Rwa ḇeri ḇe roi swewar na

Rwa ḇeri ḇe sasyos sarser

Ro kota Niniwe, aidoran ma monumen ḇeba nabore

Wafawi Ke?

Wafawi Ke?

Yunus fafisu ḇyedi ḇyenande mura, rosai ḇejadi ro kota Niniwe?

RO ABAD ḇeḇefik SM, Asiria ḇye kerajaan ḇeba ro supswan ḇesiper ine. Artikel ḇero blog ro The British Museum ikofenḇair snar Asiria moḇ ḇyepoik ya isoine ”ro Siprus, ḇesya ro bar wambarek, isof ro Iran, ḇero bar wamurem, ma fafisu ono Masir kako”. Niniwe, ibu kota Asiria, ro fafisu ya ima kota ḇeba kaku ro supswan ine. Ro kota ani, monumen ḇeba nasya nabor nores rodiwa, taman ḇepyum na, istana ḇeba na, ma perpustakaan ḇeba. Fasfas ḇero dinding sisrow ro Niniwe ḇemkok ani nfasnaiḇair snar raris raja-raja Asiria ḇesesya, Raja Asyurbanipal dor i ḇe ”raja dunya”. Ro fafisu ya, Asiria ma Niniwe komam kada rya susmai kafyo ḇa.

Ḇaḇepapoik Dunya Asiria iso karajan ḇeba ro supswan ro fafisu ya

Rarirya boi, fafisu Asiria isya ḇyepoik syadi, Yahwe nabi Ḇyedi ḇenir Zefanya byardi, ”[Yahwe] nari . . . myunpres Asiria. Nari ifrur Niniwe ḇyemoḇ ḇesaneso, ma na ḇyemoḇ ḇeursba raris gurun.” Osower ido, Nabi Nahum ḇyardi, ”Mgofasyar sarak, mgofasyar ḇrawen! . . . Kota ani ḇyeroyoḇa, smami ḇa, ma ḇyeḇemkok! . . . Snonggaku ḇemam au sya nari sifrarbur au ma sikofen, ’Niniwe ḇyeḇemkok kwar!’” (Zef. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Ro fafisu ya, ḇardadi-ḇardadi anna nari srower na ido soḇo nsun ro swaruser ḇa. Rofyor srower na ido, snonggaku sya na skara, ’Imbude na Asiria ḇesambraḇ ani na sipok sikafyo i ḇa.’

Niniwe ḇyemoḇ ḇeḇeursḇa kaku!

Ḇape kakuya, isapi kaku! Ro pupes abad ḇefik SM ya, Asiria ḇyeḇekafyo roro snonggaku Babilonia ma Media. Kawasa ḇyesi sibur Niniwe ma ḇarpurya sefnder kaku i! Fasfas oso ḇesasyar roi ine iso The Metropolitan Museum of Art di New York ikofenbadir, ”Ro Abad Fadu ya, kota ani saprop ya isoferi, ma snonggaku sifawi monda ḇekur Niniwe ine ro Refo.” Biblical Archaeology Society soḇe, ro taun randak 1800-an, ”Snonggaku osoḇaḇeri bisa ḇekofen kaku ibu kota Asiria ḇeba ani moḇ ryoro ya”. Ḇape ḇarpurya, ro taun 1845, arkeolog oso snori Austen Henry Layard byai saprop ro kota Niniwe ḇemkok ani. Rosai isrow ro kota ḇemkok ani nfasnaiḇair kaku snar Niniwe ro ḇepon iwara ipyum kaku.

Imbo, ḇardadi-ḇardadi ḇekur Niniwe isya kaku kuker srow kaku. Nafrur kokyar kaku snar ḇardadi ḇero Refo ḇekur ḇaḇepapoik politik ḇero fafisu koḇedine nari ḇyekaku rarirya.​—Dan. 2:44; Why. 19:15, 19-21.