Yehu Aletungilila Ukupepa kwa Cine

YEHU aletungilila ukupepa kwa cine, kabili alikwete sana amaka, taleshingilisha ifintu, ali mwaume wa bulamba uwalebombesha kabili uwashipa. Kuti cawama ukumupashanya pa mulandu wa mibele iyo akwete.

Yehu bamupeele umulimo ilyo ifintu tafyali bwino mu Israele. Abana calo balekonka amano yabipa aya kwa Yesebele, mukamfwilwa wa kwa Ahabu uwali nyina wa mfumu iyaleteka Yehoramu. Alekoselesha abantu ukupepa Baali mu nshita ya kulapepa Yehova, alipeye bakasesema ba kwa Lesa no konaula abantu ku “bulalelale” bwakwe na ku “finjelengwe.” (2 Isha. 9:22; 1 Isha. 18:4, 13) Yehova afumishe icipoope ca kuti balofye aba mu ng’anda ya kwa Ahabu, kumo na Yehoramu na Yesebele. Yehu e wali no kuba pa ntanshi ku kulofya bancitatubi.

Amalembo yatila ilyo abena Israele balelwa na bena Siria ku Ramote-gileadi, e lyo Yehu asontelwe ukuba mushika wa bashilika ninshi ali pamo na bakalamba ba bashilika. Yehu alikwete icifulo icikalamba sana, nalimo afwile ali umukalamba wa bashilika bonse abena Israele. Kasesema Elisha atumine umo ku kuyafwaya Yehu, nga amusanga ali no kumusuba ukuba imfumu, pa numa ya kumusuba ali no kumweba ukuti akepaye abana baume bonse aba mu ng’anda ya bucipondoka iya kwa Ahabu.—2 Isha. 8:28; 9:1-10.

Ilyo abashilika banankwe aba kwa Yehu bamwipwishe ukulanda ico umwana wa kwa kasesema aishile, Yehu talefwaya ukulanda. Nomba ilyo bamupatikishe ukulanda, alibebele icishinka, kabili abashilika banankwe batampile ukupangila Yehoramu. (2 Isha. 9:11-14) Nalimo kwali abalekaana ukukonka ifyalelandwa mu ng’anda ya mfumu Ahabu na balekaana ukukonka amano ya kwa Yesebele. Lelo nangu cali fi, Yehu alifwaileko inshila isuma iya kubombelamo umulimo bamupeele.

Imfumu Yehoramu bali-icenene mu bulwi e calengele ibwelelemo ku musumba wa Yesreele pa kuti ingayaundapwa. Yehu alishibe ukuti pa kuti ifyo alepanga fibombe, aba mu musumba wa Yesreele tabalingile ukwishibapo nangu cimo. Yehu atile: “Nga mwasumina, mwileka muntu nangu umo afyuke mu musumba no kuyashimika ku Yesreele.” (2 Isha. 9:14, 15) Afwile aletontonkanya ukuti kukaba bamo mwi bumba lya bashilika abatemenwe Yehoramu abakabalwisha. Yehu talefwaya ukuti kukabe bamo abakumulwisha.

UKWENSHA CIPYU CIPYU!

Ukufuma ku musumba wa Yesreele ukuyafika ku Ramote-gileadi kwali amakilomita 72, nomba apo Yehu alefwaya ukupumikisha abalwani, aenseshe iceleta mu nshita fye iinono.  Ilyo ali fye mupepi no kufika, umulinshi uwali pa lupungu amwene “abantu ba kwa Yehu abengi.” (2 Isha. 9:17) Yehu afwile alisendele abashilika abengi pa kuti aye cimfya abalwani bakwe.

Ilyo umulinshi amwene Yehu mwi celeta, alipapile ati: “Ensha bushilu bushilu.” (2 Isha. 9:20) Ifi nga e fyo Yehu ale-ensha lyonse, nangu nga tapali ifyo alebutukila, ninshi ubu bushiku ale-ensha nga cipena.

Apo Yehu alikeene ukulanda ne nkombe isho bamutumine, ailekumanya Imfumu Yehoramu na Ahasia imfumu ya ku Yuda iyaumene akapi na Yehoramu, bonse bali mu maceleta yabo. Yehoramu aipwishe ati: “Bushe kuli umutende Yehu?” Yehu ayaswike bukali bukali ati: “Kuti kwaba shani umutende apo kucili ubulalelale bwa kwa noko Yesebele ne finjelengwe fyakwe ifingi?” Nomba ilyo Yehoramu aumfwile ifyo bamwaswike, alitiinine kabili alibutwike. Apo Yehu ali uwakampuka, bwangu bwangu abulile ubuta no kulasa Yehoramu kabili umufwi wapulile mu mutima wakwe, e fyo afwilile mwi celeta lyakwe. Nangu ca kuti Asaria alifulumwike, pa numa balimukonkele kuli Yehu no kuyamwipaya na o wine.—2 Isha. 9:22-24, 27.

Uo bakonkeshepo ukwipaya pa ba mu ng’anda ya kwa Ahabu ali ni Namfumu Yesebele, uo Yehu atile ali “uwatiipwa.” Ilyo Yehu aleingila mu musumba wa Yesreele, amwene Yesebele mwi sano alelengela pe windo. Ilyo line fye Yehu aebele bacilolo ba kwi sano ukupushisha Yesebele pe windo no kumupoosa pa nshi. Kabili alekele na bakabalwe bakwe banyantaula Yesebele uwaleonaula abena Israele. Lyena, Yehu akonkenyepo ukwipaya na bambi abengi aba mu ng’anda ya muntu wabipa Ahabu.—2 Isha. 9:30-34; 10:1-14.

Nangu ca kuti ukwipaya abantu cibi, tulingile ukwishiba ukuti muli shilya nshiku, Yehova alebomfya abantu bakwe ukupingula abantu. Amalembo yatila: “Ukucimfiwa kwa kwa Ahasia kwafumine kuli Lesa, ilyo aile kuli Yehoramu, kabili ilyo aishile, aile na Yehoramu kuli Yehu umwishikulu wa kwa Nimshi, uo Yehova asubile ukonaula aba mu ng’anda ya kwa Ahabu.” (2 Imila. 22:7) Ilyo Yehu afumishe umubili wa kwa Yehoramu mwi celeta no kuupoosa panshi, e lyo aishibe ukuti ifyo acitile fyafikilishe ubulayo bwa kwa Yehova ubwa kukanda Ahabu pali filya aipeye Nabote. Na kabili, Yehu balimwebele “ukulandula umulopa wa babomfi ba kwa [Lesa]” abo Yesebele aipeye.—2 Isha. 9:7, 25, 26; 1 Isha. 21:17-19.

 Muno nshiku, ababomfi ba kwa Yehova tabalwisha abakaanya ukupepa kwa cine pantu Lesa atila: “Nine mfwile ukulandula.” (Heb. 10:30) Lelo pa kuti abalecita ifyabipa tabonawile bambi mu cilonganino, baeluda tabalingile ukumfwa mwenso wa kubasalapula, balingile ukupashanya Yehu. (1 Kor. 5:9-13) E lyo bonse aba mu cilonganino tabalingile ukula-ampana na batamfiwa.—2 Yoh. 9-11.

YEHU TATEKELESHE ABALEFWAYA UKUCIMFYANYA NA YEHOVA

Ifyo Yehu alefwaya ukucita fyalimoneka mu mashiwi alandile kuli Yonadabu uwali uwa cishinka. Atile: “Natuleya bonse, umone ifyo napimpa mu kubombela Yehova.” E fyo Yehonadabu aile na Yehu mwi celeta lyakwe ku Samaria. Yehu “acitile ici mu bucenjeshi pa kuti epaye abalepepa Baali.”—2 Isha. 10:15-17, 19.

Yehu aebele abantu ati alefwaya ukupeela Baali “ilambo ilikalamba.” (2 Isha. 10:18, 19) Umuntu uwasambilila sana atile: “Aya amashiwi ayalandile Yehu yali ya kupita abantu pa mano.” Nangu ca kuti ishiwi abomfeshe “lipilibula fye ‘ilambo,’ lelo lilabomfiwa na ku ‘kwipaya’ abasangu.” Pa mulandu wa kuti Yehu talefwaya ukuti bakapepa bakwa Baali bapusweko, aitile bonse fye mu ng’anda ya kwa Baali no kubeba ukufwala ifya kufwala ifyaibela. “Ilyo apwishishe fye ukutuula ilambo lya koca,” Yehu aebele abaume 80 abali ne fyanso ukwipaya bonse abalepepa Baali. Abebele ukubongolola ing’anda umo balepepela Baali no kuisangula icimbusu ica kuti takwali nangu umo uwali no kulapepelamo.—2 Isha. 10:20-27.

Kwena ca cine ukuti Yehu alipeye sana abantu. Lelo Amalembo yatila ali mwaume uwashipa uwapokolwele abena Israele kuli Yesebele na ba mu ng’anda yakwe. Nga ca kuti intungulushi iili yonse mu Israele yali no kupokolola abantu, yali no kuba iyashipa, iyashangila kabili iyacincila. Icitabo cimo citila: “Wali mulimo uwakosa lelo walibombelwe bwino sana. Akukanaba ukubomfya inshila ya bukangalume, ukupepa Baali nga takwapwile mu Israele.”

Kanshi twamona ukutila pa kuti Abena Kristu babombe ifintu fimo muno nshiku, kano bakwata imibele iyo Yehu akweteko. Katulangilile, kuti mwacita shani nga mwatunkwa ukucitako ifintu ifyo Yehova apata? Tulingile ukubombelapo ilyo line fye, no kuba abashipa e lyo no kukosapo fye ukukaana. Nga ni ku kupepa Lesa kwena, te kuti tusuminishe umuntu ukulacimfyanya na Yehova.

BIKENI AMANO KU KULAENDA MU MAFUNDE YA KWA YEHOVA

Ili ilyashi lya kutusoka. Yehu ‘talekele ukukonka abana ba ng’ombe aba golde abali ku Betele na ku Dani.’ (2 Isha. 10:29) Bushe umuntu uwakosa sana mu kupepa kwa cine kuti alapepa shani balesa ba bufi?

Yehu afwile aletontonkanya ukuti filya ubufumu bwa bena Israele bwapaatwike ku bwa baYuda, ninshi no kupepa kwa mabufumu yonse yabili kwali no kupusana. Kanshi nga filya imfumu sha kale isha mu Israele balecita, alefwaya ukuti abantu batwalilile ukupepa abana ba ng’ombe pa kuti bapusaneko ku baYuda. Lelo ici calangile fye apabuuta ukuti takwete icitetekelo muli Yehova, uwa mubikile pa bufumu.

Yehova alitashishe Yehu pantu ‘acitile ifyalungama mu menso yakwe.’ Ku ca bulanda, Yehu “tabikileko amano ukulaenda mu mafunde ya kwa Yehova Lesa wa kwa Israele no mutima wakwe onse.” (2 Isha. 10:30, 31) Nga mwatontonkanya pa fintu fimbi ifyo Yehu acitile mu kubangilila, kuti mwapapa no kumfwa ububi. Lelo kwena kuti twasambililako cimo. Tatulingile ukulatontonkanya ukuti bucibusa bwesu na Yehova te kuti bupwe. Cila bushiku, tulingile ukulaesha ukuba abacishinka kuli Lesa ukupitila mu kulabelenga Icebo cakwe, ukulatontonkanyapo, no kulapepa no mweo onse kuli Shifwe wa mu muulu. Kanshi lekeni tulebikako amano no kulabombesha ukulakonka amafunde ya kwa Yehova ne mitima yesu yonse.—1 Kor. 10:12.

[Akabokoshi pe bula 4]

Ifyo Balanda Pali Yehu mu Malyashi ya Kale

Abalengulula ilingi line balatwishika nga ca kuti abantu abalumbulwa mu Malembo balibalile abekalapo pa calo. Bushe kwalibako ubushininkisho na bumbi ubushili bwa mu Baibolo ubulanda pali Yehu?

Kwaliba ifyalembwa fitatu ifya ku Asiria ifyalumbula iyi mfumu ya mu Israele mwi shina. Cimo ica ifi fyalembwa cifwile cilelanga Yehu, nangu intumi yakwe, ilefukamina imfumu ya ku Asiria Shalmanesere lll kabili iletuula umutuulo ku mfumu. Amashiwi yali pa cikope yatila: “Umutuulo uo Yehu, mwana Omri; andeteele ni silfere, golde, no lunweno lwa golde ulwa saplu, ne nkomaki iitali iya golde, amakapu ya golde, ne mbeketi sha golde, icintiini, ne nkonto ya mfumu, ne fipe na fimbi ifya kubasa.” Yehu te “mwana Omri” uwa kuifyalila. Lelo Omri lyali lishina lya ku bufumu, ne co balelibomfesha nalimo ni co Omri alilumbwike sana na pa mulandu wa fyo akuulile umusumba ukalamba uwa Samaria mu Israele.

Ifyo imfumu ya ku Asiria yalandile pali Yehu ukuti alituulile umutuulo tafyashininkishiwa. Lelo nangu cibe fyo, Shalmanesere alumbwile Yehu imiku itatu mu mashiwi yaba pa cimpashanya cakwe, e lyo ishina lya kwa Yehu lilasangwa na mu fyalembwa fya kale ifya ku bufumu bwa Asiria. Ifi fyalembwa filanga fye ukuti Yehu e po ali pano calo.