Pashanyeni Icitetekelo Cabo

Ali Uwacenjela

ABIGAILI alimwene ukuti uyu mulumendo alyumfwile umwenso. Pali icalengele ukuti abe no mwenso. Kwali no kucitika ubusanso bwabipisha. Pali ilya ine nshita, abashilika 400 bali mu nshila ukwisa mu kwipaya abaume bonse abali mu ng’anda ya kwa Nabali, umulume wa kwa Abigaili. Mulandu nshi?

Nabali e walufyenye. Acitile ifya bunkalwe kabili ifya musaalula, nge fyo alecita lyonse. Lelo pali iyi nshita, asaalwile umukalamba wa bashilika abaishibe sana ukulwa kabili uo aba bashilika batemenwe sana. Nomba, umubomfi umo uwa kwa Nabali, nalimo uwali kacema, aile kuli Abigaili. Alishibe ukuti ena ali no kucitapo fimo ku kubapususha. Lelo cinshi umwanakashi umo engacita ku kulwisha ibumba lya bashilika?

Natutale twishibilepo na fimbi pali uyu mwanakashi wacenjela. Bushe Abigaili ali nani? Inga ubu bwafya bwaishile shani? Kabili cinshi twingasambilila ku citetekelo cakwe?

“Ali Uwacenjela Kabili Uwayemba”

Abigaili na Nabali bali abapusaninina fye. Uyu muka Nabali ali mwanakashi umusuma umutima, lelo Nabali ena ali umuntu umubi icine cine. Kwena, ali wa fyuma kabili ico calengele aleimona ukuti alicindama nga nshi. Lelo bushe bambi balemumona shani? E muntu umo uo Baibolo yalandapo mu mashiwi yabipa sana. Ne shina lyakwe fye lipilibula ukuti “Icinangwa,” nangu “Uwatumpa.” Bushe bafyashi bakwe e bamwinike ili shina ilyo afyelwe nangu bantu fye bamwinike? Te mulandu no ko ili shina lyafumine, imicitile yakwe yalilingene ne li shina. Nabali ali muntu “umunkalwe kabili umubi mu micitile yakwe.” Alelulunkanya bambi kabili ali cakolwa. Abengi balemutiina kabili balimupatile.—1 Samwele 25:2, 3, 17, 21, 25.

Abigaili ena ali uwapusanininako fye. Ishina lyakwe lipilibula ukuti “Tata Aisansamusha.” Abafyashi abaume abengi balomfwa bwino ukukwata umwana mwanakashi uwayemba, lelo wishi wa mano alaba ne nsansa sana nga ca kuti umwana alikwata imibele isuma. Ilingi line abantu abayemba bamona kwati cili fye bwino nangu tabakwete imibele isuma pamo nga ukucenjela, amano, ukushipa, ne citetekelo. Lelo Abigaili te fyo aletontonkanya. Baibolo itila “ali uwacenjela kabili uwayemba.”—1 Samwele 25:3.

Bamo pali lelo kuti bapapa umulandu umwanakashi wacenjela ngo yu aupiilwe ku mwaume icinangwa. Ibukisheni ukuti ifyupo ifingi ifya mu nshita sha mu Baibolo bafyashi balepekanya. Nga te ifyo, na lyo line calefwaikwa ukuti abafyashi basuminisheko. Bushe abafyashi ba kwa Abigaili e balefwaya ukuti opwe kuli Nabali? Bushe e bamufwaile uyu mwaume pa mulandu wa kuti ali ne fyuma kabili ali uwalumbuka? Bushe bupiina bwalengele? Te mulandu ne fyalengele, ifyuma fya kwa Nabali tafyamulengele ukuba umulume musuma.

Abafyashi ba mano balasambilisha abana babo ukucindika icupo. Tabapatikisha abana babo ukuupwa pa kuti fye bamwenemo ifyuma nangu ukubapatikisha ukukobekelwa ilyo bacili abaice ica kuti teti babombe ne milimo ya bukalamba. (1 Abena Korinti 7:36) Lelo, iyi tayali ni nshita ya kuti Abigaili atampe ukutontonkanya pali ifi fintu. Ino nshita ali mukashi wa kwa Nabali, kabili te mulandu ne fyalengele opweko,  alefwaya ukuba umukashi umusuma nangu ca kutila umulume wakwe ali uwa-afya.

‘Alikalipe no Kubasaalula’

Nabali acitile fimo ifyalengele ifintu ukukosela sana Abigaili. Umuntu uo asaalwile ni Davidi. Uyu ali mubomfi wa cishinka uwa kwa Yehova uo Samwele kasesema asubile, ukulanga ukuti Davidi e o Lesa asalile ukupyana imfumu Shauli. (1 Samwele 16:1, 2, 11-13) Ilyo Davidi abutwike ukufuma ku Mfumu Shauli iyali no bufuba kabili iyalefwaya ukumwipaya, aileikala mu matololo na bashilika ba cishinka 600.

Nabali aleikala mu Maone lelo alebombela mu musumba wa Karmele kabili nalimo alikweteko ne mpanga. * Kuli iyi misumba kwali sana umulemfwe kabili kwaliweme ukusungilako impaanga. Kabili Nabali akwete impaanga 3,000. Lelo ukushinguluka konse konse kwali amatololo. Ku Kapinda ka ku kulyo kwali amatololo yapabuka aya Parani. Ku kabanga kwali inshila yalola kuli Bemba wa Mucele iyapitile mu matololo umwaba incengo ne filindi. Muli ishi ncende, Davidi na bashilika bakwe, baleshomboka nga nshi pa kuti bapusuke, kabili bafwile e mo balelunga inama sha kulya kabili balepita na mu mafya ayengi. Libili libili balekumana na balumendo abalecema impaanga sha kwa Nabali.

Bushe balya bashilika abalebombesha balecita shani kuli bakacema ba kwa Nabali? Abafwaya, nga balebapokapo impaanga shimo mu nshita mu nshita no kulya. Lelo tabalecita ifyo iyo. Bali kwati cibumba ca kucingilila impaanga sha kwa Nabali na babomfi bakwe. (1 Samwele 25:15, 16) Ilya nshita kwaleba amasanso ayengi kuli bakacema na ku mpaanga. Kwali ifiswango ifingi nga nshi. Kabili umupaka wa calo ca Israele uwa ku kapinda ka ku kulyo wali mupepi, kanshi ifipondo fyalefuma mu fyalo fimbi na bapuupu balesansa libili libili. *

Ukuliisha balya baume bonse mu matololo ufwile wali mulimo wakosa. E ico, bushiku bumo Davidi atumine inkombe 10 kuli Nabali ku kulombako ubwafwilisho. Davidi asalile inshita iisuma. Yali ni nshita yaibela iya kubeya impaanga amasako. Pali iyi nshita, abantu baleba sana na bukapekape kabili kwaleba na maliila. Kabili Davidi aebele inkombe shakwe amashiwi ayasuma, aya mucinshi aya kuyalanda. Abebele no kuyaeba Nabali ati “umwana obe Davidi,” napamo ku kulanga umucinshi pantu Nabali ali mukalamba pali ena. Bushe Nabali acitile shani?—1 Samwele 25:5-8.

Alikalipe! Ulya mulumendo tulandilepo pa ntendekelo alondolwelele Abigaili ati Nabali ‘alikalipe no kusaalula’ inkombe shafumine kuli Davidi. Nabali wa kaso ali-ilishenye ninshi na bambi baleumfwako ukuti teti alepelaika umukate wakwe, amenshi, ne nama aipeye. Apumishe Davidi pa kumweba ukuti wa cabe cabe, kabili amulingenye ku musha uwafyuka kuli shikulu wakwe. Filya Nabali alemona Davidi, e fyo nalimo na Shauli, uwapatile Davidi alemumona. Bonse babili tabalemona Davidi filya Yehova alemumona. Lesa ena alitemenwe Davidi kabili talemumona ngo musha wapondoka, lelo alemumona ukuti e ukaba imfumu ya Israele.—1 Samwele 25:10, 11, 14.

Ilyo inkombe sha kwa Davidi shamwebele  ifyacitike, alikalipe. Aebele abantu bakwe ati: “Cila muntu akake ulupanga lwakwe!” Pa numa ya kusenda ifyanso, Davidi asendele abashilika bakwe 400 no kuya mu kusansa aba mu ng’anda ya kwa Nabali. Alapile ukuti ali no kwipaya umwaume onse uwa mu ng’anda ya kwa Nabali. (1 Samwele 25:12, 13, 21, 22) Cali ca nsambu ukuti Davidi akalipe, lelo ifyo alefwaya ukucita e fyabipile. Baibolo itila: “Ubukali bwa muntu tabuleta ubulungami bwa kwa Lesa.” (Yakobo 1:20) Lelo, finshi Abigaili ali no kucita pa kuti apusushe aba mu ng’anda yakwe?

“Yabe Ayapaalwa Amano Yobe”

Kuti twatila natumona kale fimo ifyo Abigaili acitile pa kuti awamye ifintu. Tali ngo mulume wakwe Nabali, ena alefwaya ukukutika. Ulya mulumendo alandile pali Nabali ati: “Shikulwifwe cinangwa, te wa kusosako.” * (1 Samwele 25:17) Ku ca bulanda, filya Nabali aleyumfwa ukuti alicindama sana fyalengele ukuti elakutika kuli bambi. Ukuituntumba kwa musango yo kwaliseeka sana na lelo. Ulya mulumendo alishibe ukuti Abigaili ena te fyo aba, kabili e mulandu wine ailiile mu kumwebako ubu bwafya.

Abigaili alitontonkenye bwangu no kubombelapo mu kwangufyanya. Baibolo itila: “Ilyo line Abigaili alyangufyenye.” Muli ubu bulondoloshi, balanda pali Abigaili imiku 4 ukuti “alyangufyenye.” Apekanishishe Davidi na bantu bakwe ifya bupe ifingi. Umukate, umwangashi, impaanga, ifyasalulwa, ifimamantwa fya myangashi, ne fimamantwa fya makunyu. Cailanga fye ukuti Abigaili alishibe ifyo akwete kabili alishibe ifya kwangalila ing’anda yakwe, kwati ni ulya mwanakashi wa mano uwalandwapo mwi buuku lya Amapinda. (Amapinda 31:10-31) Atumine ababomfi bakwe ukumutangilila ne fi fya bupe, ena akonkele pa numa. Baibolo itila: “Lelo umulume wakwe Nabali tamwebele nangu cimo.”—1 Samwele 25:18, 19.

Bushe calola mu kuti Abigaili alepondokela bumutwe bwa mulume wakwe? Awe iyo. Nabali acitile ifyabipa ku mubomfi wasubwa uwa kwa Yehova, ne ci nga calipaishe abantu ba kaele abengi aba mu ng’anda ya kwa Nabali. Abigaili ekala fye ukwabula ukucitapo nangu cimo, napamo na o nga ali no mulandu umo wine ngo mulume wakwe. Lelo, alingile ukunakila Lesa ukucila ukunakila umulume wakwe.

Abigaili aendeleko fye panono, bakumana na Davidi na bashilika bakwe. Na kabili alyangufyenye ukwika pa mpunda no kuinashisha ku cinso ca kwa Davidi. (1 Samwele 25:20, 23) Lyena, alandile fyonse ifyali ku mutima, ukupapaata sana ukuti Davidi abelele umulume wakwe na ba mu ng’anda yakwe uluse. Cinshi calengele amashiwi yakwe yafike Davidi pa mutima?

Atile icilubo cifwile ukuba pali ena kabili alombele Davidi ukuti amubeleleko uluse. Alilandile icishinka ati umulume wakwe cinangwa ukulingana ne shina lyakwe. Nalimo pa kulanda ifi, ale-eba Davidi ukuti tafwile ukupoosa ne nshita ukufwaya ukukanda umuntu wa musango yu. Alangile ukuti alicetekele Davidi ukuti muntu wasubwa uwaleimininako Yehova, kabili atile alishibe ukuti alelwa “ubulwi bwa kwa Yehova.” Mu kulanda, alangile no kuti alishibe ubulayo bwa bufumu bwa kwa Yehova kuli Davidi, pantu atile: “Yehova . . . cine cine akamubika ukuba intungulushi pali Israele.” Na kabili aebele Davidi ukuti ecita nangu cimo icingamulenga ukuba no mulandu wa mulopa  nangu icingamulenga “ukulanguluka” ku ntanshi. Afwile pano alelanda pa kucushiwa na kampingu. (1 Samwele 25:24-31) Aya yali mashiwi ya cikuuku, aya kufika pa mutima!

Bushe Davidi acitile shani? Alipokele ifyo Abigaili aletele no kumweba ati: “Acindikwe Yehova Lesa wa kwa Israele, uwakutuma buno bushiku mu kunkumanya! Kabili yabe ayapaalwa amano yobe, kabili ube uwapaalwa we wandesha lelo ukusumya umulopa.” Davidi alitashishe Abigaili pa kushipa no kwangufyanya ukuyamukumanya, kabili alisumine ukuti e wamuleseshe ukuti eba no mulandu wa kusumya umulopa. Amwebele no kuti: “Kabiye umutende ku mobe. Mona, ning’umfwa kwi shiwi lyobe kabili nalacita ifyo usosele.”—1 Samwele 25:32-35.

“Moneni Umusha Wenu”

Ilyo balekene, Abigaili aletontonkanya pali filya bakumene na Davidi; kabili alimwene ifyo Davidi uwali uwa cishinka kabili uwa cikuuku apusene na ulya mwaume umunkalwe uo aupilweko. Lelo taikalile fye ukulatontonkanya pali fyo fintu. Baibolo isosa ukuti: “Pa numa ya ifyo, Abigaili aishile kuli Nabali.” Abigaili alibwelele ku mulume wakwe, kabili alefwaya sana ukutwalilila ukulabombesha nge fyo umukashi afwile ukuba. Alingile ukumweba ulwa bupe apeele Davidi na bantu bakwe. Nabali alikwete insambu sha kwishiba. Alingile ukumweba ubusanso bwali no kubaponena, ilyo ashilafyumfwa kumbi, pantu nga calimuletele sana insoni. Lelo alifililwe ukumweba pali iyi nshita pantu alecita umutebeto ngo mutebeto wa mfumu kabili alikolelwe sana.—1 Samwele 25:36.

Na kabili, Abigaili alangile ukuti ali uwashipa kabili uwacenjela. Alipembelele ukufikila ulucelo ilyo umulume wakwe akololweke, pantu e lyo ali no kukutika. Lelo Abigaili ali no kuibika mu bwafya pa mulandu wa cipyu ca mulume. Te mulandu ne fyo, alimushimikile fyonse fye ifyacitike. Afwile ale-enekela ukuti alabubuka mu bukali, nangu fye ukumupuma. Lelo, aikele fye shilili, ukwabula ukusunkana.—1 Samwele 25:37.

Cinshi camucitikile? “Umutima wakwe mu nda walifwile, kabili aishileba kwati libwe.” Nalimo akwete icapala ubulwele bwa lupuma. Lelo, afwile pa numa ya nshiku 10, kabili te ici icapala stroko icamwipeye. “Yehova apumine Nabali, na o alifwile.” (1 Samwele 25:38) Kulya kwipaiwa kuli Lesa e kwapwishishe icupo ca kwa Abigaili ico alecululukamo inshiku shonse. Nangu ca kuti Yehova tepaya abantu mu cipesha amano muno nshiku, ifi fyalandwa mu Baibolo fitucinkulako ukuti alamona bonse abo bacusha no kupuma ku bena mwabo. Ali no kuwamya ifintu mu nshita yakwe umwine.

Ukulunda pa kulubuka ku cupo ca macushi, kwali ipaalo na limbi kuli Abigaili. Ilyo Davidi aishibe ukuti Nabali alifwile, atumine inkombe ukuyamulanshishako Abigaili ukuti abe umukashi wakwe. Ayaswike ati: “Moneni umusha wenu, umubomfi uwa kusamba amakasa ya babomfi ba kwa shikulu.” Camoneka fye ukuti, filya balefwaya ukumuupa kuli Davidi tafyalengele Abigaili ukuituntumba; asosele fye no kuti ali no kuba umubomfi wa babomfi ba kwa Davidi! Na kabili tubelenga ukuti alyangufyenye, pali iyi nshita, ayangufyenye ukuipekanya ukuya kuli Davidi.—1 Samwele 25:39-42.

Tacilepilibula ukuti filya Abigaili baupene na Davidi fyonse fyaishileba fye bwino. Kale kale, Davidi alikwete umukashi umbi, Ahinoamu, kabili ukuba mu cupo ca mpali kwali no kuleta amafya yaibela ku banakashi ba cishinka ilya nshita. * Kabili pali iyi nshita, ninshi Davidi talaba imfumu e ico kwali no kuba amafya na yambi aya kupitamo ilyo talatampa ukubombela Yehova nge mfumu. Lelo ilyo Abigaili aleafwa Davidi no kumutungilila, asuka amufyalila no mwana mwaume, asangile ukuti akwete umulume uwamucindike kabili uwalemucingilila. Inshita imo, alimupokolwele na ku bamusendele bunkole! (1 Samwele 30:1-19) Pa kucita ifyo, Davidi apashenye Yehova Lesa, uwatemwa kabili uwacindika abanakashi bacenjela, abakosa, kabili aba cishinka nga Abigaili.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 19]

Abigaili tali ngo mulume wakwe, ena alekutika

[Icikope pe bula 20]

Pa kulanda na Davidi, Abigaili alangile ukuti ali uwaicefya, uwashipa, kabili uwa mano