Bushe Mulaleka Umupashi wa Mushilo Ukumutungulula?

“Umupashi wenu usuma; lekeni untungulule mu calo ca balungami.”—AMALU. 143:10.

1, 2. (a) Lumbuleni inshita shimo ilyo Yehova abomfeshe umupashi wa mushilo ku kwafwa ababomfi bakwe. (b) Bushe umupashi wa mushilo ubomba fye ilyo kwacitika fimo ifyaibela? Londololeni.

BUSHE mutontonkanya ukuti umupashi wa mushilo ubomba shani? Bushe mutontonkanya pa fya maka ifyo Gideone na Samsone bacitile? (Abapi. 6:33, 34; 15:14, 15) Nangu limbi mutontonkanya pa fyo Abena Kristu ba kubalilapo bashipile ne calengele Stefani ukukanatiina ilyo aile ku cilye ca Sanhedrini. (Imil. 4:31; 6:15) Bushe mulatontonkanyapo na pa nsansa shiba pa ba bwananyina ilyo bali pa kulongana kwa fyalo ifingi, na pali bucishinka bwa bamunyinefwe ababa mu fifungo pa mulandu wa kukanaibimba mu milandu ya calo, e lyo na pa fyo umulimo wa kushimikila ulelunduluka? Ca cine, umupashi wa mushilo e ulenga ifi fyonse ukucitika.

² Bushe umupashi wa mushilo ubomba fye ilyo kwacitika ifyaibela na lintu ifintu fyafishe sana? Iyo. Icebo ca kwa Lesa cilanda ukuti Abena Kristu ‘balatungululwa no mupashi,’ no kuti ‘imikalile yabo ilomfwana ne fifwaya umupashi.’ (Gal. 5:16, 18, 25) Aya mashiwi yalanga ukuti umupashi wa mushilo kuti watwalilila ukututungulula mu bumi. Cila bushiku, tufwile ukulapepa kuli Yehova ukuti aletutungulula ukupitila mu mupashi mu fyo tutontonkanya, mu fyo tulanda, na mu fyo tucita. (Belengeni Amalumbo 143:10.) Umupashi wa kwa Lesa nga uletutungulula, tukakwata ifisabo fya mupashi ifikalenga bambi ukututemwa e lyo no kulenga Lesa ukulumbanishiwa.

3. (a) Mulandu nshi cacindamina ukulatungululwa no mupashi wa mushilo? (b) Fipusho nshi twalalandapo?

³ Mulandu nshi ukutungululwa no mupashi wa mushilo kwacindamina? Pantu kwaliba amaka yambi ayalwisha umupashi wa mushilo ayafwaya ukulatutungulula. Mu Malembo aya maka yetwa ati “ififwaya imitima,” e kutila ifyabipa ifyo imitima yesu ifwaya ukucita pa mulandu wa lubembu twapyana fwe bana ba kwa Adamu. (Belengeni Abena Galatia 5:17.) Bushe ukutungululwa no mupashi wa kwa Lesa calola mwi? Bushe kwaliba fimo ifikabilwa pa kuti tulelwisha ifyabipa ifyo umutima wesu ufwaya tulecita? Natwasuke ifi fipusho ilyo tulelanda pa “fisabo fya mupashi” fimbi 6.Ne fi, “kushishimisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, ukufuuka, no kuilama.”—Gal. 5:22, 23.

Ukufuuka no Kushishimisha Kulalenga mu Cilonganino Mwaba Umutende

4. Bushe ukufuuka no kushishimisha kulenga shani mu cilonganino mwaba umutende?

⁴Belengeni Abena Kolose 3:12, 13. Ukufuuka no kushishimisha kulalenga mu cilonganino mwaba umutende. Ifi fisabo fya mupashi filalenga tulecitila bambi ifisuma, no kukanasakaatuka nga batukalifya, e lyo no kukanalandula ilyo bamo balanda nelyo bacita ifyatukalifya. Nga twapusana na Bena Kristu banensu, ukushishimisha, nelyo ukutekanya, kuti kwalenga twawikishanya na munyinefwe nelyo nkashi pa kuti tutwalilile ukumfwana. Bushe  aba mu cilonganino balakabila ukuba abafuuka no kuba abashishimisha? Ee, pantu bonse tatwapwililika.

5. Cinshi cacitike kuli Paulo na Barnaba, kabili ico citulanga cinshi?

⁵ Tontonkanyeni pa fyacitike kuli Paulo na Barnaba. Balibombele pamo pa myaka iingi mu kubila imbila nsuma. Bonse babili balikwete imibele isuma. Lelo inshita imo ‘balikansene nga nshi, ica kutila bapaatukana no kupaatukana.’ (Imil. 15:36-39) Ici cilanga ukuti na babomfi ba kwa Lesa abaipeelesha, limo kuti bapusana. Bushe Umwina Kristu nga apusana no wasumina munankwe, cinshi engacita pa kuti ifintu tafibipile ukufika na ku kupatana?

6, 7. (a) Ilyo tulelanshanya no Mwina Kristu munensu, kufunda nshi ukwa mu Baibolo tufwile ukukonka pa kuti twiumana? (b) Busuma nshi bwaba mu kuba “uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda, uukokola ukukalipa”?

⁶ Nga fintu twamona Paulo na Barnaba ‘balikansene nga nshi,’ lelo nangu ukupusana kwabo kwabipile fyo, tabaenekele ico ukucitika. Umwina Kristu nga amona ukuti atendeka ukufulwa ilyo balelanshanya pali fimo no wasumina munankwe, kuti cawama akonka ukufunda kwaba pali Yakobo 1:19, 20 apatila: “Ishibeni ici, mwe bamunyinane batemwikwa. Umuntu onse abe uwayanguka ukumfwa, uukokola ukulanda, uukokola ukukalipa; pantu ubukali bwa muntu tabuleta ubulungami bwa kwa Lesa.” Ukulingana ne fyo ifintu fili, napamo kuti cawama ukwalula ilyashi, atemwa ukuleka ukulandapo mpaka inshita imbi, nelyo ukufumapo fye ilyo tapalaba ukuumana.—Amapi. 12:16; 17:14; 29:11.

⁷ Busuma nshi bwaba mu kukonka uku kufunda? Umwina Kristu nga aipeela inshita ya kutontolola ubukali, no kupepelapo pa mulandu, e lyo no kutontonkanya pa fya kwasuka, ninshi aletungululwa no mupashi wa kwa Lesa. (Amapi. 15:1, 28) Umupashi kuti wamwafwa ukuba uwafuuka no kushishimisha. Iyi mibele kuti yalenga alakonka ukufunda kwaba pa Abena Efese 4:26,29 apatila: “Kalipeni, lelo mwibembuka . . . Mwileka amashiwi yabola yafume mu kanwa kenu, kano amashiwi ayasuma aya kukuula ukulingana no kukabila, pa kuti yengakuula abaleumfwa.” Ca cine, ukufuuka no kushishimisha kulalenga mu cilonganino mwaba umutende no kwikatana.

Langeni Icikuuku no Busuma ku Lupwa Lwenu

8, 9. Bushe icikuuku no busuma finshi, kabili filenga ulupwa ukuba shani?

⁸Belengeni Abena Efese 4:31,32; 5:8,9. Icikuuku no busuma fyaba kwati kamwela akasuma akapuupa ilyo kukabile nelyo nga menshi ayatalala ayo tunwa nga nakukaba. Iyi mibele ilenga mu lupwa mwaba insansa. Icikuuku, mibele iisuma iyo tulanga bambi pa mulandu  wa kuti twalibatemwa kabili iyi mibele imonekela mu fisuma ifyo tubacitila e lyo ne fyo tulanda. Ubusuma bwaba nge cikuuku pantu nabo bumonekela mu fintu ifisuma ifyo tucitila bambi. Uwakwata iyi mibele alaba kapekape. (Imil. 9:36,39; 16:14, 15) Lelo umuntu umusuma alakwata imibele na imbi.

⁹ Umuntu umusuma alakwata imibele iisuma. Icilenga umuntu ukuba umusuma te fyo acita fye, lelo ne fyo aba. Natulangilile: Ilyo umwanakashi talapeela ulupwa lwakwe ifisabo fya kulya, alabala abebeta icisabo cimo na cimo pa kuti amone nga nacipya bwino, tacibolele e lyo no kulowa nacilowa. Umupashi nga walenga Umwina Kristu ukuba umusuma, ubusuma bwakwe bulamoneka muli fyonse ifyo acita.

10. Cinshi aba mu lupwa bengacita pa kuti bakwate ifisabo fya mupashi?

¹⁰ Cinshi cingafwa Abena Kristu ukulanga icikuuku no busuma mu lupwa? Ukwishiba bwino Icebo ca kwa Lesa kulafwa ulupwa ukuba ne yi mibele. (Kol. 3:9, 10) Imitwe ya ndupwa imo ilatantika ukuti balelanshanya pa fisabo fya mupashi ilyo bali pa Mapepo ya Lupwa. Tacayafya ukusambilila pa fisabo fya mupashi. Mu mpapulo mwakwata mu lulimi lwenu, saleni ifyebo ifilanda pa cisabo ca mupashi ico mulefwaya ukulanshanyapo. Nalimo kuti mulelanshanya amaparagrafu ayanono fye cila mulungu no kulanshanyapo imilungu iingi pa cisabo ca mupashi cimo. Ilyo mulesambilila pali ifi fisabo, mulebelenga Amalembo yalimo no kulanshanyapo. Moneni ifyo mwingabomfya ifyo mulesambilila kabili mulepepa ukuti Yehova alemupaala ilyo mulecita ifyo. (1Tim. 4:15; 1Yoh. 5:14,15) Bushe ukusambilila pali ifi fisabo kuti kwalenga aba mu lupwa ukulaumfwana?

11, 12. Bushe indupwa sha Bwina Kristu shibili shanonkelemo shani mu kusambilila pa cikuuku?

¹¹ Abaupana abashakokola mu cupo balefwaya icupo cabo cibe bwino. E ico bapingwilepo ukusambilila sana pa fisabo fya mupashi. Bushe banonkelamo shani? Umukashi alanda ukuti: “Ukwishiba ukuti uwa cikuuku afwile ukuba uwa cishinka ku mwina mwakwe kwalilenga tuleumfwana bwino sana. Kwalenga tule-elelana no kukanalapampamina fye pa fyo cila muntu alefwaya. Kabili kwalenga twasambilila ukulanda ukuti ‘natasha’ na ‘munjeleleko.’”

¹² Abena Kristu na bambi abaupana abalekwata amafya, bailwike ukuti mu cupo cabo tamwali icikuuku. Bonse babili bapingwilepo ukusambilila pa cikuuku. Cinshi cafuminemo? Umulume atila: “Ukusambilila pa  cikuuku kwalenga twaishiba ukuti tatufwile ukuba no muntunganya ku mwina mwesu nga kwacitika fimo, lelo tufwile ukucetekelana. Twatendeke ukusakamanana mu fyo twalekabila. Pa kulanga icikuuku natampile ukweba umwina mwandi ukulalanda fyonse ifili ku mutima kabili nshalefulwa pa fyo alanda. Pa kucita ifyo, nalingile ukuba uwaicefya. Ilyo twatampile ukulanga icikuuku mu cupo, twalilekele ukuipokolola nga walufyanya. Ukuba ne cikuuku kwalitwafwile sana.” No lupwa lwenu kuti lwanonkelamo mu kusambilila pa fisabo fya mupashi.

Langeni Ukuti Mwalikwata Icitetekelo na Lintu Muli Mweka

13. Finshi ifingonaula bucibusa bwesu na Yehova ifyo tulingile ukuibakako?

¹³ Abena Kristu bafwile ukuleka umupashi wa kwa Lesa ukulabatungulula ilyo bali na bambi na lintu bali beka. Muno nshiku, ifikope fye shiku ne fya kuleseshamo icitendwe ifyabipa nafifula sana mu calo ca kwa Satana. Ifi kuti fyaonaula bucibusa bwesu na Yehova. Cinshi Umwina Kristu alingile ukucita? Icebo ca kwa Lesa citufunda ukuti: “Pooseni ifyabipa fyonse pantu tamufikabila, kabili mu bufuuke, pokeleleni icebo ca kwa Lesa icilebyalwa muli imwe icingapususha imyeo yenu.” (Yako. 1:21) Natumone ifyo icitetekelo, icisabo na cimbi ica mupashi, cingatwafwa ukutwalilila ukuba abasanguluka kuli Yehova.

14. Bushe ukubulwa icitetekelo kuti kwalenga shani umo ukucita ifyabipa?

¹⁴ Icitetekelo cilenga tulemona ukuti Yehova Lesa e ko aba. Nga tatwashininkisha ukuti Lesa e ko aba, te kuti tuletiina ukucita imembu. Moneni ifyacitikile abantu ba kwa Lesa ku kale. Yehova alisokolwele kuli kasesema Esekiele ukuti abantu balecita ifyabipa mu bumfisolo ilyo atile: “We mwana wa muntu, bushe wamona ifyo abakalamba ba mu ng’anda ya kwa Israele balecita mu mfifi, cila muntu mu muputule wakwe umwaba ifyo balenga? Pantu baletila, ‘Yehova tatumona. Yehova alisha icalo.’” (Esek. 8:12) Bushe mwamona icalengele ubwafya? Abantu baletontonkanya ukuti Yehova talemona ifyo balecita. Balemona kwati tabako.

15. Bushe ukuba ne citetekelo cakosa muli Yehova kutucingilila shani?

¹⁵ Moneni ne ca kumwenako ca kwa Yosefe. Nangu ca kuti aleikala ukutali sana no kwali balupwa lwakwe na bantu bakwe, Yosefe ena alikeene ukucita ubucende na muka Potifa. Mulandu nshi? Atile: “Kuti nacita shani ububi bwakula ifyo no kubembukila Lesa?” (Ukute. 39:7-9) Yosefe, alicetekele ukuti Yehova e ko aba. Nga twalicetekela ukuti Lesa e ko aba, ilyo tuli fweka, tatwakulatamba ifyabipa nelyo ukucita ifyo Lesa apata. Tukapampamina pa kucita filya kemba wa malumbo asosele ilyo aimbile ukuti: “Nkendela mu bololoke bwa mutima wandi mu kati ka ng’anda yandi. Nshakabike  icinangwa nangu cimo pa ntanshi yandi.”—Amalu. 101:2, 3.

Muleilama pa Kuti Mulesunga Umutima Wenu

16, 17. (a) Nga fintu ibuuku lya Amapinda lilanda, bushe “umulumendo uwabula amano” abelelekwe shani ukucita ulubembu? (b) Ukulingana ne cikope cili pe bula26, finshi ifyapalako ifingacitikila abakalamba na baice bene?

¹⁶ Ukuilama, icisabo ca mupashi ica kulekeleshako, kulatwafwa ukukanacita ifyo Lesa apata. Kuti kwatwafwa ukusunga umutima wesu. (Amapi. 4:23) Tontonkanyeni pa lyashi lyalembwa pa Amapinda 7:6-23, ililanda pa fyo “umulumendo uwabula amano” abelelekwe kuli cilende. Bamusembeleke ilyo ‘alepita mu musebo umwikala cilende.’ Nalimo icalengele ukuti apite ukwaleikalila cilende ni co alefwaisha ukumumona. Ifintu fyacitike bwangu sana ica kuti alifililwe ukwiluka ukuti ico balemusembeleka ukucita ‘cakumine umweo wakwe.’

¹⁷ Cinshi ico umulumendo alingile ukucita pa kuti eponena muli ubu bwafya bwabipisha? Alingile ukumfwila amashiwi ya kusoka ayatila: “Mwilulumba mu misebo yakwe.” (Amapi. 7:25) Ico twingasambililako ca kuti: Nga tulefwaya umupashi wa kwa Lesa ukulatutungulula, tatufwile ukulacita ifingalenga twabembuka. Umuntu nga alefwayafwaya ifya kutamba pa TV na pa Intaneti, kuti asuka acita ifyabipa ifyo “umulumendo uwabula amano” acitile. Ici kuti calenga atamba ifye shiku, nampo nga acilafifwaya nelyo iyo. Panono panono kuti atendeka ukutemwa ukutamba ifye shiku, icingalenga kampingu yakwe ukonaika e lyo na bucibusa bwakwe na Lesa ukupwa. Kabili ici kuti cakuma umweo wakwe.—Belengeni Abena Roma 8:5-8.

18. Finshi Umwina Kristu engacita pa kusunga umutima wakwe, kabili mulandu nshi ukuilama kufwaikilwa pa kucite co?

¹⁸ Na kuba, ukuilama kuti kwalenga twacitapo fimo bwangu bwangu ilyo twamona ifikope fye shiku. Lelo kuti cacilapo ukuwama nga ca kuti tatulecita ifingalenga twatamba ifye shiku! (Amapi. 22:3) Tulingile ukuilama pa kuti tulecita ifingalenga twaicingilila ku kutamba ifye shiku. Ku ca kumwenako, ukubika kompyuta apo bambi bengalaimona, kuti kwalenga twilatamba ifye shiku. Bamo basanga ukuti ukutamba TV no kubomfya kompyuta ilyo pali bambi kulabafwa. Bamo balisalapo no kukanabomfya Intaneti. (Belengeni Mateo 5:27-30.) Shi natulecita fyonse ifingalenga twaicingilila no kucingilila ulupwa lwesu pa kuti tulepepa Yehova “ukufuma mu mutima uwasanguluka na kampingu umusuma ne citetekelo icabula ubumbimunda.”—1 Tim. 1:5.

19. Mapaalo nshi yafuma mu kutungululwa no mupashi wa mushilo?

¹⁹ Ifisabo ifyo umupashi wa mushilo ulenga twakwata, filatuletela amapaalo. Ukufuuka no kushishimisha, kulalenga mu cilonganino mwaba insansa. Icikuuku no busuma filalenga mu lupwa mwaba insansa. Icitetekelo no kuilama, filatwafwa ukupalama kuli Yehova no kuba abasanguluka mu menso yakwe. E lyo kabili pa Abena Galatia 6:8 patila: “Uulebyala ku buntunse akalobololako imfwa, lelo uulebyala ku mupashi, akalobololako umweo wa muyayaya.” Pa mulandu wa cilubula ca kwa Kristu, Yehova akabomfya umupashi wa mushilo ku kupeela umweo wa muyayaya kuli bonse abatungululwa no mupashi wa mushilo.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Bushe ukufuuka no kushishimisha kulenga shani mu cilonganino mwaba umutende?

• Finshi fingalenga Abena Kristu ukuba ne cikuuku no kulanga ubusuma pa ng’anda?

• Bushe icitetekelo no kuilama filenga shani Umwina Kristu ukusunga umutima wakwe?

[Ifipusho]

[Icikope pe bula 24]

Cinshi mwingacita pa kuti mu kulanshanya kwenu tamufumine ukuumana?

[Icikope pe bula 25]

Ukusambilila pa fisabo fya mu mupashi kuti kwa-afwa ulupwa lwenu

[Icikope pe bula 26]

Mafya nshi tushingakwata nga ca kuti twalikwata icitetekelo kabili tulailama?