Ifingalenga Ulupwa Ukuba ne Nsansa

Ifyo Mwingapwisha Amafya Yaba mu Cupo mu Mwaka wa Kubalilapo

Umulume atile: “Nomba e lyo mwene ukuti ine no mukashi wandi twalipusana sana! Ku ca kumwenako, nalitemwa ukubuuka bwangu nomba ena tatemwa ukulaala bwangu. Limo kuti abukile ne nsansa e lyo limbi aba fye uwa bulanda! E lyo cimbi ca kutila, nga naipika ifya kulya, alanengulula sana, maka maka nga nakumwina iminwe ku nsalu ya kupukutilako imbale.”

Umukashi atile: “Abalume bandi tabalanda sana. Mu lupwa lwesu twalelanda sana ilyashi, maka maka pa kulya. Kabili abalume bandi nga baipika ifya kulya, bakumwina iminwe ku nsalu ya kupukutilako imbale! Ici cilankalifya sana! Mulandu nshi abaume bayafisha ifi? Bushe abantu bacita shani pa kuti baleikala bwino mu cupo?”

NGA e lyo mwaupene fye, bushe na imwe mulakwata amafya ya musango yu? Bushe mulemona kwati umwina mwenu nakwata imisango mushatemwa iyo ashakwete ilyo mwaleishishanya? Bushe kuti mwacefyako shani “amacushi ayo abaupana bakwata cila bushiku”?—1 Abena Korinti 7:28, Today’s English Version.

Ica kubalilapo, mwilaenekela ukuti nga mwaupana fye ninshi mwaishiba ne mikalile ya mu cupo. Nalimo ilyo mwali abashimbe, mwalisambilile ifya kwikala mu cupo, kabili ilyo mwaleishishanya mufwile mwaleishibilako na fimbi. Lelo nga mwaupana, kuti mwasanga ukuti ifyo mwaishibe fyakaana ukubomba, kabili nalimo kuti mwakabila ukusambilila fimbi. Bushe ilyo mulesambilila ifya kwikala mu cupo mukalalufyanya? Ukwabula no kutwishika mukalalufyanya. Bushe kuti mwasambilila ifya kwikala bwino mu cupo? Ee kuti mwasambilila!

Nga mulefwaya ukwishiba bwino icintu icili conse, mufwile ukwipusha uwaishiba bwino ico cintu kabili mufwile no kukonka ifyo amweba. E fyo ne cupo caba. Uwingamupanda amano yene yene pa fya kwikala mu cupo ni Yehova Lesa. Na kuba, e wapekenye ukuti abantu baleupa nelyo ukuupwa. (Ukutendeka 2:22-24) Moneni ifyo Icebo cakwe, Baibolo, cingamwafwa ukupwisha amafya aya mu cupo ne fyo mwingeshiba ifya kwikala pa kuti icupo cenu citwalilile.

1. MULELANSHANYA

Amafya. Ba Keiji, * abekala ku Japan, limo balelabako ukuti ifyo balepingulapo ukucita fyalekuma abena mwabo. Batile: “Nga batwita kumo,  nalesumina ukwabula ukwipusha umukashi wandi. Pa numa naleiluka ukuti umukashi wandi ena te kuti akumanishe ukuya uko batwitile.” Ba Allen, abekala ku Australia, batile: “Nalemona ukuti apo ndi mwaume nshifwile ukwipusha umukashi wandi nga ndefwaya ukucita fimo.” Icalengele bakwate ubu bwafya ni nkulilo yabo. E fyo cali na kuli ba Dianne, abekala ku Britain. Batile: “Nga ndefwaya ukucita fimo, nalitemenwe ukwipusha balupwa lwandi. Kanshi ilyo twaupene fye, e bo naleya mu kwipusha nga ndefwaya ukucita fimo mu nshita ya kwipusha abalume bandi.”

Ifyo mwingapwisha aya mafya. Muleibukisha ukuti Yehova Lesa amona abaupana ukuti “mubili umo.” (Mateo 19:3-6) Yehova amona ukuti takwaba bucibusa ubwingacila pali bucibusa bwaba pa mulume no mukashi! Pa kuti ubu bucibusa butwalilile ukukosa, mufwile ukulalanshanya bwino.

Abaupana kuti basambililako ifingi ku fyo Yehova Lesa alanshenye na Abrahamu. Ku ca kumwenako, mukwai belengeni ilyashi lyaba pa Ukutendeka 18:17-33. Moneni ukuti Lesa alicindike Abrahamu mu nshila shitatu. (1) Yehova alilondolwele ifyo alefwaya ukucita. (2) Alikutike ilyo Abrahamu alelondolola ifyo aletontonkanya. (3) Yehova alyalwike mumo mumo pa kuti acite ifintu ukulingana ne fyo Abrahamu aletontonkanya. Kuti mwapashanya shani ifyo Lesa acitile ilyo muleipusha abena mwenu ukuti balandepo pa fyo mulefwaya ukucita?

ESHENIKO IFI: Ilyo mulefwaya ukupingulapo ukucita ifintu ifingakuma abena mwenu, (1) londololeni ifyo mulefwaya ukucita, nomba pa kulanda mwilalanda kwati namupingwila limo; (2) ipusheni abena mwenu pa kuti balandepo ifyo baletontonkanya, kabili mule-enekela ukutila kuti balanda ifipusene ne fyo muletontonkanya; na (3) ‘lekeni beshibe ukuti muli ba mutembo,’ pa kukanapampamina fye pa fyo mulefwaya ukucita.—Abena Filipi 4:5.

2. MWILALANDA IFINGAKALIFYA ABENA MWENU

Ubwafya. Nalimo pa mulandu wa fyo mwakula nelyo uko mwakulila, kuti mulelanda ukwabula ukupita mu mbali nangu fye ukulanda ifingakalifya abena mwenu. Ku ca kumwenako, ba Liam, abekala ku Bulaya batile: “Uko nafuma abantu tabapita mu mbali pa kulanda. Ilingi line nalekalifya umukashi wandi pantu nalelanda ukwabula ukupita mu mbali. Nalisambilile ukuba uwanakilila pa kulanda.”

Ifya kupwisha ubu bwafya. Mwilatontonkanya ukuti abena mwenu bafwaya mulelanda nabo filya abantu balanda na imwe. (Abena Filipi 2:3, 4) Ifyo umutumwa Paulo afundile mishonari filabomba na ku bantu aba kuti e lyo fye bopene. Alembele ukuti: “Umusha wa kwa Shikulu tafwile  ukucita ulubuli, lelo afwile ukuba uwanakilila.” Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti “uwanakilila” kuti lyalosha na mu kuti “uushikalifya bambi.” (2 Timote 2:24) Umuntu uwanakilila alaba ne cikuuku pa kuti takalifye bambi.

ESHENIKO IFI: Ilyo abena mwenu bamukalifya, elenganyeni ukuti te bo mulelanda nabo, lelo mulelanda na cibusa wenu sana nelyo abamwingisha incito. Bushe kuti mulesasuka pa kulanda no kubomfya amashiwi ayengabakalifya? Lyena tontonkanyeni pa mulandu mushilingile ukukalifya abena mwenu na pa mulandu mulingile ukubapeelela umucinshi ukucila ifyo mwingapeela cibusa wenu nelyo abamwingisha incito.—Abena Kolose 4:6.

3. MWILACITA IFINTU NGA FILYA MWALECITA ILYO MUSHILAUPA NELYO UKUUPWA

Ubwafya. Pa kubala, umwaume nalimo mu kukanaishiba kuti alekalifya umukashi ilyo alemutungulula, nelyo umukashi nalimo kuti talaishiba bwino ifya kulanda ilyo ale-eba umulume ifyo aletontonkanya. Ku ca kumwenako, ba Antonio, aba ku Italy, batile: “Batata tabalelanshanya na bamayo nga balepingula pa fintu ifikumine ulupwa. E ico, ilyo twaupene fye, nalecita fye kwati ni mfumu pa kutungulula ulupwa lwandi.” Ba Debbie, aba ku Canada, na bo batile: “Nalefwaya ukuti abalume bandi baleba aba busaka. Nomba imilandile yandi yalengele ukuti balekaana ukucita ifyo nalefwaya.”

Ifyo umulume engapwisha ubwafya. Abaume bamo tabaishiba ubupusano bwaba pa mashiwi ya mu Baibolo aya kuti umukashi afwile ukunakila umulume na ya kuti abana bafwile ukumfwila abafyashi babo. (Abena Kolose 3:20; 1 Petro 3:1) Baibolo ilanda ukuti umulume ‘akalambatila ku mukashi wakwe, kabili aba babili bakaba umubili umo’; lelo te fyo ilanda pa bafyashi na bana. (Mateo 19:5) Yehova alanda ukuti umukashi ni cibusa wa mulume wakwe nelyo munankwe. (Ukutendeka 2:18) Talanda ukuti abana fibusa ku bafyashi iyo. Nga ca kutila umulume alesunga umukashi  kwati mwana, bushe ninshi amona icupo nga filya Lesa acimona?

Na kuba, Icebo ca kwa Lesa cikonkomesha imwe mwe balume ukusunga abakashi benu nga filya Yesu asunga icilonganino ca Bena Kristu. Mwe balume, kuti mwalenga ca-angukila abakashi benu ukulamumona ukuti muli mutwe nga ca kutila (1) tamule-enekela abakashi ukutendeka ukumunakila ukwabula ukulalufyanya apo pene fye na (2) nga namubatemwa nge fyo mwatemwa imibili yenu, nangu fye ni lintu mukwete amafya.—Abena Efese 5:25-29.

Ifyo umukashi engapwisha ubwafya. Mufwile ukwishiba ukuti abalume benu ebo nomba Lesa asontele ukuba umutwe wenu. (1 Abena Korinti 11:3) Nga mulecindika abalume benu, ninshi mulecindika Lesa. Nga mwakaana bumutwe bwa balume benu, ninshi tamwacindika abalume benu kabili ninshi tamwacindika na Lesa na mafunde yakwe.—Abena Kolose 3:18.

Ilyo mulelanshanya pa mafya ayakalamba, landeni pa fyo mwingapwisha ubwafya, te pa fyo abalume benu baba nelyo pa fyo bacita. Ku ca kumwenako, namfumu Estere alefwaya ukuti umwina mwakwe, Imfumu Ahasuerusi, afumyepo ulufyengo abantu bacitile. Mu nshita ya kupeela umulume umulandu, alandile mu mucenjelo. Umulume alyumfwile ifyo alandile kabili alicitile icalungama. (Estere 7:1-4; 8:3-8) Na imwe bene, abalume benu bakamutemwa sana nga ca kutila (1) mwabapeela inshita ya kwishiba ifya kubomba bwino umulimo wabo uupya uwa kutungulula ulupwa na (2) nga mulebacindika, na lintu balufyanya.—Abena Efese 5:33.

ESHENIKO IFI: Mu nshita ya kulalemba ifyo mulemona ukuti e fyo abena mwenu bafwile ukwalukamo, lembeni ifyo imwe bene mufwile ukwalukamo. Mwe balume: Nga mwakalifya abakashi benu pa mulandu wa fyo muletungulula ulupwa lwenu nelyo pa fyo mulefilwa ukutungulula, bepusheni ifyo mwingacita kabili lembeni ifyo bamweba. Mwe bakashi: Nga ca kutila abalume benu balemona ukuti tamulebapeela umucinshi, bepusheni pa kuti bamwebe ifyo mwingacita, kabili bikeni amano ku fyo bamweba.

Mwilaenekela Ifyacilamo

Ukusambilila ifya kucita pa kuti muleba ne nsansa mu cupo kwaba ngo kusambilila ukucofa incinga. Ilyo mushilaishiba ukucofya bwino incinga, mulenekela ukuti limo mukalapona. E fyo caba na mu cupo, mufwile ukwenekela ukuti limo mukalalufyanya ilyo muleya muleishibilako ifya kwikala mu cupo.

Mwilafulwa fimo nga fyakaana ukwenda bwino, lelo mulefitwala fye mu nseko. Nga bena mwenu balelanda, muletesha ifyo balemweba, lelo nga ni mwe mwalufyanya, muleiseka. Mulecitako ifintu ifya kulenga abena mwenu ukuba ne nsansa ilyo muli mu mwaka wa kubalilapo mu cupo. (Amalango 24:5) Ne cacindama ca kuti, muleleka Baibolo ilemutungulula. Nga mulecite fi, icupo cenu cikalakoselako fye cila mwaka.

[Futunoti]

MUIPUSHE AMUTI . . .

▪ Bushe abena mwandi e cibusa candi ica pa mutima ico njebako fyonse ifili ku mukoshi nelyo nja mu kwipusha kuli bambi?

▪ Bushe ubushiku bwafumineko, finshi nacitilepo ifilelanga ukuti nalitemwa no kucindika abena mwandi?

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 11, 12]

Baibolo Yalipuswishe Icupo Cesu

Ba Toru na ba Akiko, aba ku Japan, balitemwanene sana ilyo fye baupene. Nomba ilyo papitile fye imyeshi 8, bapingwilepo ukulekana. Balondolola icacitike.

Ba Toru: “Naishileishiba ukuti ine no mukashi wandi twalipusene sana mu fyo twatemenwe. Ku ca kumwenako, nga tuletamba TV, ine natemenwe ukutamba amangalo, lelo ena atemenwe ukutamba amafilimu. Natemenwe ukuya mu kutandala, lelo ena alefwaya fye ukulaikala pa ng’anda.”

Ba Akiko: “Ba Toru balecita fye fyonse ifyo ulupwa lwabo lwabeba ukwabula ukunjipusha. Nabepwishe ukuti, ‘Uwacindama sana kuli imwe nani, bushe ni banyinenwe nangu nine?’ E lyo icalenkalipa sana ca kuti ba Toru balebepa ubufi. Lyonse nalebeba ukuti belabepa ubufi, pantu nga tabalekele, icupo cesu tacakatwalilile.”

Ba Toru: “Nalifulilwe kabili naipwishe abakalamba abo nalebomba na bo ukuti bampandeko amano pa fya kucita no mukashi wandi. Banjebele ukuti ‘Ulemweba fye ukuti ikala tondolo. Nga atendeka ukuilishanya, kumuma fye.’ Bushiku bumo, natobele Akiko ulupi pa menso kabili aileponena pe tebulo. Twatendeke ukulwa, e fyo afumine pa ng’anda. Ilyo afumine pa ng’anda aile mu kwikala mu hotela mu Tokyo, kabili umu mwine e mo nailemusenda pa kumubwesha. Pa kulekelesha, twapingwilepo ukuti tulekane fye. Ilyo naleya ku ncito, umukashi wandi atendeke ukulonga ifipe.”

Ba Akiko: “Ilyo nalefumya ifipe pa nse, naumfwile umo akonkonsha ku ciibi. Lintu naiswileko, nasangile umwanakashi umo naiminina pa mwinshi. Ali ni Nte ya kwa Yehova, kabili nalimwingishe mu ng’anda.”

Ba Toru: “Ilyo nafikile ku ncito, natendeke ukutontonkanyapo kabili nailwike ukuti ifyo twalefwaya ukucita fyalilubene, e ico bwangu bwangu nalibwelelemo ku ng’anda. Ilyo nafikile, nasangile Akiko alelanda no yu mwanakashi. Uyu mwanakashi anjebele ukuti: ‘Kuliko cimo ico imwe babili mulingile ukulacitila pamo. Bushe kuti mwatemwa ukulasambilila Baibolo?’ Namwaswike ukuti ‘ee, kuti natemwa ukucita icili conse icingapususha icupo cesu!’”

Ba Akiko: “Uyu mwanakashi alipekenye ukuti tulesambilila Baibolo. Ilyo twabelengele ifyo Baibolo ilondolola icupo, twalitendeke ukwaluka. Baibolo itila: ‘Ni pali ici umwaume akashiila wishi na nyina no kulambatila ku mukashi wakwe, na bo bakaba umubili umo.’”—Ukutendeka 2:24.

Ba Toru: “Apo pene fye nalishibe ifyo nalingile ukucita. Naebele abafyashi bandi ukuti, ‘Ukufuma lelo, nga ndefwaya ukupingula ifya kucita, nakulaipusha umukashi wandi.’ Kabili nalilekele ukunwa sana. Kabili ilyo nasambilile ukuti Lesa alipata ubufi, nale-esha ukulalanda fye icine.”

Ba Akiko: “Na ine wine nalyalwike. Ku ca kumwenako, nalesuusha sana ba Toru. Lelo ilyo namwene ifyo balekonka amafunde ya mu Baibolo, natendeke ukulabatungilila sana. (Abena Efese 5:22-24) Nomba napapita ne myaka ukucila 28 ukutula apo twaupanina kabili twaliba ne nsansa. Twalipwishishe amafya twakwete pantu twalitendeke ukwishibana bwino kabili twalekonka ukufunda kwa mu Baibolo.”