Ilyashi Lya Kale

Ifyo Abaletandalila Abantu Abalefwaya Ukwishiba Icine Balebomba

“TE KUTI nkumemo ukulashimikila ku ng’anda ne ng’anda!” Ifi fine e fyo abantu abatendeka ukusambilila Baibolo batontonkanya pa kushimikila! Lelo uwalandile aya amashiwi ayali pa muulu, ni munyinefwe uwaishibe sana ukulanda ku cintubwingi kabili uwalesambilisha abantu Baibolo.

Abantu abengi abalebelenga magazini ya Zion’s Watch Tower abalekele ukupepa ku macalici yabo balefwaya sana ukulakumana na bantu abalefwaisha ukusambilila ifya mu Baibolo. Magazini yalekoselesha abaleibelenga ukuti balefwaya abantu na bambi abatemenwe ifya mu Baibolo pa kuti balekumana pamo lyonse ku kusambilila Baibolo. Ukutendeka mu mwaka nalimo uwa 1894, ba Watch Tower Society batendeke ukutuma abeminishi babo mu ncende shalekanalekana mu kusambilisha abantu abalefwaya ukuti balebatandalila. Aba bamunyinefwe abo baletuma balishibe sana icine, balebombesha, kabili ico babasaliile ni co bali abafuuka, balishibe sana ifya mu Baibolo, balishibe sana ukusambilisha, kabili balicetekele sana muli Yesu. Nga batandalila abantu abalefwaya ukusambilila, baleba nabo ubushiku bumo nelyo shibili. Umuku wa kubalilapo uo Abasambi ba Baibolo abengi bashimikiilepo, ni lintu bapeele abantu utupepala twa kubeta ku lyashi lya ku cintubwingi ilyalandile umwiminishi. Ilyo ba Hugo Riemer, abeminishi kabili abaishileba mwi Bumba Litungulula bapwile ukulanda ilyashi pa sukulu, abantu balibepwishe amepusho ayengi ica kuti bafikile na pa kati ka bushiku pa kuti basuke amepusho yonse. Balinakile sana, lelo batile kulya kukumana “kwaliweme icine cine.”

Zion’s Watch Tower yalandile ukuti, “icalengele sana” ukuti babikeko abeminishi, kufwaya ukulakosha icitetekelo ca “babwananyina” ukupitila mu kulakumana pamo mu mayanda ku kusambilila. Abasambi ba Baibolo aba mu ncende ishapalamineko balishile ku kukutika ku malyashi e lyo na ku kulanshanya kwalebako. Pa numa, aba bwananyina balipekenye ifya kulya. Ba Maude Abbott batile, ilyo bali abaice balisangilweko ku kulongana ulucelo lumo, kabili pa numa bonse abaliko bashingulwike itebulo ilitali apo babikile ifya kulya. “Pali ifya kulya ifisuma nga nshi ifingi, pali inama, inkoko, imikate yalekanalekana, amapai, na makeke! Bonse balilile nga nshi, kabili ku ma 14 hrs twalilongene na kabili ku kukutika kwi lyashi na limbi.” Lelo ba Abbott balandile ukuti pa numa ya kulya, “Bonse baleshipula fye.” Ba Benjamin Barton abakokwele sana mu kutandalila aba bwananyina batile, ‘kwena mpwisha ukulya fyonse filya bacipekanya, ino nshita nga nshiminine pano pantu nga ninjikutisha.’ Mu kuya kwa nshita, aba ku maofeshi yakalamba ku Brooklyn balembeele ba nkashi ukuti nga balefwaya ukupekanishisha umwiminishi ifya kulya, “balepekanya fye ifyalinga, ifishingalenga umuntu ukwikutisha no kulashipula.”

Abeminishi balishibe sana ukusambilisha no kubomfya amacharti, ifilangililo, ne fintu fimbi pa kuti abantu bomfwe ifyo balelandapo. Amalyashi ayalelanda ba R. H. Barber “lyonse fye yalewama.” Ba W. J. Thorn nabo balesambilisha bwino “kwati bafyashi abalembwa mu Baibolo abalefunda bwino abana.” Bushiku bumo ilyo twali muli motoka, ba Shield Toutjian baebele uwaleensha motoka abati “iminika motoka!” Lyena bafumine muli motoka bwangu bwangu no kuyatimpula iluba lya mpanga no kupeela abanabo. Balefwaya ukuti abanabo basambilileko fimo pa bubumbo bwa kwa Yehova.

 Bamunyinefwe abakalamba e balekwata sana amafya ilyo balebomba umulimo wa kutandalila aba bwananyina. Lelo kuli bamo, ubwafya ubukalamba bwali bwa kutendeka ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda. Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa March 15, 1924, lwatile, “umulimo uukalamba” uwa Bena Kristu ba cine wa “kushimikila abantu pa bufumu. Uyu wine e mulandu batumina na beminishi.”

Abeminishi bamo balikeene ukulashimikila ku ng’anda ne ng’anda, baleka no kulatandalila aba bwananyina. Bambi balifulilwe ica kuti bapangile na macalici yabo. Ba Robie D. Adkins balondolwele ukuti umwiminishi umo uwalesambilisha bwino nga nshi ailishenye ukuti: “Ine naishiba fye ukulanda amalyashi pa cisebele. Te kuti nkumemo ukulaya mu kushimikila ku ng’anda ne ng’anda!” Munyinefwe Adkins atile: “Umuku umbi uo namwene uyu umwiminishi, ni pa kulongana kwa citungu ukwa mu Columbus Ohio, mu 1924 kabili alemoneka fye cimbi cimbi. Aba bwananyina bonse bali ne nsansa, nomba ena aiminine fye eka bulanda bulanda mwi samba lya muti. Uyu e muku wa kulekelesha uo namumwenepo. Tapapitile inshita, alifumine mu kuteyanya.” Lelo kwali “ababwananyina abengi abalemoneka fye aba nsansa, abaleya muli ba motoka babo, nabasenda ne fitabo,” ici calelanga ukuti balitemenwe ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda.—Imil. 20:20, 21.

Abeminishi abengi bali no mwenso wa kushimikila nga balya bene balesambilisha, lelo balibikileko sana amano kuli uyu mulimo. Ba Maxwell G. Friend (Freschel) abeminishi abena German balandile pa kushimikila ku ng’anda ne ng’anda ukuti: “Kwalilenga ukuti tuleipakisha sana mu mulimo wesu.” Abeminishi na bambi ba John A. Bohnet batile, bamunyinefwe abengi balitemenwe ukushimikila. Batile abengi “bali abacincila nga nshi mu kushimikila.”

Pa myaka iingi, bamunyinefwe ababa mu mulimo wa kwenda balyafwa bamunyinabo mu mulimo wa kushimikila. Ba Norman Larson ababombela Lesa pa myaka iingi batile: “Na lintu fye nali umwaice, nalimwene ukuti umulimo abeminishi balebomba walicindeme kabili waleyafwa abantu abengi. Balinkanshishe bwino sana.” Ifi fine e fyo na bakangalila benda muno nshiku bafwa Abena Kristu banabo, ica kuti bakasabankanya nabo baliba abashipa mu kushimikila ku ng’anda ne ng’anda.

[Amashiwi pe bula 32]

Calewama nga nshi umwiminishi nga aisa!

[Icikope pe bula 31]2

Mu 1905, ba Benjamin Barton batandalile incende shalekanalekana 170

[Icikope pe bula 32]

Abeminishi ba Walter J. Thorn balibatemenwe sana ku babwananyina pantu bali ne cikuuku kwati ni Kristu

[Icikope pe bula 32]

Ba J. A. Browne babatumine ku Jamaica nga beminishi mu 1902, ku kukoselesha amabumba ya bantu 14

[Icikope pe bula 32]

Umulimo abeminishi balebomba, walekosha icitetekelo, waleikatanya aba bwananyina, kabili walibalengele ukupalama ku kuteyanya