Bushe Mulatasha pa Cupo Ico Lesa Amupeela?
Bushe Mulatasha pa Cupo Ico Lesa Amupeela?
“Yehova amupeele ica bupe, kabili musange cila muntu ukwa kutuusha mu ng’anda ya mulume wakwe.”—RUTI 1:9.
ASUKENI IFI FIPUSHO:
Mulandu nshi twingalandila ukuti ababomfi ba kwa Lesa aba kale balecindika icupo?
Twaishiba shani ukuti Yehova afwaya twasala bwino aba kuupana nabo?
Kufunda nshi ukwa mu Malembo uko mulefwaya ukukonka pa cupo?
1. Londololeni ifyo Adamu aumfwile pa kumuufya.
ALA UMWAUME wa ntanshi Adamu alitemenwe nga nshi ilyo bamupeele umwanakashi! E calengele alande amashiwi ya kutatakula ati: “Nomba uyu e fupa lya mu mafupa yandi kabili e munofu wa mu munofu wandi. Akulaitwa ati Umwanakashi, pantu mu mwaume e mo abuulilwe.” (Ukute. 2:23) Ilyo Yehova aponeshe Adamu mu tulo utukalamba, e lyo abumbile umwanakashi uwayemba ku lubafu lwa mwaume. Pa numa, Adamu ainike umwanakashi ati Efa. Lesa alibofishe kabili balitemenwe icine cine. Apo Yehova abumbile Efa ku lubafu lwa kwa Adamu, kanshi baleumfwana nga nshi ukucila ifyo abaupana bomfwana muno nshiku.
2. Cinshi cilenga abaume na banakashi ukulatemwana?
2 Pa mulandu wa mano yakwe ayengi, Yehova abumbile abantu ne cifyalilwa icilenga ukuti umwaume no mwanakashi baletemwana. Icitabo ca The World Book Encyclopedia citila: “Umwaume no mwanakashi nga baupana, balenekela ukula-ampana mu cupo no kutwalilila ukutemwana.” Ifi fine e fyo na bantu ba kwa Yehova benekela.
BALICINDIKE ICUPO
3. Bushe Isaki asangile shani umwanakashi wa kuupa?
3 Abrahamu ali uwa cishinka kabili alicindike icupo. E calengele ukuti atume umukalamba wa babomfi bakwe ku calo ca Mesopotamia ku kufwaila Isaki umwanakashi. Lesa alyaswike ipepo lya uyu mubomfi. Rebeka, umwanakashi uwali na katiina kuli Lesa e waupilwe kuli Isaki kabili alibombeleko ku kufikilisha ifyo Yehova alefwaya, e kutila ukubaka ubufyashi bwa kwa Abrahamu. (Ukute. 22:18; 24:12-14, 67) Lelo tatulingile ukusondwelela ukuti umuntu uo twacindika e ulingile ukutufwaila uwa kuupana nankwe nga filya Abrahamu acitile. Muno nshiku, abengi balaisalila abene uo balefwaya ukuupana nankwe. E lyo kabili, Lesa tasalila umuntu uwa kuupana nankwe lelo kuti abomfya umupashi wa mushilo ukutungulula Umwina Kristu ukusanga uwa kuupana nankwe e lyo kuti amwafwa na mu fintu fimbi.—Gal. 5:18, 25.
4, 5. Mwashininkisha shani ukuti umwina Shulamu na kacema balitemwanene sana?
4 Umukashana uwayemba umwina Shulamu uwa mu nshiku sha bena Israele tafwaile ukuti abanankwe bamupatikishe ukupwa ku Mfumu Solomone iyaupile abanakashi abengi. Atile: “Mwe bana banakashi ba mu Yerusalemu, ndemulenga ukulapa, ukuti tamwakabuushe nangu ukubalamuna icitemwiko muli ine cikasuke aci-ishila fye icine.” (Ulwimbo 8:4) Umukashana umwina Shulamu na kacema balitemwanene nga nshi. Uyu mukashana alandile no mucinshi ati: “Ine ndi iluba lya ntongola ilya mu lulamba lwa Sharoni, iluba lya mu nika.” Na o kacema pa kwankulako atile: “Filya fyaba iluba lya mu mpanga mu kati ka ficilasa, e fyaba umukashana wandi mu bana banakashi”! (Ulwimbo 2:1, 2) Aba bantu balitemwanene nga nshi.
5 Pa mulandu wa kuti umwina Shulamu na kacema balitemenwe sana Lesa, icupo cabo cali no kuba icakosa sana. Umfweni ifyalandile umwina Shulamu kuli kacema wakwe, atile: “Umbike kwati cishibilo pa mutima obe, kwati cishibilo pa kuboko kobe; pantu ukutemwa kwakosa nge mfwa, ukuipeelesha takwaluka ifyo ne Nshiishi ishaluka. Imingu sha kuko shapala imingu sha mulilo, ulubingu lwa kwa Jah [pantu lwafuma kuli ena]. Amenshi nangu yafule shani te kuti yashimye ukutemwa, kabili te kuti kusendwe ne mimana. Umuntu nga apeela fyonse ifya mu ng’anda yakwe pa kuti abantu bamutemwe, abantu kuti bafisuula.” (Ulwimbo 8:6, 7) Kanshi ilyo umubomfi wa kwa Yehova alefwaya ukuupwa nelyo ukuupa, afwile ukuupa fye nelyo ukuupwa ku o atemenwe.
LESA AFWAYA TWASALA BWINO
6, 7. Twaishiba shani ukuti Lesa afwaya tulesala bwino uwa kuupana nankwe?
6 Yehova alafwaya twasala bwino uwa kuupana nankwe. Lesa alandile ku bena Israele pa bena Kanani ati: “Mwikofishanya na bo. Abana benu abanakashi mwikabapeela ku bana babo abaume, kabili abana babo abanakashi mwikabuulila abana benu abaume. Pantu bakalenga abana benu abaume ukuleka ukunkonka, kabili bakabombela balesa bambi; no bukali bwa kwa Yehova bukesa pali imwe, na o akamulofya bwangu.” (Amala. 7:3, 4) Pa numa ya myaka iingi, shimapepo Esra atile: “Imwe mwalibembuka pantu mwaupile abanakashi ba ku fyalo fimbi mwalundapo na pa milandu ya bena Israele.” (Esra 10:10) Umutumwa Paulo na o aebele Abena Kristu banankwe ati: “Umukashi nakakwa pa nshita yonse umulume wakwe ali uwa mweo. Lelo umulume wakwe nga afwa, muntungwa ukuupwa ku o alefwaya, nomba ni muli Shikulu epela.”—1 Kor. 7:39.
7 Nga ca kuti umubomfi wa kwa Lesa aupa nelyo ukuupwa ku uushipepa, ninshi taleumfwila Lesa. Abena Israele mu nshiku sha kwa Esra tabakwete icumfwila pantu baupile “abanakashi ba ku fyalo fimbi,” kanshi na ifwe nga twaupana no muntu uushipepa Yehova ninshi tulesuula ifyo Amalembo yalanda. (Esra 10:10; 2 Kor. 6:14, 15) Umwina Kristu uwaupana no muntu uushipepa ninshi talelanga imibele iisuma kabili ninshi tacindika icupo. Umuntu uwabatishiwa nga aupana no muntu ushipepa limbi kuti bamulesha ukulabombako imilimo imo mu cilonganino. Kabili te kuti cilolemo ukulaenekela ukuti Yehova atupaale ilyo natwishiba ukuti twalipula mwi funde lyakwe ku mufulo. Bushe Lesa kuti atupaala nga tuletontonkanya ifi?
SHIFWE WA MU MUULU E WAISHIBA BWINO
8. Londololeni ico tulingile ukukonkela amafunde ya kwa Lesa pa cupo.
8 Umuntu uwapanga mashini aleshiba bwino ifyo ibomba. Nga ca kuti mashini ilingile ukukakwa pa kuti ilebomba, kuti alanda ifya kucita pa kukaka. Inga ca kuti tatukonkele amafunde ya kukakilamo mashini, twakaka fye ukulingana ne fyo tulefwaya? Mashini te kuti ibombe bwino e lyo limbi te kuti ibombe no kubomba. Kanshi nga tulefwaya ukwikala bwino mu cupo, tulingile ukukonka amafunde ya kwa Yehova Uwatendeke icupo.
9. Cinshi twingalandila ukuti Yehova alishiba ukuti abantu balatalalilwa no kutila kuti bakwata insansa mu cupo?
9 Yehova alishiba fyonse pa bantu na pa cupo. Apangile abantu ne nsuna ya kufwaya ukwampana kwa mu cupo pa kuti ‘bafyale no kufula.’ (Ukute. 1:28) Lesa alishiba ukuti umuntu alatalalilwa pantu ilyo talabumba umwanakashi wa kubalilapo atile: “Te cisuma umuntu ukulaikala fye eka. Nalabumba uwa kumwafwa, kabili umunankwe.” (Ukute. 2:18) Na kabili Yehova alishiba ifyo abantu bengaba ne nsansa mu cupo.—Belengeni Amapinda 5:15-18.
10. Cinshi abaupana balingile ukula-ampanina?
10 Takwaba icupo icapwililika pantu twalipyana ulubembu kuli Adamu. Nangu cibe ifyo, abantu ba kwa Yehova kuti baba ne nsansa mu cupo nga balekonka Icebo ca kwa Lesa. Natulande pa fyo Paulo afundile Abena Kristu pa fyo balingile ukulamona ukwampana kwa mu cupo. (Belengeni 1 Abena Korinti 7:1-5.) Amalembo tayalanda ukuti abaupana balingile ukwampana fye nga balefwaya ukukwata abana. Ukwampana kwa mu cupo kulalenga abaupana ukumfwa ukuti balitemwana kabili kulalenga baba ne nsansa. Lelo ukwampana kwabipa ukushili kwa cifyalilwa takusekesha Lesa. Abena Kristu abaupana balingile ukubika amano ku cupo pantu e lyo fye bengalanga ukuti balitemwana icine cine. E lyo kabili tabalingile ukulacita ifingalenga Yehova ukufulwa.
11. Bushe Ruti bamupaalile shani pa kukonka ifyo Yehova alandile?
11 Mu cupo mulingile ukuba insansa, tamulingile ukuba ubulanda na macushi. Mu ng’anda ya Bena Kristu mwena mulingile ukuba sana umutende. Natulande pa fyacitike imyaka 3,000 iyapitapo ilyo Naomi uwa cikalamba kabili mukamfwilwa na banafyala babili Olipa na Ruti balefuma ku Moabu ukuya ku Yuda. Naomi aebele aba bakashana ukubwelelamo ku mwabo. Ruti umwina Moabu alikene ukusha Naomi, ali uwa cishinka kuli Lesa kabili bamulaile ‘icilambu icikalamba kuli Yehova Lesa kabili aubile mwi samba lya mapindo yakwe.’ (Ruti 1:9; 2:12) Apo Ruti alicindike icupo, alisumine ukupwa kuli Boasi uwali umukalamba kabili uwali kapepa wa cine uwa kwa Yehova. Ilyo akabuuka mu calo cipya, akatemwa nga nshi ukwishiba ukuti ali icikolwe ca kwa Yesu Kristu. (Mat. 1:1, 5, 6; Luka 3:23, 32) Alipalilwe nga nshi pa kukonka ifyo Yehova alandile!
UKUFUNDA UKUSUMA PA CUPO
12. Ni kwi umuntu engasanga ukufunda ukusuma pa cupo?
12 Lesa, uwatendeke icupo alitweba ifyo tulingile ukwishiba pa kuti icupo cibe bwino. Takwaba umuntu nangu umo uwaishiba ifingi sana pa cupo nga Yehova. Ifyo Baibolo lyonse itweba fya cine, kabili inshila imo iyo twingeshibilamo ukufunda ukusuma pa cupo, kulakonka ifyo ilanda. Ku ca kumwenako, umutumwa Paulo alembele ukuti: “Onse atemwe umukashi wakwe ifyo aitemwa umwine; umukashi na o abe na katiina ku mulume wakwe.” (Efes. 5:33) Takwaba ico Umwina Kristu engafilwa ukumfwikisha pali uku kufunda ukwa mu Baibolo. Kanshi kuti bayipusha abati, Bushe twakulakonka ifyo Icebo ca kwa Yehova cilanda? Kuti balekonka nga balecindika icupo. *
13. Finshi fingacitika nga tatulekonka ukufunda ukwaba pali 1 Petro 3:7?
13 Umwaume uupepa Lesa alingile ukulasunga bwino umukashi wakwe. Umutumwa Petro atile: “Na imwe mwe balume, muleikala ifi fine na bakashi benu ukulingana no kwishiba, mulebacindika nge cipe icanaka, pantu banakashi, na imwe muli mpyani pamo na bo isha mweo uwa bupe fye, e pa kuti amapepo yenu yepeleela.” (1 Petro 3:7) Amapepo ya mwaume uwaupa kuti yalepelela nga talekonka ukufunda kwa kwa Yehova. Bonse babili te kuti balebomba bwino mu fya kwa Lesa, limbi kuti balakwata amafya, ukulaumana, kabili kuti balesungana bulukubuluku.
14. Bushe umwanakashi uwaba no kutemwa kuti alenga ing’anda yakwe ukuba shani?
14 Umwanakashi ukonka ifyo Yehova alanda no kutungululwa no mupashi wakwe kuti alenga mu ng’anda mwaba umutende ne nsansa. Umwaume uutiina Lesa afwile ukutemwa umukashi wakwe kabili alingile ukulamusunga bwino mu mikalile ya pa ng’anda na mu fya kwa Lesa. Umwanakashi alafuluka umwina mwakwe kabili alafwaya no kutemwikwa. Pa Amapinda 14:1 patila: “Umwanakashi uwakwata amano ayene yene nakuula ing’anda yakwe, lelo umuwelewele aibongolola ku minwe yakwe.” Kanshi umwanakashi uwa mano kabili uwatemwa wiba alenga icupo ukuwama kabili alenga aba mu ng’anda yakwe ukuba ne nsansa. Na kabili alanga ukuti alatasha pa cupo ico Lesa amupeela.
15. Kufunda nshi ukwaba pa Abena Efese 5:22-25?
15 Abaupana nga balekonka ica kumwenako ca kwa Yesu pa fyo asunga icilonganino kuti balanga ukuti balatasha pa cupo ico Lesa abapeela. (Belengeni Abena Efese 5:22-25.) Abaupana tabalingile ukuleka imibele ya cilumba pamo nga ukuleka ukusoshanya nangu imibele imbi ishili ya Bwina Kristu ukufulunganya icupo, nga na batemwana icine cine kuti baba ne nsansa kabili kuti baleikala umutende!
UMUNTU NANGU UMO E BALEKANYA
16. Mulandu nshi Abena Kristu bamo bekalila abashimbe?
16 Nangu ca kuti abantu abengi balafwaya ukuupa no kuupwa, ababomfi ba kwa Yehova bamo balasalapo ukuba abashimbe pantu tabasanga aba kuupana nabo abo bengatemwa e lyo nabo Yehova engatemwa. Bambi nabo pa mulandu wa fyo bafyalwa balekala abashimbe kabili calilenga ukuti balepoosa inshita iikalamba mu kubombela Yehova ukwabula ifya kubapunfyanya ifipumfyanya abaupana. Kanshi uwasalapo ukwikala umushimbe alingile ukukonka ifyo Yehova alanda pa bushimbe.—Mat. 19:10-12; 1 Kor. 7:1, 6, 7, 17.
17. (a) Finshi Yesu alandile pa cupo ifyo tufwile ukulatontonkanyapo? (b) Nga ca kuti Umwina Kristu alekumbwa muka mwine, cinshi afwile ukucita mukwangufyanya?
17 Nampo nga tuli bashimbe nelyo nga twalyupa no kuupwa, bonse tufwile ukutontonkanya pa mashiwi Yesu alandile ayatila: “Bushe tamwabelenga ukuti uwababumbile [Lesa] pa kutendeka ababumbile umwaume no mwanakashi, kabili atile, ‘E mulandu wine umwaume akashiila wishi na nyina no kulambatila ku mukashi wakwe, kabili aba babili bakaba umubili umo’? E ico tabali babili na kabili iyo, lelo bali umubili umo. Kanshi, ico Lesa alundenye, umuntu ecilekanya.” (Mat. 19:4-6) Ukukumbwa muka mwine lubembu. (Amala. 5:21) Nga ca kuti Umwina Kristu alekumbwa muka mwine, afwile ukwangufyanya ukuleka ukutontonkanya pa fyabipa nangu ca kutila kuti aumfwa ububi sana ukuleka ukutontonkanya pa muntu uo alekumbwa. (Mat. 5:27-30) Cisuma ukuleka ukutontonkanya pa fyabipa ifya musango uyu ifyo umutima wesu uwa lunkumbwa kabili uwa lubembu ufwaisha.—Yer. 17:9.
18. Bushe mulingile ukumona shani icupo?
18 Nangu fye bantu abengi abashaishiba ifingi pali Yehova Lesa na bashaishibapo fye nangu kamo, balacindika icupo ukuti bupe bwa kwa Lesa. Kanshi ifwe fwe baipeela kuli “Lesa wa nsansa,” Yehova, tulingile ukucilapo ukulanga ukuti tulatasha pa fyo Lesa atupeela ukusanshako fye ne cupo.—1 Tim. 1:11.
[Futunoti]
^ para. 12 Nga mulefwaya ifyebo na fimbi pa cupo, moneni ifipandwa 10 na 11 mu citabo citila “Ikalilileni mu Kutemwa kwa kwa Lesa.”
[Ifipusho]
[Amashiwi pe bula 6]
Abaupana nga baleumfwana balacindika Yehova kabili mu lupwa mulaba insansa
[Icikope pe bula 5]
Ruti alicindike icupo ico Lesa amupeele
[Icikope pe bula 7]
Bushe mulalanga ukuti mulatasha pa cupo ico Yehova amupeela?
