“Intungulushi Yenu Imo, Kristu”

“Mwileka abantu balemwita ati ‘intungulushi,’ pantu Intungulushi yenu imo, Kristu.”—MAT. 23:9, 10.

1. Bushe Inte sha kwa Yehova basumina ukuti Intungulushi yabo ni ani, kabili mulandu nshi?

AMACALICI ayengi yalikwata intungulushi, pamo nga papa uwa ku Roma, ne ntungulushi shimbi isha macalici. Inte sha kwa Yehova tabakwata intungulushi umuntunse. Te basambi ba muntunse uuli onse. E fisosa no kusesema kwa kwa Yehova ukulanda pa Mwana wakwe ukutila: “Moneni! Nimupeela ukuba inte ku nko, kabili ukuba intungulushi no kuba umukalamba wa bashilika ku nko.” (Esa. 55:4) Abena Kristu basubwa ne “mpaanga shimbi” tabafwaya intungulushi imbi kano fye iyo Yehova abapeela. (Yoh. 10:16) Balisumina filya Yesu asosele ukuti: “Intungulushi yenu imo, Kristu.”—Mat. 23:10.

Malaika Uwaletungulula Abena Israele

2, 3. Milimo nshi Umwana wa kwa Lesa abombele ku bena Israele?

² Kale sana ninshi ne cilonganino ca Bwina Kristu tacilabako, Yehova alisalile malaika wa kutungulula abantu bakwe abena Israele. Pa numa ya kufumya abena Israele mu Egupti, Yehova abebele ukuti: “Ndetuma malaika ukukutangilila ku kukulenga ube mu musebo no kukuleta ku cifulo nateyanya. E ico ukaicindike pa mulandu wakwe kabili ukomfwile ishiwi lyakwe. Wikamupondokela, pantu takamwelele pa membu shenu; pantu aleishila mwi shina lyandi.” (Ukufu. 23:20, 21) Te kuti tutwishike ukutila ulya malaika, ‘uwaishile mwi shina lya kwa Yehova’ ali libeli lya kwa Lesa.

³ Uyu mwana wa kwa Lesa afwile alikwete ishina lya kuti Mikaele ilyo ashilaisa pano isonde. Mwi buuku lya kwa Daniele, Mikaele etwa ati ‘cilolo wa bantu’ ba kwa Daniele abena Israele. (Dan. 10:21) Umusambi Yuda alangile ukuti Mikaele aletungulula abena Israele ninshi na Daniele talabako. Pa numa ya mfwa ya kwa Mose, cimoneka kwati Satana alefwaya ukubomfya icitumbi ca kwa Mose ku kucita fimo ifyo umwine alefwaya, napamo ukulenga abena Israele ukutendeka ukucipepa. Mikaele alishile no kumulesha. Yuda ashimika ukuti: “Ilyo  Mikaele malaika mukalamba apusene na Satana Kaseebanya no kuumanina pa citumbi ca kwa Mose, tapamine ukumupingula mu miponto, lelo atile: ‘Yehova akukalipile.’” (Yuda 9) Ilyo papitile inshita inono, ninshi Yeriko ali mu kupomonwa, afwile ni Mikaele, “umukalamba wa mabumba ya kwa Yehova” e waile kuli Yoshua no kumukoselesha ukuti Yehova alamwafwa. (Belengeni Yoshua 5:13-15.) Ilyo umukalamba wa fibanda afwaile ukulesha malaika ukuya kuli kasesema Daniele ku kumweba ubukombe ubwacindama, malaika mukalamba Mikaele aileafwa ulya malaika.—Dan. 10:5-7, 12-14.

Intungulushi Yasobelwe Yaisa

4. Kusesema nshi kwalandile pa kwisa kwa kwa Mesia?

⁴ Ilyo ifi twalandapo fishilacitika, Yehova atumine malaika wakwe Gabriele kuli kasesema Daniele ku kumweba ubusesemo ubwalelanda pa kwisa kwa kwa “Mesia Intungulushi.” (Dan. 9:21-25) * Pa nshita ilya ine iyasobelwe, mu 29 C.E., e lyo Yesu bamubatishe kuli Yohane. Yehova apongolwele umupashi wa mushilo pali Yesu, no kulenga aba Uwasubwa, e kutila Kristu nangu Mesia. (Mat. 3:13-17; Yoh. 1:29-34; Gal. 4:4) Kanshi ali no kuba Intungulushi iyaibela.

5. Bushe ifyo Yesu alebomba umulimo pano calo filanga shani ukuti ali ni Ntungulushi?

⁵ Yesu umwine alilangile ukutila ni “Mesia Intungulushi” ilyo atendeke fye umulimo wakwe pano calo. Pa numa ya nshiku fye ishinono, atendeke ukulonganya abasambi kabili alicitile ne cisungusho ca kubalilapo. (Yoh. 1:35–2:11) Abasambi bakwe balemukonka ilyo ale-enda mu calo conse alebila imbila nsuma iya Bufumu. (Luka 8:1) Alibasambilishe umulimo wa kushimikila kabili e wali pa ntanshi mu kushimikila no kusambilisha pa kuti abasambi balemona ifyo bakalabomba. (Luka 9:1-6) Baeluda pali lelo bafwile ukupashanya imibombele yakwe.

6. Cinshi twingasosela ukuti Kristu ali Kacema kabili Intungulushi?

⁶ Yesu alandile na pa cintu cimbi icakuma ubutungulushi bwakwe ilyo aipashenye kuli kacema uwatemwa umukuni wakwe. Bakacema ba mu fyalo fya ku Asia, baletungulula impanga shabo. Mu citabo citila The Land and the Book, W. M. Thomson alembele ukuti: “Kacema aba pa ntanshi ya mpaanga, te kushitungulula fye, lelo alafwaya no kumona ukuti umo shalapita muli fye bwino tamuli busanso. . . . Alatungulula no kutwala impanga shakwe ku mulemfwe uusuma kabili alashicingilila ku filwani.” Pa kulanga ukuti ni Ntungulushi kabili Kacema wa cine, Yesu atile: “Nine kacema musuma; kacema umusuma atuulila impaanga umweo wakwe. Impaanga shandi shilomfwa ishiwi lyandi, na ine nalishiishiba, na sho shilankonka.” (Yoh. 10:11, 27) Ca cine pantu na kuba Yesu alifwilile impaanga shakwe, lelo Yehova alimubushishe “ukuba Intungulushi kabili Umupusushi.”—Imil. 5:31; Heb. 13:20.

Ni Kangalila wa Cilonganino ca Bwina Kristu

7. Yesu atungulula icilonganino ca Bwina Kristu ukupitila muli cinshi?

⁷ Ilyo ali mupepi no kuya ku muulu, Yesu uwabuukile ku bafwa aebele abasambi bakwe ukuti: “Nabampela amaka yonse mu muulu na pano isonde.” (Mat. 28:18) Yehova alekele Yesu apeela abasambi bakwe umupashi wa mushilo pa kuti babe Abena Kristu bakosa. (Yoh. 15:26) Apongolwele umupashi pa Bena Kristu ba kubalilapo pa Pentekoste mu 33 C.E. (Imil. 2:33) Kulya kupongolwela umupashi pa basambi e yali intendekelo ya cilonganino ca Bena Kristu. Yehova apeele Umwana wakwe umulimo wa kutungulula icilonganino ilyo ali ku muulu. (Belengeni Abena Efese 1:22; Abena Kolose 1:13, 18.) Yesu atungulula icilonganino ca Bwina Kristu ukupitila mu mupashi  wa mushilo uwa kwa Yehova, kabili alikwata bamalaika bakwe abamubombela kabili “abalengelwe ukunakila ena.”—1 Pet. 3:22.

8. Ni bani Kristu alebomfya mu nshiku sha batumwa ku kutungulula abasambi bakwe, kabili ni bani abomfya muno nshiku?

⁸ Kabili ukupitila mu mupashi wa mushilo, Kristu alipeele “ifya bupe ku bantu” ica kuti bamo bali “bakacema na bakasambilisha” mu cilonganino. (Efes. 4:8, 11) Umutumwa Paulo akoseleshe bakangalila Abena Kristu ukuti: “Muleisakamana mwe bene, kabili mulesakamana no mukuni onse, uo umupashi wa mushilo wamubikapo ukuba bakangalila, ku kucema icilonganino ca kwa Lesa.” (Imil. 20:28) Ilyo icilonganino ca Bwina Kristu catendeke fye, bakangalila bonse bali Bena Kristu basubwa. Abatumwa e lyo na bakalamba abali mu Yerusalemu e bali mwi bumba litungulula. Kristu abomfeshe ili ibumba ukutungulula ‘bamunyina’ bonse abasubwa abali pano calo ilya nshita. (Heb. 2:11; Imil. 16:4, 5) Muli shino nshiku sha kulekelesha, Kristu alipeela “ifyuma fyakwe fyonse,” e kuti, fyonse ifyakuma Ubufumu, ku “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” ne Bumba Litungulula ilimwimininako ilyapangwa na Bena Kristu basubwa. (Mat. 24:45-47) Abasubwa na banabo ababa mwi bumba lya mpaanga shimbi balishiba ukuti nga balekonka ubutungulushi bwe Bumba Litungulula ilya muno nshiku, ninshi balekonka Intungulushi yabo, Kristu.

Kristu Atendeka Umulimo wa Kushimikila

9, 10. Bushe Kristu acitile shani pa kuti abantu na bambi bomfwe imbila nsuma iya Bufumu?

⁹ Ukutula fye apo umulimo wa kushimikila no kusambilisha watendekele, Yesu umwine e waleutungulula. Alitantike bwino ifyo imbila nsuma iya Bufumu yali no kushimikilwa ku bantu pano calo. Ilyo ali pano calo aebele abasambi bakwe ukuti: “Mwiya mu musebo wa bena fyalo, kabili mwi-ingila mu musumba wa bena Samaria; lelo muleya ku mpaanga ishaluba isha mu ng’anda ya kwa Israele. Ilyo muleya, mulebila amuti, ‘Ubufumu bwa mu muulu nabupalama.’” (Mat. 10:5-7) Balicincile ukushimikila abaYuda na basangwike abaYuda, maka maka pa numa ya Pentekoste mu 33. C.E.—Imil. 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7.

¹⁰ Lyena Yesu abomfeshe umupashi wa mushilo ku kushimikila pa Bufumu na ku bena Samaria intanshi e lyo pa numa ku bashali abaYuda. (Imil. 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45) Yesu umwine e wa-afwile Sauli wa ku Tarsi ukuba Umwina Kristu pa kuti akatwale imbila nsuma ku bena fyalo. Yesu aebele umusambi wakwe Anania ukuti: “Ima, kabiye no musebo uwitwa Uwaololoka, na pa ng’anda ya kwa Yuda ufwayepo umwina Tarsi, ishina lyakwe ni Sauli. . . . Kabiye, pantu uyu muntu cipe ico nasala ku kutwala ishina lyandi ku bena fyalo na ku shamfumu na ku bana ba kwa Israele.” (Imil. 9:3-6, 10, 11, 15) “Uyu muntu” aishileba umutumwa Paulo.—1 Tim. 2:7.

11. Bushe Kristu abomfeshe shani umupashi wa mushilo pa kulundulula umulimo wa kushimikila?

 ¹¹ Ilyo inshita yafikile iya kuti na ba mu nko shimbi abashali baYuda bashimikilwe, Paulo apokelele ubutungulushi ukufuma ku muulu ubwa kuti aye pa nyendo shakwe isha bumishonari ku Asia Minor no kuyafika ku Europe. Luka alembele mwi buuku lya Imilimo ati: “Ilyo [bakasesema na bakasambilisha Abena Kristu abali mu cilonganino ca mu Antioke ya ku Suria] balebombela Yehova no kuleka ukulya, umupashi wa mushilo watile: ‘Pa bantu bonse mpaatwileniko Barnaba na Sauli ku kubomba umulimo uo nabetila.’ E lyo balekele ukulya, bapepa kabili bababikilepo iminwe no kubaleka baye.” (Imil. 13:2, 3) Yesu umwine e waitile Sauli wa ku Tarsi ukuti abe ‘cipe ico asalile’ ku kwishibisha ishina Lyakwe ku bena fyalo; kanshi Kristu Intungulushi ya cilonganino e walengele ukuti umulimo ubombwe sana. Ilyo Paulo ali pa bulendo bwakwe ubwalenga bubili ubwa mishonari, calimoneke bwino sana ukuti Yesu alebomfya umupashi wa mushilo ukutungulula uyu mulimo. Baibolo itila: “umupashi wa kwa Yesu,” e kutila Yesu ukupitila mu mupashi wa mushilo, atungulwile Paulo na bo ali nabo pa lwendo, uko balingile ukuya, kabili mu cimonwa baebelwe ukuya ku Europe.—Belengeni Imilimo 16:6-10.

Ifyo Yesu Atungulula Icilonganino Cakwe

12, 13. Bushe ibuuku lya Ukusokolola lilanga shani ukuti Kristu alamona fyonse ificitika mu cilonganino cimo na cimo?

¹² Yesu alemona bwino bwino ifyalecitika mu cilonganino ca basambi bakwe abasubwa mu nshiku sha batumwa. Alishibe bwino bwino ifyo icilonganino cimo na cimo cali. Kuti twamona ukuti ici ca cine nga twabelenga Ukusokolola ifipandwa 2 na 3. Yesu alanda pa filonganino fyonse 7 ifyali mu Asia Minor. (Ukus. 1:11) Te kuti tutwishike nangu panono ukuti alishibe bwino na bumupashi bwa filonganino fimbi ifya basambi bakwe pano isonde.—Belengeni Ukusokolola 2:23.

¹³ Yesu alitashishe ifilonganino fimo pa kushipikisha, pa kutwalilila abakosa na lintu baleba na mesho, pa kukakatila ku cebo cakwe, na pa kukaana ubusangu. (Ukus. 2:2, 9, 13, 19; 3:8) Lelo aba mu filonganino fimbi alibakalipile pantu tabamutemenwe nga filya bamutemenwe pa kubala, baleleka bamo balepepa utulubi, kabili baletekelesha na baleleta amalekano. (Ukus. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16) Apo Yesu ali ni kangalila wakwata ukutemwa, na balya bene akalipile alibebele ukuti: “Bonse abo natemwa ndabafunda no kubasalapula. E ico ube uwacincila no kulapila.” (Ukus. 3:19) Nangu ca kutila ali ku muulu, Yesu aletungulula ifilonganino fya basambi bakwe abali pe sonde ukupitila mu mupashi wa mushilo. Pa kusondwelela ubukombe kuli filya filonganino, atile: “Uuli na matwi omfwe ico umupashi ulesosa ku filonganino.”—Ukus. 3:22.

14-16. (a) Cinshi cilanga ukuti Yesu ni Ntungulushi yashipa iya bantu ba kwa Yehova pano calo? (b) Cinshi cafumamo muli ifi Yesu atwalilila ukuba “na” basambi bakwe “inshiku shonse mpaka na ku mpela ya calo”? (c) Cinshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁴ Natumona ukutila Mikaele (Yesu) ali ni malaika wa maka uwaletungulula abena Israele. Pa numa, Yesu ali ni Ntungulushi yashipa  kabili Kacema uwatemenwe sana abasambi bakwe aba kubalilapo. Ilyo ali pano calo, e wali pa ntanshi mu kubomba umulimo wa kushimikila. Kabili ilyo abuushiwe, alitungulwile umulimo wa kushimikila imbila nsuma iya Bufumu.

¹⁵ Ukupitila mu mupashi wa mushilo, Yesu akalenga umulimo wa kushimikila ukasuke ukafike ku mpela sha pano isonde. Ilyo ashilaya ku muulu, Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Mukapokelela amaka ilyo umupashi wa mushilo ukesa pali imwe, kabili mukaba inte shandi mu Yerusalemu na mu Yudea monse na mu Samaria, na ku mpela ya pano isonde.” (Imil. 1:8; belengeni 1 Petro 1:12.) Mu nshiku sha batumwa, ubutungulushi bwa kwa Kristu bwalengele abantu abengi ukumfwa ubukombe bwa Bufumu.—Kol. 1:23.

¹⁶ Lelo Yesu umwine atile uyu mulimo wali no kutwalilila ukufika ku nshita ya ku mpela. Pa numa ya kweba abasambi bakwe ukubila no kulenga abantu mu nko shonse ukuba abasambi, Yesu alibalaile ukuti: “Nakulaba na imwe inshiku shonse mpaka na ku mpela ya calo.” (Mat. 28:19, 20) Ukutula apo bamubikila pa Bufumu mu 1914, Kristu alitwalilila ukuba “na” basambi bakwe kabili ni Ntungulushi iibombesha. Umulimo abomba ukutula mu 1914 e o tukalandapo mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]

Ukupitulukamo

• Cinshi cilanga ukuti Umwana wa kwa Lesa ali ni Ntungulushi ya bena Israele?

• Bushe Kristu atungulula shani icilonganino cakwe pano isonde?

• Bushe Kristu atungulwile shani umulimo wa kushimikila imbila nsuma pa kuti ufike ku fifulo fimbi?

• Cinshi cilanga ukuti Kristu alibika sana amano ku cilonganino cimo na cimo?

[Ifipusho]

[Icikope pe bula 21]

“Ndetuma malaika ukukutangilila”

[Icikope pe bula 23]

Nga filya fine cali kale, Kristu abomfya “ifya bupe ku bantu” ku kucema umukuni wakwe