Pashanyeni Icitetekelo Cabo

“Alekula na Yehova”

SAMWELE aloleshe abantu bonse abalongene. Aba bantu balongene mwi tauni lya Gilgali, kabili uwabetile ni Samwele, umwaume wa cishinka uwali kasesema kabili umupingushi pa myaka iingi. Ukulingana na kalenda ya muno nshiku, iyi nshita balongene yali ni mu May nelyo mu June; ninshi no lusuba lwalitendeka kale. Ingano mu mabala shalipiile, kwashele fye ukulobolola. Abantu bonse batalele tondolo. Bushe Samwele ali no kubafika shani pa mutima?

Abantu tabaishibe ifyo umulandu bacitile wakulile. Bakoselepo fye ukuti balefwaya imfumu ya kubateka. Tabailwike ukuti balesaalula Lesa wabo Yehova, na kasesema wakwe. Na kuba, balekaana Yehova Imfumu yabo! Finshi Samwele ali no kucita pa kuti aba bantu balapile?

Ilyo Samwele atendeke ukulanda, abebele ukuti: “Ine ninkota, kabili ndi ne mfwi.” Ifi ali umukote, calengele amashiwi alandile ukucindama nga nshi. Lyena atile: “Nalimutungulula ukutula ku bwaice bwandi ukufika na ku bwa lelo.” (1 Samwele 11:14, 15; 12:2) Nangu ca kutila Samwele alikotele, talabile ifyalecitika ilyo ali umwaice. Aleibukisha fyonse ifyalecitika. Ifyo alepingulapo ukucita ilyo alekula, fyalengele ukuti atetekele Yehova no kuipeelesha kuli Lesa wakwe.

Samwele alitwalilile ukukosha icitetekelo cakwe nangu ca kutila aleikala na bantu abashakwete icitetekelo kabili abashali ne cishinka. Na muno nshiku mwine, calyafya ukutwalilila ukuba ne citetekelo pantu abantu muli cino calo balibipa icine cine. Natumone ifyo twingasambilila kuli Samwele, ukutendeka fye lintu ali umwaice mpaka akula.

“Alebombela Yehova, Ninshi Ali Umwaice”

Ifyo Samwele akulile fyalipusana sana ne fyo abaice bakula. Ilyo fye asumwike, nalimo ilyo ali ne myaka 4, atendeke ukubombela pa cikuulwa ca mushilo ica kwa Yehova ku Shilo, ukwalepele amakilomita ukucila pali 30 ukufuma ku mwabo ku Rama. Abafyashi bakwe, Elkana na Hana, bapeele umwana wabo kuli Yehova ukuti alebomba umulimo waibela, uwa kuba umuNasiri ubumi bwakwe bonse. * Bushe ici calolele mu kuti abafyashi ba kwa Samwele balimulekeleshe kabili tabamutemenwe?

Awe nakalya! Balishibe ukuti ku Shilo kwali abali no kulasakamana umwana wabo. Ukwabula no kutwishika, Shimapepo Mukalamba Eli ali no kulamusakamana, pantu e o Samwele ali no kulabomba nankwe sana. Kwali na banakashi abengi abalebombela pa cikuulwa ca mushilo, kabili ifintu fifwile fyaliteyanishiwe bwino bwino.—Ukufuma 38:8.

Na kabili, Hana na Elkana tabalabile ku mwana wabo ibeli, uo batemenwe, uwaishilefyalwa pa numa ya kulomba kuli Lesa ukuti abapeele umwana. Hana apepele kuli Lesa ukuti amupeele umwana umwaume, kabili alaile ukuti ali no kumupeela kuli Lesa ukuti alebomba umulimo wa mushilo. Cila mwaka nga baya ku Shilo, Hana aletwalila Samwele ica kufwala icabula amaboko ico alemubilila pa kuti alefwala nga alebomba imilimo pa cikuulwa ca mushilo. Ukwabula no kutwishika, Samwele aletemwa sana nga bamutandalila. Ilyo abafyashi bakwe balemupanda amano no kumufunda ukuti ukubombela Yehova  pa cikuulwa ca mushilo kwali lishuko nga nshi, afwile aleumfwa bwino sana kabili alekoseleshiwa.

Abafyashi ba muno nshiku kuti basambililako ifingi kuli Hana na Elkana. Caliseeka nga nshi ku bafyashi ukukoselesha abana ukubika fye amano ku fingalenga bakakwate ifyuma ukucila ukubika amano ku fya kwa Lesa. Lelo abafyashi ba kwa Samwele babikile sana amano ku fya kwa Lesa kabili ici calengele ukuti umwana wabo atemwe ukubombela Lesa.—Amapinda 22:6.

Kuti twaelenganya ifyo uyu mulumendo alekula ne fyo aleya ku mpili shali mu Shilo mu kutandala. Ilyo alelolesha umusumba ne lungu ifyali pa nshi ya lupili, afwile aletemwa nga nshi no kumfwa icilumba nga alolesha icikuulwa ca mushilo ica kwa Yehova. Ca cine, ici cikuulwa cali ica mushilo nga nshi. * Palipitile imyaka mupepi na 400 ukutula apo bacikuulile kabili Mose e wa-angalile ubukuule. Apa pene fye e po balepepela Lesa wa cine, Yehova.

Umwaice Samwele alitemenwe icikuulwa ca mushilo. Ilyashi aishilelemba pa numa litila: “Samwele alebombela Yehova, ninshi ali umwaice, kabili alefwala efode wa nsalu.” (1 Samwele 2:18) Ici ca kufwala cabula amaboko ico alefwala calelangilila ukuti Samwele aleafwa bashimapepo imilimo pa cikuulwa ca mushilo. Nangu ca kutila Samwele taali ni shimapepo, balimupeele umulimo wa kwisula ifiibi fya kwingilila mu lubansa lwa cikuulwa ca mushilo cila lucelo e lyo no kusakamana Eli umukoloci. Nangu ca kutila aleipakisha ukubomba iyi milimo, ifyaishiletendeka ukucitika fyalengele Samwele ukulacula na kampingu. Ifintu fyalibipile nga nshi pa ng’anda ya kwa Yehova.

Alitwalilile Uwasanguluka Nangu ca Kuti ali pa Bantu Ababipa

Ilyo ali umwaice, Samwele alemona ifintu ifyabipa ifyalecitika. Eli akwete abana abaume babili, Hofini na Finehasi. Samwele alembele ukuti: “Abana baume ba kwa Eli bali finangwa fya bantu; balisuulile Yehova.” (1 Samwele 2:12) Ifintu fibili ifyalandwa muli ili lembo fyalyampana. Hofini na Finehasi bali “finangwa,” pantu balisuulile Yehova. Balisuulile amafunde yakwe ayalungama ne fyo afwaya. Ici cine e calengele ukuti balecita ne membu shimbi.

Amafunde ya kwa Lesa yalilondolwele bwino bwino imilimo bashimapepo balingile ukulabomba ne fyo bali no kulakonka pa kutuula amalambo pa cikuulwa ca mushilo. Kwali umulandu Lesa abikileko aya mafunde! Amalambo baletuula e yo Lesa alebomfya pa kwelela abantu imembu pa kuti basanguluke. Ici cali no kulenga ukuti alebapaala no kulabatungulula. Lelo Hofini na Finehasi balengele bashimapepo banabo ukukanacindika amafunde ya kukonka pa kutuula amalambo. *

Elenganyeni umwaice Samwele alemona uko ifintu ifyabipa umusango yu filetwalilila fye ukucitika ukwabula ukuti bacitepo cimo. Samwele afwile alemona abantu abengi nga nshi abaleisa pa cikuulwa ca mushilo pa kuti basansamushiwe no kukoseleshiwa, lelo ifyalecitika fyalelenga ukuti balebwelelamo nabafuupuka kabili nabomfwa no bubi. Pali aba bantu abaleisa ku cikuulwa ca mushilo pali na balanda, abapiina, na bantu abo batitikishe. Bushe Samwele aumfwile shani ilyo aishibe ukuti Hofini na Finehasi balisuulile ne funde lya kwa Yehova ilyakenye ubulalelale, ico balebembuka na banakashi bamo abalebombela pa cikuulwa ca mushilo? (1 Samwele 2:22) Nalimo ale-enekela ukuti Eli alacitapo cimo pa fyabipa ifyalecitika.

Eli e wali no kucitapo cimo pa kuti ifyabipa  ifyaleya filebipilako fye fipwe. Apo ali ni shimapepo mukalamba, e waleangalila fyonse ifyalecitika pa cikuulwa ca mushilo. Kabili apo ali mufyashi, alikwete insambu sha kulungika abana bakwe. Pantu na kuba, baleyonaula abene kabili balekalifya na bantu abengi mu calo. Lelo, Eli talungike ifintu nangu ca kutila ali mufyashi kabili shimapepo mukalamba. Akalipile fye abana bakwe panono. (1 Samwele 2:23-25) Lelo balekabila ukubasalapula sana pantu imembu balecita shali sha kufwilapo!

Ifintu fyalibipishe ica kuti Yehova atumine “umuntu wa kwa Lesa,” kasesema uushalumbulwa ishina, ukuyaeba Eli ubupingushi Lesa ali no kuleta. Yehova aebele Eli ukuti: “Ucindika abana bobe ukucila ine.” E ico abana bakwe imbifi bali no kufwa mu bushiku bumo kabili ulupwa lwakwe lwali no kucula, ne shuko lwakwete ilya kuba bashimapepo lyali no kupwa. Bushe ifi babasokele fyalilengele ukuti baluke? Baibolo ilanga ukuti taba-alwike.—1 Samwele 2:27–3:1.

Bushe ifi ifyabipa fyonse ifyalecitika fyakumine shani umwaice Samwele? Ilingi line muli ili lyashi lya bulanda, tulasangamo ilyashi ilisuma ililanda pa fyo Samwele akulile ne fyo alebomba bwino. Mwilaba ukuti pali 1 Samwele 2:18, tubelengapo ukuti Samwele “alebombela Yehova [ne cishinka], ninshi ali umwaice.” Na lintu Samwele ali umwaice sana, alibikile sana amano ku kubombela Lesa. Mu cikomo 21 mu cipandwa cimo cine, tubelengamo amashiwi ayasuma nga nshi aya kuti: “Umwaice Samwele alekula na Yehova.” Ilyo alekula bucibusa bwakwe na Wishi wa ku muulu bwalekoselako. Ukukwata bucibusa bwa musango yu na Yehova e kwingatucingilila ku fyabipa ifili fyonse.

Nga calyangwike kuli Samwele ukutontonkanya ukutila kuti acita conse ico alefwaya pantu shimapepo mukalamba aletekelesha imembu e lyo na bana bakwe balebembuka. Lelo abantu nga balecita ifyabipa, ukubikako fye na balya ababa mu bulashi, tacipilibula ukuti ninshi na ifwe tulingile ukulabembuka. Muno nshiku, Abena Kristu bacaice abengi balapashanya Samwele, ‘balakula na Yehova,’ nangu ca kutila abantu baba na bo balacita ifyabipa.

Cinshi cafumine mu mibele isuma iya kwa Samwele? Tubelenga ukuti: “Muli yo nshita umwaice Samwele alekula kabili Yehova alimutemenwe na bantu na bo balimutemenwe.” (1 Samwele 2:26) Samwele balimutemenwe ku bantu abacindeme. Yehova alitemenwe uyu mwaice pantu ali wa cishinka. Samwele alishibe ukuti nangu cibe shani Lesa wakwe ali no kucitapo cimo pa fyabipa fyonse ifyalecitika mu Shilo, nomba nalimo aletontonkanya fye pa nshita Lesa ali no kucitilapo ifi.

“Soseni, Pantu Umubomfi Wenu Alekutika”

Bushiku bumo, ifyo Samwele aletontonkanyapo fyalicitike. Cali ni ku macaca, ninshi kucili nakufiita, kabili inyali ya mu cikuulwa ca mushilo yaleaka. Ninshi kuli fye tondolo, Samwele aumfwile balemwita. Aletontonkanya ukuti ni Eli alemwita, kabili pali iyi nshita ninshi Eli alikota kabili talemona sana. Samwele alimine kabili “abutukile” kuli Eli umukoloci. Bushe kuti mwaelenganya ifyo umwaice alebutuka ukuya kuli Eli, ninshi tafwele ne ndyato, pa kuti fye ayeumfwa ico balemwitila? Icisuma ca kuti Samwele alicindike Eli kabili ali ne cikuuku kuli ena. Nangu ca kuti Eli alelufyanya, alitwalilile ukuba shimapepo mukalamba uwa kwa Yehova.—1 Samwele 3:2-5.

Samwele aileshibusha Eli, no kumweba ati: “Ndi pano mukwai, nacumfwa mwanjita.” Lelo Eli amwebele ukuti nshikwitile, bwelelamo kasendame. Icintu cimo cine calicitike pa miku itatu! Lyena, Eli alilwike icalecitika. Pali iyi nshita Yehova talepeela sana ifishibilo ku bantu nelyo amashiwi ya kusesema, kabili cintu cayanguka ukwishiba umulandu cabelele ifi. Lelo Eli alishibe ukuti Yehova alitendeke ukulandila muli bakasesema na kabili, kabili apa alelandila muli Samwele! Na uno muku Eli aebele Samwele ukubwelela mu kulaala, amwebele ne fya kwasuka nga bamwita na kabili. Samwele alyumfwile ifyo bamwebele. Kabili tapapitile ne nshita, Samwele aumfwile balemwita ati: “Samwele, Samwele!” Umwaice Samwele ayaswike ati: “Soseni, pantu umubomfi wenu alekutika.”—1 Samwele 3:1, 5-10.

Mu kulekelesha, Yehova asukile akwata umubomfi  mu Shilo uwalekutika. Ifi fine e fyo Samwele atwalilile ukucita, alekutika kuli Yehova. Bushe na imwe mulakutika kuli Lesa? Tatulekabila ukulolela ukuti tukomfwe ishiwi lya kwa Lesa e lyo tukatendeke ukumumfwila. Na muno nshiku mwine kuti twatila Lesa alalanda na ifwe lyonse. Alanda na ifwe ukupitila mu Cebo cakwe, Baibolo. Nga tulekutika sana ku fyo Lesa alelanda no kucita ifyo aletweba, icitetekelo cesu cikakoselako nga filya fine cali na kuli Samwele.

Icacitike bulya bushiku mu Shilo calicindeme nga nshi mu bumi bwa kwa Samwele, pantu e lyo atendeke ukuba na bucibusa bwaibela na Yehova. Aishileba kasesema wa kwa Lesa kabili e o alelandilamo. Pa kubala, umwaice Samwele alyumfwile umwenso ukuyaeba Eli ifyo Yehova amwebele ukuti e fyali no kucitikila ulupwa lwakwe, pantu tapali no kupoosa inshita ifyo Yehova apingwile fyali no kucitika. Lelo Samwele alishipile no kuyaeba Eli ifyali no kucitika, kabili Eli na o ali-icefeshe no kumfwa ifyo Lesa alandile. Tapapitile ne nshita, fyonse ifyo Yehova alandile fyalicitike. Abena Israele baile mu kulwa inkondo na baPelishiti, kabili Hofini na Finehasi balibepeye mu bushiku bumo bwine. Eli ena afwile ilyo aumfwile ukuti nabasenda icipao ca cipangano ica kwa Yehova.—1 Samwele 3:10-18; 4:1-18.

Abantu balicetekele sana ukuti Samwele ali ni kasesema wa cishinka. Baibolo itila: “Yehova ali nankwe,” ilanda no kuti Yehova talekele amashiwi nangu yamo ayo alesosa ukukanafikilishiwa.—1 Samwele 3:19.

“Samwele Alilile Kuli Yehova”

Bushe ifi fyacitike fyalilengele abena Israele ukulakonka ubutungulushi bwa kwa Samwele no kuba ifibusa fya kwa Lesa e lyo no kuba aba cishinka kuli ena? Awe nakalya. Mu kuya kwa nshita, balikeene ukulatungululwa na kasesema. Balefwaya imfumu ya kubateka nga filya cali ku nko shimbi. Yehova aebele Samwele ukuti abaleke bacite ifyo balefwaya. Lelo ali no kweba abena Israele ukuti filya bacitile balibembwike icine  cine. Fyalelanga ukuti balekaana Yehova, te muntu iyo! E ico aitile abantu ukuti balongane ku Gilgali.

Natumfwe icacitike pali iyi nshita yakakala ilyo Samwele alelanda na bena Israele pa Gilgali. Samwele acinkwileko abena Israele ukuti alibombele Lesa ne cishinka. Kabili tubelenga ukuti: “Samwele alilile kuli Yehova.” (1 Samwele 12:17, 18) Aebele Yehova ukuti alete imfula.—1 Samwele 12:17, 18.

Bushe imfula kuti yaloka mu lusuba? Icintu ca musango yu tacatalile acicitikapo! Nga kwaliko abaletwishika nelyo ukupumya, tapakokwele balilekele. Mu kupumikisha fye, umuulu walifiitile. Umwela watendeke ukupuupa nga nshi ica kuti ingano mu mabala shaliwile. Kabili inkuba shatendeke ukupanta icine cine. Ne mfula yalitendeke ukuloka. Bushe abantu bacitile shani? “Abantu bonse batiinine sana Yehova na Samwele.” E lyo bamwene ukuti balibembwike nga nshi.—1 Samwele 12:18, 19.

Uwafikile pa mitima ya aba bantu abapondweke te Samwele iyo, lelo ni Lesa wakwe Yehova. Ukufuma fye ku bwaice ukufika nelyo akotele, Samwele alicetekele Lesa, kabili Yehova alimulambwile. Ukufika na lelo, Yehova taaluka. Na ino ine nshita alatungilila bonse abapashanya icitetekelo ca kwa Samwele.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 17]

Nangu ca kutila Samwele ali no mwenso, alyebele Eli ubupingushi Yehova ali no kuleta pali ena

[Icikope pe bula 18]

Samwele alicetekele Yehova ilyo apepele, kabili Yehova alimwaswike ilyo aletele imfula