Nakuliile mu musumba wa Puerto Limón, e lyo ne misumba imbi iyapalama kuli uyu umusumba mu calo ca Costa Rica. Twafyelwe 8, kabili nine uwalenga 7. Batata bafwile ninshi ndi ne myaka 8, kabili bamayo e batukushishe.

Ukutula fye ku bwaice, nalitemenwe sana ukuteya baseball. Ilyo nali ne myaka mupepi na 20, nalingiile mwi bumba lya bakateya ba ubu ubwangalo. Nalitwalilile ukuteya muli ili ibumba, kabili ilyo nali ne myaka 20, umwaume umo uwalefwaya abaishiba ukuteya ubu ubwangalo alinjebele ukuti nkaye ku Nicaragua mu kuteya mwi bumba lya baishiba sana ukuteya ubu bwangalo. Nomba apo bamayo balelwalilila pali iyi inshita kabili nine nalebasakamana, nalikeene ukuya ku Nicaragua. Pa numa, kwali umwaume na umbi uwanjebele ukuti ntendeke ukuteya mwi bumba lya baseball ilya calo ca Costa Rica. Pali iyi inshita nalisumiine. Naliteyele mwi bumba lya bakateya ba baseball ilya calo ukufuma mu 1949 ukufika mu 1952, kabili pa miku iingi naliteyele ubu ubwangalo ku Cuba, ku Mexico, na ku Nicaragua. Nalishibe sana ukuteya ica kuti pa nshita imo naliteyelepo pa miku 17 ukwabula ukulufyanyapo. Naletemwa abantu nga balelumbula ishina lyandi pa kulumba.

Ku ca bulanda, nalecita no bulalelale. Nangu ca kuti naleenda fye no mukashana umo, kwali abanakashi abengi abo nalecita nabo ubulalelale. Na kabili nalenwa sana ubwalwa ica kuti bushiku bumo ilyo nabuukile nshaishibe ifyo nafikile ku ng’anda. Nalitemenwe no kuteya ifyangalo fya kushitikapo.

Ilyo nalecita ifi fyonse bamayo baishileba Inte ya kwa Yehova. Balefwaya na ine naba Inte ya kwa Yehova. Nomba apo nalibikile sana amano ku bwangalo naleteya, nshacitile ifyo bamayo balefwaya. Nga ndi mu cibansa e lyo inshita ya kulya yafika, nshaleumfwa insala. Amano yonse yaleba fye ku bwangalo. Nalitemenwe sana ubwangalo bwa baseball.

Bushiku bumo ilyo twaleteya ubu ubwangalo, naliifunine ninshi ndefwaya ukwanka umupila. Pali iyi nshita nali fye ne  myaka 29. Ilyo napolele nalilekele ukuteya mwi bumba naleteya. Na lyo line, nalitwalilile ukusambilisha abantu abaleteya mwi bumba ilyali mupepi na uko twaleikala.

Mu 1957, nalisumiine ukuya mu kulongana kukalamba ukwa Nte sha kwa Yehova ukwabelele mu cibansa naleteyela baseball. Ilyo nali mwi bumba, nalimwene ifyo ba Nte bapusene na bantu abaleisa mu kutamba baseball muli ici icibansa ilyo naleteya. Ba Nte bali ne mibele iisuma, lelo abantu abaletamba baseball bena te fyo baali. Ifyo namwene pali kulya ukulongana fyalengele ntendeke ukusambilila Baibolo e lyo no kulongana.

Nalipapile pa fintu ifingi ifyo nasambilile muli Baibolo. Ku ca kumwenako, Yesu alisobele ukuti mu nshiku sha kulekelesha, abasambi bakwe baali no kulabila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa mwi sonde lyonse. (Mateo 24:14) Nalisambilile no kuti ico Abena Kristu ba cine basambilishisha abantu Baibolo, te kufwaya ukupanga indalama. Yesu atile: “Mwapeelwe fye ubupe, na imwe mulepeela fye.”—Mateo 10:8.

Ilyo nalesambilila Baibolo, nalelinganya ifyo nalesambilila ku fyo ba Nte bacita. Nalitemenwe ifyo balebombesha ukubila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa mwi sonde lyonse. Nalimwene ukuti balaipeelesha ukupeelako bambi, nga filya Yesu aebele Abena Kristu ukulacita. E ico ilyo nabelengele amashiwi Yesu alandile pali Marko 10:21 ayatila ‘Isa ube umusambi wandi,’ nalefwaisha ukuba Inte ya kwa Yehova.

Palipitile inshita pa kuti ntendeke ukucita ifyo nalesambilila. Ku ca kumwenako, pa myaka iingi naleteyako ifyangalo fya kushitikapo cila mulungu. Na lyo line, nalisambilile ukuti Baibolo itila Lesa alipata abantu abapepa “lesa we Shuko,” e lyo na bafunushi. (Esaya 65:11; Abena Kolose 3:5) E ico nalilekele ukuteya ifyangalo fya kushitikapo. Pa Mulungu ilyo nalekele fye ukuteyako ifyangalo fya kushitikapo, inambala nalebomfya pa kushitikapo yalicimfishe. Abantu balenseka apo nshateyeleko ulya mulungu, kabili balempatikisha ukuteyako na kabili, lelo nalikeene. Nshatalile nteyako ifyangalo fya kushitikapo na kabili.

Pa bushiku nabatishiwe ilyo kwali ukulongana kwa citungu ukwa Nte sha kwa Yehova, kwali na cimbi icacitike icaeseshe sana icitetekelo candi. (Abena Efese 4:24) Ilyo nabweleele kwi hotela uko naleikala, nasangile umukashana naleenda nankwe alendolela pa mwinshi wa muputule naleikalamo. Anjebele ukuti, “Sammy na iwe, isa tulaale bonse.” Lelo, nalikeene ilyo line fye. Namwebele ukuti nalitendeke ukucita ifyo Baibolo ilanda. (1 Abena Korinti 6:18) Alinsasukile ati, “Auti shani?” Lyena atendeke ukulanda ukuti ukucita ubulalelale takwabipa sana, kabili alikoselepo fye ukuti ntendeke ukwenda nankwe na kabili. Na lyo line, naingile fye mu muputule wandi no kukomako. Pali ino nshita, naliba ne nsansa pantu ukutula ubushiku nali Inte ya kwa Yehova mu 1958, nshacitapo ifyo nalekele ukucita.

Nalinonkelamo sana mu kukonka ifyo Baibolo ilanda ica kuti imona kwati nga kufilondolola fyonse, kuti nalemba icitabo. Pa fyo nanonkelamo paba no kukwata ifibusa ifisuma e lyo no kuba ne nsansa.

Na pali ino nshita, nalitemwa ukuteya baseball, lelo te yo nabikako sana amano. Ilyo naleteya baseball, nalilumbwike kabili nalikwete indalama ishingi, nomba ifi fyonse fyalipwile. Na lyo line, bucibusa nakwata na Lesa e lyo na bamunyinane, tabwakatale abupwa. Baibolo itila: “Icalo cileya pamo no lunkumbwa lwa ciko, lelo uucita ukufwaya kwa kwa Lesa akekalilila umuyayaya.” (1 Yohane 2:17) Pali ino nshita, nalitemwa Yehova Lesa na bantu bakwe ukucila icintu icili conse.