Ifingalenga Ulupwa Ukuba ne Nsansa

Ifya Kupwisha Ukukansana

Ba Fernando batila: “Ilyo twaupene na Sarah, * twatendeke ukwikala pa bafyashi bandi. Kasuba kamo, umukashana uo umwaice wandi akobekele alombele ukuti imutwaleko ku ng’anda mu motoka yesu. Nalisumine ukumutwala nasenda no mwana wesu. Ilyo nabwelele pa ng’anda, Sarah ninshi nafulwa. Twatendeke ukukansana kabili anjebele ati we mpulumushi we, ninshi na bonse pa ng’anda baleumfwako. Na ine nalifulilwe no kutampa ukumupontela kabili alyumfwile ububi ukucila napo.”

Abakashi bena batila: “Umwana wesu alikwata ubulwele ububi sana, kabili pali iyi nshita tatwakwete indalama. Kanshi ilyo abalume bandi batwele ulya mukashana basenda no mwana, fingi fyalengele ukuti mfulwe. Ilyo babwelele, nalefwaya beshibe ifyali ku mukoshi. Twalikansene ububi sana no kupontelana. Nalyumfwile ububi sana pa numa.”

BUSHE abaupana nga bapusana ninshi icitemwiko nacipwa? Iyo! Ba Fernando na ba Sarah, abo twalandapo balitemwana sana fye. Lelo na mu fyupo ifisuma sana, ukupusana kwena limo limo kulabako.

Cinshi cilenga abaupana ukupusana, kabili kuti mwacita shani pa kuti kwionaula icupo cenu? Apo Lesa umwine e wabikileko icupo, cisuma ukumona ifyo Icebo cakwe Baibolo, cilanda pali uyu mulandu.—Ukutendeka 2:21, 22; 2 Timote 3:16, 17.

Finshi Filenga Ukukansana?

Abaupana abengi bafwaya ukulanga abena mwabo ukuti balibatemwa e lyo no kuba ne cikuuku kuli bena. Na lyo line, Baibolo tayapita na mu mbali ilyo itila “bonse balibembuka kabili balapelebela ku bukata bwa kwa Lesa.” (Abena Roma 3:23) Kanshi nga paba ukupusana, cilafya ukushishimisha. E lyo nga paba no kukansana, bamo baisanga nabatendeka ukusasukila umwina mwabo no kumusaalula. (Abena Roma 7:21; Abena Efese 4:31) Finshi na fimbi ifilenga ukukansana?

Ilingi line inshila abalume na bakashi balandilamo ifintu shilapusana. Ba Michiko batile: “Ilyo twaupene fye, nasangile ukuti ine na balume bandi twalipusana sana ifyo tulanda pa fintu. Icintu nga cacitika, nalitemwa ukulanda na pa cacilenga cicitike ne fyo cacicitika. Abalume bandi bena bamoneka kwati tabafwaya ukulondolola ifi fyonse.”

Te ba Michiko fye basanga ubu bwafya mu kulanshanya. Mu fyupo fingi, umo kuti alefwaya balandepo sana pa cintu cimo, lelo umunankwe uushifwaya ukukansana talefwaya no kuti balandepo pa cicitike. Limo ifyo ciba, lilya umo alefwaisha ukuti balandepo, e lyo umunankwe ashilefwaya. Bushe ifya musango yu filacitika mu cupo cenu? Bushe cimoneka kwati lyonse fye umo pali imwe alafwaisha ukulanda pa fintu lelo umbi lyonse fye tafwaya?

Na cimbi icilenga abaupana ukupusana mu fyo balanda pa fintu, ni co imilandile yabo ikonka ne fyo bakulile. Ba Justin abaikala imyaka 5  mu cupo batila: “Pa mwesu tatwalelanda sana, kanshi ndafilwa ukulondolola fyonse ifyo ndeumfwa. Umukashi wandi alomfwa ububi nga cabe fi. Pa ng’anda pa mwabo balibeleshe ukulanda ifyo cila muntu aleumfwa pali fimo, kanshi ena tacimwafya ukunjeba ifyo aleumfwa.”

Mulandu Nshi Cawamina Ukupwisha Amafya?

Abafwailisha pa filenga icupo ukuwama batila ukulanda sana ukuti nalikutemwa te co mwingeshibilako ukuti muli ici cupo mwaliba insansa. Nangu fye kupanga icupo nelyo ukukwata indalama, fyonse ifi tafilenga sana ukuti abaupana baleba ne nsansa. Lelo icilanga sana ukuti muli ici cupo mwaliba insansa, ni fintu umulume no mukashi bapwisha ubwafya nga bapusana.

Na kabili, Yesu atile abantu nga baupana, Lesa e ubalundanya, te muntunse iyo. (Mateo 19:4-6) Kanshi icupo icisuma, cilalenga Lesa ukucindikwa. E lyo kabili umulume nga tali na citemwiko kabili talangulukilako umukashi wakwe, Yehova Lesa kuti aleka ukwasuka amapepo ya uyo muntu. (1 Petro 3:7) Umukashi na o nga talecindika umulume wakwe, cimo fye no kuti alesaalula Yehova, pantu e wasalile umwaume ukuba umutwe wa lupwa.—1 Abena Korinti 11:3.

Ifingamwafwa—Mwilasosa Ifingafulwisha Abena Mwenu

Nampo nga mwalibelesha ukulondolola sana ifintu nangu tamulanda sana, kwaliba imilandile imo iyo mufwile ukuleka pa kuti mulepwisha ukukansana ukulingana ne fyo Baibolo itufunda. Yipusheni amuti:

▪ ‘Bushe umwina mwandi nga ankalifya, ndabwekeshamo?’ Amapinda yatila: “Ukutitile myona e kulenga ifumye umulopa, no kutitilo bukali e kulenga kube ulubuli.” (Amapinda 30:33) Bushe ili pinda lyalola mwi? Tontonkanyeni pali ici. Abaupana kuti batendeka ukulanda pa fyo bengacita pa kuti balebomfya bwino indalama. Nomba limbi kuti bafilwa ukulanshanya bwino ica kuti apo pene batendeka no kupeelana imilandu ukuti iwe tawaishiba kubomfya indalama. Ca cine, nga ca kutila umwina mwenu atendeka ukulanda ifyabipa, ciba kwati ‘aletitila imyona yenu,’ na imwe limbi kuti mwafwaya ukumweba amashiwi ayabi apo pene fye. Nomba ukumubwekeshamo kuti kwalenga ubukali ne fikansa ukuluminako fye.

Yakobo uwalembeleko Baibolo atusoka ukuti: “Moneni! Ifyo umulilo unono ubilimya umutengo ukalamba! Awe, ululimi mulilo.” (Yakobo 3:5, 6) Abaupana nga bafilwa ukulama ululimi, nangu bapusana fye pa kanono, kuti bakansana icabipisha. Kabili nga ca kutila abantu balelanda amashiwi ayabipa no kulakansana fye umo shacela, icitemwiko cabo te kuti cikose nangu panono.

Mu nshita ya kubwekeshamo amashiwi yabipa, pashanyeni Yesu pantu ena ilyo bamutukile ‘tabatukilemo.’ (1 Petro 2:23) Icingaafwa sana ukubwesha umutima wa bena mwenu ilyo mwakansana, kuumfwa ifyo balefwaya ukulanda no kulomba ubwelelo pa fyo mwacicita.

ESHENI UKUCITE FI: Nga mwapusana na bena mwenu, yipusheni amuti: ‘Bushe nga nakutika no kusumina ifyo umwina mwandi alefwaya ukunjeba calabipa? Finshi nacicita ifyacilenga pabe ukukansana? Cinshi ndefililwa ukulomba ubwelelo?’

▪ ‘Bushe ncita kwati ifilelanda umwina mwandi taficindeme sana?’ Icebo ca kwa Lesa citila: “Mube aba mutima umo, abalangulukilana.” (1 Petro 3:8) Moneni ifintu fibili ifingalenga camwafya ukucite fi. Cimo ca kutila limbi kuti tamwilwike ifyo abena mwenu baletontonkanya nangu ifyo baleumfwa pa cicitike. Tutile abena mwenu nabomfwa sana ububi pa cicitike ukucila ifyo imwe muleumfwa, limbi kuti mwatila fye, “Tapali icishupile apa, ulefikosha fye.” Limbi ico mwingalandile fi kufwaya abena mwenu bamona ukuti ubwafya tabukulile sana. Lelo abantu abengi tabomfwa bwino ukubeba aya mashiwi. Umuntu  alomfwa bwino nga aishiba ukuti umwina mwakwe naishiba ifyo aleumfwa kabili alemulangulukilako.

Icilumba na co cilalenga umuntu ukusuula ifyo umwina mwakwe aleumfwa. Uwa cilumba ekalila fye ukusuula bambi pa kutila ena amoneke kwati e wacindama ukubacila. Alapontela bambi no kubeba ukuti ena alicenjela ukubacila. Moneni ifyali bakalemba na baFarise abaliko lilya Yesu aali pano calo. Umuntu fye onse, nangu fye muFarise munabo, nga alelanda nangu ukucita ifipusene ne fyo bena baishiba, icilumba calelenga batampa ukumupontela no kumusuusha. (Yohane 7:45-52) Yesu te fyo aali. Alelangulukila abantu nga baisa mu kufwaya ubwafwilisho.—Mateo 20:29-34; Marko 5:25-34.

Mucita shani nga ca kutila abena mwenu bamulondolwela ifyo baleumfwa nangu ifibasakamike? Bushe amashiwi mulebomfya, ifyo ishiwi lilefuma, ne fyo mulemoneka pa menso filalanga ukuti mulebalangulukila? Nelyo mutila fye tabalapwa no kulanda mwabalanga no kuti ifyo baletontonkanya taficindeme?

ESHENI UKUCITE FI: Pa kati apa mule-esha ukumona imilandile yenu ku bena mwenu. Nga mwabasuusha nelyo mwabeba ifibi, mulelomba ubwelelo ilyo line fye.

▪ ‘Bushe nalitemwa ukutwishika ico umwina mwandi acitila ifisuma?’ “Bushe Yobo atiinina Lesa apa fye? Bushe imwe tamwapindilila pali wene, na pa ng’anda yakwe, na pali conse ico akwata?” (Yobo 1:9, 10) Aya mashiwi Satana alandile yalango kuti aletwishika icalengele Yobo ukuba ne cishinka kuli Lesa.

Na baupana bene nga tabacenjele, kuti batendeka ukulatwishika abena mwabo. Tutile abena mwenu bamucitila fimo ifisuma, bushe mulatendeka ukutunganya ukuti nakalimo pali ico balelwisha nangu kuli fimo ifyo bashilefwaya mwishibe? Bushe abena mwenu nga balufyanya, mumona ati cailanga fye apabuuta ukutila tababa bwino? Bushe apo pene mulebukisha na fimbi ifyo balufyenye kale no kumona kwati ifilubo fyabo filefulilako fye?

ESHENI UKUCITE FI: Lembeni ifisuma ifyo abena mwenu bamucitila mubikepo ne fyo mulemona ukuti e fyalengele bacite fyo.

Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Ukutemwa . . . takusunga filubo.” (1 Abena Korinti 13:4, 5) Uwaba ne citemwiko ca cine aleshiba ukuti umuntu alalufyanya. Na lyo line tasunga filubo. Paulo asosele no kuti ukutemwa “kusumina fyonse.” (1 Abena Korinti 13:7) Kwena te kutila uwaba ne citemwiko ca cine alasumina icili conse, lelo alacetekela bambi. Tatwishika bambi nangu ukulabatunganya. Icitemwiko ico Baibolo itukoselesha ukukwata cilalenga umuntu ukubelela bambi uluse no kwishiba ukuti pali cimo icishibipile icilengele ukutila uyo muntu acite fyo. (Amalumbo 86:5; Abena Efese 4:32) Ala nga ca kutila abaupana balelanga abena mwabo icitemwiko ca musango yu, bakaba ne nsansa mu cupo cabo.

YIPUSHENI AMUTI . . .

▪ Finshi fyalengele ba Fernando na ba Sarah ukupusana icabipisha?

▪ Kuti nacita shani pa kuti nshicitile nga filya bena bacitile?

▪ Finshi fili muli cino cipande ifilelanda pa bwafya ubo nakwata ifyo mfwile ukukonka sana?

[Futunoti]