Cenjeleni pa Kuti Tabamubepele

MU MYAKA ya ba 1500, umwina Spain uwe shina lya kuti Miguel de Cervantes alembele icitabo citila Don Quixote. Don Quixote muntu wa kwelenganya fye uwaletontonkanya pa nshimi sha bufi ishalelanda pa bashilika ba mfumu abashipa abafwele ifya kufwala fya bulwi ifyabeeka baleisa mu kupususha abakashana abo basanshile ku fipondo. Tapakokwele, na o atendeke ukutontonkanya ukuti ali mushilika wa mfumu. Mu lyashi limo ilyalumbuka sana, Don Quixote asanshile ama windmill ayo ale-elenganya ukuti fipondo ifyapamfuka. Ena aletontonkanya ukuti nga aipaya ifi fipondo ninshi alebombela Lesa, lelo ifyacitike fyalengele aseebane.

Kwena, Don Quixote, muntu wa kwelenganya fye, lelo icishinka ca kuti ukubepwa kwalibipa icine cine. Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa muntu uwakunkuma ku bwalwa. Kuti aletontonkanya ukutila kuti anwa apo alefwaila. Lelo icingafumamo ca kutila, kuti alwala kabili no lupwa lwakwe kuti lwaonaika. Nelyo tontonkanyeni pa walwala ubulwele bwa anorexia (ukukanalya pa mulandu wa kufwaisha ukonda). Abalwala ubu bulwele bamona kwati balalya ifya kulya ifyakumanina kabili baliba no bumi ubutuntulu, lelo ico bashishiba ca kuti ukukanalya kuti kwabafisha ku mfwa.

Bushe na ifwe kuti twabepwa? Ee, bonse fye kuti twabepwa. Kabili ici cilesanshamo ne fyo twasuminamo, bamo kuti batubepa ica kuti twasumina ifya bufi ifyo Baibolo ishisambilisha, kabili ifingafumamo kuti fyabipa sana. Mulandu nshi cabela ifi? Cinshi mwingacita pa kuti tabamubepele?

Ifyabipa Ifingafumamo nga Batubepa

Ukubepa tulelandapo ni kulya ukwa kongola umuntu ukusumina ubufi nangu icisumino  icishili ca cine ico ashishibe bwino kabili icingamulenga ukufulungana nelyo ukubulwa isubilo. Ukubepwa muli uyu musango cimo cine fye no kulufiwa. Kabili ukwabula no kutwishika umuntu uushishibe ukuti ifyo balemweba fya bufi, alaba mu bwafya ubwabipa.

Icabipa sana ca kuti ilingi line umuntu nga abepwa nelyo ukulufiwa alasumina sana mu fyo bamweba te mulandu no bushininkisho ubulelanga ukuti ifyo asuminamo fya bufi. Nalimo kuti atemwa sana ifyo bamusambilisha ica kuti te kuti omfwe nangu ukukutika ku cili conse icilelanga ukuti ifyo asuminamo te fya cine.

Bushe na Ifwe Kuti Twabepwa?

Nalimo kuti mwaipusha ukuti, ‘Bushe te kukukumya fye ukulanda ukuti bonse kuti twabepwa ica kuti twasumina mu fyo Baibolo ishisambilisha?’ Awe, te kukukumya fye. No mulandu wa kuti Satana Kaseebanya, uo Yesu aitile ati “wishi wa bufi,” aiminina pa kulufya ifwe bonse. (Yohane 8:44) Na kabili, Baibolo ilondolola Satana ukuti ni “lesa wa bwikashi buno.” Ukufuma fye na kale, ‘alapofwisha amatontonkanyo’ ya bantu abengi. (2 Abena Korinti 4:4) Na ino ine nshita, ‘alalufya aba pano isonde bonse.’—Ukusokolola 12:9.

Satana atendeke ukubepa abantunse kale sana. Ku ca kumwenako, abepele Efa ilyo amulengele ukusumina ukuti talingile ukulakonka amafunde ya kwa Kabumba kabili amubepele no kuti ‘akaba nga Lesa, akeshiba ubusuma no bubi,’ e kutila, umwine ali no kulaipingwila ifisuma ne fyabipa. (Ukutendeka 3:1-5) Ubu bwali e bufi ubukalamba ubwa kubalilapo, pantu nangu ca kutila abantu balibapeele amaka ya kuisalila ifya kucita, tababumbilwe na maka ya kuipingwila abene icisuma ne cabipa. Lesa fye eka, Kabumba kabili Mulopwe, e wakwata insambu na maka ya kucite fyo. (Yeremia 10:23; Ukusokolola 4:11) Nga tutontonkanya ukuti ifi twakwata amaka ya kusalapo ukucita icalungama nelyo icalubana ninshi twalikwata na maka ya kuipingwila ifisuma ne fyabipa ninshi tuibepa fye! Ku ca bulanda, ici e citeyo ico fwe bantunse abashapwililika twikatwamo.

Bushe na Imwe Kuti Mwabepwa?

Napamo ifyo mwasuminamo, ifyo mwatemwa nga nshi, fyabako pa myaka iingi kabili nalimo ne fikolwe fyenu e fyo fyasuminemo. Nomba ici tacilolele mu kuti ninshi ifyo mwasuminamo fya cine. Mulandu nshi? Ilyashi lya mu Baibolo lilangilila ukuti ilyo fye abatumwa ba kwa Kristu bafwile, abantu aba bufi balimine mu cilonganino ca Bena Kristu kabili balesambilisha “ifyanyongana pa kuti bongole abasambi, balebakonka.” (Imilimo 20:29, 30) Bali abacenjela icine cine mu kulufya abantu “ku mashiwi ya kunashanasha” e lyo na “ku mano ya buntunse no bucenjeshi ukulingana ne ntambi sha bantu.”—Abena Kolose 2:4, 8.

Bushe ifi filacitika na lelo? Ee, pantu umutumwa Paulo asokele ukuti mu “nshiku sha kulekelesha,” shino shine tulimo, ifintu fikabipilako. Alembele ukuti: “Ababifi kabili incenjeshi bakaya balebipilako fye, bakulalufya kabili bakulalufiwa.”—2 Timote 3:1, 13.

Kanshi nacicindama nga nshi ukumfwila amashiwi ya kusoka aya mutumwa Paulo aya kuti: “E ico uuletila naiminina ndi acenjele epali awa.” (1 Abena Korinti 10:12) Kwena, Paulo alelanda pa fyo umuntu aba ne cishinka kuli Lesa. Na kuba, nga muletontonkanya ukuti Satana te kuti amubepe, ninshi muleibepa fye. Takwaba umuntu nangu umo uushingabepwa ku “micenjelo” ya kwa Satana. (Abena Efese 6:11) E mulandu wine umutumwa Paulo alandile pa fyo alelangulukilako Abena Kristu banankwe ukuti ‘nga filya insoka yabepele Efa mu bucenjeshi bwa iko, e fyo na matontonkanyo yabo yengonaika ica kuti baleka ukuba aba kaele nangu ukuba abasanguluka, ifyo bafwile ukulanga kuli Kristu.’—2 Abena Korinti 11:3.

 Cinshi Mwingacita pa Kuti Tabamubepele?

Bushe cinshi mwingacita pa kuti Satana tamubepele? Kuti mwashininkisha shani ukuti ‘mulepepela Lesa mu mupashi na mu cine’? (Yohane 4:24) Mulebomfya ifyo Yehova Lesa amupeela. Ica kubalilapo, alimupeela “amano” pa kuti mulelekanya icine no bufi. (1 Yohane 5:20) Na kabili alilenga no kuti mwishibe amapange ya kwa Satana. (2 Abena Korinti 2:11) Na kuba, alimupeela fyonse ifyo mukabila ifingamwafwa pa kuti Satana tamulufishe.—Amapinda 3:1-6; Abena Efese 6:10-18.

Icacindama sana ca kuti Lesa alimupeela ica kumucingilila ica maka nga nshi. Cinshi ico cine? Ni cilya umutumwa Paulo akoseleshe cibusa wakwe Timote ukushintililapo nga kwaba ifile-esha icitetekelo cakwe. Ilyo umutumwa Paulo asokele Timote pa ‘babifi ne ncenjeshi,’ amwebele ukukaana aba bantu pa kusumina fye mu fintu ifyalembelwe mu “malembo ya mushilo,” e kutila mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo.—2 Timote 3:15.

Lelo, bamo kuti basosa ukuti umuntu fye onse uwasumina muli Lesa, uwasumina no kuti Baibolo yafuma kuli Lesa, aliluba. Nomba icishinka ca kuti abaluba ni balya bakaana ubushininkisho bonse ubulanga ukuti Kabumba e ko aba, abakaana no bushininkisho bwaba muli Baibolo ubulanga ukuti yafuma kuli Lesa. *—Abena Roma 1:18-25; 2 Timote 3:16, 17; 2 Petro 1:19-21.

Mu nshita ya kuti mulufiwe ku cintu ca “bufi iciitwa ‘ukwishiba,’” mulebomfya Icebo ca kwa Lesa pa kuti mwishibe icine. (1 Timote 6:20, 21) Mulepashanya abaume na banakashi abali no mutima wa kusambilila abo umutumwa Paulo ashimikileko mu Berea. “Imitima yabo yafwaishe nga nshi ukupokelela amashiwi ya kwa Lesa.” Tabasumine fye ifyo umutumwa Paulo abasambilishe lelo na kabili “balefwailisha mu Malembo cila bushiku pa kuti bashininkishe nga ca kutila ifi fintu fya cine.”—Imilimo 17:11.

 Tamulingile ukutiina ukufwailisha mu Malembo pa kuti mumone ifyo mwasuminamo nga fya cine. Na kuba, Baibolo imukoselesha ukuti “muleshininkisha ifintu fyonse” ilyo mushilasumina ukuti fya cine. (1 Abena Tesalonika 5:21) Ku mpela ya nshita ya batumwa, umutumwa Yohane acincishe Abena Kristu banankwe ukuti: “Mwe batemwikwa, mwilasumina amashiwi yonse ayamoneka kwati yafuma kuli Lesa, lelo muletala mwaesha ayo mashiwi ukumona nga yafuma kuli Lesa.” (1 Yohane 4:1) Kanshi, nangu ca kutila ifisambilisho fimo fimoneka kwati ‘fyafuma kuli Lesa,’ calicindama ukubala mwafwailisha mu Malembo pa kuti mushininkishe ukuti ifyo fisambilisho fya cine ilyo mushilasuminamo.—Yohane 8:31, 32.

Mulecita Ifyo Mulesambilila

Lelo kwaliba na cimbi ico mulingile ukucita. Umusambi Yakobo alembele ukuti: “Mulecita ifyo icebo ca kwa Lesa cisosa, te kulaumfwa fye iyo, pantu nga tamulecita ifyo ninshi muleibepa fye.” (Yakobo 1:22) Tamufwile ukupelela fye pa kwishiba ifyo Baibolo isambilisha lelo mufwile no kulacita ifyo isambilisha. Ni mwi ici cilolele? Cilolele mu kuti mufwile ukulacita ifyo Lesa amweba ukucita no kukanacita ifyo akaanya.

Ku ca kumwenako, nga mwalolesha mu calo, abantu bacita fye ifintu ifyabipa. Bushe ici tacilemulanga ukuti Satana alitunguluka mu kubepa abantu pa kuti baletontonkanya ukutila kuti basuula amafunde ya kwa Lesa kabili tapali nangu fimo ifyabipa ifingafuma mu micitile yabo? E mulandu wine umutumwa Paulo asokele Abena Kristu ukwabula ukupita na mu mbali ukuti: “Mwilufiwa: Lesa tatumpikwa. Pantu ico umuntu alebyala, e co akalobolola.”—Abena Galatia 6:7.

Mwiba ngo “muntu umuwelewele,” uo Yesu alondolwele ukuti ‘alyumfwile’ amashiwi yakwe lelo ‘tayakonkele.’ Nga filya Don Quixote abepelwe ku mulandu ne fya kwelenganya fye, uyu muntu na o alibepelwe pantu aletontonkanya ukuti kuti akuula ing’anda iyakosa pa mucanga. Lelo, beni ngo muntu “uwakuulile ing’anda yakwe pa mwalala.” Yesu aitile uyu muntu ukuti “uwacenjela” pantu alyumfwile amashiwi ya kwa Yesu “no kuyakonka.”—Mateo 7:24-27.

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 12]

Bushe Mumona Ifintu nga Filya Fine Fili?

Muli ba 1930, Oscar Reutersvärd umwina Sweden alengele ifikope fimo ifi no kufisabankanya. Icikope cimo ico balenga muno nshiku e ici mulemona pano. Nga tamucilolekeshe, kuti mwamona kwati tapali nangu cimo icilubene. Lelo nga mwacilolekesha, e lyo mwingamona ukuti uwacilengele alefwaya ukulakopeka abalecimona.

Te fikope fye fya musango uyu ifikopeka abantu. Imyaka 2,000 iyapita, Baibolo yasokele ukuti: “Cenjeleni: epali umuntu amuteka ubusha ku mano ya buntunse no bucenjeshi ukulingana ne ntambi sha bantu, ukulingana ne fintu fya fye ifya muli ici calo kabili te kulingana na Kristu.”—Abena Kolose 2:8.

Icilenga aya mashiwi ukucindama nga nshi mulandu wa kuti uwayalembele na o balimubepelepo. Apo asambilile ku muntu uwaishibikwe sana pali ilya nshita kabili alishibikwe na ku bali ne fifulo ifikalamba, te kuti twenekele ukuti umuntu wa musango yu kuti bamubepa.—Imilimo 22:3.

Uyu muntu, Sauli uwa ku Tarsi, bamulengele ukusumina ukuti umuntu onse uushali mu mipepele ya buYuda kabili uushalekonka intambi shabo ninshi aliluba. Apo bashimapepo abaYuda balimupeele amaka, alemona kwati Lesa e wamupeele umulimo wa kwikata bonse abashalefwaya ukuleka imipepele yabo. Alisuminisheko na ku kwipaya umwikala calo munankwe uo babepeshe ukuti alepontela Lesa.—Imilimo 22:4, 5, 20.

Mu kuya kwa nshita, Sauli balimusambilishe ukwishiba ubupusano bwaba pa fyalungama ne fyalubana, pa fyo Lesa atemwa ne fyo apata. Ilyo Sauli akutulwike ukuti alilubile, uyu mwaume wacincila alyalwike kabili baishiletendeka ukumwita ukuti Paulo, umutumwa wa kwa Yesu Kristu. Paulo nomba alisangile ukupepa kwa cine.—Imilimo 22:6-16; Abena Roma 1:1.

Nga filya cali kuli Paulo, abantu abengi abafumacumi inshita imo balibepelwe ku fisambilisho fya bufi, ifimoneka kwati fya cine lelo ifishaba mu Baibolo. (Amapinda 14:12; Abena Roma 10:2, 3) Lyena balibasambilishe icine icalengele beluke ukuti ifyo basuminemo ne fyalecitika mu mipepele yabo fyalibipile. (Mateo 7:15-20) Ilyo baishibe bwino bwino Baibolo, balyalwile imikalile yabo kabili balekele no kukonka ifyo basuminemo kale pa kuti Lesa abatemwe.

Bushe na imwe kuti mwatemwa ukupashanya umutumwa Paulo pa kufwailisha muli Baibolo pa kuti mumone ifyo mwasuminamo nga fyaba mu Cebo ca kwa Lesa? Inte sha kwa Yehova bakatemwa nga nshi ukumwafwa ukucite fyo.

[Abatusuminishe Ukubofya icikope pe bula 10]

Engravings by Doré