Bushe Ifyo Twalemona Ulubembu Kale E fyo na Lelo Tulumona?

MU MYAKA fye ya nomba line, bashimapepo lyonse balefunda abantu ukutaluka ku membu 7 isho baletila e shikalamba, e kutila ubulalelale, ubuliili, ukufwaisha icuma, ubunang’ani, icipyu, umufimbila, ne cilumba. Ilingi line, bashimapepo balelanda pa fyabipa ififuma mu kubembuka kabili balekoselesha abantu ukulapila. Kalemba umo atile: “Ino nshita bashimapepo tabalanda pa membu, balanda pa fintu ifyo abantu bengatemwa ukumfwa.”

Ifi fine e fyo abalemba amalyashi abengi balanda. Umfweni ifyo balemba mu nyunshipepala shalekanalekana:

▪ “Kale bashimapepo balefunda abantu ukuti balingile ukutaluka ku membu kabili bafwile ukulapila pa kuti bakapusuke, lelo ino nshita bafunda abantu ukuti bafwile ukulaimona ukuti balicindama.”—Star Beacon, Ashtabula, Ohio.

▪ “Pali ino nshita abantu abengi tabasakamikwa nga babembuka.”—Newsweek.

▪ “Pali ino nshita tatwabika amano ku fyo Lesa afwaya ukuti tulecita, tutontonkanya fye pa kuti Lesa e ufwile ukulatucitila ifyo tufwaya.”—Chicago Sun-Times.

Muno nshiku ilyo abantu abafuma mu fyalo fyalekanalekana baleikala pamo, abantu balashingashinga ukulungika abalelufyanya. Batila umuntu takwata insambu sha kulanda pa filecita umunankwe. Ino nshita cimoneka kwati ulubembu lwakulisha kupingula umunobe pa fyo alecita. E mulandu wine abantu basosela ukuti: ‘Umuntu alingile ukwishiba fye ifyakwe, talingile ukulapatikisha bambi ukucita ifyo atemwa. Shino nshiku umuntu alingile ukulaicitila ifyo umwine alefwaya. Wilamona kwati ni we fye waishiba fyonse. Wilamona kwati ifyo waishiba e fyacindama fye.’

Ukutontonkanya kwa musango yu kwalilenga imilandile ya bantu ukwaluka. Ishiwi lya kutila “ulubembu” tabalibomfya sana pa fintu ifilubene. Abengi balibomfya fye mu mipuulwe. Umuntu nga alabembuka na umbi nelyo nga alacita ubucende, batila fye “enda na kampanda.”

Cine cine ifyo abantu balemona ukuti fyaliba fye bwino ne fyo balemona ukuti e lubembu fyalyaluka nga nshi. Nomba mulandu nshi ukutontonkanya kwa bantu kwa-alukila? Bushe cinshi cacitika ku lubembu? E lyo bushe ifyo mumona ulubembu fyalicindama?