Baibolo Ilaalula Abantu

CINSHI calengele uwali mwi bumba lya bacipondoka abashilika, kabili impuupu, ukuleka ifyabipa ifyo alecita? Mulandu nshi uwali kalapashi mu bwangalo bwa karate alekele ubu bwangalo? Cinshi cafuminemo filya wishi umo ashalabileko ku mwana wakwe? Mukwai belengeni aya malyashi pa kuti muyumfwile ifyo cali.

“Naliba ne Nsansa te Mulandu ne fyo Nali Kale.”—BA GARRY P. AMBROCIO

IMYAKA: 47

ICALO: PHILIPPINES

IFYO BALI: BALI MWI BUMBA LYA BASHILIKA BACIPONDOKA

INKULILO YANDI: Nakuliile mwi tauni ilinono ilya Vintar. Incende twaleikalamo yali iyabatama kabili yashingulwikwe ne mpili ishakwete imiti, mwali ne mimana umwali amenshi ayasuma e lyo mwalepita no mwela uusuma. Lelo te mulandu ne fyo iyi ncende yaweme, imikalile yena yalyafishe. Bakabolala baletwibila ifitekwa kabili baletwingilila na mu mayanda.

Ilyo nali ne myaka ukucila pali 13, natendeke ukulanwa sana ubwalwa pamo na banandi, e lyo no kulapeepa fwaka. Nomba pa kutila ndekwata indalama sha kushitamo, natendeke ukwiba. Nalibiilepo na bamama ifibekobeko. Abashilika ba buteko, balentunganya ukutila nali mwi bumba lya bacipondoka abo baleita ati New People’s Army (NPA) kabili ilingi line balenguma icabipisha. Ici calengele ukuti imbe mwi bumba lya ba NPA bacipondoka. Pa myaka isano, naleikala mu mpili pamo na bashilika bacipondoka. Ifintu fyalyafishe. Tatwaleikala pa ncende imo pantu twaletiina abashilika ba buteko ukutwikata. Lelo mu kupita kwa nshita nasukile nanaka ukulafisama mu mpili, naitwele kuli cilolo wa buteko uwa citungu ca Ilocos Norte. Uyu muntu alimpokelele bwino sana ica kutila alingafwile no kusanga incito iisuma. Lelo nangu cali ifyo, nshalekele ukwiba mu mayanda e lyo no kulatiinya abantu.

IFYO BAIBOLO YA-ALWILE UBUMI BWANDI: Ba Loida abo twalebomba na bo, bali ni Nte ya kwa Yehova. E balengele ukuti njishibane na ba Jovencio abatendeke ukulansambilisha Baibolo. Lelo nangu balensambilisha calinkosele ukuleka imisango ya kale. Ilyo ba Jovencio bashilaisa mu kunsambilisha Baibolo naletala napeepa, kabili nshalekele ne misango yabipa. Awe bushiku bumo bakapokola basukile banjikata, kabili balinkakile mu cifungo pa myeshi 11. Pa nshita nali mu cifungo, nalepepa kuli Yehova ukumulomba ukuti angafwe. Nalemulomba ukuti anjeleleko no kuti ampeele umupashi wakwe uwa mushilo pa kutila ulentungulula no kunkosha.

Awe bushiku bumo, Inte ya kwa Yehova yali ntandalile mu cifungo, no kumpeela Baibolo. Nali-ibelengele no kusambililamo ukuti Yehova wa luse kabili alikwata ukutemwa kabili aleleela. Nalilwike ukuti Yehova alimbelele uluse, kabili alimpeele ishuko lya kusambilila pali ena. Namulombele ukuti ampeele amaka ya kuleka imisango yabipa. Ifyo nabelengele pa Amapinda 27:11  fyalimfikile pa mutima. Nga nabelenga cilya cikomo nalemona kwati Yehova ale-eba ine. Pali cilya cikomo patila: “We mwana wandi, ube na mano, kabili ulenge umutima wandi ukusekelela, pa kuti njasuke uulenseebanya.”

llyo nafumine mu cifungo, nakonkenyepo ukusambilila Baibolo na ba Nte, kabili natendeke ukusangwa ku mapepo yabo e lyo no kulacita ifyo nalesambilila mu Baibolo. Mu kupita kwa nshita Yehova alingafwile ukuleka imisango yabipa. Kabili naishileipeela kuli Yehova Lesa.

IFYO NANONKELAMO: Te mulandu ne fyo nali kale, naliba ne nsansa. Nangu ca kutila nalitekelwe ubusha ku fintu fyabipa, pali lelo nalisanguka umuntu umupya. (Abena Kolose 3:9, 10) Ala lishuko nga nshi ukulaba pamo na bantu ba kwa Yehova aba busaka, e lyo no kula-afwa abantu bambi ukusambilila pali Lesa wa maka yonse, Yehova.

“Nalefwaya Ukwimininako Icalo ca Brazil.”—BA JULIANA APARECIDA SANTANA ESCUDEIRO

IMYAKA: 31

ICALO: BRAZIL

IFYO BALI: BALI BAKALAPASHI MU BWANGALO BWA KARATE

INKULILO YANDI: Nakuliile mwi tauni lya Londrina. Nangu ca kutila abengi abaleikala muli ili tauni bali bapiina, ili tauni lyali ilya busaka kabili tamwaleba ifimfulunganya. Nomba ilyo nali ne myaka 10, abakalamba bandi abaume balensenda uko baleya mu kusambilila ubwangalo bwa karate ubo beta ati tae kwon do, e kutila “ulubuli lwa kubomfya fye amaboko na molu.” Batata tabalefwaya ukuti nsambilile ubu bwangalo, lelo balisukile bansuminisha pantu tabakwete mwakulosha.

Nalepoosa sana inshita ikalamba ukusambilila karate, kabili nalicimfishe mu mangalo ya karate ayengi nga nshi mu citungu ca Parana. Pa numa, nalicimfishe amangalo ya lubuli aya mu calo cesu, kabili mu 1993 e lyo nabele championi wa karate mu calo ca Brazil. Nalefwaya ukucimfyanyako na ba ku fyalo fimbi. Lelo ulupwa lwandi lwali ulupiina, talwakwete indalama sha ku ndipilila ukuya ku nse ya calo ku kuyacimfyanyako.

Ico nalefwaisha sana ica kuti bushiku bumo, bakabike ubwangalo bwa tae kwon do pa fyangalo fya maOlympics, na cine basukile babubikapo. Nalefwaya ukwimininako icalo ca Brazil mu fyangalo fya maOlympics, e co nalepoosa inshita iikalamba ukusambilila ubu bwangalo, kabili balindipilileko pa kutila nayacimfyanyako mu calo ca France, ku Vietnam, ku South Korea, na ku Japan, e lyo na mu fyangalo fya ku South America. Na cimbi ico nalefwaisha ca kuyacimfyanyako mu mangalo ya ku America, kabili nalicitile bwino sana ica kuti nali pa bantu batatu abo basalile ukuyacimfyanyako mu musumba wa Santo Domingo, mu calo ca Dominican Republic mu 2003.

IFYO BAIBOLO YA-ALULA UBUMI BWANDI: Mu 2001, ine na cibusa wandi umwaume twakumene ne Nte sha kwa Yehova, kabili batendeke ukutusambilisha Baibolo. Pa kubala, nshatemenwe ukusambilila. Lyonse nga tulesambilila naleshipula pantu nalenaka sana ica kutila nalefilwa ukubikako amano ku fyo balesambilisha. Lelo nangu cali ifyo, ifyo nalesambilila fyalimfikile pa mutima, kabili ifyo nacitile pa kucimfyanya kumo ukukalamba uko nali no kucimfyanyako e fyalangile ifyo nayalwike.

Apo balinsalile ukuba mwi bumba lya  bakuyacimfyanyako mu mangalo ya ku America, ilyo tushilaya abalensambilisha tae kwon do banjebele ukucimfyanyako mu fyangalo ifyatangilile yalya mangalo. Nomba ilyo inshita yandi yafikile, naiminine fye apa kulwila ukwabula no kusunkana—pantu nshalefwaya ukucimfyanyako. Ilyo line fye naibukishe ukutila Umwina Kristu tafwile ukucita ulubuli, nangu fye ni mu fyangalo! Naibukishe ifunde lya mu Baibolo ilitila: “Uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.” (Mateo 19:19) Apo pene fye nafumine apa kulwila ukwabula no kutontonkanyapo. Abantu balindoleshe, kabili ifyo nacitile fyalibapeseshe amano.

Ilyo nafikile ku ng’anda, naikele pa nshi no kutontonkanya pa fyo nali no kucita mu bumi bwandi. Nabulile broshuwa iyalembwa na ba Nte, iilanda pa fyo Lesa afwaya ifwe ukulacita. Muli ilya broshuwa nasangilemo ilembo lya Amalumbo 11:5, ililanda pali Yehova ukutila: “Onse uwatemwa ubunkalwe alimupata.” Aya mashiwi ya kwa kemba wa malumbo yalimfikile pa mutima kabili napingwilepo ukuleka ubwangalo bwa tae kwon do.

Abalensambilisha tae kwon do tabatemenwe ukumfwa ukuti naleka ubu bwangalo. Balyeseshe na maka ukunsembeleka ukwalula ifyo napingwilepo pa kunjeba ukuti nine nali kalapashi muli ubu bwangalo mu calo conse ica Brazil, kabili banjebele no kuti nali mupepi no kucimfyanyako mu mangalo ya maOlympics. Lelo nalipingwilepo kale.

Pali iyi nshita twalyupene no mwaume nale-enda nankwe. Ena aleya mu kushimikila pamo ne Nte sha kwa Yehova. Nga abwela ku ng’anda, aleba ne nsansa kabili alenjebako ne fyo alelanshanya na bantu. Nalishibe ukuti nga ndefwaya ukulashimikilako, mfwile fye ukwalula ubumi bwandi. Nalilekele ukuya uko nalepepa, kabili mu kupita kwa nshita nalibatishiwe ukuba Nte.

IFYO NANONKELAMO: Ine na balume bandi twaliba ne nsansa kabili twalikatana pantu tulakonka ifyo Baibolo ilanda. Ndafwilisha abena mwandi ilyo balebomba imilimo yabo iya cilonganino. Nkonkanyapo ukulwa karate, nga nalikwete imendulo ya golde kabili nga nalilumbwike sana. Lelo nalishiba ukuti ishuko lya kubombela Yehova Lesa te kuti lilingane ne cili conse ico umuntu engakwata muli cino calo cabipa.

“Batata Tabandabileko.”—BA INGO ZIMMERMANN

IMYAKA: 44

ICALO: GERMANY

IFYO BALI: BALELONDA PA CIKUULWA CA BWALWA

INKULILO YANDI: Nafyalilwe mu lupwa umo abafyashi bandi balepepa ukwapusanapusana kabili twaleikala mwi tauni lya Gelsenkirchen umwali umukoti wa malasha. Batata bali ni Nte ya kwa Yehova. Bamayo tabalefwaya ukuti batata balesambilisha ine Baibolo na ndume yandi e lyo na bankashi yandi babili. Batata balebomba amaawala 10 nelyo ukucilapo cila bushiku ukwensha fimotoka ifikalamba. Ilingi line baletendeka incito 2 koloko nelyo 3 koloko ya lucelo. Lelo, lyonse baletusambilisha ifya kwa Lesa. Nangu ca kuti batata balebombesha ukutusambilisha, nshalebikako amano.

Ilyo nali umwaice batata balempatikisha ukuya nabo ku mapepo lelo naishiletendwa ne fya kupepa ica kuti ilyo nakumenye imyaka 15 nalilekele no kuyako. Pa numa ya mwaka umo, naingile mwi bumba lya bakapoosa bankonya. Mu myaka ibili iyakonkelepo, nalecita fye ifintu ifyalesakamika batata. Ilyo nali ne myaka 18, nalifumine pa ng’anda.

Nalitemenwe sana ifyangalo kabili naleya mu  kusambilila imiku 6 mu mulungu umo. Nalebalilapo ukusambilila ifya kulwa inkonya e lyo naya mu kwimya inshimbi. Pa Cibelushi na pa Mulungu ine na banandi twaleya sana ku fikuulwa fya bwalwa ukwaleba no kucinda. Inshita imo, natendeke ukulaka no muntu umo uo bonse baletiina, twatampile ukulwa lelo nalimumine. Abene ba cikuulwa balimwene ifyo nacitile kabili apo pene bafwaile ukunjingisha incito ya bumalonda. Nomba apo indalama banjebele ukuti e sho bakalamfolesha shali shingi, nalisumine ilya incito.

Lyonse pa Cibelushi na pa Mulungu, naleiminina pa mwinshi wa cikuulwa kabili nine nalesuminisha abali no kwingila na ba shali na kwingila. Abantu ukufika kuli 1,000 e baleisula mu cikuulwa, kanshi nalikwete sana imilimo. Ilingi line mwalebuka no lubuli. Kwali abalentiinya ukundasa imfuti no kundasa amabotolo ayatobeka. Bamo pali balya abo nalekanya ukwingila mu cikuulwa nelyo abo naletamfisha pa nse balendolela pa kuti balandule. Nali ne myaka 20 kabili naletontonkanya ukuti takwali uwingancimfya. Lelo kwena nali fye cimbi cimbi—nalecita ulubuli, nali ne cilumba, nali cumbu munshololwa kabili nalefwaya fye ukulumbuka.

IFYO BAIBOLO YA-ALULA UBUMI BWANDI: Batata tabandabileko. Balempekanishisha bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! * no kuntumina uko naleikala. Bamagazini balifulile mu ng’anda, lelo nshalebabelenga. Lyena bushiku bumo, napingwilepo ukumonamo fye patalipatali. Ifipandwa nabelengele fyalandile pa fyo amabuteko ya ino nshita, amakwebo, e lyo ne filonganino fya mapepo fyali no kupwa, ne ci calengele ukuti ntumine nkashi yandi foni. Ena na bena mwakwe bali ni Nte sha kwa Yehova. Banjebele ukuti balensambilisha Baibolo, na ine nalisumine.

Amashiwi yaba pa Abena Galatia 6:7 e yanengele ukwalula imibele yandi. Nasambilile ku fyancitikilepo ukutila fyonse ifyo ncita, ukusosa, nelyo ifyo mpingulapo ukucita cila bushiku filakuma ubumi bwandi pali nomba na ku ntanshi. Amashiwi yaba pali Esaya 1:18, na yo yalinkoseshe, yatila: “‘Nomba iseni, lekeni tulanshanye kabili nalamwafwa ukuwamya bucibusa bwenu na ine,’ e fyo Yehova asosa. ‘Imembu shenu nelyo shakashika ce, shikabuuta tuutu kwati butonge.’” Ili lembo lyalingafwile ukutula fye lilya line natendeke ukusambilila Baibolo, nailwike ukuti nshifwile ukuyumfwa ukuti nshalinga nelyo ukuyumfwa ukuti te kuti mbe cibusa wa kwa Yehova.

Mu myeshi 6, nalyalwike icine cine, kabili pa kuti incite ifyo nalikoselepo sana. Nalekabila ukuleka ukuya na mu ncende ishabipa e lyo no kuleka ukwangala na banandi aba misango yabipa. E co natendeke ukweba abanandi ukuti nalesambilila Baibolo kabili naleshimikilako bambi ifyo nalesambilila. Ilyo baumfwile ifyo, batendeke ukuntaluka no kulanjita ati shimapepo. Nkashi yandi alingafwile ukusanga incito imbi iisuma.

Natendeke no kulaya mu kulongana ku Ng’anda ya Bufumu uko nkashi yandi na bena mwakwe baleya, nangu ca kutila kwalepele amakilomita 30 ukufuma uko naleikala. Kwali Ing’anda ya Bufumu mupepi no ko naleikala, lelo naleumfwa insoni ukukumanya abantu abanjishibe ukufuma ku bwaice. Na kabili naletiina ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda mu cifulo naleikala. Naletontonkanya ati, bushe kuti caba shani nga nakumanya uo natamfishe mu cikuulwa ca bwalwa nomba line nelyo uo napeele imiti iikola? Lelo ku fyo naletukusha umubili kale nasambilileko ukuti icintu icayafya ukucita e cacindama sana. E ico ilyo nafikilepo ukulashimikila, nalebomba sana.

Ubwafya nakwete na bumbi, bwa kukanafwaya ukubelenga nelyo ukusambilila. Lelo nalishibe ukuti nga ndefwaya ukukwata icitetekelo icakosa, nalekabila ukukosapo ukusambilila sana icine icisangwa mu Baibolo. Nasangile ukutila nga filya fine caba mu kwimya inshimbi, umuntu nga alefwaya ukukwata icitetekeo icakosa afwile ukubombesha.

IFYO NANONKELAMO: Ico nanonkelamo ca kuti na nomba e po ncili, nshafwa! Ncili ndesha na maka ukukanabwelela ku misango yandi iya kale. Ndaipakisha ukwikala no mukashi wandi uwakwata imibele iisuma iya Bwina Kristu. Nalikwata ifibusa ifyo nacetekela sana mu cilonganino ca Nte sha kwa Yehova. Napapita nomba imyaka 5 ukutula apo batata bafwilile, kabili ilyo bashilafwa balitemenwe nga nshi ukumona nabwelela kuli Lesa.

[Futunoti]