1, 2. Bushe Amalembo yalanga shani ukuti ukutemwa kwalicindama?

UKUTEMWA e mibele iikalamba iya kwa Yehova Lesa. (1 Yohane 4:16) Yesu Kristu uo Lesa abalilepo ukubumba, alikeele imyaka iingi nga nshi ku muulu na Wishi, kabili alimwene ifyo Yehova Lesa aba no kutemwa. (Abena Kolose 1:15) Yesu alilangile ukutemwa kumo kwine ilyo ali ku muulu na lintu aishile pe sonde. Kanshi te kuti tutwishike no kutwishika ukuti Yehova na Yesu bakatwalilila ukulanga ukutemwa mu mitekele yabo.

² Ilyo umuntu umo aipwishe Yesu ukuti amwebe ifunde ilikalamba, Yesu amwebele ati: “‘Uletemwa Yehova Lesa obe no mutima obe onse, no mweo obe onse, no kutontonkanya kobe konse.’ Ili e funde ilikalamba kabili e lya ntanshi. Ilya cibili, ilyapalana ne li, litila, ‘Uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.’”—Mateo 22:37-39.

3. Bushe ‘abanensu’ ni bani?

 ³ Calicindama ukulanga ukutemwa ku bantu banensu. Yesu alandile ukuti tufwile ukutemwa Yehova e lyo na banensu. Bushe ‘abanensu’ ni bani? Nga twalyupa, ninshi abena mwesu e banensu sana. Pa banensu paba na ba bwananyina mu cilonganino, e lyo na bo tubilako imbila nsuma. Muli cino cipande twalasambilila ifyo twingalalanga ukutemwa ku banensu.

MULETEMWA ABENA MWENU

4. Nangu ca kuti tuli babembu, finshi fingatwafwa ukuba ne nsansa mu cupo?

⁴ Ilyo Yehova abumbile Adamu na Efa, alibaletele pamo no kubofya. Ici cali e cupo ca kubalilapo. Lesa alefwaya ukuti baleba ne nsansa mu cupo no kuti bakakwate abana no kwisusha isonde. (Ukutendeka 1:27, 28) Lelo ilyo babembukile Yehova, icupo cabo calyonaike, kabili ulubembu ne mfwa fyalisalanganine ku bantu bonse. (Abena Roma 5:12) Nangu ca kuti tuli babembu, kuti twaba ne nsansa mu cupo. Yehova uwabikileko icupo, alilemba mu Cebo cakwe ifingatwafwa ukuba abalume nelyo abakashi abasuma.—Belengeni 2 Timote 3:16, 17.

5. Mulandu nshi ukutemwa kwacindamina mu cupo?

⁵ Baibolo ilanga ukuti tufwile ukuba no kutemwa pa kuti tuleumfwana bwino na banensu. Na mu cupo mwine ukutemwa kwalicindama. Umutumwa Paulo alandile pa kutemwa ukuti: “Mu kutemwa mwaba ukushishimisha ne cikuuku. Mu kutemwa tamwaba ubufuba, tamwaba ukuitakisha, nangu ukuituumika. Mu kutemwa tamwaba ukucita ifishayana, tamwaba ukucita ifya kuisekesha, tamwaba ukukalifiwa. Tamwaba ukusunga ifilubo. Tamwaba ukusekelela pa fishilungeme, lelo mwaba ukusekelela pa cine. Ukutemwa kulasuulako ku fya bubifi fyonse, kusumina fyonse, kusuubila fyonse, kushipikisha fyonse. Ukutemwa takupwa.” (1 Abena Korinti 13:4-8) Nga ca kuti tuletontonkanya pali aya mashiwi ayo Paulo alandile no kulayakonka, kuti twaba ne nsansa mu cupo.

6, 7. (a) Finshi Baibolo ilanda pali bumutwe? (b) Bushe Umwina Kristu uwaupa alingile ukulasunga shani umukashi wakwe?

⁶ Yehova alisala uufwile ukuba umutwe wa lupwa. Paulo atile: “Ndefwaya mwishibe ukuti umutwe wa mwaume onse ni Kristu; no mutwe wa mwanakashi mwaume; no mutwe wa kwa Kristu ni Lesa.” (1 Abena Korinti 11:3) Yehova afwaya ukuti abalume baleba no kutemwa, te kuba abakalushi. Yehova, Umutwe wa fintu fyonse, aliba ne cikuuku kabili te kaitemwe. Ifi Yehova aba, fyalenga ukuti Yesu alecindika ubutungulushi ba kwa Lesa. Yesu atile: “Nalitemwa Tata.” (Yohane 14:31) Nga ca kuti Yehova ali mukalushi, Yesu nga tamutemenwe kabili nga tacindiike no butungulushi bwakwe.

⁷ Nangu ca kuti umwaume e mutwe wa mukashi wakwe, Baibolo ilanda ukuti afwile ukulacindika umukashi wakwe. (1 Petro 3:7) Bushe umulume kuti alanga shani ukuti alicindika umukashi wakwe? Afwile ukulabika amano ku fyo umukashi akabila no kukanasuula ifyo atemwa. Baibolo itila:  “Mwe balume, muletemwa abakashi benu, filya na Kristu atemenwe icilonganino no kuipeela pali cena.” (Abena Efese 5:25) Ca cine, Yesu alitemenwe abasambi bakwe pantu alipeele ubumi bwakwe pali bena. Nga ca kuti abalume baletemwa abakashi babo nga filya Yesu atemenwe abasambi bakwe, kuti cayangukila abakashi ukubatemwa no kubacindika kabili te kuti balesuula ifyo bapingula.—Belengeni Tito 2:3-5.

8. Bushe tufwile ukulaumfwa shani pali bamunyinefwe na bankashi?

⁸ Muno nshiku abantu abengi nga nshi mwi sonde lyonse balapepa Yehova. Aba bonse, ni bamunyinefwe na bankashi. Bushe tufwile ukulaumfwa shani pali aba aba bwananyina? Baibolo itila: ‘Tulecita ifisuma kuli bonse, lelo maka maka ku batetekela banensu.’ (Abena Galatia 6:10; belengeni Abena Roma 12:10.) Umutumwa Petro alembele ukuti “ukumfwila icine” kukalenga ‘tukatemwe aba bwananyina.’ Petro na kabili aebele Abena Kristu banankwe ati: “Ukucila pali ifi fyonse, muletemwana nga nshi.”—1 Petro 1:22; 4:8.

9, 10. Cinshi calenga ukuti abantu ba kwa Lesa bekatane?

⁹ Icilonganino cesu ica mwi sonde lyonse caliibela icine cine. Cinshi twalandila ifi? Pantu twalitemwana nga nshi. Ne  cacindama sana ca kuti twalitemwa Yehova kabili tulakonka amafunde yakwe, e lyo na o alatwafwa ukubomfya umupashi wa mushilo. Umupashi wa kwa Lesa ulalenga twaikatana na ba bwananyina isonde lyonse.—Belengeni 1 Yohane 4:20, 21.

¹⁰ Paulo alikomaile pa fyo cacindamina ku Bena Kristu ukutemwana nga nshi, alembele ati: “Fwaleni umutima wa nkumbu, icikuuku, ubupete, ukufuuka, no kushishimisha. Muleshipikishanya no kubelelana uluse nga umo ali ne ca kuilishanya ku munankwe. Ifyo Yehova amubelela uluse, e fyo na imwe mulebelelana uluse. Lelo, pali ifi fyonse, fwalilenipo no kutemwa, pantu e cikakilo cafikapo ica kwikatana.” (Abena Kolose 3:12-14) Ala caliwama nga nshi ifi twatemwana na ba bwananyina bonse te mulandu na uko twafuma. Cine cine ukutemwa e “cikakilo cafikapo ica kwikatana”!

11. Finshi mwingeshibilako icilonganino ca kwa Lesa?

¹¹ Ifi ababomfi ba kwa Yehova batemwana e lyo ne fyo baikatana fyalenga caishibikwa ukuti Bena Kristu ba cine. Yesu atile: “Nga muletemwana, e lyo bonse bakeshiba ukuti muli basambi bandi.” (Yohane 13:34, 35) Umutumwa Yohane na o alembele ukuti: “Abana ba kwa Lesa na bana ba kwa Satana Kaseebanya beshibikilwa kuli ici cine ica kuti: Onse uushicita ubulungami ninshi te wa kwa Lesa, nangu ni ulya uushatemwa munyina. Pantu ubu e bukombe mwaumfwile ukufuma ku kutendeka, ubwa kuti tuletemwana.” (1 Yohane 3:10, 11) Ukutemwa e lyo no kwikatana kwalenga caishibikwa ukuti Inte sha kwa Yehova basambi ba cine cine aba kwa Kristu, abantu abo Lesa abomfya ku kushimikila abantu bonse pe sonde imbila nsuma ya Bufumu.—Mateo 24:14.

12, 13. Finshi aba mwi “bumba ilikalamba” bacita muno nshiku, kabili cinshi Lesa akabacitila?

¹² Ababomfi abengi aba kwa Yehova muno nshiku ba mwi “bumba ilikalamba,” kabili bafuma mu fyalo fyalekanalekana, e lyo balatungilila no Bufumu. Baibolo itila, “Aba e bafuma mu bucushi bukalamba, kabili balicapa amalaya yabo no kuyabuutusha mu mulopa wa mwana wa mpaanga” pantu balitetekela ilambo lya kwa Yesu. Aba mwi “bumba ilikalamba” balitemwa Yehova no Mwana wakwe, kabili bapepa Yehova “akasuba no bushiku.”—Ukusokolola 7:9, 14, 15.

¹³ Nomba line Lesa ali no konaula cino calo cabipa mu “bucushi ubukalamba.” (Mateo 24:21; belengeni Yeremia 25:32, 33.) Lelo Yehova akacingilila no kutungulula  ababomfi bakwe mu calo cipya pantu alibatemwa. Nga filya fine alaile nalimo imyaka 2,000 iyapitapo, “akafuuta ifilamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko na kabili, takwakabe no kuloosha nangu ukuteta nangu ukukalipwa na kabili.” Bushe mulafwaisha ukwisaikala muli Paradaise umushakabe ububifi, ukucula, ne mfwa?—Ukusokolola 21:4.

14. Bushe ibumba ilikalamba likulile shani?

¹⁴ Ilyo inshiku sha kulekelesha shatendeke mu 1914, kwali fye ababomfi ba kwa Lesa abanono. Apo balitemenwe abantu banabo, e lyo na Lesa alebafwa ukubomfya umupashi wa mushilo, aba bamunyinefwe na bankanshi abasubwa nangu bali fye abanono kabili balekwata na mafya, balitwalilile ukulashimikila abantu imbila nsuma ya Bufumu. Finshi fyafumamo? Pali ino nshita ibumba ilikalamba ilya bantu abakwata isubilo lya kwikala pe sonde lilelonganikwa. Inte sha kwa Yehova balicila 8,000,000 mu filonganino ukucila pali 115,400 mwi sonde lyonse, kabili impendwa ileya ilekulilako fye. Ku ca kumwenako, ba Nte ukucila pali 275,500 balibatishiwe mu mwaka wa mulimo uwa 2014. Icilolele mu kuti cila mulungu abalebatishiwa bali nalimo 5,300.

15. Finshi fyafwa abantu ukukutika ku mbila nsuma muno nshiku?

¹⁵ Ala ca kupapa ukumona ifyo abantu abengi balekutika ku mbila nsuma iya Bufumu! Pali ino nshita impapulo shesu shifuma mu ndimi ukucila pali 700. Magazini ya Ulupungu lwa kwa Kalinda e lupapulo lusabankanishiwa sana mwi sonde lyonse. Cila mweshi, impendwa ya iyi magazini iipulintwa ilacila pali 52,000,000 mu ndimi 247. Na kabili icitabo tubomfya pa kusambilisha bantu Baibolo ica Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha? calipilibulwa mu ndimi ukucila 250. Ukufika pali ino nshita, impendwa ya ici citabo iyapulintwa naicila pali 200,000,000.

16. Cinshi calenga ukuti icilonganino ca kwa Lesa citwalilile ukulakulilako?

¹⁶ Icalenga ukuti icilonganino ca kwa Lesa citwalilile ukulakulilako ni co twalikwata icitetekelo muli Lesa, kabili twalicetekela no kuti Baibolo Cebo ca kwa Lesa. (1 Abena Tesalonika 2:13) Twalitwalilila ukuipakisha amapaalo ya kwa Yehova nangu ca kuti Satana alitupata kabili alatukaanya.—2 Abena Korinti 4:4.

17, 18. Bushe Yehova afwaya tulemona shani abantu abashimupepa?

¹⁷ Abantu bamo balakutika ku mbila nsuma, lelo bambi balakaana. Bushe Yehova afwaya tulemona shani abantu abashimupepa? Nangu abantu bakutike nangu bakaane, tulakonka ukufunda kwa mu Baibolo, ukwa kuti: “Imilandile yenu yonse ibe iisuma, iyalungwamo umucele, pa kuti mwishibe ifya kwasuka bwino umuntu onse.” (Abena Kolose 4:6) Lyonse ilyo tulelanda pa fyo twasuminamo, tulingile ‘ukulayasuka no mutima uwafuuka na katiina’ pantu twalitemwa abanensu.—1 Petro 3:15.

¹⁸ Nangu abantu batufulilwa, bakaana no kukutika ku mbila tubila, tulatwalilila ukucita ifilanga ukuti twalibatemwa nga filya Yesu alecita. Baibolo itila, “Ilyo balemutuka [Yesu], ena tabatukilemo. Ilyo alecula, talebapangila.” Yesu acetekele fye Yehova. (1 Petro 2:23) Kanshi lyonse tulaba  abaicefya kabili tulakonka ukufunda ukwa kuti: “Mwilabwesesha ububi pa bubi atemwa umusaalula pa musaalula, lelo mulepaala.”—1 Petro 3:8, 9.

19. Mibele nshi tulingile ukulanga abalwani besu?

¹⁹ Ukuicefya kulatwafwa ukulakonka ifunde Yesu atupeela ilya kuti: “Mwalyumfwa ukuti batile, ‘Uletemwa umunobe no kupata umulwani obe.’ Lelo, ndemweba nati: Muletemwa abalwani benu kabili mulepepelako abamucusha; pa kuti mulange ukuti muli bana ba kwa Shinwe uwaba mu muulu, pantu alenga akasuba ukubalikila ababifi na basuma kabili alenga imfula ukulokela pa balungama na pa bashalungama.” (Mateo 5:43-45) Apo tuli babomfi ba kwa Lesa, tulingile ukulatemwa abalwani besu nangu batubifye shani.

20. Twaishiba shani ukuti ku ntanshi abakalaikala pe sonde bakatemwa Lesa na bantu banabo? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

²⁰ Lyonse tufwile ukulatemwa Yehova na banensu. Nangu abantu batukaanye, tulabafwa nga bali mu kukabila. Umutumwa Paulo alembele ati: “Mwiba ne nkongole nangu shimo ku muntu, kano inkongole sha kutemwana; pantu uwatemwa umunankwe ninshi nakonka bwino amafunde. Pantu amafunde ayatila, ‘Wilacita bucende, Wilaipaya, Wilaiba, Wilakumbwa fya bene,’ na mafunde fye yambi ayabako, yaingila mu mashiwi ya kuti, ‘Uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.’ Umuntu uwatemwa umunankwe te kuti acite icabipa kuli ena; pantu ukutemwa e kufishapo amafunde.” (Abena Roma 13:8-10) Muli cino calo ca kwa Satana umo abantu bashaikatana kabili umwaba ubunkalwe, ababomfi ba kwa Lesa balacita ifilanga ukuti balitemwa sana abantu banabo. (1 Yohane 5:19) Yehova nga aonaula Satana ne fibanda fyakwe, e lyo na bantu ababipa, mwi sonde lyonse mukaba fye abantu abatemwana. Ala cikawama nga nshi ilyo bonse abakalaikala pe sonde bakatemwa Yehova na bantu banabo!