Baibolo Cine Cine Yafuma Kuli Lesa

NI MWI umutumwa Paulo aloseshe ilyo atile Baibolo “yafuma kuli Lesa”? (2 Timote 3:16) Ilyo Paulo alembele aya mashiwi, abomfeshe ishiwi lya mu ciGriki ilipilibula ukuti “Lesa alipuutilemo.” Paulo aloseshe mu kuti Lesa abomfeshe umupashi wakwe uwa mushilo ukutungulula abalelemba Baibolo pa kuti balembe fye ifyo Lesa umwine alefwaya.

Ilyo umutumwa Petro alelanda pa balembele Baibolo, atile “umupashi wa mushilo e walengele ukuti balande  ayo mashiwi ayafumine kuli Lesa.” (2 Petro 1:21) E mulandu wine, umutumwa Paulo alandiile pa mabuuku yaba muli Baibolo ukuti, “malembo ya mushilo ayaba na maka ya kukulenga ukuba uwa mano, kabili aya mano, kuti yalenga wapusuka mu kutetekela Kristu Yesu.”—2 Timote 3:15.

Abantu abengi balakaana sana ukuti Lesa te walembele Baibolo. Abasuusha balilanda ifibi pali Baibolo, lelo Sir Charles Marston, uushula ifintu fya kale, alandile ukuti ukusuusha kwa musango uyu “kubulwa umucinshi kuli Baibolo.” Bamo balisuula Baibolo ica kuti batila “libuuku umwaisula fye inshimi sha kale.”

Tontonkanyeni pa Bushininkisho Bwabako

Bushe kuti twacetekela Baibolo? Calicindama ukupingulapo nampo nga mulingile ukucetekela Baibolo nelyo iyo. Mulandu nshi? Pantu nga ca kutila muli Baibolo mwaba amashiwi ya kwa Lesa ayo atulembela, ninshi te kuti ciwame ukuyalabako fye kabili mu kukanayakonka kuti mwafuma fye ne mfwa. Nga ca kutila mwalamona ifyalembwa muli Baibolo ukuti mashiwi fye ya bantu, te Cebo ca kwa Lesa, ninshi umucinshi mwakwatila Baibolo uwa kuti e ifwile ukulamutungulula no kumulanga ifyo mufwile ukusuminamo ukapwa.—1 Abena Tesalonika 2:13.

Cinshi cingamwafwa ukupingulapo bwino? Cinshi mucita nga mulefwaya ukucetekela umuntu mwamonana nankwe? Icishinka ca kuti, calyafya ukucetekela sana umuntu uo mushaishiba bwino. Kamo fye mwamwishiba bwino e lyo mwingeshiba nga cine cine uyo muntu wa cishinka kabili kuti mwamucetekela. Ifi fine e fyo caba na kuli Baibolo. Te kwesha ukusumina ifya kwelenganya fye ifyo abantu bamo abasuusha Baibolo balanda. Mufwile ukutontonkanya pa bushininkisho bwabako ubulanga ukuti Baibolo “yafuma kuli Lesa.”

Abatila Balitemwa Baibolo Balasuusha Ifyo Ilanda

Tamufwile ukufuupulwa nga mwaumfwa abantu abatila balitemwa Baibolo balesuusha  ukuti mu Baibolo tamwaba ifishinka. Icitabo ca kuti, New Dictionary of Theology calanda ukuti abantu abengi abalanda pa fyaba mu Baibolo, nangu batila Bena Kristu, balanda ukuti “ifyalembwa mu Baibolo bantu fye bafilembele.”

Abantu abengi abasambilila pa mipepele balatwishika bakalemba ba Baibolo. Ku ca kumwenako, bamo batila kasesema Esaya te walembele ibuuku lyaba mu Baibolo ilya kuti Esaya. Batila lyalembelwe ninshi Esaya alifwa kale. Icitabo ca Concise Bible Commentary, icalembelwe na Lowther Clarke, citila ibuuku lya kwa Esaya “lyalembelwe na bantu abengi kabili pa nkulo shalekanalekana.” Lelo abalanda ifi balabila fye ku mufulo ukuti Yesu Kristu na basambi bakwe libili libili balelanda ukuti Esaya e walembele ili buuku.—Mateo 3:3; 15:7; Luka 4:17; Yohane 12:38-41; Abena Roma 9:27, 29.

Ne cabipisha ca kuti, abasuusha Baibolo pamo nga J. R. Dummelow, batila, ukusesema ukwalembwa mwi buuku lya kwa Daniele “lyashi fye ilyacitike kale sana e lyo kalemba alilemba kwati mashiwi ya kusesema.” Abalanda ifi na kabili kuti twatila balabila fye ku mufulo ubushininkisho Yesu Kristu umwine alandile pali Daniele. Yesu alesoka abantu pa co aitile ukuti “ica bunani icileta ubonaushi, icalandilwe muli kasesema Daniele, cili mu ncende ya mushilo.” (Mateo 24:15) Bushe kuti cabamo amano ku Mwina Kristu ukusumina ukuti na Yesu Kristu wine alebepa fye abantu pa kulanda pa kusesema kwa kwa Daniele uko abantu batila lyashi fye lya kale ilyo babepa ukuti kusesema? Awe nakalya.

Bushe Calicindama Ukwishiba Abalembele Baibolo?

Lelo nalimo kuti mwaipusha ukuti: “Bushe ukwishiba abalembele amabuuku ya mu Baibolo kwalicindama?” Ee kwalicindama sana. Bushe kuti mwacetekela icipepala apalembwa ifya kwakanya ifipe ico mutontonkanya ukuti umunenu uwafwa e wacilembele nga ca kuti pa numa mwasangile ukuti te wacilembele? Nomba tutile abantu abaishiba sana pali ifi fipepala bamwebako ukuti ici cipepala te munenu wacilembele, lelo banankwe fye e balembele ifyo balemona ukuti e fyo alefwaya ukwakanya ifipe fyakwe. Bushe kuti mwacetekela ici cipepala? Bushe kuti mwacetekela ukuti ifyalembwapo ni filya fine umwine alefwaya ukuti alembe?

E fyo caba na kuli Baibolo. Abantu abengi ukubikako fye na balya abatila Bena Kristu balisuula ifyo Baibolo ilanda pa fintu pamo nga ukuba ne cishinka, ubulalelale, na fimbipo. Miku inga mwaumfwapo abantu balelanda abati, “Awe, ifyo fyalembwa mu Cipangano ca Kale!”—kwati nalimo ifyalembwamo tafyacindama. Nomba balalaba ukuti umutumwa Paulo alandile ukuti ne Cipangano ca Kale cine caba pa “malembo ya mushilo ayafuma kuli Lesa.”

Nomba nalimo kuti mwatila: “Te kuti umuntu akaane ifishinka fyonse ifyo abasambilila sana balanda.” Ca cine te kuti akaane! Tulatasha pa fyo abasambilila bacita. Ku ca kumwenako, bamo balilenga twaishiba amalembo ya mu Baibolo yalya yene ayalembelwe pa kubala. Cishinka ukuti ilyo abantu batwalilile ukukopolola Baibolo  pa myaka iingi, balelufyanyako tumo pa kukopolola. Nomba ukwishiba ukuti abalekopolola Baibolo balilufyenyeko tumo pa kukopolola kwalipusana sana no kulanda ukuti fyonse ifyalembwa muli Baibolo matontonkanyo fye ya bantu.

Twalilileni Ukucetekela “Amalembo ya Mushilo”

Ilyo Paulo talalanda ukuti Baibolo yafuma kuli Lesa, aebele Timote umulandu ifyalembwa mu Baibolo fyacindamina. Atile: “Mu nshiku sha kulekelesha, . . . ababifi kabili incenjeshi bakaya balebipilako fye, bakulalufya kabili bakulalufiwa.” (2 Timote 3:1, 13) Kanshi na mu nshiku sha kwa Paulo mwine, abantu abalemoneka nga ‘ba mano na bacenjela’ balebepa abantu “ku mashiwi ya kunashanasha” pa kuti bongole no kunasha icitetekelo bakwete muli Yesu Kristu. (1 Abena Korinti 1:18, 19; Abena Kolose 2:4, 8) Pa kuti umutumwa Paulo acingilile Timote kuli aba bantu, amwebele ukuti ‘ekalilile mu fyo asambilile ukufuma ku bunya mu malembo ya mushilo’ ayafumine kuli Lesa.—2 Timote 3:14, 15.

Ukucita ifi kwalicindama na kuli imwe bene muli shino “nshiku sha kulekelesha.” Mulecenjela, mwilamona kwati abantu abacenjelesesha te kuti bamulufye “ku mashiwi ya kunashanasha.” Mube nga Bena Kristu ba kubalilapo, muicingilile umupwilapo pa kushintilila pa fyo musambilila muli Baibolo, pantu Baibolo Cebo cafuma kuli Lesa.

Inte sha kwa Yehova bakatemwa ukumwafwa pa kuti na imwe mukacetekele Baibolo. Ku ca kumwenako, bakamulanga amashiwi ya kwa Lesa aya-afwa abantu mu nkulo shalekanalekana; bakamulanga ifyo Baibolo yaikatana ne fintu fimo ifyo sayansi ilanda; ifyo ifyalembwa mu Baibolo fyaikatana bwino ukufuma ku ntendekelo ukufika ku mpela; ne fyo ukusesema kwalembwamo kwafikilishiwa, e lyo na fimbi. Nga mulefwaya, kuti mwabalembela pa kuti na imwe mwishibe ifya-afwa abantu abengi nga nshi abafumacumi ukwishiba ukuti cine cine Baibolo Cebo ca kwa Lesa.

[Amashiwi pe bula 5]

Cinshi mucita nga mulefwaya ukucetekela umuntu mwamonana nankwe?

[Amashiwi pe bula 6]

Tulatasha pa fyo abasambilila balenga twaishiba amalembo ya Baibolo yalya yene ayalembelwe pa kubala