1. Cinshi fwe bantu tufwaisha, kabili nani uo tulingile ukupalamako sana?

FWE BANTU tulafwaya sana ukukwata ifibusa. Pa kuti abantu babili babe ifibusa balingile “ukutemwana nga nshi no kwishibana bwino.” Mu cifyalilwa fye, tulomfwa bwino ukukwata ulupwa ne fibusa abatutemwa, abatucindika kabili abatwishiba bwino. Lelo uo tufwile ukupalamako sana ni Kabumba wesu.—Luk. Mil. 12:1.

2. Finshi Yehova atulaya lelo cinshi abantu abengi bamwena kwati ifyo atulaya te kuti ficitike?

² Mu Cebo cakwe, Yehova atukoselesha ukuti ‘tupalame’ kuli ena kabili atulaya ukuti ‘na o akapalama’ kuli ifwe. (Yako. 4:8) Ala aya mashiwi yalatusansamusha icine cine! Na lyo line, abantu abengi bamona kwati Lesa te kuti asumine ukuti babe ifibusa fyakwe, batontonkanya ukutila tabalinga ukupalama kuli Lesa kabili bamona kwati Lesa aaba ukutali sana. Nomba bushe cine cine fwe bantunse kuti twapalama kuli Yehova?

3. Finshi ifyo tufwile ukwishiba pali Yehova?

³ Icishinka ca kuti Yehova “taba kutali” ku bantu abamufwaya, kanshi kuti twamwishiba bwino. (Belengeni Imilimo 17: 26, 27; Amalumbo 145:18.) Nangu ca kuti tatwapwililika, Lesa alafwaya ukuti tupalame kuli ena kabili alatemwa nga twaba ifibusa fyakwe. (Esa. 41:8; 55:6) Pa mulandu ne fyacitikile uwaimbile amalumbo, alandile pali Yehova ukuti: “Mwe bomfwa ipepo, kuli imwe e ko abantunse bakesa. Alipaalwa uo mwasala no kumulenga ukupalama” kuli imwe. (Amalu. 65:2, 4) Ifyo Baibolo yalandapo pa Mfumu Asa iya Yuda filanga ukuti alipaleme kuli Lesa kabili filanga ne fyo Yehova acitile. *

4. Bushe finshi ifyo Imfumu Asa yacitile ifyo abaYuda baali no kusambililako?

⁴ Ifyo Imfumu Asa yacitile fyalangile ukuti yali iyacincila mu kupepa kwasanguluka. Alifumishe abalecita ubulalelale pe tempele na balepepa ifilubi ifyo abantu abengi balepepa. (1 Isha. 15:9-13) Akoseleshe abantu “ukufwaya Yehova Lesa wa fikolwe fyabo no kukonka amafunde ne fipope.” Yehova alengele Asa ukuteka mu mutende pa myaka 10 iya kubalilapo. Cinshi ico Asa alemona ukuti e calengele ateke mu mutende? Aebele abantu ukuti: “Natukwata icalo, pantu twalifwaya Yehova Lesa wesu. Twalimufwaya, na o natulenga ukutuusha konse.” (2 Imila. 14:1-7) Moneni ifyacitike.

5. Cinshi cacitike icalengele ukuti Asa acetekele sana Lesa, kabili Lesa amwafwile shani?

⁵ Elenganyeni ukuti ifyacitikile Asa ni mwe filecitikila. Sera umwina Etiopia aile mu kulwisha Yuda na baume 1,000,000 e lyo na maceleta 300. (2 Imila. 14:8-10) Bushe nga ni mwe, nga mwacitile shani ukumona ili ibumba lileisa mu kumulwisha? Imwe ninshi muli fye na bashilika 580,000! Ilyo mwalolesha abashilika benu mwamona ukutila nabecepa icine cine. Nalimo kuti mwatendeka ukuyipusha ukuti mulandu nshi Lesa alekela aba abalwani ukutusansa? Bushe ifi nga fyalimucitikile, kuti mwalafwaya ukucimfya abalwani ukubomfya amano yenu nelyo kuti mwafwaya ukushintilila pali Yehova? Ifyacitile Asa fyalangile ukuti ali ni cibusa wa kwa Yehova kabili alimucetekele sana. Apepele kuli Lesa ati: “Twafweni, mwe Yehova Lesa wesu, pantu twashintilila pali imwe, kabili ni mwi shina lyenu twishiile ku kulwisha ili bumba. Mwe Yehova, ni mwe Lesa wesu. Mwileka umuntunse amucishe amaka.” Bushe Yehova ayaswike shani ipepo lya kwa Asa? ‘Yehova alicimfishe abena Etiopia.’ Takwali umulwani nangu umo uwapuswike muli ubu bulwi!—2 Imila. 14:11-13.

6. Finshi ifyo Asa acitile ifyo tulingile ukumupashanyamo?

⁶ Cinshi calengele ukuti Asa acetekele sana ukuti Lesa alamwafwa no kumucingilila? Baibolo itila “Asa acitile ifyalungama mu menso ya kwa Yehova” kabili “umutima wa kwa Asa onse wali kuli Yehova.” (1 Isha. 15:11, 14) Na ifwe bene tulingile ukulabombela Lesa no mutima onse. Ukubombela Yehova no mutima onse kwalicindama nga tulefwaya ukuba ifibusa fyakwe pali ino nshita na ku ntanshi. Kanshi tufwile ukulatasha Yehova pa fyo aitemenwa ukuba cibusa na pa fyo atwafwa ukutwalilila ukupalama kuli ena! Natulande pa fintu fibili ifyo Lesa aacita pa kutwafwa ukucita ifi.

7. (a) Finshi Yehova acita pa kuti tulepalama kuli ena? (b) Cinshi icacindamisha icitwafwa ukupalama kuli Lesa?

⁷ Yehova alilanga ukuti alitutemwa pantu alitupangila isonde ilisuma nga nshi.  Na kabili alalanga ukuti alitutemwa pantu alatupeela ifintu ifisuma ifilenga twatwalilila abomi. (Imil. 17:28; Ukus. 4:11) Nomba icacindama ca kuti alatusambilisha icebo cakwe. (Luka 12:42) E lyo kabili alitweba ukuti alakutika ku mapepo yesu. (1 Yoh. 5:14) Lelo icilubula e nshila yacindamisha iyo Lesa abomfya pa kuti atupalamike na ifwe tupalame kuli ena. (Belengeni 1 Yohane 4:9, 10, 19.) Yehova atumine “Umwana wakwe uwafyalwa eka” pe sonde pa kuti tulubuke ku lubembu ne mfwa.—Yoh. 3:16.

8, 9. Mulimo nshi Yesu abomba mu kufikilisha ubufwayo bwa kwa Yehova?

⁸ Yehova alilenga no kuti abantu abaliko ilyo Kristu ashilaisa pano isonde nabo bakanonkelemo mu cilubula. Ukutula fye lilya line Yehova asobele ukuti kukaba Kalubula wa bantu, cali kwati kale kale Yehova napeela icilubula pantu alishibe ukuti akafikilisha ifyo alaya. (Ukute. 3:15) Pa numa ya myaka iingi, umutumwa Paulo alitashishe Lesa pa “cilubula ca kwa Kristu Yesu.” Paulo na kabili atile: “Lesa aeleele imembu ishacitilwe kale ilyo aleshishimisha.” (Rom. 3:21-26) Kanshi nga te Yesu nga tatwapalama na kuli Lesa!

⁹ Ni Yesu fye e wingalenga abantu ukwishiba Yehova no kuba ifibusa fyakwe. Bushe Amalembo yalanga shani ukuti ni Yesu fye e wingalenga twapalama kuli Lesa? Paulo atile: “Lesa alitulanga ukutemwa kwakwe pantu ilyo twali tucili ababembu, Kristu alitufwilile.” (Rom. 5:6-8) Icalengele ukuti Lesa atupeele icilubula te pa mulandu wa kuti twalilingile ukupeelwa icilubula, lelo ni co alitutemwa. Yesu atile: “Takuli uwingesa kuli ine kano Tata uwantumine, amukula.” Na kabili atile: “Takuli uwisa kuli Tata kano aishila muli ine.” (Yoh. 6:44; 14:6) Yehova abomfya Yesu no mupashi wa mushilo pa kukulila abantu kuli ena kabili alabafwa ukwikalilila mu kutemwa kwakwe pa kuti bakabe no mweo wa muyayaya. (Belengeni Yuda 20, 21.) Nomba natulande pa cintu na cimbi ico Yehova abomfya pa kutukulila kuli ena.

10. Finshi ifyo tusambilila muli Baibolo ifilenga tupalame kuli Lesa?

¹⁰ Kale kale muli cino cipande natulanda pa malembo ayalekanalekana 14. Nga ca kuti takwali Baibolo, nga twaishibe shani ukutila kuti twapalama kuli Kabumba wesu? Akukanaba Baibolo, bushe nga twalishiba ukuti kwaliba icilubula no kuti Yehova alitupalamika kuli ena ukupitila muli Yesu? Yehova abomfeshe umupashi wakwe ukwafwa abantu ukulemba Baibolo iitusambilisha pa mibele yakwe no bufwayo bwakwe. Ku ca kumwenako, pa Ukufuma 34:6, 7 Yehova aliilondolwele kuli Mose ukuti ni “Lesa wa luse kabili uwa mutembo, uukokola ukukalipa kabili uwafulisha icikuuku ne cine, uutwalilila ukulanga icikuuku ku ba makana, uwelela ifilubo na bumpulamafunde no lubembu.” Takuli uwingakaana ukupalama kuli Lesa uwa musango uyu. Yehova alishiba ukuti nga tulesambilila sana pali ena muli Baibolo e lyo tukamutemwa nga nshi no kulafwaya ukupalama kuli ena.

11. Mulandu nshi tufwile ukutwalilila ukusambilila pa mibele ya kwa Lesa na pa fyo acita? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

¹¹ Amashiwi ya kutampilapo mu citabo ca kuti Palameni Kuli Yehova yatila: “Bucibusa bonse twambana [ubo tukwata], bushintilila pa kwishiba uyo muntu, ukukumbwa no kutemwa imibele yakwe iyaibela. E ico imibele ya kwa Lesa ne micitile yakwe iyasokololwa mu Baibolo, fintu ifikalamba ifyo twingasambililapo.” Kanshi tufwile  ukulatasha pa fyo Yehova alenga ukuti Icebo cakwe cilembwe mu nshila iyayanguka ukumfwa!

12. Mulandu nshi Yehova abomfeshe abantunse ukulemba Baibolo?

¹² Yehova afwaya, nga aebele bamalaika ukulemba Baibolo. Pantu na kuba, balafwaya ukutwafwa kabili balakumbwa umulimo wesu. (1 Pet. 1:12) Ukwabula no kutwishika, bamalaika nga balilembele bwino sana Baibolo. Nomba bushe nga balemona ifintu nge fyo abantunse bamona? Bushe nga balishibe ifyo tukabila na mafya ayo tukwata ne fyo tufwaisha? Awe, Yehova alishibe ukuti bamalaika tabaishiba bwino ifyo fwe bantunse twaba. Apo Yehova abomfeshe abantunse ukulemba Baibolo, e mulandu wine nga tulebelenga tumfwila ukuti ni fwe bene balembela. E co nga tubelenga Baibolo tuleshiba bwino ifyo abalembele Baibolo na bo balumbulamo baletontonkanya ne fyo baleumfwa. Tuleshiba ifyo baleumfwa nga babipilwa, nga tabeshibe bwino ifya kucita pa fintu, nga baumfwa umwenso, nga balufyanya, e lyo tuleshiba ne fyo baleumfwa ilyo baleba ne nsansa. Nga filya fine fyali kasesema Eliya, bonse abalembeleko Baibolo bali fye ‘bantu nga ifwe.’—Yako. 5:17.

13. Bushe mumfwa shani nga mwabelenga ipepo Yona apepele?

¹³ Ku ca kumwenako, bushe malaika nga alilembele bwino bwino ifyo Yona aumfwile ilyo abutwike umulimo Lesa amupeele? Kanshi cali bwino ukuti Yehova ebe Yona ukulemba ifyamucitikiile ukusanshako fye ne pepo lya kupaapaata ilyo apepele ninshi ali munda ya cisabi pa nshi ya bemba! Yona atile: “Ilyo umweo wandi wanakile, e lyo naibukishe Yehova.”—Yona 1:3, 10; 2:1-9.

14. Cinshi cilenga ukuti twishibe bwino ifyo Esaya aumfwile pa fyo amwene?

 ¹⁴ Tontonkanyeni ne fyo Yehova aebele Esaya ukulemba pa cimonwa ico amwene. Pa numa ya kumona ubukata bwa kwa Lesa mu cimonwa, kasesema alimwene ukuti cine cine aali mubembu. Atile: “We bulanda kuli ine! Pantu ndi fye ngo wafwa, pantu ndi muntu uwakowela imilomo, kabili njikala mu bantu abakowela imilomo; pantu amenso yandi nayamona Imfumu, Yehova wa mabumba, umwine!” (Esa. 6:5) Nga ni malaika e o baebele ukulemba, bushe nga alilembele aya mashiwi? Nomba apo Esaya ali muntunse, alilembele aya mashiwi kabili na ifwe tuleshiba bwino ifyo aumfwile.

15, 16. (a) Cinshi twishibila bwino ifyo abantu banensu baleumfwa? Landeni pa fyacitike. (b) Cinshi cingatwafwa ukupalama kuli Yehova?

¹⁵ Bushe bamalaika nga balilandile ifyalandile Yakobo ukuti ‘nshalinga’ nelyo ifyalandile Petro ukuti ndi “mubembu”? (Ukute. 32:10; Luka 5:8) Bushe bamalaika abapwililika nga balyumfwile “umwenso” nga filya abasambi ba kwa Yesu baumfwile, nelyo bushe balingile ukushipa pa kubila imbila nsuma nga filya Paulo na bambi bacitile? (Yoh. 6:19; 1 Tes. 2:2) Awe nakalya, bamalaika balipwililika te bantunse. Kanshi abantu abashapwililika nga balanda pa fyabacitikile, tuleshiba bwino bwino ifyo bayumfwile pantu na ifwe bene tuli bantu. E ico, ilyo tulebelenga Icebo ca kwa Lesa, ‘tulasekelela pamo na balesekelela; no kulilila pamo na balelila.’—Rom. 12:15.

¹⁶ Nga twabelenga Baibolo pa fyo Yehova aleumfwana na bantu bakwe aba kale, tulasambilila ifintu ifisuma nga nshi pali Lesa, uwali cibusa wa bantu abashapwililika. Ici cikalenga tukamwishibe bwino no kumutemwa nga nshi kabili tukapalama kuli ena.—Belengeni Amalumbo 25:14.

17. (a) Mashiwi nshi ayasuma ayo Asaria aebele Asa? (b) Finshi Asa acitile ifyalangile ukuti alisuulile ifyo Asaria amwebele, kabili finshi fyafuminemo?

¹⁷ Ilyo Imfumu Asa yacimfishe abashilika abena Etiopia, kasesema wa kwa Lesa Asaria aebele Asa pamo na bantu bakwe amashiwi ayasuma. Asaria atile: “Yehova akulaba na imwe cikulu fye na imwe mwaba nankwe; kabili nga mwamufwaya, akaleka mukamusange, lelo nga mwamusha na o akamusha.” (2 Imila. 15:1, 2) Lelo mu kupita kwa nshita, Asa alifililwe ukucita ifyo bamwebele kuli Asaria. Ilyo ubufumu bwa Israele ubwa ku kapinda ka ku kuso bwafwaile ukubasansa, Asa aile ku bena Asiria pa kuti bamwafwe. Mu nshita ya kulilila kuli Yehova ukuti amwafwe, Asa aileumfwana na balepepa utulubi. Eco bamwebele ukuti: “Ici wacita ca buwelewele, pantu ukufuma nomba kwakulaba inkondo kuli iwe.” Imyaka ya kulekeleshako iya kuteka kwa kwa Asa mu calo cakwe mwali inkondo sana. (2 Imila. 16:1-9) Cinshi tulesambilako?

18, 19. (a) Finshi tufwile ukucita nga twamona ukuti natutaluka kuli Lesa? (b) Finshi twingacita pa kuti tupalame sana kuli Yehova?

¹⁸ Tatufwile ukufuma kuli Yehova. Nga twamona ukutila natutaluka kuli Yehova, tufwile ukucita ifyo Hosea 12:6 yalanda, ukuti: “Kuli Lesa wenu e ko mubwelele, muleba ne cikuuku no mulinganya; kabili mulesubila muli Lesa wenu pe.” Natutwalilile ukulatasha Lesa pa cilubula no kutwalilila ukusambilila Icebo cakwe Baibolo pa kuti tulepalama sana kuli Yehova.—Belengeni Amalango 13:4.

¹⁹ Uwaimbile amalumbo atile: “Ukupalama kuli Lesa kusuma kuli ine.” (Amalu. 73:28) Natutwalilile ukulasambilila pali Yehova no kulaishibilapo ifingi ifingalenga tulemutemwa. Kabili Yehova natwalilile ukulapama kuli ifwe pali ino nshita na ku ntanshi!