Stat long 1948 kasem samwe long yia 1994, gavman blong Saot Afrika i folem wan kaen sistem we oli kolem apartheid. a Long ol yia ya, plante man oli mekem i nogud long ol narafala from kala blong skin blong olgeta. Folem sistem ya blong apartheid, ol man oli luk Kallie we i wan hafkas olsem wan “blak” man. Kallie i talem se: “Olgeta tu we oli gat defdefren kala blong skin oli stap mekem i nogud long olgeta bakegen.”

 Ol Witnes blong Jehova long Saot Afrika oli kamaot long ol defdefren bakgraon mo kala blong skin. ?Oli mekem wanem long taem ya we ol man oli stap folem sistem blong apartheid? ?Mo stori blong olgeta long taem ya i tijim yumi long wanem?

 Long Saot Afrika, sam man oli oganaesem ol protes from we oli no glad long ol loa we i mekem ol man oli seraot. Plante long olgeta we oli joen long ol protes ya blong agensem loa blong gavman oli go long kalabus, mo sam long olgeta oli ded. Hemia i pulum ol man blong oli kam raf moa. Be ol Witnes blong Jehova oli defren, oli obei long loa mo oli no joen long ol protes blong agensem o traem jenisim gavman. Taem oli mekem olsem, oli folem fasin blong ol fas Kristin we “oli putum olgeta oli stap aninit long ol haeman we oli stap rul.”—Rom 13:1, 2.

 Plante taem, ol man oli traem fosem ol Witnes blong Jehova blong oli joen long ol protes ya. Be sipos oli mekem olsem, bambae oli mas faet agensem gavman o iven ol brata mo sista long kongregesen. Eksampol, Thembsie i talem se: “Taem i gat ol protes long 1976, oli fosem plante studen long hae skul blong oli joen blong agensem gavman. Ol studen we oli joen long ol protes ya oli stap go long haos blong ol narafala studen blong pulum olgeta blong joenem olgeta. Sipos oli no wantem joen, maet bambae oli bonem haos blong olgeta o kilim olgeta oli ded.” Wan lida blong oposisen pati, i talem long wan Witnes we nem blong hem Theophilus se: “Afta we mifala winim ol waet man, bambae mifala i kilim yu yu ded from yu no faet blong sapotem kantri blong yu.”

 Nating se ol rul blong apartheid i mekem se i no isi, be ol Witnes long Saot Afrika oli gohed blong joen wanples blong mekem wosip. (Hibru 10:24, 25) Sam kongregesen oli no naf blong bildim wan Haos Kingdom from we plante man oli kam pua tumas long taem blong apartheid. b Enver i talem se: “Blong plante yia, mifala i mas rentem ol bilding we oli nogud. Taswe papa blong mi i glad nomo blong oli yusum haos blong mifala blong mekem ol miting. Tu taem evri wik, famle blong mi i mas rerem haos blong mifala blong i kam olsem wan Haos Kingdom. Samtaem i gat bitim 100 man oli fasfas nomo long haos blong mifala. Afta long ol miting, plante taem mifala i glad blong serem kakae wetem evriwan.”

 Ol brata oli faenem sam gudfala rod blong winim ol problem we oli kamaot from apartheid. Eksampol, long Provins blong Limpopo, wan waet brata i gat wan tok long wan asembli long eria blong ol blak man, be oli no letem hem i go insaed long ples ya. Ale hem i go luk wan waet man we i ona blong fam klosap long eria blong ol blak man, mo tufala i mekem wan plan. Oli mekem asembli klosap long fenis we i stap bitwin long tufala yad, nao waet brata ya i stap long wan saed mo ol man we oli lesin oli stap long narasaed.

 Sistem blong apartheid i mekem se ol man oli mas laef long ol defdefren eria folem kala blong skin blong olgeta. Taswe plante taem ol man we oli stap long teritori blong wan kongregesen, oli gat sem kala blong skin. Ol rul blong apartheid i mekem se ol Witnes oli mas jenisim fasin blong olgeta blong oganaesem wok blong prij. Eksampol, i gat sam samting we i mekem i had blong oli prij long ol ples aotsaed long teritori blong kongregesen. Folem sistem blong apartheid, ol man oli luk Krish olsem wan “man India.” Krish i talem se: “Plante taem oli no glad blong givim ples blong slip long olgeta we oli no waet man. Ale mifala i slip nomo insaed long trak blong mifala o aninit long ol tri. Long moning, mifala i go long wan fuel stesen blong wasem fes mo han blong mifala. Be samtaem, i gat notis we i talem se ol waet man nomo oli gat raet blong yusum ples ya. Nating se i gat ol problem olsem, be ol pablisa oli sapotem gud wok blong prij, mo oli glad blong prij long ol eria we oli stap aotsaed long taon.”

 Nating se i gat ol hadtaem olsem, be ol man blong Jehova oli gohed blong kam plante moa. Taem oli stanemap sistem blong apartheid long 1948, i gat 4,831 pablisa long Saot Afrika. Taem oli finisim sistem ya long 1994, namba blong ol pablisa i go antap kasem 58,729. Mo namba ya i gohed blong kam antap. Long 2021, Saot Afrika i kasem wan niufala namba blong ol pablisa, hemia 100,112.

 Blong plante yia, ol Witnes blong Jehova long Saot Afrika oli mas laef aninit long sistem blong apartheid, we i fosem ol man blong oli seraot from kala blong skin blong olgeta. Nating se i no isi, be oli traehad blong soemaot lav mo leftemap tingting blong ol man we oli gat ol defdefren kala blong skin. Oli mekem olsem, taem oli tijim ol narafala long Baebol mo folem advaes blong Baebol long laef blong olgeta. (Wok 10:34, 35) Nating se ol man raonabaot long olgeta oli no laeklaekem olgeta, be ol Witnes blong Jehova oli joen gud from we oli lavlavem olgeta.—Jon 13:34, 35.

 Long 1993, ol Witnes blong Jehova long Saot Afrika oli mekem wan bigfala asembli we ol man we oli gat ol defdefren kala blong skin oli joen long hem. Wan lida blong politik i luk we plante Witnes oli go long epot blong welkamem gud mo hagem ol Witnes we oli kam long ol defdefren kantri. Hem i talem se: “Sipos mifala i joen gud olsem yufala, maet bambae mifala i stretem ol problem longtaem finis.”