Bushe Kuti Mwa-asuka Ifi Fipusho?

Bushe pa batumwa ba kwa Yesu 12, paliko na balupwa lwakwe?

▪ Kwena Baibolo tayalandapo mu kulungatika. Lelo ifyacitike e lyo ne fyalembwa fya kale, filanga ukuti bamo pa batumwa 12 bali ni balupwa lwa kwa Yesu.

Abalembele amabuuku ya Mbila Nsuma balilumbula amashina ya banakashi abalemonako ilyo Yesu alefwa pa cimuti. Yohane 19:25 ilanda pa banakashi bane abalipo ukuti: “Nyina [Maria], na nkashi nankwe uwa kwa nyina; Maria muka Klopa, na Maria umwina Magadala.” Nga twalinganya aya mashiwi ku fyo Mateo na Marko balembele pa fyacitike pali iyi nshita Yesu alefwa, kuti twasondwelela ukuti nkashi nankwe wa kwa nyina wa kwa Yesu, ali ni Salome. Uyu Salome, afwile e wali nyina wa bana ba kwa Sebede. (Mateo 27:55, 56; Marko 15:40) Kanshi, abana ba kwa Salome, abo mu Malembo yambi babalumbula ukuti ni Yakobo na Yohane, bafwile bali ni bamunyina ba kwa Yesu. Yesu alitile aba aba bwananyina, abali abalondo, ukuti babe abasambi bakwe.—Mateo 4:21, 22.

Ifyalembwa fimbi fitila Klopa nelyo Alfeo uwali umulume wa mwanakashi umo pali balya balandapo pali Yohane 19:25, ali ni munyina wa kwa Yosefe, wishi wa kwa Yesu. Nga ca kuti ifyo ifi fyalembwa fyalanda fya cine, ninshi Yakobo mwana Alfeo, uwali pa basambi 12 aba kwa Yesu, na o wine ali ni munyina wa kwa Yesu.—Mateo 10:3.

Bushe Yesu na Yohane Kabatisha bali ni bamunyina?

▪ Bamo batila Yesu na Yohane bali ni bamunyina. Ico balandila ifi, mulandu wa fyo bashapilibula bwino Luka 1:36. Ku ca kumwenako, muli Bible wa Mushilo, bapilibula ici cikomo ukuti nyina wa kwa Yohane, Elisabete, e lyo na nyina wa kwa Yesu, Maria, bali pa bufyala.

Lelo ukulanda fye icishinka, ishiwi lyabomfiwa mu ciGriki umo aya mashiwi yalembelwe, talyalanda mu kulungatika ukuti Elisabete na Maria bali pa bufyala. Lilangilila fye ukuti Maria na Elisabete bali ni balupwa, talilanda ukuti bali bafyala. Icitabo ca The Interpreter’s Dictionary of the Bible cilanda ukuti, “umuntu te kuti eshibe bwino ifyo ulupwa lwali pantu balanda fye ukuti Elisabete ali ni lupwa wa kwa Maria.” Nomba ninshi cali shani pa kuti abantu baletila Yesu na Yohane bali ni bamunyina? Icitabo ca The Catholic Encyclopedia citila: “Ifyo twaishiba fyonse pa . . . bafyashi ba kwa Maria . . . fyafuma mu fyalembwa fya apocryphal.”

Kanshi Yesu na Yohane bali ni balupwa lwa patali, tabali ni bamunyina iyo.