Sambilileniko Fimo pa Fyo ‘Mwaishiba pa Cine’
Sambilileniko Fimo pa Fyo ‘Mwaishiba pa Cine’
“Mwalishibako fimo pali Lesa ne cine ifyaba mu Mafunde.”—ROM. 2:20.
1. Mulandu nshi twingafwaila ukumfwikisha ico Ifunde lya kwa Mose lyabelele ilyacindama?
IFYO Lesa aebele umutumwa Paulo ukulemba filatwafwa ukumfwikisha ifyo ifingi ifyaba mu Mafunde ya kwa Mose fyacindama. Ku ca kumwenako, muli kalata alembeele abaHebere, alilondolwele bwino ifyo Yesu ‘shimapepo mukalamba uwa cishinka’ ali no kutuula “ilambo lya kufuta imembu” umuku fye umo pa kuti bonse abacetekela mwi lambo ‘bengalubulwa umuyayaya.’ (Heb. 2:17; 9:11, 12) Paulo alondolwele ukuti icikuulwa ca mushilo cali fye “cinshingwa ca fintu ifya mu muulu” kabili Yesu e waishileba Kawikishanya wa “cipangano icawamako” ukucila cilya ico Mose ali kawikishanya. (Heb. 7:22; 8:1-5) Ifyo Paulo alondolwele, fyali ifyacindama sana ku Bena Kristu mu nshita yakwe e lyo na kuli ifwe. Filatwafwa ukumfwikisha bwino ifintu ifyacindama ifyo Lesa atupayanishisha.
2. Finshi ifyo Abena Kristu abaYuda baishibe ifyo abena Fyalo bashaishibe?
2 Ilyo Paulo alembeele Abena Kristu ba ku Roma, fimo alembeele fye Abena Kristu abali abaYuda kabili abaishibe Amafunde ya kwa Mose. Alishibe ukuti ‘balishibeko fimo pali Lesa ne cine’ ifyali mu Mafunde ifyalelanda pali Yehova na mafunde yakwe ayalungama. Apo ‘balishibeko fimo pa cine’ kabili balitemenwe ifyali mu Mafunde, Abena Kristu abali abaYuda nga filya cali ku baYuda ba cishinka abaliko kale, baletungulula no kusambilisha abashaishibe Ifunde ilyo Yehova apeele abantu bakwe.—Belengeni Abena Roma 2:17-20.
IFYO ILAMBO LYA KWA YESU LYALEIMININAKO
3. Finshi tunonkelamo ilyo tulesambilila pa malambo abaYuda baletuula?
3 Icine ico twaishiba ico Paulo alandilepo calicindama na kuli ifwe pa kuti twingomfwikisha ubufwayo bwa kwa Yehova. Ifishinte ukwafumine Amafunde ya kwa Mose fyalicindama kabili ficili filabomba na pali lelo. Kanshi natulande pe funde fye limo ilyali pa Mafunde ya kwa Mose no kumona ifyo amalambo ayalekanalekana ne mituulo fyalengele abaYuda abaicefeshe ukucetekela Kristu no kwishiba ifyo Yehova alefwaya. Apo ifyo Yehova afwaya ababomfi bakwe ukucita tafyaluka, twalasambilila na pa fyo amafunde ayo Lesa apeele abena Israele ayalelanda pa malambo ne mituulo yengatwafwa ukutontonkanyapo bwino bwino pa fyo tulingile ukubombela Yehova.—Mal. 3:6.
4, 5. (a) Cinshi Ifunde lya kwa Mose lyaleibukishako abantu ba kwa Lesa? (b) Ifunde lya kwa Lesa ilya kutuula amalambo lyaleimininako cinshi?
4 Amafunde ayengi ayali mwi Funde lya kwa Mose yaleibukishako abaYuda ukuti bali babembu. Ku ca kumwenako, uli onse uwaikete icitumbi alingile ukusangululwa. Pa kuti asangululwe, baleipaya ing’ombe iikota iyakashika no kuyoca. Imito balepangilamo “amenshi ya kusangulwilako” ayo balesansa umuntu uo balesangulula pa bushiku bwalenga shitatu no bwalenga 7 ukutula apo akowelele. (Impe. 19:1-13) Ifunde lyaleibukishako abaYuda ukuti bali abashapwilika kabili ababembu pantu umwanakashi uwaimita no kupapa, taali na kwikata conse ica mushilo mpaka inshiku sha kusangululwa kwakwe shapwa, pa numa ali no kutuula ilambo lya kuti imembu shakwe shifuutwe.—Lebi 12:1-8.
5 AbaYuda baletuula amalambo ya nama pa kutila imembu shabo ishalekanalekana isho balecita shifuutwe. Baletuula aya malambo ilyo beshibe nelyo bashishibe ukuti na babembuka. Amalambo baletuula pa cikuulwa ca kukumaninako e lyo na pa numa ayo baletuula pe tempele lya kwa Yehova yali “cinshingwa” ca mubili wapwililika uwa kwa Yesu uo apeele ilambo.—Heb. 10:1-10.
ICALELENGA BALETUULA AMALAMBO
6, 7. (a) Cinshi caleafwa abena Israele ukusala ifyo bali no kutuula amalambo kabili yaleimininako cinshi? (b) Fipusho nshi tulingile ukuyipusha?
6 Yehova alefwaya onse uwaletuula ilambo ukukonka ifunde, talingile ukutuula inama iyapofula, iyacenwa, iyalemana nelyo iyalwala, lelo alingile ukutuula “iisuma.” (Lebi 22:20-22) Ilyo abena Israele baletuula ifisabo nelyo ing’ano kuli Yehova, balingile ukutuula “ifisabo fyabo ifya kubalilapo ukupya” kabili “ifisuma nga nshi” pa fyo balesombola. (Impe. 18:12, 29) Yehova talepokelela imituulo iishali iisuma nga nshi. Fyonse ifyo balekonka pa kutuula ilambo fyaleimininako ifyo ilambo lya kwa Yesu likaba ilyabula akalema kabili ilyabula akabi no kuti Yehova akatuula icisuma nga nshi kabili ico atemwa pa kulubula abantunse.—1 Pet. 1:18, 19.
7 Nga ca kuti uuletuula ilambo aletasha pa fisuma fyonse ifyo Yehova alemucitila, bushe te kuti atuule Yehova ilambo ilisuma nga nshi? Umuntu umwine e wali no kusala ifyo ilambo ali no kutuula lyali no kuba. Na lyo line, nga atuula ilambo ilishali bwino alelanga ukuti amalambo tayali ayacindama nelyo ukuti ukutuula ilambo kuli Yehova cali kwati cisendo. (Belengeni Malaki 1:6-8, 13.) Ifi fifwile fyalenga twatontonkanya pa fyo tubombela Lesa. Tulingile ukuyipusha ukuti: ‘Mulandu nshi imombela Yehova? Bushe mfwile ukwaluka mu fyo mombela Yehova? Bushe ndabomba apapelele amaka yandi?’
8, 9. Mulandu nshi tulingile ukutontonkanisha pa mutima wakwete abena Israele pa kutuula amalambo?
8 Nga ca kuti ilambo ilyo umwina Israele aletuula lyali lya kuitemenwa ukutasha Yehova pa fyo amucitile nelyo nga lyali lilambo lya koca pa kuti Yehova amupaale, cali no kumwansha ukusala inama iyo ali no kutuula. Kapepa wa kwa Lesa ali no kuitemenwa ukutuula Yehova ilambo ilisuma nga nshi. Abena Kristu ilelo tabatuula amalambo nge fyo Ifunde lya kwa Mose lyalandile, lelo balatuula amalambo ilyo babomfya inshita, amaka ne fyuma fyabo mu kubombela Yehova. Umutumwa Paulo alandile ukuti ‘ukuilumbulwila apabuuta’ pa fyo Lesa atulaya e lyo no “kupeelana ifintu,” e malambo ayo Lesa atemwa. (Heb. 13:15, 16) Ifyo abantu ba kwa Yehova babomba iyi milimo filanga fye ukuti balatasha pa fyo Yehova abapeela. Kanshi umutima uwakwete abena Israele pa kutuula amalambo ya kuitemenwa e mutima na Bena Kristu muno nshiku bakwata.
9 Cinshi twingalanda pa fyo Ifunde lya kwa Mose lyalandile ukuti e calekabilwa pa kutuula umutuulo wa pa lubembu pa fyo umuntu alufyenye? Bushe muletontonkanya ukuti ukukonka ifunde pa fya kutuula amalambo fyali no kulanga ukuti umuntu naitemenwa ukutuula amalambo no mutima onse? Bushe amalambo ya musango uyu te kuti yabe kumupatikisha fye? (Lebi 4:27, 28) Tayali no kuba ya kumupatikisha nga ca kuti uletuula alefwaya ukutwalilila ukuba cibusa wa kwa Yehova.
10. Pa kuti amafya Abena Kristu bakwata na bamunyinabo yapwe, “malambo” nshi balingile ukutuula?
10 Nangu fye ni muno nshiku, limbi kuti mwailuka ukuti namulufyanya munyinenwe ukwabula ukwishiba nelyo ukwabula ukutontonkanya pa fyo engomfwa. Umutima kuti wamweba ukuti naulufyanya. Bushe umuntu onse fye uwabika amano mu kubombela Yehova te kuti acitepo cimo pa kuti engapwisha ubwafya? Ici calola mu kuti alingile ukulomba ubwelelo no mweo onse ku muntu uo ulufyenye, e lyo nga ca kuti naucita ulubembu ulukalamba ulingile ukuya kuli baeluda pa kuti bakwafwa. (Mat. 5:23, 24; Yako. 5:14, 15) Kanshi pa kuti twingapwisha ubwafya nga natulufyanya munyinefwe nangu Lesa, tulingile ukucitapo cimo. Nga tulecita ifi ninshi cili kwati tuletuula “amalambo” kabili cilalenga twaba na bucibusa busuma na Yehova na bamunyinefwe e lyo na kampingu takaletucusha kabili cilanga fye ukuti ifyo Yehova atweba fisuma.
11, 12. (a) Caleba shani pa kutuula ilambo lya mutende? (b) Bushe ukutuula amalambo ya mutende kwacindama shani mu kupepa kwa cine muno nshiku?
11 Amalambo yamo ayali mwi Funde lya kwa Mose, yali malambo ya mutende. Yaleimininako ukuba pa mutende na Yehova. Umuntu uletuula ilambo lya mutende pamo na ba mu ng’anda yakwe balelila inama iyo batulile ilambo nalimo muli umo uwa miputule ya kulilamo. Shimapepo uwaletuula ilambo balemupeelako umupusa wa nama, ukubikako fye na bashimapepo na bambi abalebomba pe tempele. (Lebi 3:1; 7:31-33) Ico abantu balepelela amalambo kuli Lesa ni co balefwaya ukukwata bucibusa busuma na Lesa. Caleba kwati uletuula ilambo, pamo na ba mu ng’anda yakwe na bashimapepo e lyo na Yehova baleliila pamo ica kulya mu mutende.
12 Bushe talyaleba lishuko lishaikulila ilya kwita Yehova na o asumina ku kulya nankwe ica kulya mu mampalanya? Kwena mu cifyalilwa fye, shibweni kuti atemwa ukupekanya ifisuma nga nshi nga aleita umuntu uwacindama sana. Ukulingana ne fyo Amafunde yamo yalelanda, ukutuula ilambo lya mutende, kwalesobela ukuti ukupitila mwi lambo likalamba ilya kwa Yesu, abantu bonse abafwaya ukuba bacibusa na Kabumba wabo kuti baba bacibusa bakwe. Muno nshiku, nga tuletuula ifyuma fyesu no kubombesha mu mulimo wakwe kuti twaba ifibusa fisuma na Yehova.
IFYO TUFWILE UKWISHIBA PA KUTUULA AMALAMBO
13, 14. Cinshi calengele ukuti Yehova akaane ilambo lya Mfumu Shauli?
13 Mwi Funde lya kwa Mose pa kuti Yehova apokelele ilambo, kano uwatuula ilambo atuula no mutima uwasanguluka no mweo onse. Lelo mu Baibolo mwaliba ifya kumwenako ifya kutusoka pa malambo ayo Lesa akene. Cinshi ayakaniine? Twalalanda pa fintu fibili ifyacitike.
14 Kasesema Samwele aebele Imfumu Shauli ukuti inshita naifika iya kuti Yehova apingule abena Amaleke. E lyo Shauli e wali no kwipaya aba abalwani kumo ne fitekwa fyabo. Lelo ilyo Shauli acimfishe, aebele abashilika bakwe ukuti beipaya Agagi imfumu ya bena Amaleke. Shauli taipeye ifitekwa fimo ifyali ifisuma nga nshi pantu alemona kwati e fyo engatuula ilambo kuli Yehova. (1 Sam. 15:2, 3, 21) Bushe Yehova acitile shani? Alimukeene pa mulandu wa kubula icumfwila. (Belengeni 1 Samwele 15:22, 23.) Finshi twingasambililako kuli ili lyashi? Tusambililako ukuti, pa kuti Lesa apokelele ilambo, kano pa kutuula amalambo twaba ne cumfwila ku mafunde yakwe.
15. Finshi imibele yabipa iya bena Israele bamo abaletuula amalambo yalangilile?
15 Ica kumwenako na cimbi icaba nge ci twalandapo, caba mwi buuku lya kwa Esaya. Mu nshiku sha kwa Esaya, amalambo abena Israele baletuula kuli Yehova tayalefuma ku mutima. Lelo imibeele yabo iibi, yalengele Yehova ukukaana amalambo yabo. Yehova abepwishe ati: “Bushe amalambo ayengi ayo mutuula ya nshi kuli ine? Nintendwa ne mituulo yenu iya koca iya basukusuku na mafuta ya nama shaina; kabili nshatemwa umulopa wa bana ba ng’ombe abalume no wa mpaanga ishilume no wa basawe. . . . Lekeni ukuleta imituulo ya ngano iya fye. Ifyanunkila fya bunani kuli ine.” Cinshi cabipile? Lesa abebele ati: “Nangu ca kuti mulafusha amapepo yenu, ine nshumfwa; iminwe yenu yaisulamo fye ukusumya umulopa. Sambeni; isangululeni; fumyeni imicitile yenu iibi pa ntanshi yandi; lekeni ukucita ifyabipa.”—Esa. 1:11-16.
16. Finshi filanga nampo nga Yehova kuti apokelela ilambo nangu iyo?
16 Yehova tatemenwe amalambo ya bantu abashalapiile. Nomba amapepo ne mituulo ya bantu abaleesha na maka ukulakonka amafunde ya kwa Lesa mu bufumacumi yalepokelelwa. Ukwishibako Amafunde kwalibasambilishe ukuti bali babembu kabili balekabila ukwelelwa. (Gal. 3:19) Kanshi ukwishiba ukuti babembu kwalengele baba no mutima wa bulanda. Nangu fye ni lelo line, tulingile ukwishiba ukuti tulakabila icilubula, pantu e cingafuuta imembu shesu. Nga twaumfwikisha no kwishiba umo ici calola, lyena Yehova ‘akasekelela’ pali fyonse ifyo tumutuula ilyo tuleipeela ku kubomba umulimo wakwe.—Belengeni Amalumbo 51:17, 19.
CETEKELENI MWI LAMBO LYA KWA YESU!
17-19. (a) Kuti twalanga shani ukuti tulatasha pe lambo lya cilubula ilya kwa Yesu? (b) Finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?
17 Icawamako kuli ifwe ukucila abena Israele ca kuti, ifwe tatumona fye “icinshingwa” lelo tulamona ukufikilishiwa kwa fyo Lesa afwaya. (Heb. 10:1) Amafunde ayalelanda pa malambo yalikoseleshe abaYuda ukukwata imibele isuma iyali no kubafwa ukuba na bucibusa busuma na Lesa e kutila bali no kulamutasha mu bufumacumi, ukulafwaya ukumutuula ifisuma sana, no kwishiba ukuti balekabila icilubula. Ala kwena tulatasha pantu Amalembo ya ciGriki aya Bwina Kristu yalilenga twaumfwikisha ukuti, ukupitila mu cilubula, Yehova akafumyapo ifilenga tulelufyanya, pali lelo alalenga twakwata kampingu musuma. Kanshi icilubula ca kwa Kristu bupe ubushaiwamina nga nshi!—Gal. 3:13; Heb. 9:9, 14.
18 Lelo kwena, nga tulefwaya ukunonkelamo mwi lambo lya cilubula tulingile ukwishibilapo na fimbi. Umutumwa Paulo alembele ati: “Amafunde yaisaba aya kututungulula kuli Kristu, ukuti tulungamikilwe ku citetekelo.” (Gal. 3:24) Kanshi icitetekelo ca musango uyu cilingile ukukwata imilimo. (Yako. 2:26) Paulo akoseleshe Abena Kristu ba kubalilapo abaishibeko ifyo Amafunde ya kwa Mose yalebomba, ukulacita ifyo baishibe ukuti e fyo balingile ukulacita. Pantu nga balecita ifyo, ninshi balekonka amafunde ya kwa Lesa ayo abene balesambilisha.—Belengeni Abena Roma 2:21-23.
19 Nangu ca kuti Abena Kristu muno nshiku tabafwile ukulakonka Amafunde ya kwa Mose, balingile ukulatuula amalambo ayasekesha Lesa. Mu cipande cikonkelepo emo tukasambilila ifya kutuula amalambo ayasekesha Lesa.
SANGENI IFYASUKO KULI IFI IFIPUSHO:
․․․․․
Finshi ifyo amalambo ayali mu Mafunde ya kwa Mose yalelangilila?
․․․․․
Bushe amalambo ayaletuulwa na bena Israele yalingana shani na ya Bena Kristu muno nshiku?
․․․․․
Finshi filanga nampo nga Yehova kuti apokelela ilambo nangu iyo?
[Ifipusho]
[Amashiwi pe bula 17]
Ifyo Yehova afwaya ukuti ababomfi bakwe balecita tafyayaluka
[Icikope pe bula 18]
Amubako mu Israele, nga ni nama ya musango nshi mwali no kutuula ilambo kuli Yehova?
[Icikope pe bula 19]
Abatuula amalambo ayasuma, Yehova alabapaala
