Afweni Abana Benu Ukutemwa Ukubelenga no Kusambilila

CIMO icingalenga sana abana benu ukukula bwino, kubasambilisha ukubelenga no kubafwa ukutemwa ukusambilila. Ifi fintu kuti fyabaletela insansa sana! Pa fisuma ifya ku bwaice ifyo bamo bebukisha, paba na fintu abafyashi babo balebabelengela. Ukubelenga kulomfwika bwino, e lyo ne fifumamo filawama maka maka ku babomfi ba kwa Lesa, pantu cimo icilenga bucibusa bwabo na Yehova ukukosa, kusambilila Baibolo. Umufyashi umo Umwina Kristu atile, “Ukubelenga no kusambilila fyaba pa fintu ifyo twacindamika sana.”

Abana benu nga baishiba bwino ukuisambilisha, bucibusa bwabo na Lesa kuti bwakosa icine cine. (Amalu. 1:1-3, 6) Nangu line ukwishiba ukubelenga te cikabilwa pa kupusuka, Baibolo ilanga ukuti ukubelenga kuti kwatuletela amapaalo ayengi. Ku ca kumwenako, pa Ukusokolola 1:3 patila: “Alipaalwa uubelenga, na bomfwa amashiwi ya muli uku kusesema.” E lyo kabili ubusuma bwa kubikako sana amano ku fyo tulebelenga, bwalilandwapo bwino mu fyo Paulo afundile Timote ukuti: “Uletontonkanya pali ifi fintu; ulebikako sana amano.” Mulandu nshi? “Pa kuti bonse balemona ukulunduluka kobe.”—1 Tim. 4:15.

Nomba, ukwishiba fye ukubelenga no kuisambilisha te kuti ninshi capwa umuntu kuti anonkelamo. Abengi abaishiba ukubelenga no kuisambilisha, basalapo ukucita ifintu ifishacindama sana. E ico, bushe abafyashi kuti ba-afwa shani abana babo ukulafwaya ukwishiba ifintu ifingabafwa mu bumi?

Ukutemwa ne ca Kumwenako Cenu Filakabilwa

Abana balomfwa bwino ukusambilila nga ca kutila balemona ukuti mwalibatemwa. Ba Owen na ba Claudia, Abena Kristu abaupana, balebukisha ifyo caleba ku bana babo. Batila: “Balefwaya sana inshita ya kusambilila yafika bwangu, pantu baleipakisha. Balemona ukuti abafyashi balabasakamana no kubacingilila. Ukusambilila kwalelenga baleumfwa ukuti balitemwikwa.” Na lintu abana bakula bafika pa mushinku wa bupungwe uwayafya, nga mulebalanga ukutemwa ilyo mulesambilila, bakatemwa ukusambilila. Abana ba ba Owen na ba Claudia pali ino nshita ni bapainiya kabili balitwalilila ukunonkela mu fyo abafyashi babo babafwile ukutemwa ukubelenga no kusambilila.

Icafwa sana abana ukutemwa ukusambilila, fintu bamona. Abana abamona abafyashi babo lyonse balebelenga no kusambilila Baibolo, baleshiba ukuti ifi fintu fyalicindama mu bumi. Lelo kuti mwacita shani pa kuti mulange abana benu ukuti ukubelenga kwalicindama nga ca kuti imwe cilamukosela ukubelenga? Kuti cawama mwatemwa ukubelenga e lyo mwatantika bwino ne fyo mucita. (Rom. 2:21) Nga mulabelenga cila bushiku, na bana benu bakatemwa ukubelenga. Nga mule-esha na maka ukubelenga Baibolo, ukupekanya ukulongana,  no kukwata isambililo lya lupwa, abana benu bakamona ukuti ifi fintu fyalicindama.

Kanshi, ukubalanga ukutemwa ne ca kumwenako cenu icisuma e fingalenga abana benu batemwa ukubelenga. Nomba finshi mwingacita pa kubakoselesha?

Ifya Kwafwa Abana Ukutemwa Ukubelenga

Finshi fifwaikwa pa kuti abana benu batemwe ukubelenga? Bafwaileni ifitabo ilyo bacili fye abaice. Eluda umo uo abafyashi bakwe ba-afwile ukutemwa ukubelenga atile: “Lekeni abana benu babeleshe ukwikata no kubomfya ifitabo. Nga balecita ifi, bakatemwa ifitabo kabili bakalafibelenga.” Abana abengi balatemwa amabuuku ayalanda pa fya mu Baibolo pamo nga Sambilila Kuli Kasambilisha Mukalamba, na Icitabo Candi ca Malyashi ya mu Baibolo, ilyo bashilaishiba no kubelenga. Nga mulebelenga ifi fitabo na bana benu, kuti mwalenga baishiba ululimi fyalembwamo, no kwishiba “ifyebo fya kwa Lesa,” ne fintu “fya kwa Lesa.”—1 Kor. 2:13.

Mulebabelengela lyonse mu kupongomoka. Tantikeni ukulabelenga na bana benu cila bushiku. Ukucite fyo kulabafwa ukushimbula bwino amashiwi no kutemwa sana ukubelenga. Imibelengele yenu na yo yalicindama. Nga mulecincimuka pa kubelenga nabo bene bakalacincimuka. Na kuba, mukalasanga ukuti abana benu bakalafwaya mulebabelengela ilyashi limo line imiku iingi. Mulecita ifyo fine balefwaya. Mu kupita kwa nshita nabo bakafwaya ukwishibilapo na fimbi. Lelo te kwesha ukulabapatikisha ukubelenga. Yesu alitulanga ifya kucita, pantu alesambilisha fye abantu “ukulingana no mo bengomfwila.” (Marko 4:33) Nga tamulepatikisha abana benu, bakalafwaisha ukuti inshita ya kubelenga ifike bwangu, kabili mukalamona no kuti nabatampa ukutemwa ukubelenga.

Bakoselesheni ukulandapo, kabili mulelanshanya ifyo mulebelenga. Mukomfwa bwino ilyo abana benu bakeshiba amashiwi no kuyalumbula bwino, e lyo no kwishiba umo yalolele. Ukulanshanya pa fyo mwabelenga kuti kwa-afwa abana benu ukwishiba bwangu amashiwi. Icitabo cimo icilanda pa fya kwafwa abana ukulabelenga bwino catile, ukulanshanya kulafwa abana “ukusambilila amashiwi ayo ku ntanshi bakafwaya ukwishiba no kumfwikisha ilyo balebelenga.” Icitabo cimo cine catile, “ku bana abanono abale-esha ukwishiba ukubelenga, ukulanshanya kwaliba bwino, nga mulelanshanya pa fisuma . . . cilacilapo ukuwama.”

Mule-eba abana benu ukumubelengela kabili mulebakoselesha ukwipusha ifipusho. Nalimo imwe bene kuti mwaipusha ifipusho e lyo no kulandako panono ifyasuko kuli ifyo fipusho. Nga mulecita ifyo, abana baleshiba ukuti mu fitabo kuti basambililamo fimo no kuti ifyo babelenga te mashiwi fye lelo fyebo ifingabafwa. Ukucita ifi kulafwa sana, maka maka nga ifyo mulebelenga fishimpilwe pa Cebo ca kwa Lesa, icitabo icacindama sana pali fyonse.—Heb. 4:12.

Lelo mwilaba ukuti ukubelenga te cintu icayanguka. Pa kutampa ukubelenga bwino, palapoosa inshita kabili umwana akabila ukulabelenga lyonse. * E ico muletasha abana benu nga mwamona batendeka ukutemwa ukubelenga. Nga mulebatasha, bakatemwa ukubelenga.

Ukubelenga Kwalicindama Kabili Kulaleta Insansa

Ukukansha abana benu ifya kusambilila, kulenga baishiba ico ukubelenga kwacindamina. Ukusambilila kusanshamo ukwishiba ifishinka no kumona ifyo fyayampana. Ifikabilwa, kwishiba ifya kupekanya, ukulaibukisha e lyo no kubomfya ifyebo. Umwana nga aishiba ifya kuisambilisha, kabili alemona ne fyo ukusambilila kwacindama, atemwa no kubelenga, lyena akalaumfwa na bwino.—Luk. Mil. 10:10.

Lekeni abana beshibe ifingabafwa ukuisambilisha. Amapepo ya Lupwa, ukubebeta  ilembo cila bushiku, na mapekanyo yambi ayapala aya kuti fyalenga abana benu baishiba bwino sana ifya kuisambilisha. Ukushikatala no kubika amano nangu fye pa nshita iinono ku fyo mulesambilila, kukalenga bakalebika amano ku fyo balesambilila, pantu e cingabafwa ukumfwikisha ifyo balebelenga. Kabili kuti mwakoselesha umwana wenu ukumweba ifyo ifyebo alesambilila fyampene ne fyo aishiba kale. Ici cikamwafwa ukulafilinganya. Kuti mwaeba umwana wenu ukusupawila mu mashiwi yakwe ifyo abelenga. Ici cikamwafwa ukwishiba umo yalola no kulayebukisha. Cimbi na co ico mufwile ukusambilisha umwana wenu ukucita icingamwafwa ukulaibukisha ifyo alebelenga, kulapituluka mu fyo alebelenga, e kutila ukulanda ifishinka fikalamba mu mashiwi yakwe pa numa ya kubelenga icipande. Na bana abanono kuti basambilishiwa no kulemba ifyebo fimo ifipulilemo pe sambililo na pa kulongana. Ici kuti calenga balabikako sana amano ilyo balesambilila. Ifi twalandapo ifishayafya no kwafya, kuti fyalenga imwe na bana benu ukuipakisha ukusambilila.

Beni ukushili ifya kupumfyanya. Ukuba umulepita umwela, umuli no lubuuto lwalinga, umushili icongo kabili umo mwingekala bwino, kulalenga cayanguka ukubikako amano. Lelo ifyo abafyashi bamona isambililo na fyo filakuma sana ifyo abana balimona. Umufyashi umo umwanakashi atile: “Mufwile ukwimika inshita ya kubelenga no kusambilila ukwabula ukucilaukila. Ici kuti ca-afwa abana benu ukukanaba aba cimfulumfulu. Balasambilila ukucita ifintu pa nshita filingile ukucitilwapo.” Abafyashi abengi balakaanya abana ukucita icintu cimbi pa nshita ye sambililo. Incenshi imo yatile ukucita ifi kulafwa sana abana ukucindamika isambililo.

Balangeni ubusuma bwa kusambilila. Ne ca kulekelesha, afweni abana benu ukumona ifyo bengabomfya ifyo basambilila. Icikalamba ico basambililila ni mu kuti balebomfya ifyo balesambilila. Munyinefwe umo uwacaice atile: “Nga nshimwene ifyo ningabomfya ifyo ndesambilila, nshitemwa sana ukufisambilila. Nomba nga namona ati kuti nafibomfya, ndafwaya sana ukufyumfwikisha.” Abacaice nga baishiba ukuti ukusambilila kwalicindama, bakakutemwa sana. Bakalafwaya sana ukusambilila, nga fintu balefwaisha ukubelenga.

Icilambu Icawamisha

Te kuti tukumemo ukulanda pali fyonse ifisuma ififuma mu kwafwa abana benu ukutemwa ukubelenga. Fimo ifyo twingalandapo fya kuti, ukubelenga kulalenga balacita bwino mu masambililo ku sukulu, baleumfwana na banabo, kuti baishiba ifyo cino calo caba, kuti batemwana sana na bafyashi babo, e lyo kabili, balaba ne nsansa shifuma mu kusambilila.

Ne cacilapo ca kuti, ukutemwa ukusambilila kuti kwayafwa abana benu ukuba bakapepa bakosa. E kwingabafwa no kumfwikisha “ifyaba ubwipi no butali no kulepa no kushika kwa cine.” (Efes. 3:18) Lelo kwena fingi ifyo abafyashi Abena Kristu bafwile ukusambilisha abana babo. Ilyo abafyashi baleba na bana pa nshita iikalamba no kucita fyonse ifingabafwa mu bumi, benekela ukuti abana babo bakasuka bakasalepo ukuba bakapepa ba kwa Yehova. Ukwafwa abana benu ukutemwa no kucindika ukusambilila kukalenga bakakoshe bucibusa bwabo na Lesa no kutwalilila ukumupepa. Esheni na maka kanshi, ukulapepa no kulomba amapaalo ya kwa Yehova ilyo mule-esha na maka ukwafwa abana benu ukutemwa ukubelenga no kusambilila.—Amapi.22:6.

[Futunoti]

 [Akabokoshi ne Fikope pe bula 26]

Ukubelenga . . .

• Bafwaileni ifitabo

• Mulebabelengela mu kupongomoka

• Mulebakoselesha ukulandapo

• Lanshanyeni ifyo mwabelenga

• Mule-eba abana benu nabo bamubelengela

• Mulekoselesha abana benu ukwipusha ifipusho

Ukusambilila . . .

• Beni ica kumwenako cisuma ku bana benu

• Kansheni abana benu . . .

○ ukulabikako amano

○ ukulalinganya ifyo basambilila

○ ukulasupawila

○ ukulapitulukamo

○ ukulalemba ifyebo

• Beni ukushili ifya kupumfyanya

• Balangeni ifyo isambililo lingabafwa