Ubumi Bwabo

Yehova Alinsambilisha Ukucita Ukufwaya Kwakwe

Abashimika ili lyashi ni ba Max Lloyd

Bushiku bumo mu nshita ya bushiku mu 1955, ine na mishonari munandi twali uko twalebombela mu Paraguay ku South America. Ing’anda twalimo yalishingulwikwe na bantu abakalipe sana, kabili balepunda abati: “Lesa wesu alikwata icilaka ca kunwa umulopa, e co alefwaya ukunwa umulopa wa bantu abafuma ku calo cimbi.” Cinshi calengele ukuti twise mu Paraguay?

NAKULILE ku Australia kabili palipita imyaka iingi ukutula apo Yehova atendekele ukunsambilisha ukucita ukufwaya kwakwe. Mu 1938, Nte apeele batata icitabo ca kuti Enemies, pali iyi nshita batata na bamayo ninshi balileka ukukutika kuli bashimapepo abalelanda ukuti amalyashi yamo aya mu Baibolo, ni nshimi fye. Papitile fye umwaka umo, batata na bamayo bali-ipeele kuli Yehova no kubatishiwa. Ukufuma ilya nshita, bonse mu lupwa twalefwaisha ukulabombela Yehova. Ba Lesley abakalamba bandi abanakashi abancilileko imyaka 5, e bakonkelepo ukubatishiwa e lyo ine nabatishiwe mu 1940 ninshi ndi ne myaka 9.

Ilyo fye Inkondo ya Calo iya Bubili yatendeke, ba Nte mu Australia balibabindile ukupulinta no kusabankanya impapulo shilanda pali Baibolo. Ukufuma fye ku bwaice, nalishibe ukulondolola ifyo nasuminamo ukubomfya fye Baibolo. Lyonse nalesenda Baibolo ku sukulu pa kuti ndelondolola ico nshalepikilako salyuti kuli flagi nelyo ukutungilila abalelwa inkondo.—Ukufu. 20:4, 5; Mat. 4:10; Yoh. 17:16; 1 Yoh. 5:21.

Abo nalesambilila nabo tabalefwaya ukula-angala na ine pantu baleti natuminwe na bena Germany ku kufwailisha fimo. Pali iyi nshita, baletambisha amafilimu pa sukulu. Nomba ilyo bashilatendeka ukutambisha filimu, balefwaya ukuti bonse baiminina no kwimba ulwimbo lwa cishipa. Nga nshiminine, abalumendo babili nelyo batatu balenjimisha ku mishishi. Basukile bantamfya ne sukulu, lelo nalitwalilile ukusambilila ku ng’anda.

NALIFIKILISHE IFYO NALEFWAISHA UKUCITA

Ilyo nali ne myaka 14, nalefwaisha ukubomba bupainiya bwa nshita yonse. Nomba nshatemenwe ilyo abafyashi bandi batile mfwile ukubalilapo ukufwaya incito, kabili bampatikishe ukuti ningile ukulalipilila umuputule nalelaalamo mu ng’anda mu mwesu. Banjebele no kuti nga nakumanya imyaka 18, kuti natendeka bupainiya. Kanshi lyonse balelanda fye pa ndalama nalefola. Nalebeba nati ndefwaya ukulasunga indalama sha kubomfya nga natendeka bupainiya, lelo balempoka.

 Ilyo fye nali no kutendeka bupainiya, abafyashi bandi balinondolwelele ukuti shilya indalama balempoka, balentwalila ku banki e co balimpeele shonse pa kuti ningashitamo ifya kufwala na fimbi ifyo nalekabila pa kubomba bupainiya. Balensambilisha ifya kuisunga ne mwine ukucila ukulaenekela bambi ukulansunga. Kanshi ifyo bansambilishe fyali ifikankala sana.

Ilyo ine na ba Lesley twalekula, bapainiya ilingi line baleikala pa mwesu nga baisa, kabili twaletemwa ukushimikila nabo. Lyonse pa mpela ya mulungu twaleshimikila ku ng’anda ne ng’anda, mu misebo e lyo twaletungulula na masambililo ya Baibolo. Pali iyi nshita, bakasabankanya mu cilonganino balingile ukulabomba ama-awala 60 cila mweshi. Bamayo ilingi line balekumanisha ama-awala 60, kabili ici calengele ine na ba Lesley ukuti tulebapashanya.

UKUBOMBA BUPAINIYA MU TASMANIA

Natendekele ukubomba bupainiya pa cishi ca Tasmania mu Australia umo bankashi yandi na bena mwabo balebombela. Tapapitile inshita, ba Lesley na ba Keith baile kwi Sukulu lya Gileadi ilyalenga 15. Nali uwa nsoni e lyo nshatalile mfuma pa bafyashi bandi e co bamo baletontonkanya ukuti nkekala ku Tasmania imyeshi fye itatu ninshi nafumako. Lelo no mwaka tawapwile, mu 1950 nalisontelwe ukuba umubomfi wa cilonganino pali ino nshita batila kampanya we bumba lya baeluda. Mu kuya kwa nshita, nalisontelwe ukuba painiya waibela kabili nalebombela pamo na munyinefwe wacaice.

Twaile mu kubombela ku musumba uwali ukutali uko baleimba umukuba lelo takwali ba Nte. Twaninine basi e lyo twafikile akasuba. Ubushiku twafikile twaleele mu hotela kabili ubushiku bwakonkelepo twaile mu kushimikila ku ng’anda ne ng’anda. Ilyo twaleshimikila twaleipusha nga kwali ing’anda umushaleikala abantu. Umuntu umo atwebele ukuti kuli ing’anda ya kwa shimapepo umushikala abantu mupepi ne calici lya ba Presbyterian, e lyo atile kuti twalanshanya na ba dikoni. Ba dikoni balitupokelele bwino kabili balitusuminishe ukukukilamo. Tatwaleumfwa bwino ukulafuma mu ng’anda ya kwa shimapepo pa kuya mu kushimikila.

Icifulo twalebombelamo cali icisuma. Twaleshimikila bwino kabili twalikwete na masambililo ya Baibolo ayengi. Ilyo abakalamba be calici baishibe ukuti Inte sha kwa Yehova e bekala mu ng’anda ya kwa shimapepo, baebele ba dikoni ukuti batutamfyemo. Na kabili tatwakwete umwa kwikala.

Ubushiku bwakonkelepo pa numa ya kushimikila ulucelo, twaile mu kufwaya umwa kulaala. Icifulo icisuma ico twasangile umwa kulaala, cibansa ca mangalo. Twafishile ama sutikesi mu cibansa e lyo twatwalilila ukushimikila. Ilyo kwatendeke ukufita, twasalilepo ukutwalilila ukushimikila pa kuti tupwishe amayanda ayali mu cifulo twalebombelamo.  Umwaume pa ng’anda imo, atwebele ukukukila mu kayanda akanono akakwete imiputule ibili.

UKUBOMBA MU MUPUTULE NO KUYA KU GILEADI

Pa numa ya kubomba imyeshi 8 muli ici cifulo, napokelele kalata ukufuma ku Bethel ya ku Australia ukuti na bansonta ukuba kangalila wa muputule. Ala ici calimpapwishe pantu nali fye ne myaka 20! Pa numa ya kusambilila ifya kubomba, natendeke ukubombela ifilonganino. Bonse fye kumo na bakalamba tabansulile pa mulandu wa kuti nali umwaice, lelo balecindika umulimo nalebomba.

Pa kuya mu kubombela ifilonganino te lyonse nalenina basi, limo nalenina ishitima, e lyo limbi nalenina motoka, nelyo honda apo nalekakila sutikesi ne cola ico nalesenda mu kushimikila. Naletemwa sana ukwikala na bamunyinefwe. Umubomfi wa cilonganino alitemenwe sana ukuti njikale mu mwakwe nangu ca kuti ing’anda aleikalamo yali tailapwa ukukulwa. Muli uyu mulungu, nalelaala mu co bapangile ica kusambilamo mu ng’anda lelo nangu cali ifi, bonse twalitemenwe pantu twalikoseleshenye.

Mu 1953, nalipapile ilyo napokelele kalata iya kuya kwi Sukulu lya Gileadi ilyalenga 22. Nalitemenwe sana lelo nalisakamene pantu ilyo ba nkanshi yandi na bena mwabo bafumine ku Gileadi pa 30 July mu 1950, babatumine ukuya mu kubombela ku Pakistan, lelo no mwaka tawapwile balilwele bafwila na kulya kwine. Ici calengele nsakamane pantu nshaishibe ifyo abafyashi bandi bali no kumfwa nga naya ukutali ilyo tapalapita inshita ukutula apo ba Lesley bafwilile. Na lyo line, abafyashi bandi banjebele abati: “Kabiye kabombele Yehova konse uko alefwaya.” Batata bafwile mu 1957 e co nshatalile mbamonapo na kabili.

Ilyo naleya ku New York, naninine ubwato na bamunyinefwe 5 abena Australia kabili twaendele imilungu 6. Ilyo twaleya, twalebelenga Baibolo e lyo no kushimikila abo twali nabo mu bwato. Ilyo tatulaya ku South Lansing ku New York ukwalebela isukulu, twalisangilwe ku kulongana kwa fyalo ifingi ukwabelele mu Yankee Stadium mu July mu 1953. Ubushiku ubo abantu bafulile nga nshi pali uku ukulongana, bali 165,829!

Fwe baile kwi Sukulu lya Gileadi twali 120, e lyo twafumine ku fyalo ifyalekanalekana. Tatwaishibe uko twali no kuya mu kubombela mpaka ilyo twapwishishe isukulu. Ilyo twapwishishe isukulu, twabutukile ku laibrari pa kuti tumone icalo uko batutumine. Naumfwile ukuti ku Paraguay uko bantumine kwali ubwafya pantu abantu balefwaya ukwalula ubuteko. Bushiku bumo ulucelo ninshi tapalapita inshita apo nailile ku Paraguay, nalipwishe bamishonari banandi pa congo ico naleumfwa ubushiku. Basekele fye no kunjeba ukuti aba cilapanga icongo ni balya abalefwaya ukwalula ubuteko. Nga wacilengela pa mwinshi, nga wacimona ifyo abashilika baciba mpanga yonse.

 IFYACITIKE IFYO NSHAKALABE

Inshita imo, naile na kangalila wa muputule mu kubombele icilonganino icali ukutali no kuyabatambisha vidio ya kuti The New World Society in Action. Twaendele ama-awala ukucila pali 8 kabili twabalilepo ukunina ishitima, e lyo twanina pali kabalwe na mu kulekelesha twaninine icikocikala. Twasendele mashini ya malaiti e lyo na projekita iya kutambishishapo filimu. Ilyo twafikile fye, ubushiku bwakonkelepo twatandalile abekala mu mafarmu no kubeta ukuti bese batambeko filimu icungulo ubushiku kabili abasangilweko bali 15.

Pa numa ya kubatambisha filimu ama mineti fye 20, batwebele ukubutukila mu ng’anda. Twasompwelepo fye projekita e lyo twabutuka. Twaumfwile uko imfuti shalelila e lyo na bantu balebilikisha abati: “Lesa wesu alikwata icilaka ca kunwa umulopa, e co alefwaya ukunwa umulopa wa bantu abafuma ku calo cimbi.” Pa bafumine ku calo cimbi twalipo fye babili. Abaishile mu kutamba filimu e batendeke ukulesha ibumba ukwingila mu ng’anda. Ili ibumba lyalibwelele pa 03:00 hrs ninshi balelisha ne mfuti e lyo batwebele ukuti balatuuma pa kubwelela ku musumba.

Bamunyinefwe balyebele kapokola kabili alishile na bakabalwe babili akasuba mu kutusenda. Ilyo twalebwelelamo, kapokola aleti nga amona apafulile ifyani ne fimpusa, aletutangilila no kumona nga kuli abalwani uku ninshi nafumya ne mfuti. Nalimwene ukuti cisuma ukukwata kabalwe e co nasukile nashita.

BA MISHONARI NA BAMBI BAISA

Nangu ca kuti bashimapepo baletukaanya, abantu balekutika ku mbila nsuma. Mu 1955 kwalishile bamishonari na bambi 5, pali aba pali na Elsie Swanson, nkashi uwa ku Canada uwali mwi Sukulu lya Gileadi ilyalenga 25. Twali bonse ku Bethel ninshi tabalamutuma ukuya mu kubombela ku cifulo cimbi. Elsie ali-ipeeleshe ukubombela Yehova nangu ca kuti abafyashi bakwe abashasambilile icine tabalemwafwa. Pa 31 December mu 1957, twalyupene na Elsie kabili twaleikala fye babili mu ng’anda ya bamishonari ku Paraguay.

Ing’anda twaleikalamo tayakwete amenshi mu kati, twaletapa fye pa nse mu cishima. Icimbusu no mwa kusambila fyali pa nse, tatwakwete mashini ya kucapilamo ifya kufwala e lyo na friji. Twaleshita ifya kulya ifya ubo bwine fye ubushiku pantu  twaletiina ukutila kuti fyabola. Pa mulandu wa kukanafwaya ifingi mu mikalile ne fyo twaleipakisha na bamunyinefwe mu kulongana fyalengele ukuti tuleba ne nsansa mu cupo cesu.

Mu 1963 ilyo naile ku Australia, bamayo balitemenwe sana pa kumona, calengele ukuti balwale no bulwele bwa ku mutima, pantu palipitile imyaka 10 ukutula apo twamonanine. Ilyo inshita yafikile iya kubwelelamo ku Paraguay, twali no kusalapo nampo nga kuya no kusha bamayo mu cipatala no kwenekela ukuti umuntu umbi akulabasakamana nelyo ukwikala no kuleka umulimo uo twatemenwe sana? Pa numa ya kupepa sana, ine na Elsie twasalilepo ukwikala pa kuti tulesunga bamayo. Twalebomba bupainiya mpaka ilyo bamayo bafwile mu 1966.

Twalikwete ishuko lya kubomba mu muputule na mu citungu e lyo no kusambilishako baeluda mwi Sukulu lya Butumikishi bwa Bufumu pa myaka iingi mu Australia. Kwaliko ukwaluka na kumbi ukwacitike. Nalisontelwe ukuba muli Komiti ya Musambo iya kubalilapo mu Australia. Lyena ilyo kwali ukukuula umusambo upya, nalisontelwe ukuba ceyamani wa komiti ya makuule. Twalibombele pamo na bamunyinefwe abaishibe imilimo iya bukuule ica kuti twalikulile umusambo uusuma icine cine.

Pa numa nasontelwe ukubomba mu Dipatimenti ya Mulimo, ilolekesha pa mulimo wa kushimikila mu calo. Kabili napeelwe umulimo na umbi uwa kutandalila imisambo mu fyalo fimbi, ku kukosha no kwafwa bamunyinefwe. Nalekoseleshiwa ukutandalila ifyalo umwali abengi abo bakakile mu fifungo na mu nkambi sha kucushishamo abantu pa myaka iingi pa mulandu wa kutwalilila aba cishinka kuli Yehova.

UMULIMO TUBOMBA

Ilyo twabwelele fye mu kutandalila imisambo mu 2001, nasangile kalata ya kunjitilapo ukuba muli Komiti ya Musambo iyapangilwe ku America, mu Brooklyn ku New York. Pa numa ya kupepa sana, twalisumine ukuya. Nomba na papita imyaka 11, tucili tubombela mu Brooklyn.

Nalitemwa ukukwata umwina mwandi uitemenwa ukucita conse ico Yehova alefwaya. Ine na Elsie tuli ne myaka 81 lelo tatulwalilila. Tulafwaisha ukusambilishiwa na Yehova ku ciyayaya no kuipakisha amapaalo yonse ayo bonse abacita ukufwaya kwakwe bakakwata.

[Amashiwi pe bula 19]

Te lyonse nalenina basi, limo nalenina ishitima, e lyo limbi nalenina motoka, nelyo honda apo nalekakila sutikesi ne cola ico nalesenda mu kushimikila

[Amashiwi pe bula 21]

Tulafwaisha ukusambilishiwa na Yehova ku ciyayaya

[Ifikope pe bula 18]

Ku kuso: Ilyo twali mu muputule ku Australia

Ku kulyo: Ndi na bafyashi bandi

[Icikope pe bula 20]

Pa bwinga bwesu, pa 31 December, 1957