwaume uwalecita ubulalelale ukwabula ukulapila. Ubulalelale bwakwe bwapene bukoweshe icilonganino kabili bwali lishiku na ku bashali Bena Kristu. E ico Paulo abebele ukufumya ulya muntu mu cilonganino.—1 Kor. 5:1, 7, 11-13.

¹⁴ Ukumufumya mu cilonganino kwaliletele ifisuma. Icilonganino calicingililwe ku fingacikowesha, e lyo no wabembwike alilwike icilubo acitile kabili no kulapila alilapile ukufuma pa nshi ya mutima. Ilyo imilimo yakwe yalangile ukuti nalapila, muli kalata ya bubili iyo Paulo alembeele icilonganino, abebele ukuti bamubweshe mu cilonganino. Lelo ici te calekabilwa fye kuli uyu muntu. Paulo aebele icilonganino no kuti “mumubelele fye uluse no kumusansamusha, epali [uyu mubembu uwalapile] afwa ku cikonko.”—Belengeni 2 Abena Korinti 2:5-8.

15. Bushe tufwile ukumona shani ababembu abalapila no kubweshiwa mu cilonganino?

¹⁵ Cinshi tulesambililako kuli ili lyashi? Tulomfwa ububi umuntu nga atamfiwa ukufuma mu cilonganino. Nalimo kuti aliletele umuseebanya pe shina lya kwa Lesa na pa cilonganino. Napamo na ifwe bene alitubembukile. Lelo baeluda abasalwa ukubombela pa mulandu acitile nga bapingula  ukulingana no butungulushi bwa kwa Yehova ukuti umubembu uwalapila nalinga ukubweshiwa mu cilonganino, ninshi na Yehova namwelela. (Mat. 18:17-20) Bushe te kuti ciwame na ifwe twapashanya Yehova? Nga tulekankamba umubembu uwalapila no kukanamwelela ninshi tulesuusha Yehova. Umubembu nga alapila no kubweshiwa, bushe te kuti ciwame ‘ukumulanga ukuti twalimutemwa’ pa kuti mu cilonganino ca kwa Lesa muleba umutende no kwikatana?—Mat. 6:14, 15; Luka 15:7.

“Kuti Alengafwako”

16. Finshi Marko acitile ifyo Paulo ashatemenwe?

¹⁶ Ilyashi na limbi ilya mu Baibolo lilanga ukuti tatufwile ukutwalilila ukufulwa bamo nga bacita ifyo tushitemenwe. Ku ca kumwenako, Yohane Marko alicitile fimo ifyo umutumwa Paulo ashatemenwe nangu panono. Cinshi acitile? Ilyo Paulo na Barnaba batendeke ulwendo lwa kubalilapo ulwa bumishonari, Marko aile nabo kabili alebafwa. Lelo muli ulu lwine lwendo, Yohane Marko alibashiile no kubwelelamo ku ng’anda pa mulandu uo Baibolo ishalanda. Paulo alyumfwile sana ububi ica kuti ilyo balepekanya ubulendo bwa bumishonari ubwa bubili, balikansene na Barnaba pantu Paulo talefwaya ukuti basende Marko pa mulandu wa fyo acitile pa bulendo bwa kubalilapo.—Belengeni Imilimo 13:1-5, 13; 15:37, 38.

17, 18. Twaishiba shani ukuti Paulo na Marko balipwishishe ubwafya bakwete, kabili cinshi twingasambililako?

¹⁷ Marko tafuupwilwe sana ilyo Paulo akeene ukuya nankwe, pantu alikonkenyepo ukubomba na Barnaba umulimo wa bumishonari mu fifulo fimbi. (Imil. 15:39) Ifyo Paulo alembele pali ena ninshi palipita ne myaka filanga ukuti Marko ali uwa cishinka kabili uwacetekelwa. Ilyo Paulo ali mu cifungo ku Roma, alembeele Timote kalata umo amwitile. Muli kalata imo ine, Paulo atile: “Ukese na Marko, pantu kuti alengafwako.” (2 Tim. 4:11) Paulo alimwene ukuti Marko alikoseeleko muli bukapepa.

¹⁸ Kuti twasambililako kuli ici. Marko aishilekwata imibele yalengele aba mishonari musuma. Taipunwine ilyo Paulo akeene ukuya nankwe. Ena na Paulo bali abakosoka muli bukapepa kabili icipyu cabo tacatwalilile. Na kuba Paulo pa numa alimwene ukuti Marko kuti amwafwa sana. E ico nga ca kuti aba bwananyina balipusene e lyo bapwisha ubwafya, balingile ukulabako ku bwafya kabili bafwile ukutwalilila ukwafwa bambi ukulunduluka mu cilonganino. Ukumona ifisuma muli bambi kulakuula icilonganino.

Na Imwe Kuti Mwakuulako Icilonganino

19. Bushe Abena Kristu bonse mu cilonganino kuti baleafwana shani?

¹⁹ Muli shino “nshita ishayafya nga nshi,” tulakabila ubwafwilisho ukufuma kuli bamunyinefwe ne nkashi mu cilonganino, e lyo nabo balakabila ubwafwilisho bwesu. (2 Tim. 3:1) Abena Kristu limo te kuti beshibe ifya kucita pa kupwisha ubwafya bakwete, lelo Yehova aleshiba. Kabili kuti abomfya uuli onse mu cilonganino, ukubikako na imwe bene ku kwafwa bambi ukucita icalungama. (Esa. 30:20, 21; 32:1, 2) Kanshi konkeni ukukonkomesha kwa kwa Paulo! Twalilileni ‘ukusansamushanya no kukuulana, nga filya fine mucita.’—1 Tes. 5:11.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Mulandu nshi ukukuula bambi kufwaikilwa mu cilonganino ca Bena Kristu?

• Mafya nshi mwingafwa bambi ukucimfya?

• Mulandu nshi tufwaila ubwafwilisho bwa bambi mu cilonganino?

[Ifipusho]

[Icikope pe bula 11]

Umwina Kristu munensu nga ali no bwafya, tufwile ukumwafwa

[Icikope pe bula 12]

Abalumendo na bakashana abengi mu cilonganino ca Bwina Kristu kuti baba bakapepa bakosa