Mulandu Nshi Tuculila Ifi?

Nga tulefwaya ukwishiba umulandu tuculila e lyo ne calenga abantunse ukufilwa ukupwisha ukucula, tufwile intanshi ukwishiba ifyalenga ukuti tulecula. Nangu ca kuti kwaliba ifintu ifingi kabili ifyayafya ukulondolola ifyalenga ukuti tulecula, icawama ca kuti Baibolo ilatwafwa ukwishiba ifilenga ukuti tulecula. Muli cino cipande, twalalanda pa fintu 5 ifyalenga sana ukuti tulecula. Bebeteni ifyo Baibolo ilanda no kumona ifyo ingamwafwa ukumfwikisha ifyalenga ukuti tulecula. —2 Timote 3:16.

◼ IMITEKELE YABIPA YALILENGA TULECULA

Baibolo itila: “Umubifi onse nga ateka, abantu balateta.”—Amapinda 29:2.

Ilyashi lya kale lyalilanda pali bakateka abengi abankalwe abaleteka abantu babo ku munga we fwafwa. Kwena te bakateka bonse ababa abankalwe. Bamo tabafwaya abantu banabo ukulacula. Lelo nga batendeka ukuteka, ilingi line balafilwa ukucita ifyo bafwaisha pantu balalwishanya na ba mu tubungwe twabo kabili kulaba na bambi aba balwisha. E lyo limo balabomfya amaka bubi bubi pa kuti ifintu filebawamina, ne ci cilenga bambi ukulaculilamo. Uwali kale kalemba wa buteko bwa America, Henry Kissinger atile: “Kwaliba ilyashi lya kale ilyalanda pa bantu bamo abalebombesha, lelo abafililwe ukufikilisha amapange yabo.”

Baibolo na yo itila: ‘Umuntu takwata amaka ya kutungulula intampulo shakwe.’ (Yeremia 10:23) Abantunse tabapwililika, kanshi tabakwata amano na maka yeneyene aya kwishiba ifikacitika ku ntanshi ne ci cilalenga bafilwa ukutungulula bwino ifintu. Abantu nga kuti bafilwa ukuitungulula abene, bushe kuti batungulula bwino abantu bambi? Kanshi twamona icalenga bakateka ukufilwa ukupwisha ukucula. Na kuba ilingi line, imitekele yabipa e ilenga sana ukuti abantu balecula.

◼ IMIPEPELE YA BUFI YALILENGA TULECULA

Yesu atile: “Nga muletemwana, e lyo bonse bakeshiba ukuti muli basambi bandi.” —Yohane 13:35.

Intungulushi sha mapepo mu macalici yalekanalekana shilasambilisha abantu ukuti bafwile ukutemwana no kwikatana. Lelo, balifilwa ukulenga abantu babo ukuba no kutemwa kwine kwine ukwingalenga beba no musobolola. Mu nshita ya kwafwa abantu ukuba no kutemwa, imipepele ilingi line e ilenga abantu ukukanaikatana, ukuba no lupato e lyo no kulakansana. Uwasambilila pa mipepele, Hans Küng, alembele mwi buuku lyakwe ilya Christianity and the World Religions ukuti: “Nga kwaba ukukansana kwabipisha ukwa tubungwe twa mapolitiki, ilingi line abalenga ba mu mipepele.”

Na kabili, bashimapepo aba mu mipepele yalekanalekana balatekelesha ubulalelale, ubucende e lyo balasuminisha na baume ukulaala na baume banabo nelyo abanakashi ukulaala na banakashi banabo. Ici calilenga kwaba amalwele  ayengi, ukupula no kuponya amafumo, ifyupo ukupwa ne ndupwa ukonaika. Ifi fyonse fyalilenga kwaba amacushi ayengi.

◼ UKUKANAPWILILIKA NA BUKAITEMWE FYALILENGA TULECULA

“Umuntu onse atunkwa ilyo ulunkumbwa lwakwe umwine lwamusembeleka no kumubeleleka. E lyo ulunkumbwa, ilyo lwaimita, lufyala ulubembu.”—Yakobo 1:14, 15.

Pa mulandu wa kuti tatwapwililika, bonse tulapanga ifilubo kabili tulesha sana ukulwisha ulunkumbwa lwa ‘fyo imibili yesu ifwaya.’ (Abena Efese 2:3) Na kuba, cilafya sana ukucita icalungama nga ca kuti tuli ku ncende uko cinganguka ukucita icabipa ico tutontonkanyapo. E lyo nga twacita ico cine tukumbwa, ifiisa mu kucitika filabipa sana.

Kalemba wa lyashi P. D. Mehta alembele ukuti: “Ilingi line icilenga tulecula, lunkumbwa, ukucishamo ukwangala, bukaitemwe e lyo no kufwaisha ukulumbuka.” Ulunkumbwa e lyo no ku kunkuma ku bwalwa, imiti ikola, ifyangalo fya kushitikapo, ubulalelale e lyo ne fintu fimbi fyalyonaula abantu abengi abacindikwa mu bwikashi kabili fyalilenga indupwa shabo, ifibusa e lyo na bantu bambi ukulaculilamo. Ukukanapwililika kwesu kulanga fye ukuti ifyo Baibolo ilanda fya cine. Itila: “Pali ino nshita takuli uufilwa ukumona ukuti ifibumbwa fyonse filateta no kucululukila capamo.”—Abena Roma 8:22, e filanda Baibolo ya The New Testament in Modern English, iyapilibwilwe na J. B. Phillips.

◼ IMIPASHI IIBIFI YALILENGA TULECULA

Baibolo ilanda pali Satana ukuti ni “lesa wa bwikashi buno” kabili ilanda no kuti alabombela pamo ne mipashi iibifi, e kutila ifibanda.—2 Abena Korinti 4:4; Ukusokolola 12:9.

Satana ne fibanda balabombesha sana ukulufya abantu. Paulo alishibe ifyo Satana ne fibanda babombesha ica kuti alembele ukuti: “Ukushomboka kwesu, te kwa kushomboka na bantu bakwata umubili wa munofu no mulopa, lelo kwa kushomboka na mabuteko, na bamulopwe, na bakateka ba calo cino icaba mu mfifi, ne mipashi ibifi iyaba mu muulu.”—Abena Efese 6:12.

Ifibanda filomfwa bwino sana ukucusha abantu, lelo ico fifwaisha kubatalusha kuli Lesa Wapulamo, Yehova. (Amalumbo 83:18) Filasonga abantu ukutemwa ifintu pamo nga ukubuka ukubomfya intanda, majiki, ubuloshi, e lyo no kusobela ifya ku ntanshi. E mulandu wine Yehova atusokela ukukaanacita ifi fintu kabili alacingilila bonse abakaana ukusongwa na Satana ne fibanda fyakwe.—Yakobo 4:7.

◼ “INSHIKU SHA KULEKELESHA” SHALILENGA TULECULA

Napapita nomba imyaka 2000 ukutula apo Baibolo yasobele ukuti: “Ishiba ukuti mu nshiku sha kulekelesha mukesaba inshita ishayafya nga nshi.”

Baibolo yalandile pa cikalenga inshiku sha kulekelesha ukuba ishayafya ukuti: “Pantu abantu bakaba abaitemwa, abatemwa indalama, aba mataki, aba matutumuko, . . . abashatemwa abantu, abashifwaya ifipangano, aba lwambo, abashailama, abankalwe, abashatemwa ubusuma, abafutuka abanabo, bamunshebwa, aba cilumba, abatemwa ukwangala ukucila ukutemwa Lesa.” Kanshi icilenga sana ukucula tumona muno calo, mulandu wa kuti tuleikala “mu nshiku sha kulekelesha.”—2 Timote 3:1-4.

Bushe ifyo twalandapo, tafiletulanga ifintu ifyalenga abantunse ukufilwa ukupwisha ukucula, nangu ca kuti balafwaya ukucita ifyo? Ni nani kanshi uwingafumyapo ukucula? Ni Kabumba uwatulaya ukuti ‘akonaula imilimo ya kwa Satana Kaseebanya’ na bonse abamukonkelela ukucita ifyabipa. (1 Yohane 3:8) Icipande cikonkelepo calalanda ifyo Lesa akafumyapo fyonse ifilenga tulecula.