Rwa ḇeri ḇe roi swewar na

Rwa ḇeri ḇe sasyos sarser

Wafawi Ke?

Wafawi Ke?

Kofawi ro fasfas Refo monda er Israel seḇewomen ro sup Masir. Ḇape, bukti ḇese wer naisya ke?

Refo ikofenḇair snonkaku Midian sun Yusuf i ḇe sup Masir. Mura ido Yusuf kmari, Yakub i, fnoḇek kina ḇyesi sakbur Kanaan fa sra ḇe Masir kako. Sḇarek ro mnu Gosyen, moḇ ḇefanam Warḇeki Nil idaf fa syae ro ya. (Kej. 47:1, 6) Snonkaku Israel ’sibor fasawsaw kaku ma sisambraḇ’. Kukro snonkaku Masir simkak faro snonkaku Israel, inja sidif si fa seḇewomen faro si.​—Kel. 1:7-14.

Baboine, ḇesewar sasar ro Refo soḇe farfyar sfas ro Refo anya nama nkaku ḇa. Ḇape, bukti naisya nefasnai ro fyor iwara Sem * kpu ḇyesi seḇewomen ro sup Masir.

Imnis raris, arkeolog sya sisrow ro Masir ḇar wambrur, moḇ snonkaku sḇarek ro ya ḇeḇekarḇaken kwar. Dr. John Bimson ikofen snar roi sisrow na nfasnai Sem kpu ḇyesi sḇarek ro mnu nasyadi ro 20. Osower ido, ḇefawi mnis budaya Masir ḇepon iwara, James K. Hoffmeier doḇe, ”Ro fafisu taun 1800 isof ro 1540 SM, snonkaku ḇebor ḇeyawos wos Semitik ro Asia ḇar wambarek, simarisen fa sra ḇe Masir.” Ikofen wer, ”Ro taun-taun anna Abraham, Ishak, ma Yakub skokenem kaker, inja sarisa ḇefas ro syap Kejadian ḇeḇesya ro fafisu anya.”

Bukti ḇese wer ryamaker Masir ḇar wamires ya. Sisrow papirus oso ḇeramaker taun 2000 isof ro 1600 SM. Sfas ro dia snonsnon ro women ḇefararur ro rum oso ḇero sup Masir ḇar wamires ya. Women sisyadi ro 40 sisnosna nama Sem kpu ḇyesi snonsnon senairi. Sifrur fararur raris sikun roḇean, sisapsip, ma sfararur faro snonkaku ḇese. Hoffmeier ikofen, ”Ro rum oso monda ro Thebaid [Masir ḇar wamires], Sem kpu ḇyesi sisyadi ro 40 sisya sfararur ḇe women. Sibor srama fa sḇarek ro Masir, ḇepon kaku sḇarek ro moḇ fanam [Warḇeki Nil] idaf fa syae ro ya.”

Arkeolog David Rohl fyas ḇo doḇe snonsnon ro women riḇeso sfas ro papirus anya ”namnis ra snonsnon sfas ro Refo”. Rupa ra, snonsnon Isakhar, Asyer, ma Syifra. (Kel. 1:3, 4, 15) Rohl ikofen, ”Ine fyasnai bos kaku snar ro swaf ono snonkaku Israel seḇewomen ro sup Masir kwar.”

Dr. Bimson doḇe, ”Fasfas sejarah nfasnai bos farfyar ro Refo ḇekur snonkaku Israel seḇewomen ro sup Masir ma ḇarpur ya simkei ro na, nama nkaku.”

^ par. 4 Nuh nya romawa rikyor, oser ro sko iso Sem i. Ḇeḇe kpu up ro Sem iso snonkaku Elam, snonkaku Asiria, snonkaku Khaldea ḇero randak iwara, snonkaku Ibrani, snonkaku Siria, ma keret ḇeḇeso ro snonkaku Arab.