Bushe Muleluka Ukuti Lesa Alemutungulula?

ABENA Israele na bena Egupti tabatalile abamonapo cilya cintu cacitike. Ilyo abena Israele bafumine mu Egupti, intumba ye kumbi yalebako cila bushiku mupepi nabo. Ubushiku intumba ye kumbi yaleba intumba ya mulilo. Ici cali cipapwa icine cine! Bushe ni kwi intumba yafumine? Mulandu nshi yabeleleko? Apo nomba napapita imyaka mupepi na 3,500, cinshi twingasambililako ku fyo abena Israele balemona “intumba ya mulilo ne ye kumbi”?—Ukufu. 14:24.

Icebo ca kwa Lesa calitweba ukwafumine ilya ntumba. Citila: “Yehova alebatangilila akasuba mu ntumba ye kumbi ku kubatungulula mu nshila, na mu ntumba ya mulilo ubushiku ku kubasanikila pa kuti bale-enda akasuba no bushiku.” (Ukufu. 13:21, 22) Yehova Lesa abomfeshe intumba ya mulilo ne ye kumbi ukutungulula abantu bakwe ukufuma mu Egupti no kuyapita mu matololo. Balingile ukusela pa kuti balekonka intumba konse uko yalola. Ilyo abashilika abena Egupti abakonkele pa numa bali mupepi no kusansa abantu ba kwa Lesa, intumba yaishileiminina pa kati ka aba balwani na bena Israele no kucingilila abena Israele. (Ukufu. 14:19, 20) Nangu ca kuti intumba tayabatungulwile ku nshila iipi, icali no kulenga bafike ku Calo ca Bulayo, kukonka uko intumba yalebatungulula.

Intumba yalelanga abantu ba kwa Lesa ukuti Yehova ali nabo. Yaleimininako Yehova, kabili inshita shimo alelanda ukupitila mu ntumba ine. (Impe. 14:14; Amalu. 99:7) Na kabili, ikumbi e lyalengele cishibikwe ukuti Yehova nasonta Mose ukutungulula uluko. (Ukufu. 33:9) Ikumbi lya kulekelesha ukumoneka ilyo Baibolo yalandapo lyalangile ukuti Yehova nasonta Yoshua ukupyana Mose. (Amala. 31:14, 15) Na kuba, pa kuti abena Israele bende bwino no kufika ku Calo ca Bulayo balingile ukucetekela ukuti Lesa e walebatungulula kabili balekabila ukukonka ubutungulushi bwakwe.

Balilekele Ukubika Amano ku Calelanga Uwalebatungulula

Ilyo abena Israele bamwene intumba pa muku fye wa kubalilapo, bafwile balipapile sana. Lelo, ku ca bulanda, cilya cipesha amano ico balemona lyonse tacalengele abena Israele ukutwalilila ukucetekela Yehova. Libili libili balekaana ubutungulushi bwa kwa Lesa. Ilyo abashilika ba bena Egupti bakonkele abena Israele ukuti babasanse, abena Israele tabacetekele ukuti Yehova alabapususha, batampile ukweba Mose ukuti e walabepaisha. (Ukufu. 14:10-12) Pa numa ya kwabuka Bemba Wakashika, batendeke ukuilishanya pali Mose, Aarone, na kuli Yehova pa mulandu fye wa kuti balemona kwati tabakwate ifya kulya na menshi. (Ukufu. 15:22-24; 16:1-3; 17:1-3, 7) Ilyo papitile imilungu imo, bapatikishe Aarone ukuti abapangile umwana wa ng’ombe. Kwena ifyo bacitile fya buwelewele! Ku lubali lumo ulwa nkambi, abena Israele balemona intumba ye kumbi ne ya mulilo. Ici cali cintu icikalamba icalebalanga uwalebatungulula ukufuma mu Egupti. Lelo lwa mupepi fye, batendeke ukupepa akalubi, no kusosa ati: “Uyu e Lesa obe, we Israele, uwakutungulwile ukukufumya mu calo ca Egupti.” Bacitile ifya “musaalula ifikalamba.”—Ukufu. 32:4; Nehe. 9:18.

Bucipondoka bwa bena Israele bwalangile ukuti tabacindike ubutungulushi bwa kwa Yehova. Icalengele ni co balifililwe ukwiluka ifyo  Yehova alebatungulula e lyo no kukaana ubutungulushi bwakwe, te menso yabo yali no bwafya bwa kumona. Balemona intumba, lelo balilabile ukuti yaleimininako ubutungulushi bwa kwa Yehova. Nangu ca kuti ifyo bacitile ‘fyalikalifye Uwa mushilo uwa kwa Israele,’ Yehova alibomfwilile uluse kabili atwalilile fye ukubatungulula ukupitila mu ntumba mpaka bafika mu Calo ca Bulayo.—Amalu. 78:40-42, 52-54; Nehe. 9:19.

Mulemona Ifilanga Ukuti Lesa Alatutungulula

Na muno nshiku mwine, Yehova alatungulula bwino sana abantu bakwe. Filya fine ashalekele fye abena Israele ukuifwaila abene umwa kupita, na muno nshiku taleka tuleifwaila fwe bene inshila itwala ku calo cipya ico atulaya. Yesu Kristu e wapeelwa umulimo wa kutungulula icilonganino. (Mat. 23:10; Efes. 5:23) Alipeela imilimo imo ku musha wa cishinka, e kutila Abena Kristu basubwa. Ili bumba lya musha na lyo lilasonta bakangalila mu cilonganino.—Mat. 24:45-47; Tito 1:5-9.

Finshi twingeshibilako umusha wa cishinka nelyo kangalila wa cishinka? Moneni ifyo Yesu umwine alondolola ili bumba. Atila: “Nga kanshi nani kangalila wa cishinka, uwashilimuka, uo shikulu wakwe akalaashika pa babomfi bakwe ukuti alebapeela ifya kulya pa nshita yalinga? Alipaalwa ulya musha, nga shikulu wakwe pa kwisa amusanga alecita ifyo!”—Luka 12:42, 43.

Kanshi ababa mwi bumba lya kwa kangalila “ba cishinka,” tabafutuka Yehova na Yesu, nangu ukusuula icine ca mu Baibolo, na bantu ba kwa Lesa. Apo ababa muli ili bumba ‘balishilimuka,’ balatungulula bwino umulimo wa kushimikila ‘imbila nsuma iya bufumu’ no ‘kulenga aba nko shonse ukuba abasambi.’ (Mat. 24:14; 28:19, 20) Ibumba lya kwa kangalila lilatupeela ifya kulya pa “nshita yalinga.” Ifi ifya kulya fisuma kabili filatupeela amaka. Tulamona ukuti Yehova alitemwa ili bumba pantu bakapepa ba cine balefulilako, kabili ili ibumba lilapingula bwino ifya kucita, e lyo lilalondolola bwino icine ca mu Baibolo, lilacingililwa ku bafwaya ukulyonaula, kabili Lesa alabapeela umutende uulinda imitima na matontonkanyo yabo.—Esa. 54:17; Fil. 4:7.

Mulekonka Ubutungulushi bwa kwa Lesa

Kuti twalanga shani ukuti tulatasha pa fyo Lesa atutungulula? Umutumwa Paulo atile: “Umfwileni abalemutungulula no kubanakila.” (Heb. 13:17) Te lyonse canguka ukucita ifyo. Tutile muli bena Israele mu nshita ya kwa Mose. Pa numa ya kwenda pa nshita ntali, mwamona fye intumba yaiminina, yaleka ukwenda. Ni lilali ikatendeka ukwenda na kabili? Bushe palapita ubushiku bumo, umulungu umo, nelyo imyeshi iingi? Napamo kuti mwayipusha amuti, ‘Bushe nongolole ifipe fyandi fyonse?’ Nalimo pa kubala, mwalalongolola fye ifyo mulefwaya ukubomfya. Lelo cilya papita inshiku shinono, nga tamulesanga bwangu ifyo mulefwaya, kuti mwatampa ukulongolola fyonse. Nomba lilya line muli mu kupwisha ukulongolola, mwamona fye uko intumba yatendeka ukwenda, kabili mufwile ukutendeka ukulonga ifipe cipya cipya! Kwena te kuti canguke ukucite co. Abena Israele bena “ilyo line fye . . . baleima no kuya.”—Impe. 9:17-22.

Inga ifwe tucita shani ilyo Lesa atweba ifya kucita? Bushe tulesha ukukonka “ilyo line fye”? Nelyo bushe tutwalilila ukucita ifintu filya fine tucita lyonse? Bushe tulacita ifipya ifyo batweba, ifyakuma ukutungulula amasambililo ya Baibolo, ukushimikila ku balanda indimi sha ku fyalo fimbi, ukulakwata amapepo ya lupwa lyonse, ukubombela pamo na baba mu Makomiti ya Kumfwaninamo ne Fipatala, ne misango tushifwile ukukwata pa kulongana kukalamba? Na kabili tulanga ukuti tulatasha pa fyo Lesa aletutungulula nga ca kuti tulepokelela ukufunda. Nga tulepingula ifya kucita pa fintu ifyacindama, tatushintilila pa mano yesu lelo tufwaya Yehova no kuteyanya kwakwe ukututungulula. Kabili nga filya fine  umwana afwaya abafyashi bakwe ukumucingilila ilyo kuli icimwela icikalamba, na ifwe ilyo twakwata amafya ayakalamba tufwaya ukuteyanya kwa kwa Yehova kwatucingilila.

Kwena, abatungulula mu kuteyanya kwa kwa Lesa ukwa pe sonde tabapwililika. Na Mose wine tali uwapwililika. Na lyo line, intumba yalelanga abena Israele ukuti ni Lesa e wamusontele ukuba intungulushi no kuti alimutemenwe. Na kabili mufwile ukwibukisha ukuti te bena Israele abene abaleimikila inshita ya kusela. Lelo balekonka ifyo ‘Yehova alelandila muli Mose.’ (Impe. 9:23) Kanshi kuti twatila, Mose uo Lesa alelandilamo, afwile alebapeela icishibilo ca kuti beme.

Muno nshiku, ibumba lya kwa kangalila ilya kwa Yehova lilatupeela icishibilo lyonse ilyo inshita ya kusela yafika. Bushe uyu kangalila atupeela shani icishibilo? Abomfya ifipande fiba mu Ulupungu lwa kwa Kalinda no Ubutumikishi Bwesu Ubwa Bufumu, impapulo ishipya, na malyashi ayalandwa pa kulongana kwa muputule no kwa citungu. Kabili mu filonganino tulapokelela ukufunda ukupitila muli bakangalila benda na mu makalata nelyo amasukulu ya kukansha bamunyinefwe abakwata imilimo mu cilonganino.

Bushe muleluka ukuti ifi fyonse cishibilo ca kuti Lesa alatutungulula? Yehova alatutungulula fwe bantu bakwe ukupitila mu kuteyanya kwakwe ilyo tulepita “mu matololo” ya mampalanya muli shino nshiku sha kulekelesha isha calo cabipa ica kwa Satana. E cilenga tuleikatana, tuletemwana no kucingililwa.

Ilyo abena Israele bafikile ku Calo ca Bulayo, Yoshua atile: “Namwishiba bwino ne mitima yenu yonse ne myeo yenu yonse ukuti tapali amashiwi nangu yamo pa mashiwi yonse ayasuma ayo Yehova amwebele ayashacitika. Fyonse fyalicitika.” (Yosh. 23:14) Abantu ba kwa Lesa aba muno nshiku nabo bakengila mu calo cipya ico Lesa abalaya. Lelo pa kuti tukengile muli cilya calo, tufwile ukuba abaicefya no kuitemenwa ukukonka ubutungulushi bwa kwa Lesa. Kanshi ifwe bonse natutwalilile ukwishiba ifilanga ukuti Yehova alatutungulula!

[Ifikope pe bula 5]

Ukuteyanya kwa kwa Yehova e kututungulula muno nshiku

Mu mpapulo shifuma pa kulongana kwa citungu

Mu masukulu ya bulesa

Pa kukumana kwa mulimo wa mwi bala