Ifyo Abantu Babasansamwishe Ilyo Icipondo Caipeye Abantu pa Sukulu

PE BULA lyonse ilya kubalilapo ilya nyunshipepala pali fye apafiita. Palembelwe ifilembo ifikulu ifyaleti: “Mulandu nshi ica musango yu cacitikila?” Ici e cipusho abengi baleipusha ilyo umulumendo wa myaka 17 apikile abantu mu Winnenden, mu Germany. Aipeye abantu 15 na pa kulekelesha ali-ipeye. Amaflagi yonse mu Germany tabayakakile mu muulu, bayafishishe fye pa kati, kabili bwangu bwangu ili lyashi lyalisalangene icalo conse.

 Itauni lya Winnenden litauni lya busambashi kabili tamwaba ulukaakala, mwaliba imyangashi e lyo na mabala ya fisabo. Ubushiku bwa pa 11 March, 2009, bwacele fye bwino nge nshiku shimbi, kabili ifintu pe Sukulu lya Sekondari ilya Albertville fyali fye bwino. Lelo mu kupumikisha fye, ilyo inshita yafikile 9:30, kwalicitike ulukaakala ne cimfulunganya cabipisha.

Umulumendo umo aile pa sukulu alesambilila kale ninshi nakalipa kabili alikwete ne mfuti iyo afumishe ku cipinda ca bafyashi bakwe. Mu nshita fye iinono, aipeye abana be sukulu 9 na bakafundisha batatu mu makalasi yatatu kabili abengi balicenekwe. Tapakokwele, bakapokola balifikile. Uyu mulumendo abutukile pa cipatala cali mupepi apo bondapila abalwala umutima na bacushiwa na masakamika. Palya na po, aileipayapo umwaume umo uwalebombapo. Lyena apokolwele motoka kuli namutekenya, amusontele imfuti no kuya nankwe. Ilyo baendele amakilomita 40, uyu namutekenya alifyukile. Pa kampani kamo ako bashitishapo imyotoka, uyu mulumendo aipeye umwaume uwaleshitisha imyotoka e lyo no waleshita no kucena icabipisha bakapokola babili abalefwaya ukumwikata. Ilyo bakapokola bamusangile, ali-ipikile ku mutwe no kufwa afwa.

Ukulingana na bantu abaishibe uyu mulumendo, baleti ali fye nga balumendo bambi, alefwaya abantu ukumutemwa e lyo no kukwata ifibusa. Nomba cinshi acitile ifi? Napamo ali no bulanda sana kabili afwile aleangasha utufuti twa baice no kuteya amangalo ya lukaakala aya pa kompyuta. Lelo bamo kuti bakaana ukuti ifi te fyalengele, pantu abaice abengi nabo bene balaba no bulanda kabili balateya na ya yene mangalo. Inga balya aipeye bena finshi balufyenye? Bushe alesala pa kwipaya, nelyo aleipaya fye icipayeipaye? Abantu baletunganya ukuti kufwile kwali icalengele ukuti epaye abakashana 8 e lyo umulumendo umo fye. Lelo takwali nangu umo uwalondolwele bwino bwino icalengele.

Ifyo Abantu Bacitile Ilyo Baumfwile Icacitike

Ba Heike bebukisha ukuti: “Ilyo umwana wesu atumine foni ukutweba ukuti kuli umuntu uulepika abantu pa sukulu, nshasumiine. Nomba ilyo naumfwile icongo ca myotoka ishingi isha bakapokola na ma ambulansi, nalisakamene.” Ifi bakapokola baishile bwangu bwangu e calengele ukuti uyu ntalamisoka eipaya abantu na bambi pa sukulu. Ilyo abantu bafulumwike pa sukulu, aba fya cipatala, badokota abakoselesha abasakamikwe e lyo na bashimapepo baliile pa sukulu kabili balibombele icine cine ukusakamana abana be sukulu abacenekwe.

Bwangu bwangu bakalemba we lyashi baliile pa sukulu mu kwipusha abana be sukulu pa cacitike, lelo abengi bali fye abapelenganishiwa. Umwana we sukulu umo apendele imyotoka 28 ishaishile pa sukulu ishafumine mu twampani twalekanalekana 26 utwa milabasa ya fikope. Bakalemba we lyashi balifulishe ica kuti batendeke no kulanda pa fintu ifyo bashashininkishe. Kalemba we lyashi umo aile ku bafyashi ba mwana we sukulu umo uo baipeye mu kulomba ifikope fyakwe, e lyo bambi balelipila abana be sukulu indalama pa kuti babakope ifikope. Pa mulandu wa cimfulumfulu caliko, bakalemba we lyashi bamo balefwaisha fye ukuti e bo babalilepo ukulemba ifyacitike, kabili ici calengele ukuti bebika amano ku bacenekwe nelyo ukubalangulukilako.

Nga fintu ciba lyonse, icabipa nga cacitika, abantu balaya ku ba mapepo pa kuti babasansamusheko no kubalondolwela umulandu ica musango yu cacitikila. Pali ubu bushiku ici cipondo caipeye abantu, aba mu mipepele yalekanalekana balilongene ku kupepa. Abengi balitashishe pali ifi aba  mapepo bacitile. Nomba abalefwaya ukusansamushiwa ne Cebo ca kwa Lesa na balefwaya ukuti babasuke amepusho bakwete ayabapeseshe amano bena balifuupwike. Ulupwa lumo lwaile ku cililo ca mukashana uwalesambilila no mwana wabo. Banyina batile: “Shikofu alilandile pa kucula kwa kwa Yobo. Nale-enekela ukuti alalondolola ifyo twingasambililako nelyo ukulanda amashiwi ya kusansamusha, lelo tapali ico alandilepo. Talandile icalengele Yobo ukucula nelyo ifyafumine mu kucula kwakwe.”

Umwaume umo alikalipe sana pa fyebo fyabula ukulolamo ifyo aumfwile. Uyu mwaume alisambililepo Baibolo ne Nte sha kwa Yehova kabili apo alekeele ukusambilila palipitile ne myaka 30. E ico alitendeke ukulongana ne Nte sha kwa Yehova na kabili.

Valisa, uuli ne myaka 14 kabili uusambilila lyonse Baibolo ne Nte sha kwa Yehova, ali mu kalasi lyali mupepi no mo baipaile abana be sukulu. Ilyo aumfwile ukulila kwa mfuti, atendeke ukupepa kuli Yehova. Lintu bamwipwishe ifyo aleumfwa pa fyacitike, atile ifyacitike fyali bushininkisho bwa kuti shino ni nshiku sha kulekelesha kabili ishayafya, kabili ifi fine e fyo asambilile muli Baibolo. (2 Timote 3:1-5) Kwali baNte babili abaleshimikila abantu imbila nsuma ya cisansamushi. Umwanakashi umo umukoloci aile kuli bena no kubeba ukuti, “Kuti cawama nga ca kuti abantu na bambi abengi balecita ifi mulecita.” Nangu ca kutila ici cacitike calibipile nga nshi, calengele abantu bamo ukukutika ku mbila nsuma yaba mu Cebo ca kwa Lesa iisansamusha no kupeela isubilo.

Lyonse Baleibukisha Ifyabipa Ifyacitike

Kwena nangu mwingalanda amashiwi ayasuma sana aya kusansamusha, te kuti yapwishe ubulanda bwa bafwililwe. Amashiwi babebele tayafumishepo icikonko ico umufyashi uwafwililwe umwana aleumfwa kabili tayafumishepo icikonko ca kwa kapokola uwabutukile ku sukulu no kusanga fye ukuti umukashi wakwe na o aali pa bantu baipeye.

Abana be sukulu abapuswike ubu busanso pamo ne ndupwa shabo bali no mwenso nga nshi. Vassilios afumiine pe windo ilyo ici cipondo catendeke ukulisha imfuti. Ebukisha ukuti: “Ilyo natolweke pe windo, nalipepele kuli Yehova. Nalemona fye kwati nalafwa. Kabili nalemona kwati ili line e pepo nalalekeleshako ukupepa.” Mu milungu yakonkelepo, alelota fye ifiloto ifyabipa, kabili talefwaya ukulanda no muntu nangu umo. Icalemukalipa sana, fintu aba ku milabasa balelwila ukusabankanya ili lyashi lya kwipayaula ne fyo balefwaya ukwishiba ifishinka ukwabula no kubika amano ku basanshilwe. Mu kuya kwa nshita, asukile alabako fye ati ifintu fyalicitika kale.

Jonas aali mu kalasi imo ine na Vassilios kabili alemonako ilyo aba mu kalasi basano balebapika. Atile: “Ilyo fye ici cacitike, tacalenkosela ukulondolola ifyo cali; cali fye kwati ni filimu iyabipa eyo ndetamba. Nomba ino nshita cilankosela sana ukulanda pali ili lyashi. Ifyo ng’umfwa filapusanapusana. Limo nshifwaya ukulandapo; lelo limo ndalandapo sana.” Jonas na o wine alalota ifiloto ifibi sana kabili talaala na bwino.

Ilyo papitile inshiku shimo, abana be sukulu balibapeele ifintu fyabo ifyo bashile mu kalasi. Abasansamusha abantu nga ca kuti ifyabipa fyabacitikila, baebele abana be sukulu ukuti ifintu bababweseshe, limo fikalalenga ukuti bakaleibukisha ifyabipa ifyacitike. Pa kubala, Jonas talefwaya ukwikata na kwi jaketi lyakwe, icola cakwe ica ku sukulu ne cimpompo afwala nga nanina pali honda. Na kabili, aleumfwa sana umwenso nga amona fye umuntu uupalene na cilya cipondo, nangu uusendele icola ca kupaapa nga cilya cakwete ulya wine mulumendo wabasanshile. Abafyashi bakwe  nga baletamba filimu e lyo aumfwa mwalila imfuti, ninshi kutiina icine cine. Badokota balyeseshe ukwafwa abantu abali no mwenso wa musango yu pa kuti baleke ukutiina.

Ba Jürgen, bawishi ba kwa Jonas babomba pa cipatala palya baipeye umubomfi umo kuli cilya cine cipondo. Batile abafyashi abengi na babomfi baliculile sana, baletontonkanya fye ukuti, mulandu nshi ica musango yu cacitikile? Bushe nga nine baipeye nga cali shani? Ica kumwenako, umwanakashi umo uubomba pa cipatala uwamwene ici cipondo cilepita ninshi ali mu lukungu, aliculile sana na matontonkanyo ya kuti na o nga balimupikile. Aliculile sana ica kuti asukile aya ku cipatala ca bantu abacula na matontonkanyo.

Ifyo Bamo Babafwile Ukushipikisha

Finshi ifyo bamo basanga ukuti e fyabafwa ukushipikisha ubu bwafya bushaibipila? Ba Jürgen batile: “Nangu ca kutila limo cilafya, lelo cilawama ukuba pamo na bantu bambi. Ukwishiba ukuti bambi balikusakamana kabili balikupoosako amano, kulafwa sana.”

Jonas na o alatasha ukuti abantu balasakamana. Atile: “Abengi balatuma amakardi no kunembela amashiwi ya kunkoselesha. Bamo balalemba amalembo ya mu Baibolo e lyo nabelenga. Ici cisuma sana.” Cinshi cimbi icimwafwa? “Nga nashibuka ubushiku kabili nafilwa ukulaala, ndapepa kuli Lesa. Limo ndakutika ku nyimbo nelyo ku matepu ya Awake!” * Alanda no kutila Baibolo ilatweba icalengele ukuti ifi fintu ficitike. Itweba ukuti Satana e uteka cino calo kabili tuleikala mu nshiku sha kulekelesha. Bawishi batila ukwishiba ifi kulabafwa ukushipikisha.

Ukucula Kukapwa Nomba Line

Mu nshiku fye ishinono, amakandulo, amaluba na makalata yaiswile pa ntanshi ye sukulu. Kerstin amwene ukuti abengi balembele pa tupepala icipusho ca kuti mulandu nshi ica musango yu cicitikile, kabili mulandu nshi Lesa alekele ukuti cicitike? Pa kumona ukuti aya mepusho yalekabila amasuko, Kerstin pamo na baNte banankwe babili, balilembele kalata no kuibika pali ulya wine mwiina wa makalata.

Ilyo kwali ukwibukisha imfwa ya aba bonse abaipaiwe, aba ku mulabasa umo balibuulile iyi kalata no kubelenga amashiwi ya kubalilapo ayaleti: “Mulandu nshi ifya musango yu ficitikila? Abantu abengi balepusha ici cipusho muli shino nshiku sha kulekelesha, kabili amepusho yambi bepusha sana ya kuti: Bushe Lesa ali kwi ilyo ifi fyalecitika? Kabili mulandu nshi alekele ukuti ficitike?” Lelo icabipile ca kuti apa pene epo bapelelele ukubelenga iyi kalata.

Mulandu nshi cabipile? Pantu kalata yalitwalilile ukulondolola ifyo ukucula konse kwatampile kabili yalilondolwele no kuti “Lesa ali no kufumyapo ububi bonse ubo abantu baleta.” Yalandile no kuti: “Mwi buuku lya kulekelesha ilya mu Baibolo, Lesa atila akafuuta ifilamba fyonse ku menso ya bantu, ne mfwa tayakabeko na kabili, takwakabe no kuloosha nangu ukuteta nangu ukukalipwa na kabili. Ifya ntanshi nafiya.” Yehova Lesa akabuusha na bafwa. Mu Bufumu bwakwe ubuli fye mupepi no kutendeka ukuteka, tamwakabe utuyofi, ukwipayana nelyo ukucula. Lesa alilaya ukuti: “Moneni! Ndelenga ifintu fyonse ukuba ifipya.”—Ukusokolola 21:4, 5.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 12]

Jonas apokelele kardi iyo bamulembelepo ukuti, “Tulekutontonkanyapo”

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 9]

Focus Agency/WPN

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 9]

© imagebroker/Alamy

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 10]

Foto: picture alliance

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 11]

Foto: picture alliance