Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Yehova ni Lesa Uuteyanya Bwino Ifintu

Yehova ni Lesa Uuteyanya Bwino Ifintu

“Lesa te wa cimfulunganya, ni Lesa wa mutende.”—1 KOR. 14:33.

1, 2. (a) Nani uo Lesa abalilepo ukubumba, kabili mulimo nshi Yehova amupeele? (b) Cinshi cilanga ukuti bamalaika baliteyanishiwa bwino?

YEHOVA, Kabumba wa muulu ne sonde acita ifintu mu muyano. Icibumbwa abalilepo ukubumba Mwana wakwe uwafyalwa eka, uo Baibolo ita ukuti “Cebo” pantu e o Lesa alandilamo. Cebo alibombela Yehova pa myaka iingi nga nshi, pantu Baibolo itila: “Pa kutendeka kwali Cebo, kabili Cebo ali pamo na Lesa.” Kabili ilanda ukuti: “Ifintu fyonse fyapangilwe ukupitila muli ena, kabili takwali nangu cimo icapangilwe ukwabula ena.” Napapita imyaka ukucila 2,000, apo Lesa atumine Cebo pe sonde, uwali Yesu Kristu. Apo ali uwapwililika alicitile ukufwaya kwa kwa Wishi bwino sana.—Yoh. 1:1-3, 14.

2 Ilyo ashilaisa pano isonde, alibombeele Wishi, ngo Mwana “uwaishibisha imilimo.” (Amapi. 8:30) Kabili ilyo Yehova alebumba iminshipendwa ya bamalaika ku muulu ali nankwe. (Kol. 1:16) Pa kulanda pali aba bamalaika, Baibolo itila: ‘Bamalaika 1,000,000 balebombela Yehova, na bamalaika 100,000,000 nabeminina pa ntanshi yakwe.’ (Dan. 7:10) Aba bamalaika ba kwa Lesa abengi nga nshi, babalondolola ukuti “mabumba” ya kwa Yehova ayapekanishiwa bwino.—Amalu. 103:21.

3. Nangu ca kuti intanda na maplaneti fyalifula sana, bushe Lesa afiteyanya shani?

 3 Yehova abumbile intanda iminshipendwa na maplaneti ayengi sana. Inyunshipepala imo yatile kwaba intanda amabilioni na mabilioni e lyo na maplaneti ayengi nga nshi ukucila pa fyo basayantisti baishibe kale. E lyo ishi ntanda nasho shaba mu mabumba ayakalamba aya fipinda bushiku. Mu cipinda bushiku cimo muba intanda amabilioni nelyo fye amatrilioni, kabili mulaba na maplaneti na yambi. Ifipinda bushiku ifingi na fyo fyaba mu mabumba ayalekanalekana, ayakalamba, e lyo na yakalamba sana.

4. Mulandu nshi twingalandila ukuti Lesa kuti ateyanya bwino ababomfi bakwe pano calo?

4 Filya fine Yehova ateyanya bwino bamalaika abalungama ku muulu, e fyo aacita na ku ntanda na maplaneti. (Esa. 40:26) Kanshi tatwingatwishika ukutila kuti ateyanya bwino na bantu bakwe pano isonde. Na kuba, Yehova afwaya ukuti balebomba bwino, kabili ici calicindama pantu balikwata imilimo iingi iyacindama sana iyo babomba. Nga twatontonkanya pa fyo ababomfi ba kwa Yehova aba ku kale na ba muno nshiku babomba kuti twatila “Lesa te wa cimfulunganya, ni Lesa wa mutende.”—Belengeni 1 Abena Korinti 14:33, 40.

ABANTU BA KWA LESA ABA KU KALE BALITEYANISHIWE BWINO

5. Bushe ukufwaya kwa kwa Lesa ukwa kuti abantu bakumane pe sonde kwapumfyanishiwe shani?

5 Ilyo Yehova abumbile abantu ba kubalilapo, abebele ukuti: “Fyaleni, fuleni, kumaneni pe sonde no kulimapo, kabili muleteka isabi lya muli bemba ne fipupuka mu lwelele na fyonse ifya mweo ifikulika pe sonde.” (Ukute. 1:28) Abantu bali no kulafula panono panono ukufikila bakumana isonde lyonse no kulilenga lyaba Paradaise. Ifi Lesa alefwaya ukuti ficitike fyalipumfyanishiwe panono ilyo Adamu na Efa bapondweke. (Ukute. 3:1-6) Mu kupita kwa nshita, “Yehova amwene ukuti abantu bacilamo ukucita ifyabipa pano isonde, no kuti fyonse ifyo imitima yabo yaletontonkanya fyaleba fye ifibi inshita yonse.” Pa mulandu wa fyo abantu balecita “pano isonde palyonaike kabili pafulile ubunkalwe.” E ico, Lesa aletele ilyeshi pa calo no konaula abantu babipa.—Ukute. 6:5, 11-13, 17.

6, 7. (a) Cinshi calengele Noa atemwikwe kuli Yehova? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.) (b) Cinshi cacitike ku bashali ne citetekelo mu nshiku sha kwa Noa?

6 “Noa aali uwatemwikwa kuli Yehova” pantu “ali muntu umulungami. Ali uwatambalala mu ba mu nkulo yakwe” pantu “ale-enda na Lesa wa cine.” Yehova amwebele ukukuula icibwato. (Ukute. 6:8, 9, 14-16) Icibwato calipangilwe bwino sana ica kuti abantu kuti bapusukilamo ukubikako fye ne nama. Noa ali ne cumfwila ica kuti “acitile ukulingana na fyonse ifyo Yehova amwebele.” Kabili apo ulupwa lwalimwafwileko, alipwishishe ukukuula icibwato kabili alicikuulile bwino sana. Ilyo baingile mu cibwato ne fya mweo fyonse, ‘Yehova aliseleko’ iciibi.—Ukute. 7:5, 16.

7 Ilyo Ilyeshi lyaishile mu 2370 B.C.E., Yehova “alofeshe conse icali pano nse,” lelo apuswishe Noa uwali ne citetekelo no lupwa lwakwe. (Ukute. 7:23) Ifwe bonse twatuntuka muli Noa no lupwa lwakwe. Lelo bonse abashali mu cibwato balifwile pantu balikeene ukumfwa ilyo Noa ‘aleshimikila abantu pa fyalungama.’—2 Pet. 2:5.

Ukuteyanya bwino ifintu kwalengele abantu 8 ukupusuka Ilyeshi (Moneni paragrafu 6 na 7)

8. Finshi filanga ukuti ifintu fyaliteyanishiwe bwino ilyo Lesa aebele abena Israele ukwingila mu Calo ca Bulayo?

8 Pa numa ya myaka ukucila 800 ilyo  Ilyeshi lyapwile, Lesa apangile abena Israele ukuba uluko. Aliteyenye bwino ifintu fyonse ifyo balekabila, maka maka ifyakumine ukupepa. Pa mbali ya kubikako bashimapepo abengi na bena Lebi, kwali na “babomfi banakashi abali abaiteyanya mu mulimo balebomba pa mwinshi wa cikuulwa ca mushilo.” (Ukufu. 38:8) Ilyo Yehova Lesa aebele abena Israele ukuti bakengila mu Kanaani, abantu tabali ne citetekelo, e ico abebele ukuti: “Imwe tamwakengile mu calo ico naimishepo ukuboko kwandi ilyo nalapile ukuti nkekala nenu, kano fye Kalebu mwana Yefune na Yoshua mwana Nuni e bakengilamo” pantu bena baletele ilyashi ilisuma ilyo bafumine mu kulengula Icalo ca Bulayo. (Impe. 14:30, 37, 38) Pa numa, Mose aebele Yoshua ukuti amupyane nge fyo Lesa alandile. (Impe. 27:18-23) Ilyo Yoshua ali pa kutungulula abena Israele ukuya ku Kanaani, Lesa amwebele ukuti: “Shipa kabili kosa. Witutuma kabili witiina, pantu Yehova Lesa obe ali na iwe konse uko uleya.”—Yosh. 1:9.

9. Bushe Rahabu alemona shani Yehova na bantu bakwe?

9 Yehova Lesa aleba na Yoshua konse uko aleya. Ku ca kumwenako, natulande pa cacitike ilyo abena Israele bapangile inkambi mupepi no musumba wa bena Kanaani uwa Yeriko. Mu 1473 B.C.E., Yoshua atumine inengu shibili mu kuyalengula umusumba wa Yeriko, kabili bailemonana na Rahabu, uwailebafisa pa mutenge wa ng’anda pa kuti bebepaya kubo imfumu ya Yeriko yatumine. Rahabu aebele inengu ukuti: “Ninjishiba ukuti nangu cibe shani Yehova akamupeela cino calo . . . , pantu twalyumfwa ifyo Yehova akamishe amenshi ya muli Bemba Wakashika pa ntanshi yenu . . . , ne fyo mwacitile ku mfumu shibili isha bena Amore.” Kabili alandile no kutila: “Yehova Lesa wenu e Lesa mu muulu na pano isonde.” (Yosh. 2:9-11) Ilyo abena Israele bacimfishe umusumba wa Yeriko, Yehova alicingilile Rahabu no lupwa lwakwe pantu ali-ilundile kwi bumba lya bantu ba kwa Lesa. (Yosh. 6:25) Rahabu ali  ne citetekelo, aletiina Yehova, kabili alicindike na bantu bakwe.

ICILONGANINO CA KUBALILAPO ICALEKULILAKO

10. Finshi Yesu aebele bashimapepo abaYuda, kabili mulandu nshi abebele ifyo?

10 Ilyo Yoshua ali intungulushi, abena Israele balicimfishe imisumba iingi kabili baikele mu calo ca Kanaani. Lelo cinshi cacitike mu kuya kwa nshita? Abena Israele balilekele ukukonka amafunde ya kwa Lesa pa myaka iingi. Ilyo Yehova atumine Umwana wakwe pano calo, abena Israele balitaleme ica kuti balikaninine fye ukumfwila Lesa na bo aletuma mu kumulandilako, ne ci calengele Yesu ukulanda pa musumba wa Yerusalemu ukuti ‘waleipaya bakasesema.’ (Belengeni Mateo 23:37, 38.) Lesa alikeene intungulushi sha mapepo isha baYuda pantu tabali ne cishinka kuli ena. E ico Yesu abebele ukuti: “Bakamupoka ubufumu bwa kwa Lesa no kubupeela ku luko ulutwala ifisabo fya buko.”—Mateo 21:43.

11, 12. (a) Cinshi cilanga ukuti Yehova alilekele ukupaala abaYuda no kutendeka ukupaala icilonganino icipya ica mu nshita ya batumwa? (b) Ni bani abali mu cilonganino icipya ica kwa Lesa?

11 Mu nshita ya batumwa, Yehova akeene uluko lonse ulwa bena Israele pantu tabakwete icitetekelo. Lelo ici tacalolele mu kuti calala capwa Yehova takabale akwatapo abantu ba cishinka pe sonde. Yehova atendeke ukupaala uluko lumbi ulupya ulwaleumfwila Yesu Kristu no kukonka ifyo alesambilisha. Ulu uluko lwatendekele pa Pentekoste mu 33 C.E. Pali ubu bushiku, kwali abasambi ba kwa Yesu 120 abalongene mu Yerusalemu ilyo “mu kupumikisha mu muulu mwaumfwikike icongo kwati cipuupu icikali ica mwela, kabili cakumene ing’anda yonse umo baikele. Kabili indimi ishapala umulilo shamoneke kuli bena kabili shalisalangene, no kwikala pali umo na umo, e lyo bonse baiswilemo umupashi wa mushilo no kutendeka ukulanda indimi shalekanalekana, nge fyo umupashi walebeba.” (Imil. 2:1-4) Ici icacitike calangile apabuuta ukuti Yehova e waletungulula ulu uluko ulupya, umwali abasambi ba kwa Kristu.

12 Pali ubu bwine bushiku, ku basambi ba kwa Yesu “kwalundilweko abantu nalimo 3,000.” Kabili “Yehova cila bushiku atwalilile ukulunda kwi bumba lyabo abalepusuka.” (Imil. 2:41, 47) Abasambi balebombesha ica kuti “icebo ca kwa Lesa calelunduluka, kabili abasambi balefulilako nga nshi mu Yerusalemu.” Kabili “na bashimapepo abengi balitetekele.” (Imil. 6:7) Abantu abengi abafumacumi balipokelele imbila nsuma iyo aba basambi balebila. Yehova na kabili alilangile ukuti alepaala ulu uluko ilyo atendeke ukuleta “abena fyalo” mu cilonganino ca Bena Kristu.—Belengeni Imilimo 10:44, 45.

13. Mulimo nshi Lesa apeela ukuteyanya kwakwe ukupya?

13 Tacali ca kutwishika no kutwishika ukuti Lesa e wapeele abasambi ba kwa Kristu umulimo balebomba. Na kuba Yesu e watendeke uyu mulimo, ilyo abatishiwe fye atampile ukushimikila pa “Bufumu bwa mu muulu.” (Mat. 4:17) Yesu asambilishe abasambi bakwe ukulabomba uyu wine umulimo. Abebele ukuti: “Mukaba inte shandi mu Yerusalemu na mu Yudea monse na mu Samaria, na ku mpela ya pano isonde.” (Imil. 1:8) Ukwabula no kutwishika, abasambi ba kwa Kristu balishibe ifyo balingile ukubomba uyu mulimo. Ku ca kumwenako, ilyo Paulo na Barnaba bali ku Antioke mu Pisidia baebele abaYuda abalebakaanya ukuti: “Calilingile ukuti icebo ca kwa Lesa cibalilepo ukulandwa kuli imwe. Apo mulecikaana, kabili tamuleilinga  abawamina umweo wa muyayaya, moneni! tulealukila ku bena fyalo. Na kuba, Yehova atwebele amashiwi ya kuti, ‘Nimusala ukuba ulubuuto ku bena fyalo, ku kuba ipusukilo ku mpela ye sonde.’” (Imil. 13:14, 45-47) Ukutula fye mu nshita ya batumwa, ukuteyanya kwa kwa Lesa ukwa pano isonde kuleba abantu ifyo Lesa acita pa kuti bakapusuke.

ABENGI BALIFWILE, LELO ABABOMFI BA KWA LESA BALIPUSWIKE

14. Cinshi cacitike ku musumba wa Yerusalemu, kabili ni bani bapuswike?

14 AbaYuda abengi tabakutike ku mbila nsuma, kabili bali no kukandwa, pantu Yesu alisokele abasambi bakwe ukuti: “Ilyo mukamona abashilika bashinguluka umusumba wa Yerusalemu, mukeshibe ukuti uli mupepi no konaulwa. E lyo abakaba mu Yudea bakatendeke ukufulumukila ku mpili, na bakaba mu kati ka uko bakafumemo, na bakaba mu mpanga iyashingulukako bekengila mu kati ka uko.” (Luka 21:20, 21) Ifi Yesu asobele fyalicitike. Pa mulandu wa kutila abaYuda tabalefwaya ukumfwila abena Roma, abashilika abena Roma abaletungululwa na Cestius Gallus bashingile umusumba wa Yerusalemu mu 66 C.E. Lelo aba abashilika balitalile babwelelamo, ne ci calengele abasambi ba kwa Yesu ukufuma mu Yerusalemu na mu Yudea. Uwasambilila sana ilyashi lya kale, Eusebius atile, abaYuda abengi balifulumwike no kwabuka Umumana wa Yordani ukuya ku Pela mu Perea. Mu 70 C.E., abashilika abena Roma balibwelele na mushika Titus, kabili balyonawile Yerusalemu. Lelo Abena Kristu ba cishinka balipuswike pantu balyumfwile ifyo Yesu abasokele.

15. Nangu ca kuti Abena Kristu balefulilako, mafya nshi balekwata?

15 Nangu ca kutila abasambi ba kwa Kristu balebacusha, e lyo kabili bale-eshiwa no kweshiwa, balefulilako fye. (Imil. 11:19-21; 19:1, 19, 20) Icalengele batwalilile ukufulilako ni co Lesa alebapaala.—Amapi. 10:22.

16. Cinshi calekabilwa pa kuti Umwina Kristu atwalilile ukuba ne citetekelo cakosa?

16 Mu nshita ya batumwa, pa kuti Umwina Kristu atwalilile ukuba ne citetekelo cakosa, alingile ukulabombesha. Alingile ukubika amano ku kusambilila Amalembo, ukuya mu kupepa lyonse, no kulashimikila imbila ya Bufumu. Ukucita ifi kwalengele ukuti abantu ba kwa Yehova bekatane no kuba ne citetekelo icakosa. Na muno nshiku mwine, ukucita ifi kulalenga twaba ne citetekelo cakosa. Abantu ba kwa Lesa abali muli ifi ifilonganino ifyateyanishiwe bwino, balenonkelamo mu fyo baeluda na babomfi batumikila balebombesha. (Fil. 1:1; 1 Pet. 5:1-4) Kabili bafwile baletemwa nga nshi ilyo bakangalila benda, pamo nga Paulo baletandalila ifilonganino! (Imil. 15:36, 40, 41) Ifyo ifilonganino fya Bena Kristu fyateyanishiwe bwino mu nshita ya batumwa, e fyo ne filonganino fya muno nshiku fyaba. Ala tulatasha nga nshi pa fyo Yehova ateyanya ababomfi bakwe! *

17. Finshi tukasambilila mu cipande cikonkelepo?

17 Ilyo inshita ya konaulwa kwa calo ca kwa Satana ilepalama, ukuteyanya kwa kwa Yehova ukwa mu muulu na pano isonde kwena kuleyilako fye pa ntanshi. Bushe mule-endela pamo nako? Bushe bucibusa bwenu na Lesa bulekoselako? Icipande cikonkelepo cikatwafwa ukwishiba ifyo tulingile ukucita.

^ par. 16 Moneni icipande citila, “Abena Kristu Bapepa mu Mupashi na mu Cine” ne citila, “Benda mu Cine” mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa July 15, 2002. Ilyashi lyonse ililanda pa cilonganino ca kwa Lesa ica pano isonde lyalembwa mu citabo ca Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom.