Ubumi Bwabo

‘Ubusuma Bwenu Bwaba mu Kuboko Kwenu Ukwa Kulyo Pe na Pe’

Abashimika ili lyashi ni ba Lois Didur

Miku inga mwalandapo ukuti, ‘kanshi nga nshacitile ifi’? Pa numa ya kubomba umulimo wa nshita yonse pa myaka 50, takwaba nangu cimo ico ningatontonkanyapo icabipa icancitikila pa mulandu wa kuba mu kuboko kwa ku kulyo ukwa kwa Yehova. Lekeni imwebe ico nalandila ifi.

NAFYELWE mu 1939 kabili ine na bankashi nandi 4 na ndume yesu twakuliile mu mushi wa Saskatchewan, mu Canada. Twaleikala bwino sana pa farmu pa ncende iyabatama umushali ifimuti ifingi. Bushiku bumo Inte sha kwa Yehova baishile mu kushimikila batata kabili nalibepwishe nga ca kuti Lesa alikwata ishina. Balitulangile ishina lya kuti Yehova pa Amalumbo 83:18. Ici calengele ukuti mfwaye ukwishiba ifingi pali Lesa na pa Cebo cakwe.

Muli ilya myaka, abana abaleikala pa mafarmu balesambilila mu muputule umo uwe sukulu mpaka bafika mu gredi 8. Pa kuya ku sukulu, balenina pali bakabalwe nangu ukwenda fye na makasa amakilomita ayengi. Abaleikala muli ico icitungu e balefwaila bakafundisha ifyo balekabila. Pa mwaka umo, abafyashi bandi e bali no kulasunga kafundisha umupya John Didur pa ng’anda pa mwesu.

Nshaishibe no kuti uyu kafundisha uwaishile, na o alefwaya sana ukwishiba Icebo ca kwa Lesa. Bushiku bumo, nalelumbilisha sana ubuteko bwa komyunizimu ubwalefwaya ukuti abantu bonse balemwenamo mu cuma ca calo no buteko bwa sosholizimu, e kutila ubuteko ubutungulula fyonse ifya makwebo ya mu calo. Ba John pa kwasuka batile: “Takwaba umuntu uwakwata insambu ya kuteka umuntu munankwe, kano fye Lesa.” Ifyo balandile fyalengele tulanshanye amalyashi ayengi.

Apo ba John bafyelwe mu 1931, balyumfwilepo ubwafya bubako nga kwaba inkondo. Ilyo kwali inkondo mu calo ca Korea mu 1950, balipwishe bashi macalici ico baleibikila mu nkondo. Bonse babaswike ukuti, caliba fye bwino ku Bena Kristu ukulwako inkondo. Pa numa, balipwishe Inte sha kwa Yehova icipusho cimo  cine. Babalangile ifyo Baibolo ilanda pa fyo Abena Kristu mu nshita sha batumwa baishibe pa kulwa nkondo. Ba John balibatishiwe mu 1955. Umwaka wakonkelepo, na ine nalibatishiwe. Bonse twalishibe ukuti twalefwaya ukubombela Yehova no mweo onse na maka yesu yonse. (Amalu. 37:3, 4) Mu 1957 mu July, ine na ba John twalyupene.

Umweshi twaupaninemo uwa July, e mweshi twalekwatilamo no kulongana kwa citungu. Kanshi twaletemwa sana ukuba pamo na bantu abengi abacindike icupo. Ukulongana kwa fyalo ifingi ukwa kubalilapo uko twasangilweko kwali mu 1958. Twali 5 ilyo twaimine ubulendo na motoka ukufuma ku Saskatchewan ukuya ku musumba wa New York. Twapwile umulungu umo pa kuti tufike ku New York, twale-ensha motoka akasuba, e lyo nga bwaila twalelaala mwi tenti. Ala twalitemenwe icine cine ilyo munyinefwe uo twaishibene nankwe ku Bethlehem, mu Pennsylvania atwitile ukuti tuye laala ku mwakwe! Pa mulandu wa fyo atusungile bwino, twafikile mu New York ninshi tulemoneka bwino. Uku kulongana kukalamba kwalitwafwile sana ukumona ubusuma bwaba mu kubombela Yehova! Kemba wa malumbo atile, ‘Ubusuma bwaba mu kuboko kwenu ukwa kulyo pe na pe.’—Amalu. 16:11.

BUPAINIYA

Pa numa ya mwaka umo mu 1959, twalitendeke bupainiya kabili twaleikala mu kayanda aka kukulika kuli motoka akali pa muulu wa lupili mu Saskatchewan. Nga tuli pa muulu wa lupili twalemona ukutali sana, e lyo twalemona na ku cifulo uko twalebombela.

Bushiku bumo, twalipokelele kalata ukufuma ku ofeshi. Nalyangufyenye ukuya uko ba John balebombela na trakita. Kalata yalandile ukuti na batusonta ukuba bapainiya baibela mu musumba wa Red Lake ku Ontario. Apo tatwaishibeko, apo pene fye twabulile mapu pa kuti twishibe ukwabela uyu musumba.

Ku Ontario kwali ukwapusana sana noko twaleikala kale ukwali ukwabatama ne miti iinono! Uko twakukiile kwena kwali sana imiti no tumatauni utunono utwali mupepi ne mikoti ya golde. Ubushiku bwa kubalilapo ilyo twalefwaya ing’anda, umukashana umunono alyumfwile ifyo twalelanda na bena mupalamano bakwe. Abutukiile ku ng’anda ku mwabo no kuyaeba banyina ukuti, kuli abalefwaya ing’anda, banyina balitupeele umwa kulaala ubo bushiku. Ubusanshi bwali mu muputule uwali pa nshi ya ng’anda umo balesungila ifintu. Ubushiku bwakonkelepo twalisangile ing’anda iya miputule ibili iya fimuti, tamwali amenshi, icimbusu, umwa kusambila nangu fye fipuna, mwali fye icikopo umo balekosha umulilo nga balefwaya mu ng’anda mulekaba. Twaile mwi tuuka umo baleshitisha ifya kale no kushitamo ifyo twalekabila.

Uko twaleikalila, kuti mwaenda amakilomita 209 ukwabula ukusanga icilonganino. Abengi abalebomba mu mikoti ya golde bafumine ku Bulaya, kabili balitwipwishe nga kuti twabafwailako Baibolo mu lulimi lwabo. Mu nshita fye inono, twakwete amasambililo 30 ayasuma sana. Mu myeshi 6, twalipangile icilonganino icinono.

Umulume wa mwanakashi umo uo twalesambilisha Baibolo atumiine foni shimapepo ukuti ese alondolwele umwina mwakwe ukuti ifyo twalemusambilisha fya bufi. Ilyo twatampile ukulanshanya no yu shimapepo, atwebele ukuti pa fyo tusambilisha abantu, tulebasambilishako na pali balesa batatu. Ulya mwanakashi abulile Baibolo ya ciKatolika no kweba shimapepo ukuti abalange apo calembwa mu Baibolo. Shimapepo apoosele Baibolo pa tebulo bukalibukali, alandile no kuti tapali ifyo ningile ukumulanga. Ilyo aile, aile alelanda mu citundu ca ku Ukraine ati mu batamfye mu ng’anda kabili mwikabasuminisha ukubwela na kabili. Taishibe ukuti abena mwandi balomfwa icitundu ca ku Ukraine!

Papitile fye inshita inono, twalifumineko ku Red Lake pantu abena mwandi bali no kubasambilisha umulimo wa mu muputule. Nalimo pa numa ya mwaka  umo, ilyo ba John balelanda ilyashi lya lubatisho pa kulongana kwa citungu, ulya umwaume uwaitile shimapepo ukuti ese akanye umukashi wakwe ukusambilila, aali pa balebatishiwa. Ifyacitike ilyo twalelanshanya na shimapepo fyamulengele ukutampa ukulaibelengela Baibolo umwine.

TWALEBOMBESHA MU MULIMO WA KWENDA

Mu muputule twalikwete ishuko lyaibela ilya kwikala ne ndupwa ishalekanalekana. Twaleumfwana sana nabaletupokelela mu mayanda yabo. Inshita imo twaikele mu muputule wa pa muulu umushali ifya kukafya mu ng’anda mu nshita ya mpepo. Kacelo celo, twaleumfwa uko nkashi wa cikoloci aleingila mu muputule wesu ukwisa mu kukosha umulilo mu kacitofu ukwabula no kupanga icongo. Tapalekokola ninshi amenshi ya kusamba yakaba pa kuti tuipekanye ukuya mu mulimo. Nalisambilileko ifingi ku fyo uyu nkashi alebomba bwino ukwabula no kupanga icongo.

Umulimo wa mu muputule walingafwile ukupalama sana kuli Yehova. Mu muputule umo, umo twalebombela mu musumba wa Alberta mwali itauni umwali umukoti kabili mwaleikala nkashi. Bushe ukuteyanya kwa kwa Yehova kwalekelepo fye pali uyu nkashi uwali eka muli iyi ncende? Lyonse nga papita imyeshi 6, twaleyako ne ndeke ku kuyabomba nankwe pa mulungu umo nga filya fine twalebomba nga tulebombela icilonganino ica mu musumba uukalamba. Caletucinkulako ifyo Yehova asakamana abantu bonse ababa nga utwana twa mpaanga.

Twalelembeshanya na abengi abaletupokelela mu mayanda yabo. Cilanjibukishako ubupe bwa kubalilapo ubo abena mwandi bampeele, kaali kabokoshi akasuma umwali amapepala ya kulembapo amakalata ayengi. Twalebomfya aya yene amapepala ukulembeshanya na banensu, kabili twaleumfwa bwino sana ukulembeshanya nabo. Na nomba nalikwata aka akabokoshi ka makalata pantu nalikatemwa sana.

Ilyo twali mu muputule ku Toronto, munyinefwe uwa ku Bethel ya ku Canada alitutumiine foni, alefwaya ukwishiba nga kuti twatemwa ukuya ku Bethel kabili alefwaya ukuti tukamwasuke ubushiku bwakonkelepo! Na ifwe twalicitile ifyo fine.

UMULIMO WA PA BETHEL

Lyonse ilyo baletupeela umulimo umbi twalemona ifyo Yehova atutemwa. Twalitwalilile ukumona ubusuma bwa kwa Yehova na lintu twaile mu kubombela ku Bethel mu 1977. Ukulabombela pamo na bamo abasubwa kwalitwafwile ukumona ifyo bapusanapusana ne fyo bacindikisha Icebo ca kwa Lesa.

Twaleumfwa bwino ukubombela pa Bethel. Ku ca kumwenako, twalikwete umwa kusungila ifya kufwala ukucila ukusungila mu sutikesi, kabili twali fye pa cilonganino cimo. Pa mbali ya kubomba incito yandi, lyonse naleumfwa bwino ukutandasha abantu abaleisa. Nalelondolola incito iibombwa pa Bethel, nalekutika ku fyo bamunyinefwe balelanda e lyo kabili naleasuka ne fipusho fyabo.

Imyaka yalepwa bwangu, e lyo mu 1997, ba John balibetile kwi Sukulu lya baaba muli Komiti ya Musambo ku Patterson, mu New York. Ilyo bapwishishe isukulu, balitwipwishe nga kuti twatemwa ukuya mu kubombela ku Ukraine. Balitukoseleshe ukutontonkanyapo sana no kupepelapo. Pa mpela ya ubu bwine ubushiku, twalishibe ukuti tulingile fye ukusumina.

UKUBOMBELA MU UKRAINE

Mu 1992, twalisangilwe ku kulongana ukwa fyalo ifingi ukwali mu St.Petersburg mu Russia e lyo no kwali mu 1993 mu Kiev, mu Ukraine. Uku ukulongana kwalengele tutemwe bamunyinefwe muli iyi ncende ya ku Bulaya. Twaleikala mu Lviv, mu Ukraine, pa ntunti ya bubili iya ng’anda iyakuulilwe kale sana. Amawindo yalungatene no lubansa ulunono umo twaletamba mukolwe umukalamba sana uwakashika e lyo no twana twa nkoko utwingi. Naleumfwa kwati tuli pa farmu apo twaleikala kale ku Saskatchewan. Twaleikalamo 12  muli iyi ng’anda. Pa kuya ku Bethel mu kubomba, cila bushiku twalenina motoka ukucilinganya umusumba.

Lekeni imwebe ifyo twaleumfwa ukwikala mu Ukraine. Ala twalikoseleshiwe ukwishiba ukuti abengi abo twaleikala nabo balipitile mu mesho, mu fibindo no kukakwa. Lelo, batwalilile fye ne citetekelo. Nga twabatasha, balelanda abati “Pantu twalitemwa Yehova.” Tabaleumfwa kwati Yehova alibalekeleshe. Nangu fye ni muno nshiku, nga watasha umo pa fisuma ifyo akucitila, kuti ayasuka fye ati, “Tasha Yehova,” pantu e Utupeela fyonse ifisuma.

Mu Ukraine, abengi pa kuya mu kulongana baleya fye na makasa, kanshi balekwata inshita ya kulanda no kukoseleshanya. Limo kuti baenda na 1hr no kucilapo. Mu musumba wa Lviv mwaba ifilonganino 50, pali ifi ifilonganino, 21 e filonganina mu Mayanda ya Bufumu ayakalamba ayaba pa ncende imo. Pa Mulungu cilawama sana ukumona uko ababwananyina abengi baleisa mu kulongana.

Twaleumfwa bwino ukuba na bamunyinefwe ne nkashi ababa ne mibele iisuma kabili abafwaya ukwafwa bambi. Nga ca kuti nshumfwikishe fimo mu lulimi lwabo, balantekanishisha e lyo ndamona na mu menso ukuti baliba ne cikuuku.

Icacitike pa kulongana kwa fyalo ifingi mu 2003, mu musumba wa Kiev calangile ukuti bamunyinefwe balicetekelana. Ilyo fye twaile ku cisebele icabelele pa nshi ya cibansa ica kulonganinamo, umukashana umunono aishile uko twali no kutweba ati: “Ninduba, nshishibe ukuli ba mama.” Apo umukashana alimwene amabaji twafwele, alishibe ukuti tuli Nte sha kwa Yehova. Ali uwashipa kabili talelila. Muka kangalila wa muputule uo twali nankwe alimusendele no kumutwala ku Dipartimenti ya Fileluba. Tapakokwele, umukashana alisangile banakulu. Calimfikile pa mutima ukumona ifyo umukashana umunono acetekele sana bamunyina pe bumba lya bantu abashaifulila.

Ilyo kwali ukupeela umusambo upya mu May 2001, aba bwananyina abengi ukufuma mu fyalo ifingi balishile ku Ukraine. Ilyo ilyashi lyaibela lyapwile pa Mulungu ulucelo, ibumba lya babwananyina abengi nga nshi balishile nabatantama umulongo ku kumona umusambo uupya. Ala nshakalabe ifyo caweme! Calimfikile pa mutima ukumona ifyo aba bwananyina baleenda mu mutalalila kabili mu muyano. Calengele njishibe sana ubusuma bwaba mu kubombela Lesa.

UKWALUKA UKUKALAMBA

Ku ca bulanda, mu 2004 ba John balibasangile na kansa. Twaile ku cipatala ku Canada. Umuti uwa kubalilapo uo babapeele walikwatishe amaka kabili balibatekele mu muputule umo basungila abalwalishe. Icawemeko ca kuti balipupuutwike. Nangu ca kuti tabalelanda, icinso cena calelangilila ukuti baletasha abantu nga balebapempula.

Icabipileko fye ca kuti tabapolele, bafwile muli ilya ine nshita iya lusuba. Nayumfwile uwapelelwa nga nshi. Ine na ba John twalitemenwe ukubombela Yehova pamo. Naleyipusha nati, nkacita shani? Nasalilepo ukubwelela ku Ukraine. Ndatasha sana pa fyo bamunyinane pa Bethel na ba mu cilonganino bananga ukutemwa.

Takwabalile akuba inshita nangu imo ilyo twaleumfwa ukuti twalilufyenye pa mulimo twasalilepo ukubomba. Twalibombele bwino kabili twalikwete ifibusa ifisuma sana. Nalishiba ukuti kwaliba ifingi ifyo mfwile ukusambilila pa busuma bwa kwa Yehova, kabili nshifwaya ukuleka umulimo wakwe pantu nalishiba ‘ubusuma ubwaba mu kuboko kwa kulyo ukwa kwa Yehova.’

[Amashiwi pe bula 6]

“Takwabalile akuba inshita nangu imo ilyo twaleumfwa ukuti twalilufyenye pa mulimo twasalilepo ukubomba”

[Icikope pe bula 3]

Ilyo twaupene na ba John

[Icikope pe bula 4]

Ilyo nali painiya waibela mu musumba wa Red Lake, mu Ontario

[Icikope pe bula 5]

Ine na ba John mu Ukraine mu 2002