1, 2. Cinshi calengele ukuti Paulo alelangulukilako abanaka?

INSHITA shimo bonse fye tulomfwa ukunaka. Limo icilenga, kulwala icifine nelyo amalwele yambi. Ukunaka limo kulenga twafilwa no kubomba imilimo iyo tubomba lyonse. Nomba elenganyeni ukuti pa myeshi iingi mumfwa fye ukunaka, bushe te kuti mumfwe bwino umuntu nga alimulangulukileko?

² Umutumwa Paulo na o aleumfwa ukunaka pa mulandu wa mafya alekwata na ba mu cilonganino na bashali mu cilonganino. Limo limo Paulo aleumfwa kwati tapali ne fyo engacita pa mafya alekwata. (2 Kor. 1:8; 7:5) Ilyo Paulo atontonkenye pa mafya ayengi ayo alepitamo, atile: “Umwina Kristu umo nga aleumfwa ukunaka, na ine ndomfwa ukunaka.” (2 Kor. 11:29) Kabili ilyo alelanda pa bantu abalekanalekana mu cilonganino, abapashenye ku mubili, atile: “Ifilundwa ifimoneka ifyanaka filafwaikwa.” (1 Kor. 12:22) Bushe ni mwi aloseshe? Mulandu nshi tufwile ukulamwena abanaka nge fyo Yehova abamona? Kabili mulandu nshi cacindamina?

3. Cinshi cingalenga twilabika amano kuli bamunyinefwe abakabila sana ubwafwilisho?

³ Muno nshiku abengi bamona ukuti ukuba umwaice no kukwata amaka e fyacindama sana. Abakwata amaka balashukila abashakwata amaka pa kuti bacite ifyo balefwaya. Tatutemwa abacita ifya musango yu, lelo na ifwe nalimo kuti twasuula bamunyinefwe abakabila sana ubwafwilisho mu cilonganino. Nga ca kuti ifi e fyo tumona abanaka, kwaliba ifingatwafwa ukulabamona nge fyo Lesa abamona.

4, 5. (a) Bushe icilangililo caba pali 1 Abena Korinti 12:21-23 cilanga shani ifyo Yehova amona abanaka? (b) Busuma nshi bwaba mu kwafwa abanaka?

⁴ Icilangililo icaba muli kalata ya kubalilapo iyo Paulo alembeele abena Korinti, cilatwafwa ukwishiba bwino ifyo Yehova amona abanaka. Mu cipandwa 12, Paulo atile, nangu filundwa ifishimoneka bwino nelyo ifimoneka ifyanaka, fyalicindama sana. (Belengeni 1 Abena Korinti 12:12, 18, 21-23.) Abasumina ukuti ifintu fyasangwike fye balakaana fimo ifyo ili lembo lilanda pa mubili wa muntu. Lelo abasambilila pa mubili wa muntu basanga ukuti ifilundwa ifyo bamo balemona ukuti tafyakwata incito, fyalicindama nga nshi. * Ku ca kumwenako, bamo balemona kwati akakondo ka ku mpela takakwata incito; lelo ino nshita basanga ukuti kalafwa umuntu ukuti aleiminina no kwenda bwino.

⁵ Icilangililo Paulo abomfeshe cilanga ukuti bonse mu cilonganino balicindama. Yehova taba nga Satana uumona abantu kuti tabacindama. Ena amona ababomfi bakwe bonse kumo na bamoneka kwati balinaka ukuti balicindama kabili ‘balafwaikwa.’ (Yobo 4:18, 19) Apo Yehova atumona abacindama, kanshi bonse tulingile ukulamona ukuti twalicindama mu cilonganino e lyo na mu kuteyanya kwa kwa Lesa. Ku ca kumwenako, nalimo kwali ubushiku ilyo mwayafwile umukoloci ukwima nelyo ukwenda. Mwalibombele umulimo uwacindama kabili ukwabula no kutwishika mwalyumfwile bwino. Nga tuleafwa bamunyinefwe, tulaba ne nsansa kabili cilenga tulebatemenwako, tulebatekanishisha no kulakoselako mu kupepa. (Efes. 4:15, 16) Shifwe uwatutemwa afwaya ukuti tulemona bonse mu cilonganino ukuti balicindama no kuti twalibatemwa, kabili tatulingile ukwenekela aba bwananyina ukucita ifyo bashingakumamo.

6. Bushe cinshi Paulo alelandapo ilyo abomfeshe ishiwi lya kuti, “abanaka” ne lya kuti “abakosa”?

⁶ Muli kalata Paulo alembeele abena Korinti, abomfeshe ishiwi lya kuti “abanaka” ne lya kuti “uwanaka” ilyo alelanda pa fyo abashali Bena Kristu balemona Abena Kristu, e lyo na pa fyo Paulo umwine aleumfwa inshita shimo. (1 Kor. 1:26, 27; 2:3) Ilyo Paulo alandile pa bali “abakosa,” taloseshe mu kuti Abena Kristu bakosa balingile ukulaimona kwati balicilile abanabo. (Rom. 15:1) Icikalamba ico alelandapo ca kutila, Abena Kristu abakosa balingile ukutekanishisha abashali tabalakosa mu cine.

7. Cinshi limo icingalenga ukuti twiyafwa abanaka?

⁷ Nga twa-afwa “umupiina,” tatupashanya fye Yehova lelo tulalenga no kuti atupaale. (Rom. 14:1; Esa. 50:4) Nga tulekankamba abanaka, tatwakalebafwa. Nelyo nga ca kutila tatwishibe ifyo twingalanda pa kubakoselesha, kuti nalimo twalaumfwa insoni  nangu ukubasengauka. Ba Cynthia, * abo bashile ku bena mwabo, batile: “Tulomfwa sana ububi aba bwananyina nga baletukankamba, nelyo tabalecita ifyo tulebenekela ukucita. Nga tuli na mafya, tulafwaya sana aba kutusansamusha.” Imfumu Davidi yalishibe ifyo cumfwika umuntu nga balemukankamba.—Amalu. 31:12.

8. Cinshi cingalenga tuleumfwila abantu inkumbu?

⁸ Fimo ifilenga bamunyinefwe ukunaka mafya pamo nga ukulwalilila, ukuba na bena mwabo abashili Nte, nelyo ukuba sana no bulanda. Nga twaishiba ico bamunyinefwe babela abanaka, tukalaba ne nkumbu kuli bena no kubafwa. Nalimo na ifwe bushiku bumo tukaba na mafya yamo yene. Ilyo abena Israele bafumine mu Egupti, bali abapiina kabili abanaka. Lelo ilyo bali pa kwingila mu calo ico Yehova abalaile, abebele ukuti tabalingile ‘ukutalamika imitima yabo,’ balingile ukwafwa bamunyinabo abalecula. Yehova alefwaya ukuti baleafwa abapiina.—Amala. 15:7, 11; Lebi 25:35-38.

9. Cinshi tufwile ukubikako amano ilyo tuleafwa abali na mafya? Langilileni.

⁹ Mu nshita ya kulalengulula bamunyinefwe abali na mafya, tufwile ukulabasansamusha no kubakoselesha. (Yobo 33:6, 7; Mat. 7:1) Natulangilile: Tutile umuntu uulensha honda apona, aicena no kuicena, e lyo bamubutushisha ku cipatala. Bushe aba ku cipatala bakabika amano ku kufwaya ukwishiba nga e wacilenga ukuti kube ubu busanso? Awe nakalya, bakatendeka fye ukumundapa. Ifi fine e fyo tulingile ukulacita na ku Bena Kristu banensu abanaka pa mulandu wa mafya, tulingile ukubika amano ku kubafwa pa kuti babe abakosa mu kubombela Lesa.—Belengeni 1 Abena Tesalonika 5:14.

10. Bushe abamoneka ukuti balinaka baaba shani “abakankaala mu citetekelo”?

¹⁰ Nga twabala twatontonkanya pa fyo bamunyinefwe balepitamo, tatwakulabalengulula. Tontonkanyeni pali ba nkanshi yesu bamo abashipikisha amafya pa myaka iingi pa mulandu wa kubakaanya ku bena mwabo abashili Nte. Bamo kuti balemoneka abanaka icine cine, lelo bushe ifyo bashipikisha tafilanga ukuti baliba ne citetekelo cakosa? Bushe nga mwamona nkashi uushaba no mwina mwakwe aleisa lyonse mu kulongana na bana bakwe, tamutemwa ukumona ifyo icitetekelo cakwe cakosa? Tontonkanyeni na pa bacaice abatwalilila ukucita icalungama nangu ca kuti baba na bana be sukulu banabo aba mibele yabipa! Kanshi twamona ukuti na balya abamoneka abanaka “bakankaala mu citetekelo,” nga filya fine bonse mu cilonganino baaba.—Yako. 2:5.

11, 12. (a) Cinshi cikatwafwa ukulamona abanensu nge fyo Yehova abamona nga balufyanya? (b) Finshi twingasambilila ku fyo Yehova acitile kuli Aarone?

¹¹ Nga twabelenga ifyo Yehova apingwile ababomfi bakwe bamo, kuti calenga twalamona abanaka nge Yehova abamona. (Belengeni Amalumbo 130:3.) Ku ca kumwenako, bushe nga mwali na Mose lilya Aarone apangile umwana wa ng’ombe, nga mwaumfwile shani pali filya Aarone aleipokolola pa fyo acitile? (Ukufu. 32:21-24) Nelyo nga mwatontonkenye shani pali Aarone filya bamutunkile kuli nkashi yakwe Miriamu ukusuusha Mose pa kuupa umwina Kushi? (Impe. 12:1, 2) Nga mwacitile shani pali filya Mose na Aarone bashacindike Yehova lilya apangile amenshi mu cipeshamano pa Meriba?—Impe. 20:10-13.

¹² Yehova afwaya nga alikandile Aarone  lilya line fye pa fyo alufyenye. Lelo alishibe ukuti Aarone tali umuntu umubifi, no kuti imembu acitile tashabipiishe. Cimoneka kwati icalengele ukuti Aarone acite fyonse ifi mupatikisha fye wa bantu. Lelo ilyo Yehova alemweba pa fyo alelufyanya, alesumina kabili talekaana ifyo Yehova alepingula. (Ukufu. 32:26; Impe. 12:11; 20:23-27) Yehova tabikile amano ku fyo Aarone alelufyanya lelo alimwene ukuti ali ne citetekelo cakosa, kabili nga alufyanya alelapila. Pa numa ya myaka iingi abantu baleibukisha Aarone na bana bakwe ukuti baletiina Yehova.—Amalu. 115:10-12; 135:19, 20.

13. Kuti twacita shani pa kuti tulemona abanaka nge fyo Yehova abamona?

¹³ Pa kuti tulemona abanensu nge fyo Yehova abamona, tufwile intanshi ukwishiba ifyo tumona abanaka. (1 Sam. 16:7) Ku ca kumwenako, tucita shani nga twaishiba ukuti uwacaice umo tasala bwino ifya kuleseshamo icitendwe, nelyo kwaliba fimo ifyo acita ifyo tushatemwa? Mu nshita ya kulamulengulula, tufwile ukutontonkanya pa fyo twingacita pa kuti tumwafwe. Tufwile ukulaitendekelako ukwafwa bamunyinefwe, nga tulecita ifi kuti tulebatekanishisha no kubatemenwako.

14, 15. (a) Bushe Yehova acitile shani ilyo Eliya aumfwile umwenso? (b) Finshi twingasambilila ku lyashi lya kwa Eliya?

¹⁴ Cimbi icingatwafwa ukulamona abanensu nge fyo Yehova abamona, kutontonkanya pa fyo Yehova acitile ku babomfi bakwe bamo abaumfwile sana ubulanda. Umo ni Eliya. Nangu ca kuti Eliya alicimfishe bakasesema 450 aba kwa Baali, ilyo aumfwile ukuti Namfumu Yesebele alepanga ukumwipaya, alibutwike. Pa numa ya kwenda amakilomita 150 ukuya ku Beeresheba, aile mu matololo. Ilyo anakile sana pa mulandu wa kasuba, kasesema aikele mwi samba lya cimpusa  kabili ‘alombele Yehova ukuti afwe.’—1 Isha. 18:19; 19:1-4.

¹⁵ Bushe Yehova aumfwile shani iyo amwene umubomfi wakwe uwa cishinka nasakamikwa? Bushe alimukeene pantu alisakamikwe kabili ali no mwenso? Awe nakalya! Yehova alishibe ukuti Eliya ali muntunse kabili atumine malaika ku kumukoselesha. Imiku ibili malaika akoseleshe Eliya ukulya ifya kulya. Ici calengele ukuti abe na maka ya kukonkanyapo ulwendo. (Belengeni 1 Ishamfumu 19:5-8.) Yehova abalile akutika kuli kasesema wakwe no kumupeela ifya kulya, e lyo pa numa amwebele ifya kucita.

16, 17. Kuti twasakamana shani abantu banensu nga filya Yehova acitile kuli Eliya?

¹⁶ Kuti twapashanya shani Lesa uutusakamana? Tatulingile ukususwa ukupanda umuntu amano. (Amapi. 18:13) Kuti cawama twatala twalanga inkumbu ku muntu uuleimona ukuti ‘tacindama sana’ pa mulandu wa fyo alepitamo. (1 Kor. 12:23) Nga twabalilapo ukucita ifi, e lyo twingeshiba ifyo alekabila no kumwafwa bwino.

¹⁷ Ibukisheni ba Cynthia balya twacilandapo, abo abena mwabo bashile na bana babili abanakashi. Bashele aba nkumbabulili. Bushe ba Nte banabo bacitilepo shani? Ba Cynthia batile: “Ilyo twabatumine foni ukubeba icacitike, mu mamineti fye 45 balishile. Balelila no kulila, kabili pa nshiku shibili nelyo shitatu tabaletusha fweka. E lyo pa mulandu wa kutila tatwakwete ifya kulya ifine fine, e lyo twali no bulanda sana, bamunyinefwe balitusendele kabili twalikeele nabo pa nshita imo.” Ici icacitile kuti calenga twaibukisha filya Yakobo alembele ukuti: “Nga ca kutila munyinenwe nelyo nkashi yenu nasapula kabili talekumanisha ifya kulya fya cila bushiku, e lyo umo uwa muli imwe amweba ati: ‘Kafikepo umutende, ukangabuke no kwikuta,’ lelo tamupeele ifyo umubili wakwe ulekabila, bushe ninshi namwafwa? E fyo ne citetekelo nga tacakwata imilimo, ninshi califwa.” (Yako. 2:15-17) Aba aba bwananyina balibombele nga nshi, balikoseshe ulu lupwa, ica kuti ilyo papitile imyeshi 6, ba Cynthia na bana babo balibombeleko na bupainiya bwa kwafwilisha. Ifyo aba aba bwananyina bacitile e fyo ba Cynthia na bana babo balekabila.—2 Kor. 12:10.

18, 19. (a) Kuti twa-afwa shani abanaka? (b) Busuma nshi bwaba mu kwafwa abanaka?

¹⁸ Nge fyo nalimo mwaishiba, palapita inshita pa kuti umuntu uwalwele sana abe bwino. E fyo ciba na ku ba bwananyina nga balinakile pa mulandu wa mafya, palapita inshita pa kuti bakose na kabili. Kwena Umwina Kristu umwine alingile ukulakosha icitetekelo cakwe ukupitila mu kulaisambilisha, ukulapepa, no kulabomba imilimo imbi iya kwa Lesa. Lelo bushe twakulabatekanishisha ukufikila bakosa na kabili? Bushe twakulatwalilila ukulanga ukuti twalibatemwa pa nshita balepuupuutuka? Bushe tukalaesha na maka ukwafwa abanaka pa kutila bakalemona ukuti balicindama no kuti Abena Kristu banabo balibatemwa?—2 Kor. 8:8.

¹⁹ Tuleibukisha ukuti nga twayafwa bamunyinefwe, tulaba ne nsansa sana, kabili cilenga tuleba ne nkumbu no kuba abatekanya. E lyo kabili nga tuletungilila abanensu cilenga ukuti twikatane no kutemwana sana mu cilonganino. Ne cacindamisha ca kutila, tulapashanya Yehova uumona umuntu onse ukuti alicindama. Kanshi kwaliba ifingi ififwile ukutulenga ukulacita filya Icebo ca kwa Lesa citukoselesha ukuti ‘muleafwa abanaka.’—Imil. 20:35.