Imfumu Yalitemenwe Nga Nshi!
ILYASHI LYA KALE
Imfumu Yalitemenwe Nga Nshi!
MU AUGUST 1936, ba Robert na ba George Nisbet baile kwi sano lya mfumu ya bena Swaziland no kwimika motoka iyakwete icisoselo. Lyena balishishe inyimbo na malyashi ayalandile munyinefwe J. F. Rutherford. Imfumu Sobhuza iyalenga bubili yalitemenwe nga nshi pa fyo yaumfwile. Ba George batile: “Icacitike ca kuti, imfumu yalefwaya tuishitishe mashini twalebomfya ukulishishako amaseleti, ifisoselo e lyo na maseleti!”
Ba Robert mucinshi mucinshi baebele imfumu ukuti filya fipe te fya kushitisha, pantu fya bene. Imfumu yalefwaya ukwishiba umwine wa filya fipe.
Ba Robert ba-aswike ukuti, “Ifipe fya Mfumu imbi.” Ba Sobhuza balefwaya ukwishiba iyo ine Mfumu. Ba Robert batile: “Ni Yesu Kristu, Imfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa.”
Ba Sobhuza batile: “Iyi Mfumu ifwile ikalamba sana. Nshasendepo nangu cimo pa fipe fya iyi Mfumu.”
Ba Robert batile: ‘Nalitemenwe imibele yakwete Imfumu Sobhuza. Nangu ca kuti yalelanda bwino iciNgeleshi tayali ne cilumba nelyo ukuibililika kabili pa kulanda tayalepita mu mbali kabili tayali iyaifinya. Nalikele ne mfumu Sobhuza mwi ofeshi umo yalebombela pa mamineti 45, ninshi ba George bali pa nse apo balelisha inyimbo.’
Ba Robert balandile no kuti, ‘Bulya bwine bushiku, twaile pe sukulu lya Swazi National School apacitike ifintu ifyaweme nga nshi. Twashimikile ku mukalamba we sukulu, kabili alikutike sana. Ilyo twamwebele ukuti twalikwete mashini ya kulishishapo amaseleti no kumweba ukutila kuti twatemwa abana be sukulu ukukutikako, alitemenwe kabili aebele abana be sukulu nalimo 100 ukwikala pa fyani no kukutika ku maseleti. Batwebele ukuti pali ili sukulu, abalumendo balebafunda ubulimi, ukubasa, ukukuula, iciNgeleshi, e lyo ne nsamushi; abakashana balebafunda ifya kusunga abalwele, imilimo ya pa ng’anda, e lyo ne milimo imbi.’ Banakulu ba ba Sobhuza e bakuulile ili sukulu.
Ukutula fye mu 1933, Imfumu Sobhuza yaletemwa sana ukukutika kuli bapainiya abaleya kwi sano. Inshita imo yalongenye bakapaso 100 ku kukutika ku mbila nsuma iya Bufumu iyo
balelisha. Yalilembeshe magazini yesu kabili yalepokako ne mpapulo shesu. Tapakokwele, Imfumu yalikwete ifitabo fyesu ifingi! Na kabili yalisungile ishi mpapulo shonse nangu ca kutila ubuteko bwa Britain ubwaleteka icalo ca Swaziland pali ilya nshita bwalibindile impapulo shesu ilyo kwali inkondo ya calo iya bubili.Imfumu Sobhuza iyalenga bubili yalitwalilile ukupokelela ba Nte kwi sano ku Lobamba, yaleita na bashimapepo ukuti baleisa mu kumfwa ku malyashi ya Baibolo. Ilyo munyinefwe Helvie Mashazi alelondolola ilembo lya kwa Mateo icipandwa 23, ibumba lya bashimapepo lyalikalipe no kwima pa fipuna kabili baebele munyinefwe ukuti ekale pa nshi. Lelo Imfumu yalibakalipile kabili yaebele ba Mashazi ukutwalilila ukulanda ilyashi. Na kabili, yaebele abalekutika ukulalemba amalembo yonse ayali mu lyashi!
Inshita imbi, ilyo bashimapepo bakutike ku lyashi ilyo munyinefwe painiya alandile, bashimapepo bane batile: “Ukutula lelo, bushimapepo twaleka, nomba tuli Nte sha kwa Yehova.” Lyena baipwishe uyu painiya nga ca kutila nakwata ifitabo nga filya fyakweteko Imfumu Sobhuza.
Ukutula muli ba 1930 ukufika lintu yafwile mu 1982, Imfumu Sobhuza yalicindike sana Inte sha kwa Yehova kabili yalikeenye abantu ukulacusha ba Nte pa mulandu wa kukanacitako intambi sha bena Swaziland. Ici calengele ukuti ba Nte batemwe iyi Mfumu kabili balilooseshe ilyo yafwile.
Ku kutendeka kwa 2013, mu Swaziland mwali ba Nte ukucila 3,000. Muli ici calo mwaba abantu ukucilako pali 1 milioni, kanshi kasabankanya umo afwile ukushimikila ku bantu 384. Mwaba bapainiya ukucila pali 260 kabili mwaba ifilonganino 90, abasangilwe ku Cibukisho mu 2012 bali 7,496. Ukwabula no kutwishika, abengi kuti basambilila icine. Kanshi, muli ba 1930, ilyo balya bamunyinefwe babombeele mu Swaziland e lyo babyele imbuto sha cine.—Ilyashi lya kale ukufuma ku South Africa.
[Icikope pe bula 31]
Icikope ca Mfumu Sobhuza ico ba Robert Nisbet bakopele mu 1936 no kupeela ba Watch Tower Society
[Icikope pe bula 32]
(Pa muulu) Abana be sukulu abakutike ku lyashi lya ku cintubwingi mu Swaziland mu 1936
[Icikope pe bula 32]
(Ku kulyo) Ba George Nisbet na motoka yabo iyakwete icisoselo