Ifyo Baeluda Basambilisha Bambi pa Kuti Bafikepo Ukubomba Imilimo mu Cilonganino
“Ifintu ifyo waumfwile kuli ine . . . , ufipeele ku ba cishinka.”—2 TIM. 2:2.
1. (a) Ukutula fye na kale, cinshi ababombfi ba kwa Lesa baishiba pa kusambillisha bambi imillimo, kabili kuti twafibomfya shani muno nshiku? (b) Finshi twalasambilila muli cino cipande?
UKUTULA fye na kale ababomfi ba kwa Lesa balishiba ukuti ukusambilisha bambi imilimo kwalicindama. Abramu “aimishe abantu bakwe abasambilishiwa ubulwi” ukuyapususha Lote, kabili balimupuswishe. (Ukute. 14:14-16) Ilyo Davidi ali Imfumu, bakemba ba pa ng’anda ya kwa Lesa ‘balibasambilishe ukwimbila Yehova’ ne ci calengele ukuti balelumbanya Lesa. (1 Imila. 25:7) Muno nshiku, tulalwa ubulwi bwa ku mupashi na Satana na bantu bakwe. (Efes. 6:11-13) Na kabili, tulabombesha pa kuti fye tulelumbanya Yehova. (Heb. 13:15, 16) Kanshi, nga filya cali ku babomfi ba kwa Lesa aba ku kale, na ifwe bene pa kuti tulebomba bwino tufwile ukusambilila ifya kubomba imilimo. Yehova alipeela baeluda mu filonganino umulimo wa kusambilisha bambi imilimo. (2 Tim. 2:2) Finshi baeluda ababomba pa myaka iingi bacita pa kwafwa bambi ukuba abafikapo ukusakamana umukuni?
AFWENI ABO MULESAMBILISHA IMILIMO UKUBA ABAKOSA MU FYA KWA LESA
2. Ilyo baeluda bashilatendeka ukusambilisha bamunyinabo ifya kubomba imilimo, cinshi ico bafwile ukucita, kabili mulandu nshi bafwile ukucitila ifyo?
2 Baeluda kuti twabapashanya ku mulimi. Ilyo umulimi talabyala imbuto, alabala abika umufundo mu mushili pa kuti imbuto shikakule bwino. Na baeluda nabo ilyo bashilatendeka ukusambilisha bambi imilimo ya mu cilonganino, balabala balanshanya nabo Amalembo aya kubafwa pa kuti bakaleumfwikisha ifyo bakalasambilila.—1 Tim. 4:6.
3. (a) Bushe baeluda kuti babomfya shani ifyo Yesu alandile ifyalembwa pali Marko 12:29, 30 pa kulanshanya na bo balesambilisha imilimo? (b) Bushe uwo balesambilisha imilimo kuti aumfwa shani nga ca kuti eluda uulemusambilisha amupepelako?
3 Nga mulefwaya ukwishiba nga ca kuti icine cileyafwa uwo mulesambilisha imilimo, kuti mwamwipusha ukuti, ‘Bushe ukuipeela kwenu kuli Yehova kwamwafwa shani ukwaluka mu mikalile yenu?’ Ukwipusha ici cipusho kuti kwalenga mwalanshanya pa fitwafwa ukulabomba umulimo wa kwa Lesa no mweo onse. (Belengeni Marko 12:29, 30.) Ilyo mwapwisha uku kulanshanya, kuti mwapepa kuli Yehova ukulomba umupashi wa mushilo ukuti uleyafwa uwo mulesambilisha imilimo. Ala mukakoselesha uwo mulesambilisha imilimo nga aumfwa uko mulepepa no mutima wenu onse!
4. (a) Landeni pa malyashi ya mu Baibolo ayengafwa uwo mulesambilisha imilimo ukuba uwakosa mu fya kwa Lesa. (b) Buyo nshi ubo baeluda bafwile ukuba na bo ilyo balesambilisha bambi imilimo ya mu cilonganino?
4 Ilyo mwatendeka fye ukusambilisha bambi imilimo, mufwile ukulanshanyako Amalembo yamo ayengabafwa ukuitemenwa ukubomba imilimo, ukuba abacetekelwa no kuba abaiceefya. (1 Isha. 19:19-21; Nehe. 7:2; 13:13; Imil. 18:24-26) Nga filya umufundo waba ku mushili e fyo ne iyi imibele yaba ku-ulesambilila imilimo ya mu cilonganino. Kuti yalenga alalunduluka bwangu mu fya kwa Lesa. Ba Jean-Claude, baeluda aba ku France batile: “Ico mfwaisha ilyo ndesambilisha bambi imilimo kubafwa ukulabika sana amano ku fya kwa Lesa. Ndafwayako utushita twakubelengela pamo ilembo na uwo ndesambilisha imilimo pa kuti amenso yakwe yashibulwe no kumona ‘ifipesha amano’ ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa.” (Amalu. 119:18) Finshi fimbi ifyo mwingacita pa kukosha abo mulesambilisha imilimo ya mu cilonganino?
BEBENIKO IMILIMO IMO IYO BENGAPANGA UKUBOMBAKO NE FYO BAFWILE UKUCITA
5. (a) Mulandu nshi cacindamina ukulanshanya na bo mulesambilisha imilimo pa fyo bapanga ukucita mu mulimo wa kwa Lesa? (b) Mulandu nshi baeluda balingile ukusambilisha bamunyinefwe imilimo ilyo bacili abaice? (Moneni fuutunoti.)
5 Ipusheni uwo mulesambilisha imilimo ukuti, ‘Finshi mwapanga ukucita mu mulimo wa kwa Lesa?’ Nga ca kuti tapaba ifyo bapanga ukucita, bafweni ukutontonkanya pa fyo bengaba na maka ya kucita. Mwebeni pa buyo bumo ubo mwaimike, kabili beni abacincimuka ilyo mulelanda pa fyo mwali ne nsansa ilyo mwafikilishe ubo buyo. Nangu ca kuti ukucita ifi twalandapo kuti kwaumfwika nga malanda kanwa, kulafwa abo mulesambilisha imilimo. Ba Victor, baeluda kabili bapainiya mu Africa, batile: “Ilyo nali umwaice, baeluda bamo balinjipwishe ifipusho ifinono pa fyo napangile ukucita. Ifyo banjipwishe fyalengele ntendeke ukutontonkanya sana pa fyo nalebombela Lesa.” Baeluda ababomba pa myaka iingi nabo balalanda sana pa fyo cacindamina ukutendeka ukusambilisha bamunyinefwe ilyo bacili abaice, ilyo bali fye ne imyaka nalimo 15, pa kulabapeela imilimo ya mu cilonganino ukulingana ne mishinku yabo. Ukusambilisha bamunyinefwe imilimo ilyo bacili abaice kulabafwa ukutwalilila ukubika amano ku fyo bapangile ukucita mu fya kwa Lesa na lintu bakaba ne myaka nalimo 19, ilyo bakwata sana ifya kubapumfyanya.—Belengeni Amalumbo 71:5, 17. *
Bebeni ico mulebombela uyo mulimo, kabili batasheni pa fyo balebombesha (Moneni paragrafu 5-8)
6. Cinshi icacindama ico Yesu alecita pa kusambilisha bambi imilimo?
6 Na kabili kuti mwakoselesha abo mulesambilisha ukulafwaisha ukubombako imilimo mu cilonganino nga ca kuti pa kubapeela imilimo mulebeba ne co mwabapeelela uyo mulimo. Nga mulebeba umulandu mwabapeelela imilimo ninshi mulepashanya Yesu, Kasambilisha Mukalamba. Ku ca kumwenako, ilyo Yesu ashilapeela abatumwa bakwe umulimo wa kupanga abasambi, alibebele umulandu balingile ukumfwila ifyo abebele. Yesu abebele ukuti: “Nabampela amaka yonse mu muulu na pano isonde.” Kabili abebele no kuti: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.” (Mat. 28:18, 19) Kuti mwapashanya shani ifyo Yesu alesambilisha bambi imilimo?
7, 8. (a) Bushe baeluda kuti bapashanya shani ifyo Yesu alesambilisha bambi imilimo? (b) Bushe ukutasha abo mulesambilisha imilimo kwacindama shani? (c) Finshi ifingafwa baeluda ukusambilisha bambi imilimo? (Moneni akabokoshi akaleti, “ Ifyo Mwingasambilisha Bamunyinenwe Imilimo.”)
7 Bomfyeni Amalembo pa kulondolwela uwo mulesambilisha imilimo icalenga ukuti mumwebe ukucita ifyo. Nga mwacita ifi, ninshi mulemusambilisha ukuti ilyo alebomba umulimo aletontonkanya pa mashiwi ya kwa Lesa ayatutungulula. Ku ca kumwenako, nga mwapeela munyina umulimo wa kuwamya umusebo wa kuya pa Ng’anda ya Bufumu, kuti cawama mwalanshanya nankwe Tito 2:10 no kumulondolwela ifyo umulimo wakwe ukalalenga Ing’anda ya Bufumu ‘ukuyemfya isambilisho lya kwa Lesa, Umupusushi wesu.’ Na kabili, mwebeni ifyo abakalamba mu cilonganino bakalaumfwa bwino ukwenda mu musebo ukwabula ukulaipununa. Nga mulelanshanya ifi na bo mulesambilisha, cikalenga bakalebika amano ku bantu ukucila ku fyo mulebeba ukucita. Abo mulesambilisha bakatemwa ukumona uko bamunyina ne nkashi mu cilonganino balenonkelamo mu milimo balebomba.
8 Na kabili, mufwile ukulatasha abo mulesambilisha imilimo pa fyo balekonka ifyo mulebeba. Mulandu nshi cacindamina ukutasha abo mulesambilisha? Nga muletasha abo mulesambilisha imilimo kuti calenga balabomba bwino.—Linganyeniko Mateo 3:17.
UBWAFYA NA BUMBI UBO BAELUDA BAKWATA
9. (a) Bwafya nshi baeluda bamo ababa mu fyalo ifikankaala bakwata pa kusambilisha bambi imilimo ya mu cilonganino? (b) Cinshi bamunyinefwe abacaice bamo bashibikila sana amano ku fya kwa Lesa?
9 Mu fyalo ifikankaala baeluda balikwata ubwafya na bumbi ubwa kukoselesha bamunyinefwe ababatishiwa abali mu myaka yaba 20 na 30 ukulabomba imilimo mu cilonganino. Twalipwisheko baeluda ababomba pa myaka iingi mu fyalo 20 ifikankaala ico bamunyinefwe abacaice bamo bashifwaila ukulabombako imilimo mu cilonganino. Mu fyasuko fyabo, icishinka cimo ico balandilepo sana ca kuti: Ilyo aba bamunyinefwe baalekula tabaalebakoselesha ukupangila libeela ukubombako imilimo ya kwa Lesa. Limo ificitika fya kuti, nangu abacaice bengapangila libeela ukubombako umulimo wa kwa Lesa, abafyashi babo balabakoselesha ukuya ku masambililo ya pa muulu! Ici calenga aba abacaice ukukanabika sana amano ku fya kwa Lesa.—Mat. 10:24.
10, 11. (a) Bushe baeluda kuti bayafwa shani bamunyinefwe abamoneka kwati tababika amano ku kubombako imilimo mu cilonganino? (b) Malembo nshi ayo baeluda bengalanshanya na ba bamunyinefwe, kabili mulandu nshi? (Moneni futunoti.)
10 Nga ca kuti munyinefwe alemoneka kwati tabika amano ku milimo ya kwa Lesa, mufwile ukubombesha no kuba abatekanya pa kuti mwalule ifyo atontonkanya, nangu cafye shani kuti ayaluka. Nga filya umulimi atungilila ifilimwa pa kuti ilyo filekula fiilawila kumo, na imwe kuti mwayafwa bamunyinefwe bamo panono panono ukwaluka mu fyo batontonkanya pa kubombako imilimo mu cilonganino. Kuti mwacita shani ifyo?
11 Mufwile ukuba abatekanya pa kuti mube ifibusa naba bamunyinefwe. Lekeni beshibe ukuti icilonganino cilafwaya ukuti balebombako imilimo. Lyena, mukupita kwa nshita, kuti mulelanshanyako Amalembo yamo no kubafwa ukulatontonkanya pa kuipeela kwabo kuli Yehova. (Luk. Mil. 5:4; Esa. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Kor. 15:58; 2 Kor. 5:15; 13:5) Kuti mwabepusha amuti, ‘Finshi mwalaile Yehova ilyo mwaipeele kuli ena?’ Pa kuti baletontonkanya pa kuipeela kwabo bepusheni ukuti, ‘Bushe Yehova aumfwile shani ilyo mwabatishiwe?’ (Amapi. 27:11) ‘Inga Satana ena aumfwile shani?’ (1 Pet. 5:8) Tamufwile ukutwishika ukuti bamunyinefwe kuti bayaluka mu fyo batontonkanya pa kubombela Lesa nga mwababelengela Amalembo ayo mupekenye bwino.—Belengeni AbaHebere 4:12. *
MWE BALESAMBILILA IMILIMO, BENI ABA CISHINKA
12, 13. (a) Cinshi Elisha acitile ilyo balemusambilisha imilimo? (b) Bushe Yehova alambwile shani Elisha pali filya ali uwa cishinka?
12 Inga imwe, mwe baice mwe bafwile ukulabombako imilimo mu cilonganino, mibele nshi mufwile ukukwata pa kuti mulunduluke? Pa kuti twasuke bwino ici cipusho, natulande pali fimo ifyacitike ku walesambilila ifya kubomba imilimo ku kale.
13 Mupepi nalimo ne myaka 3,000 iyapita, kasesema Eliya aebele Elisha ninshi ali umwaice ukuti alemwafwako imilimo. Ukwabula ukupoosa ne nshita, Elisha alisumiine kabili aleyafwa Eliya ukubomba muli bucishinka imilimo iyo abengi balemona ukuti tayacindama. (2 Isha. 3:11) Lyena, pa numa ya kusambilila imilimo pa myaka 6, e lyo Elisha aishibe ukuti umulimo uwo Eliya alebomba mu Israele wali no kupwa. Pali ilya nshita Eliya aebele Elisha uwo asambilishe bwino ifya kubomba imililmo ukuleka ukumukonka, lelo pa miku itatu Elisha aebele Eliya ukuti: “Nshalekane na imwe.” Alefwaya ukutwalilila ukwikala no walemusambilisha imilimo. Yehova alilambwile Elisha pa kutwalilila ukuba uwa cishinka pantu amulengele ukumonako uko Lesa asendele Eliya mu cipesha mano.—2 Isha. 2:1-12.
14. (a) Bushe abalesambilila imilimo ya mu cilonganino kuti bapashanya shani Elisha? (b) Mulandu nshi cacindamina ku balesambilila imilimo ukuba aba cishinka?
14 Kuti mwapashanya shani Elisha? Ilyo bamupeela imilimo, ukubikako fye ne milimo iyo abengi bamona nge ishacindama, mulesumina ukubomba ukwabula ukupoosa inshita. Mulemona abalemusambilisha imilimo ukuti fibusa, kabili mulebatasha pa fyo babombesha ilyo balemusambilisha imilimo. Nga mulebika amano ku fyo balemusambilisha, ninshi mu nshila imbi mule-eba abalemusambilisha imilimo ukuti: “nshalekane na imwe.” Ne cacilapo ukucindama, muleba aba cishinka ilyo mulebomba imilimo bamupeela. Mulandu nshi cacindamina? Nga mwalanga ukuti muli ba cishinka kabili bamucetekela no kumucetekela, e lyo baeluda bakamona ukuti Yehova alefwaya ukuti mulebombako imilimo na imbi mu cilonganino.—Amalu. 101:6; belengeni 2 Timote 2:2.
MULEBA NO MUCINSHI KULI BAELUDA
15, 16. (a) Bushe Elisha alangile shani ukuti alicindike uwamusambilishe imilimo? (Moneni icikope icili pa ntendekelo ya cino cipande.) (b) Cinshi ico Elisha acitile icalengele bakasesema banankwe bamucetekele?
15 Ifyo ilyashi lya kwa Elisha lilandapo filanga na kabili ifyo bamunyinefwe muno nshiku balingile ukuba no mucinshi kuli baeluda ababomba pa myaka iingi. Pa numa ya kutandalila ibumba lya bakasesema mu Yeriko, Eliya na Elisha baile ku Mumana wa Yordani. Ilyo bafikile, “Eliya abuulile ica kufwala cakwe icaibela, acifunga no kuuma pa menshi, na menshi yapaatukene uku no ku.” Pa numa ya kwabuka apauma, balitwalilile ‘ukulanda uku ninshi baleenda.’ Ukwabula no kutwishika, pali iyi nshita Elisha taletontonkanya ukuti alishibe fyonse ifya kubomba imilimo. Elisha aleumfwila fyonse ifyo Eliya alemweba mpaka na lintu Eliya asendelwe muli kankungwe. Pa numa, ilyo Elisha alebwelelamo afikile pa Mumana wa Yordani, abuulile ica kufwala ca kwa Eliya, aumine na pa menshi no kusosa ati: “Ali kwi Yehova, Lesa wa kwa Eliya?” Na kabili amenshi yalipaatukene uku no ku.—2 Isha. 2:8-14.
16 Bushe namumona ukuti icipesha amano ca kubalilapo ico Elisha acitile e cipesha amano cimo cine ico Eliya alekelesheko ukucita? Mulandu nshi twalandila pali ici icipesha amano? Cimoneka kwati Elisha taletontonkanya ukuti apo nomba e kasesema uwashelepo, alingile ukwaluka mu fyo alebomba imilimo lilya line fye. Lelo filya Elisha atwalilile ukubomba umulimo nga Eliya, alangile ukuti alicindike uwamusambilishe imilimo, ne ci calengele ukuti bakasesema banankwe bamucetekele. (2 Isha. 2:15) Mu myaka yonse 60 iyo Elisha abombele umulimo wa bukasesema, Yehova alimupeele amaka ya kucita ifipesha amano ifingi ukucila ne fyo Eliya acitile. Mwe balesambilila imilimo, finshi mwingasambililako kuli Elisha?
17. (a) Bushe abo baeluda balesambilisha imilimo kuti bapashanya shani Elisha? (b) Mu kupita kwa nshita Yehova kuti ayafwa shani aba cishinka abo baeluda balesambilisha imilimo?
17 Mwilamona kwati nga bamupeela imilimo mu cilonganino mufwile ukwalula ifyo imilimo ibombwa mu cilonganino. Icingalenga ukwalula ifyo imilimo ibombwa mu cilonganino te kufwaya kwenu, lelo kulingana ne fyo icilonganino cilekabila e lyo no butungulushi bwa kuteyanya kwa kwa Yehova. Nga filya Elisha alengele bakasesema banankwe ukumucetekela pa mulandu ne fyo alecita e lyo na pa fyo acindike Eliya uwamusambilishe imilimo pa kulacita ifyo amusambilishe, na imwe bene kuti Abena Kristu banenu bamucetekela nga mulelanga ukuti mwalicindika baeluda ababomba pa myaka iingi pa kutwalilila ukucita ifyo bamusambilishe ukubomfya Amalembo. (Belengeni 1 Abena Korinti 4:17.) Lelo, nga mwaishiba bwino ifya kubomba imilimo, ukwabula no kutwishika mukalabombela pamo na baeluda mu kwalulako fimo mu cilonganino pa kuti mukaleendela pamo no kuteyanya kwa kwa Yehova. Na kuba, nga filya caali kuli Elisha, na imwe nga mwatwalilila ukuba aba cishinka, mu kupita kwa nshita Yehova kuti amwafwa ukubombako imilimo iikalamba ukucila na bamusambilishe.—Yoh. 14:12.
18. Mulandu nshi ukusambilisha bamunyinefwe imilimo ya mu cilonganino kucindamine sana muno nshiku?
18 Tulecetekela ukuti ifyo twalandapo muli cino cipande e lyo na mu cipande cafumineko fikalenga baeluda balesangako inshita ya kusambilisha bamunyinefwe imilimo ya mu cilonganino. Na imwe bamunyinefwe nga mwafikapo ukubomba bueluda, muleitemenwa ukukonka ifyo bamusambilishe ilyo mulesakamana umukuni wa kwa Yehova. Nga mulecita ifi, mukakosha ifilonganino kabili mukafwa bamunyinenwe bonse ukutwalilila aba cishinka mu nshita ya bucushi bukalamba ubuleisa.
^ par. 5 Munyinefwe wacaice uushilafisha imyaka 20 nga aba Umwina Kristu wakosoka, uwaiceefya, kabili afika na pa milingo ya mu Malembo, baeluda kuti bamutasha ukubomba ububomfi butumikila.—1 Tim. 3:8-10, 12; moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa mu ciNgeleshi ulwa July 1, 1989, pe bula 29.
^ par. 11 Pa kulanshanya kuti mwabomfya ifishinka ifyaba mu Ulupungu lwa kwa Kalinda, ulwa April 15, 2012, amabula 14-16, amaparagrafu 8-13; na icitabo ca Ikalilileni mu Kutemwa kwa kwa Lesa,” icipandwa 16, amaparagrafu 1-3.
