Kalata Ukufuma ku South Africa

“Cinshi Umuntu Engemininina Pano?”

“INO NCENDE YALIBIPA, MWALIBA IFIPONDO NA BACILENDE.” Ifi e fyo balemba pa cipampa caba mu mbali ya musebo wapita mu mpanga mu South Africa. Twafuma mu musebo no kwimika motoka mu mbali umwali imyotoka na shimbi mupepi ne cipampa icikalamba apo balemba icishibilo cilangilila inshila yalola ku ncende iisuma iya kutuushishako kabili ukwaba ne cikuulwa bate-elamo ifyangalo fya kushitikapo indalama. Imyotoka sha mutengo shilepita mu musebo nashibutuka kabili abalimo balelengela pa mawindo ninshi balepapa fye. Bafwile baletontonkanya ukuti: ‘Cinshi umuntu engemininina pano?’

Cilya motoka yaiminina, twafuma twayaiminina apali ilongo lya bantu abafwele bwino nga nshi nabeminina mu cintelelwe ca cipampa. Pali ili ibumba, pali abantu ba mishobo ne mitundu yalekanalekana, kabili na pali ino ine nshita ica musango uyu tacaseeka mu South Africa. Apa ninshi natwenda amakilomita mupepi na 100 ukulola lwa ku kapinda ka ku kuso aka musumba wa Johannesburg. Ico twishile kuno kushimikila abantu bekala mu mishi icine ca mu Baibolo.

Twaiminina mu mbali ya musebo pa kuti tulanshanye ilembo lya bushiku no kupekanya ifyo twalashimikila ku ng’anda ne ng’anda. Pa numa ya kupepa twabwelela ku myotoka. Bushilya bwe lungu e lyo no kuya ku ntanshi kuli amayanda ayakalamba na yanono ayasalangana. Aya mayanda yalamoneka ayanono sana pa mulandu wa fimunyela ifingi ifyo batuulika ififuma pa mukoti. Nangu ca kutila kuli iyi ncende kwaliba ulubwe ulwingi, abantu abengi bapiina.

Ine no mukashi wandi tuli na beni babili abaupana abafuma ku Germany, kabili twatendeka ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda. Abantu abengi abekala kuno tababomba, kanshi tabakwata ifipe ifingi. Amayanda ayengi yanono kabili bayapangila na malata, e lyo pa kupoopela amalata, ku misomali balabikako utupendo pa kuti taileingila yonse.

Nga twafika pa geti ya ng’anda iili yonse, tulapika odi, kabili ilingi line abanakashi e bo tusanga pa mayanda. Abo tulanda nabo balafwaisha sana ukukutika ku mashiwi tushimikila, kabili balatupokelela no mucinshi nga nshi. Akasuba nga kabala, amayanda ya malata yalakaba icine cine. Ilingi line batuma abana ukuyabula ifipuna mu ng’anda pa kuti twikale mu cintelelwe mwi samba lya miti.

Ulupwa lonse lulalongana no kwikala pa tupuna nelyo pa makeleti ya kubikamo amabotolo. Abana nga baleangala ne fya kwangasha,  balabeta pa kuti nabo bakutikeko. Tulalanshanya amashiwi ya mu Baibolo kabili tweba abana abaya ku sukulu ukubelenga ifili mu mpapulo shesu ishilanda pali Baibolo. Mupepi fye na bonse abo tulanshanya nabo balapokako impapulo shesu, kabili abengi balatweba ukuti tukayelanshanya nabo na kabili.

Nga cafika akasuba pa kati, tulatushako panono no kulya ifya kulya, lyena pa numa tulaya mu kumona abo twalanshenye nabo umuku wafumineko. Twabalila ukuya pali ba Jimmy, abafumine ku Malawi no kwisaingila incito mu mikoti. Napapita imyeshi iingi ukutula apo twatendekela ukubatandalila. Lyonse balatemwa nga twabatandalila, kabili tulalanshanya nabo amashiwi ya mu Baibolo. Ba Jimmy baupa umwina South Africa umuSetswana kabili balikwata na bana babili abasuma. Umuku twalekeleshe ukuyako, tatwabasangile. E ico tulefwaisha sana ukubamona.

Ilyo tuleya pa ng’anda ya ba Jimmy iinono, twamwena fye ukutali ukuti fimo nafilubana. Ibala ilyo basunga bwino nalisapa, amataba nayoma, ne nkoko ishipala mu lubansa tashilemoneka. Ku ciibi nababikako umunyololo uukalamba e lyo nabakomako na loko. Umwina mupalamano aisa ku kumona ifilecitika. Twamwipusha ukwingaba ba Jimmy. Atweba imbila ya bulanda iya kuti: Ba Jimmy balifwa, kabili abakashi babo na bana baliya kuli balupwa lwabo.

Ukulingana no lutambi lwa kuli iyi ncende, te cisuma ukwipukisha pa fishikukumine, lelo ifwe twaipusha. Atweba ati: “Balilwele. Shino nshiku abantu abengi balefwa pantu amalwele nayafula.” Nangu cingati talandile ubulwele bafwileko, apo ilingi line tabalumbula ubulwele umuntu afwileko, inshiishi iilekula lubilo lubilo ilelanga ukuti ifyo uyu mwanakashi alandile fya cine. Twalanshanya nankwe pe subilo lya kubuuka kwa bafwa, kabili pa numa, twaya kumbi ninshi tuli fye aba bulanda.

Twaingila mu mushi umbi no kuya ku mayanda yaba ku mpela uko batuulika fimunyela ifingi nga nshi. Lilya twafika pa mpela ya musebo uukalamba, twakonekela mu musebo uunono. Mwi bala lili mupepi muli ilibwe apo balemba ukuti, “Uushipingula ica kucita, alonaula inshita.” Ba David * abalemba aya mashiwi pe libwe balengela ninshi bali muli motoka yabo iya kale. Balefilwa ukulolesha bwino pantu uko tubelele e kulewila akasuba kabili cilya batwishiba baseka ica kuti na meno yabo ayo bapenta yabeeka. Bawamya ku minwe kabili baisa mu kutuposha.

Batuposha abati: “Muli shani bane? Ni kale mwamoneke!” Twatemwa nga nshi ukubamona na kabili. Ba David balomba ubwelelo ukuti tabakwete nshita iikalamba iya kulanshanya na ifwe pantu twasanga balingila incito pa mukoti kabili e ko balaya. Inshita yonse iyo tulelanshanya nabo balemoneka fye aba nsansa. Batila: “Ukutula bulya bushiku nakumene na imwe, ubumi bwandi bwalyaluka. Ukulanda fye icishinka, ino nshita nga katwishi ifyo naba!”

Awe twafuma pali ba David ninshi natusansamuka. Ilyo akasuba kawa, twatendeka ukubwelelamo ku mwesu. Lintu twalolesha bushilya bwe lungu, tatulemona bwino bwino pa mulandu wa lukungu ne myengelele ya kasuba akalewa, kabili tulelanguluka pa fyo abantu bonse bakashimikilwa imbila nsuma. Twaibukisha amashiwi Yesu alandile aya kuti: “Cine cine, ukulobolola kukalamba, lelo ababomfi bena nabacepa.”—Luka 10:2.

[Futunoti]

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 17]

Kind permission given by the South African Post Office