Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

‘Yu No Save Nating Wanem Bambae i Save Kamtru Long Laef Blong Yu Tumora’

‘Yu No Save Nating Wanem Bambae i Save Kamtru Long Laef Blong Yu Tumora’

Laef Stori

Yu No Save Nating Wanem Bambae i Save Kamtru Long Laef Blong Yu Tumora’

HERBERT JENNINGS I TALEM STORI YA

“Mi lego taon ya Tema, we i stap klosap long solwota, blong gobak long branj ofis blong Watch Tower Sosaeti long Gana. Ale, mi stop long rod blong pikimap wan yangfala man we i stap lukaot wan transpot blong go long taon. Mi tekem janis blong prij long hem. !Mi ting se mi stap givim wan gudfala witnes long hem! Be, taem mi kasem ples we yangfala man ya i wantem godaon long hem, wantaem nomo yangfala man ya i jam aot long trak mo i ronwe long mi.”

SAMTING ya we i bin hapen long mi i mekem mi mi tingting se wan narakaen samting i stap hapen long laef blong mi. Be, bifo we mi storebaot samting ya, bambae mi talem long yufala olsem wanem mi, we mi man Kanada, mi kam stap long Gana.

Long 1949, long medel blong manis Disemba, mi stap long not blong Toronto, long Kanada. Mi wetem sam narafala man, mifala i jes finis blong digim wan dip hol long graon we i strong olsem aes, blong putum wan paep blong karem wota i go long wan haos. Mifala i kolkol mo mifala i taed, nao mifala i hivap wanples raon long wan smol faea blong wet long trak we bambae i kam tekem mifala. Wantaem nomo Arnold Lorton, wan long ol wokman ya, i stat tokbaot ‘nius we ol man oli stap mekem faet mo ol tok olbaot se ol man oli mekem faet,’ mo “en blong wol ya,” mo hem i yusum ol narafala tok bakegen we mi mi neva harem bifo. Tok blong hem i mekem ol narafala man oli no moa toktok, oli sem, nao sam long olgeta oli stat agens long hem. Mi rimemba tingting blong mi long taem ya se, ‘!Man ya i rili gat fasin no fraet blong mekem olsem! I no gat wan long olgeta man long ples ya we i wantem lesin long hem, be hem i gohed nomo wetem storian blong hem.’ Mi mi intres tumas long samting we hem i stap talem. Hemia sam yia nomo afta long Seken Bigfala Faet blong Wol, mo mi mi neva harem ol tok ya long jos blong mi, hemia skul blong Christadelphia, we famle blong mi i joen long hem longtaem finis, i stat long ol bubu blong mi bifo. Mi lesingud long ol tok blong man ya, mo mi intres tumas long samting we hem i stap eksplenem.

I no longtaem mi kam long Arnold bakegen blong kasem moa save. Taem mi tingtingbak long taem ya, mi luksave se Arnold wetem waef blong hem, Jean, tufala i rili soem longfala tingting mo kaen fasin long mi, we long taem ya mi gat 19 yia nomo. Plante taem mi go kamaot long haos blong tufala blong toktok wetem tufala, we tufala i no save nating se bambae mi kam. Tufala i stretem ol tingting blong mi mo halpem mi blong skelemgud ol tingting mo fasin we oli stap fasfas long hed blong mi we i yang yet. Long Oktoba 22, 1950, ten manis afta long taem ya we mifala i sidaon raon long faea ya, mi tekem baptaes blong kam wan Witnes blong Jeova. Mi joen wetem Kongregesen blong Willowdale long North York, we naoia hem i wan haf blong taon blong Toronto.

Muf Folem Ol Narafala Man Blong Wosip

Laef long famle i kam strong moa taem papa blong mi i luksave se mi gat strong tingting blong folem niufala bilif ya we mi faenem. I no longtaem bifo long samting ya, Papa i bin aksiden wetem trak blong wan drong man, mo hem i kasem bigfala kil long hed blong hem. From samting ya, fasin blong hem i strong lelebet mo i givim hadtaem long mifala long famle. Laef blong Mama, tufala brata blong mi mo tufala sista blong mi, i no isi. Ol rao long saed blong ol trutok blong Baebol oli kam antap. Taswe mi ting se i waes sipos mi aot long famle blong holem pis wetem papa mama blong mi mo blong mekem mi wan mi kam strong moa long ‘rod blong trutok.’​—⁠2 Pita 2⁠:⁠2.

Long en blong hot taem long 1951, mi joen long wan smol kongregesen long Coleman, Alberta. Tu yang man, Ross Hunt mo Keith Robbins, tufala i stap finis long kongregesen ya. Tufala i bisi long wok blong prij we oli kolem wok blong fultaem paenia. Tufala i pulum mi blong wantem joen long wok ya. Ale, long Maj 1, 1952, mi joenem kampani blong ol fultaem paenia.

Mi glad tumas taem mi tingtingbak long ol samting we oli bin leftemap tingting blong mi. I gat fulap samting we mi mas lanem, mo hemia nao taem blong mi lanem ol samting ya. Afta we mi spenem raonabaot wan yia long wok blong paenia wetem Kongregesen blong Lethbridge, Alberta, mi sapraes tumas we oli askem mi blong joen long wok blong elda we i goraon. Wok blong mi i blong visitim ol kongregesen blong ol Witnes blong Jeova we oli stap long is saed blong Kanada, stat long Moncton, New Brunswick, i go kasem Gaspé, long Quebec.

Mi gat 24 yia nomo, mo mi no stap longtaem yet long trutok, taswe mi harem se mi no naf nating blong mekem wok ya, antap moa taem mi luk ol narafala Witnes we oli bigman finis, long ples ya we bambae mi go wok long hem. Long ol manis we oli kam biaen, mi traehad bigwan blong mekem gud wok ya. Nao wan narafala sapraes i kamaot.

Gilead Skul Mo Gol Kos

Long Septemba 1955, mi kasem toktok we i singaot mi blong joen wetem samwe long wan handred narafala studen long klas namba 26 blong Wajtaoa Baebol Skul blong Gilead long South Lansing, New York. Blong faef manis, mifala i mekem dip stadi mo kasem trening. Hemia nao samting we mi nidim. Glad blong mi i kam antap bigwan taem mi joen wetem wan grup olsem, we oli gat strong tingting blong wok. Long taem ya i gat wan narafala samting i hapen we, kam kasem tede, i karem plante blesing i kam long laef blong mi.

I gat wan yangfala sista, nem blong Aileen Stubbs, we hem tu i joen wetem ol studen ya we oli stap tren blong mekem wok blong misinari. Mi luk se fasin blong Aileen i no olbaot, hem i tinghevi long wanem we hem i mekem, fasin blong hem i stret mo hem i hapi oltaem. Ating mi mekem hem i fraet lelebet taem mi talemaot tingting blong mi stret long hem. !Be, hem i no ronemaot mi! Mi mo Aileen tugeta i agri se bambae mitufala i go long wanem ples we bambae oli sanem mitufala i go long hem. Ale, Aileen i go mekem misinari wok long Kosta Rika, mo mi mi go long Gol Kos (we naoia hem i Gana), long Wes Afrika.

Wan moning, long Mei 1956, mi stap long fored blong Brata Nathan Knorr, long ofis blong hem we i stap long namba ten stori blong haos blong Sosaeti long Brooklyn, New York. Long taem ya hem i presiden blong Watch Tower Sosaeti. Hem i wantem givim wok long mi blong lukaot long branj ofis we i stap lidim wok blong prij long Gol Kos, Togolan (naoia Togo), Ivori Kos (naoia Côte d’Ivoire), Upper Volta (naoia Burkina Faso), mo Gambia.

Mi rimemba toktok blong Brata Knorr olsem we i yestede nomo. Hem i se: “Yu no hareap yet blong statem wok ya. Tekem taem blong yu; lukluk gud mo folem eksampol blong ol brata we oli stap long ples ya longtaem finis. Nao taem yu harem se yu rere, bambae yu statem wok blong yu blong lidim branj ofis. . . . Hemia leta we i putumap yu long wok ya. Seven dei afta long taem we yu kasem ples ya, bambae yu statem wok blong yu.”

Tingting blong mi se: ‘?Seven dei nomo? ?Olsem wanem long tok blong hem se, “tekem taem blong yu”?’ Mi aot long ofis ya we tingting blong mi i fasfas olgeta.

Ol nekis dei oli pas kwiktaem tumas. I no longtaem mi stap stanap long wan sip, mi statem trep blong mi folem East River, i go pas long ol ofis blong Sosaeti long Brooklyn. Trep ya bambae i tekem 21 dei long solwota i go kasem Gol Kos.

Mi mo Aileen i stap raet long mitufala oltaem. Mitufala i mitim mitufala bakegen long 1958 mo mitufala i mared long Ogis 23 blong semfala yia ya. Mi talem tangkiu long Jeova oltaem from nambawan fren ya we hem i givim long mi.

Blong 19 yia mi harem gud tumas long janis ya we mi gat blong wok wetem ol narafala misinari mo ol brata sista blong Afrika long branj ofis blong Sosaeti. Long taem ya, famle blong Betel, we i smol nomo, i gru kasem 25 memba evriwan. Ol yia ya oli wan taem blong traem, mo wan taem we plante samting oli hapen mo plante gudfala frut oli kamaot. Be, ating i gud blong mi tok tru tu. Mi rili faenem i hadwok from we mi no lan long hot weta ya we i mekem bodi blong mi i hevi. I luk olsem se oltaem nomo mi stap swet, skin blong mi i stik, mo sam samtaem, mi man blong komplen. Nating se i olsem, mi rili glad blong wok long taem ya we namba blong ol pablisa blong Kingdom long Gana i gru, stat long 6,000 long 1956, go kasem 21,000 long 1975. Mo mi harem gud moa blong luk se bitim 60,000 Witnes oli bisi blong mekem wok long ples ya naoia.

Wan “Tumora” We Mifala i No Bin Plan From

Raonabaot long 1970, mi stat kasem wan problem blong helt we i hadwok blong faenemaot stamba blong hem. Mi pas long dokta blong oli jekemap mi fulwan, be oli talem nomo long mi se mi gat “wan helt we i gud.” ?Sipos samting ya i tru, ale, from wanem nao mi stap harem nogud, mi taed tumas, mo mi no save spel? Tu samting oli givim ansa long kwestin ya, mo ating tufala samting ya oli mekem mi mi sek lelebet. Tru ya, olsem Jemes i raetem: “Yufala i no save nating wanem bambae i save kamtru long laef blong yufala tumora.”​—⁠Jemes 4:​14.

Faswan samting hemia taem ya we mi bin pikimap yangfala man ya long trak blong mi blong tekem hem i go long taon, mo mi bin prij long hem. Long taem ya mi no bin luksave se mi stap toktok spid tumas, mo, moa mi toktok, moa mi spid. Taem mifala i kasem ples we yangfala man ya i wantem godaon long hem, mi sapraes we hem i jam aot long trak mo i ronwe long mi. Ol man Gana oli man blong pis, oli kwaet, mo oli no save harem nogud kwiktaem from wan samting. Taswe, aksin blong yangfala man ya i no laenap nating wetem fasin blong ol man Gana. Mi sidaon long trak ya we mi stap tingting. Mi luksave se ating mi mi gat wan problem ya. Mi no save stret wanem problem nao we mi gat. Be, mi sua se mi gat wan problem.

Seken samting se, afta wan longfala storian wetem Aileen, blong traem faenemaot problem blong mi, Aileen i talem se: “Oraet, sipos problem ya i no stap long bodi blong yu, ating hem i stap long tingting blong yu.” Ale, mi raetemdaon olgeta samting we oli stap hapen long mi mo mi go luk wan dokta we i tritim ol sik blong tingting. Taem mi ridimaot lis ya we mi mekem, hem i ansa se: “Ol saen ya oli makem klia se yu stap safa long sik ya we oli kolem manic-depressive psychosis.”

!Mi sapraes bigwan long samting ya! Long tufala yia we oli kam biaen, mi traehad blong mekem wok blong mi, be sloslou helt blong mi i kam nogud. Mi gohed blong lukaot wan rod blong winim problem ya. Be i no gat wan man we i save wanem blong mekem. !Hemia wan faet we i mekem mi mi harem nogud bigwan!

Tingting blong mitufala i stap oltaem long fultaem wok. Mitufala i wantem holemtaet janis ya mo mekem hem i olsem wok blong mitufala long ful laef blong mitufala. I gat fulap wok tumas blong mekem. Plante taem mi prea strong wetem fulhat blong mi se: “Jeova, sipos yu yu wantem, bambae mi ‘stap laef, nao bambae mi mekem olsem.’ ” (Jemes 4:​15) Be ol samting oli no kamaot olsemia. Ale, long Jun 1975, mitufala i mas tekem wan stret disisen. Mitufala i plan blong lego Gana mo olgeta gudfala fren blong mitufala, mo gobak long Kanada.

Jeova i Givim Help Tru Long Ol Man Blong Hem

Mi lanem kwiktaem se mi mi no impoten moa i winim ol narafala, mo tu se problem blong mi i no wan samting we mi nomo mi gat. Ol tok ya blong 1 Pita 5⁠:9 oli kambak long tingting blong mi: “Yufala i save, long evri ples long wol, ol brata blong yumi oli stap kasem trabol . . . stret olsem we yufala i stap kasem.” Taem mi kasem gud mining blong tok ya, mi stat luksave olsem wanem we Jeova i rili bin sapotem mitufala nating se jenis ya, we mitufala i no wantem, i hapen long mitufala. !Long plante defren rod, ol gudfala ‘brata ya blong yumi’ oli givim help long mitufala!

Nating se mitufala i no gat plante samting long saed blong bodi, Jeova i neva lego mifala. Hem i pulum ol fren blong mitufala long Gana blong givhan long mitufala long saed blong bodi mo plante narafala samting bakegen. Filing blong mitufala i harem nogud tumas taem mitufala i lego olgeta ya we mitufala i laekem tumas mo tanraon blong fesem “tumora” ya we mifala i no bin tingbaot.

Sista blong Aileen, we nem blong hem Lenora, wetem hasban blong hem Alvin Friesen, tufala i soem kaengud fasin long mitufala taem oli tekem mitufala i kam stap long haos blong tufala. Blong plante manis, tufala ya i glad blong givim ol samting we mitufala i nidim. Wan dokta we plante i save gud long hem, i tok sua long mi se: “Long sikis manis, bambae yu kam gud fulwan.” Ating hem i talem olsem, jes blong traem mekem mi mi harem gud lelebet, from we sikis yia biaen, tok ya i no kamtru yet. Kam kasem tede, mi stap faet strong blong laef wetem wanem we naoia oli kolem bipolar mood disorder. Nating se oli jenisim nem ya olsem wanem, olgeta we oli gat sik ya oli save se samting ya i no jenisim fasin safa we sik ya i stap mekem long olgeta.

Long taem ya, Brata Knorr i stap harem nogud finis from wan sik we i karemaot laef blong hem long Jun 1977. Nating se i olsem, hem i faenem taem mo paoa blong raetem ol longfala leta long mi blong leftemap tingting blong mi wetem ol naesfala tok mo advaes. Mi holem ol leta ya oli stap gud wetem mi kam kasem tede. Ol tok blong hem oli givhan bigwan blong kwaetem ol nogud filing we oli stap kam antap oltaem insaed long mi blong mekem mi mi harem se mi no naf blong mekem wan gudfala samting.

Long en blong 1975, mitufala i mas lego fultaem wok ya blong prij we i sas tumas long mitufala, nao mitufala i mas spenem moa taem blong lukaot long helt blong mi. Laet blong dei i mekem ae blong mi i soa tumas. Ol bigfala noes oli ring long sora blong mi olsem we wan masket i faerap. Taem mi stap long medel blong fulap man, mi harem nogud we i nogud tumas. Mi mas faet strong agensem samting ya blong bambae mi save joen long ol Kristin miting. Be insaed long mi, mi bilif fulwan se kampani blong ol brata i impoten tumas. Blong winim problem ya, plante taem mi traem kasem Haos Kingdom afta we olgeta brata sista oli sidaon finis, mo mi aot jes long en blong program, bifo we evriwan i stanap mo muf olbaot.

Wan narafala samting we mi mas faet strong blong mekem, hemia wok blong prij. Samtaem, mi stanap long fored blong wan doa, be mi no naf nating blong kilkilim doa ya. Nomata long samting ya, neva mi lego long wok ya, from we mi luksave se wok blong prij hemia rod blong sevem yumi mo eni man we oli lesin long yumi. (1 Timoti 4:​16) Smoltaem i mas pas fastaem, ale, mi naf blong bos long ol filing blong mi, go long nekis haos, mo traem bakegen. Taem mi gohed blong joen long wok blong prij, samting ya i givhan long mi blong stap strong long saed blong spirit mo i givim paoa long mi tu blong fesem hadtaem ya.

From we bipolar mood disorder i wan sik we i stap go kam oltaem, mi stat luksave se maet bambae hem i kam wan haf blong laef blong mi we i stap wetem mi go kasem en blong wol ya. Long 1981, Wekap! magasin i prentem sam nambawan atikol we oli tokbaot sik blong mi. * From ol atikol ya, mi stat kasem moa save long saed blong sik ya mo mi lanem sam gudfala rod blong faet agensem problem ya.

Mi Lan Blong Fesem Problem Ya

Olgeta samting ya oli minim se waef blong mi i mas lego mo jenisim sam samting long laef blong hem tu. Sipos yu yu wan we i stap lukaot long narafala we i gat semkaen sik olsem mi, maet bambae yu glad blong save tingting blong hem:

“Taem man i sik long saed blong filing, fasin blong hem i save jenis kwiktaem nomo long enitaem. Wan man olsem, maet hem i hapi, i man blong leftemap tingting blong narafala mo i gat plante niufala plan mo tingting, be long sam aoa nomo biaen, hem i save jenis nao i kam wan man we i taed bigwan, tingting blong hem i foldaon, mo i save kros. Sipos ol narafala oli no luksave se ol samting ya oli kamaot from wan sik, bambae oli save kros bigwan mo harem nogud tumas long man olsem. Yumi mas kasem save se, from samting ya, yumi mas rere blong jenisim ol plan blong yumi, mo yumi mas faet strong agensem ol filing we oli mekem tingting blong yumi i foldaon no i harem nogud.”

Long saed blong mi, taem we mi rili harem gud bambae mi stat blong wari long samting we i save kamaot biaen. Mi save gud se afta we mi harem se filing blong mi i kam “antap,” olsem se mi harem gud, be bambae i mas gat taem we filing blong mi “godaon” bakegen. Be, mi mi hapi moa taem mi “godaon” i bitim se mi “antap,” from we long taem ya mi stap kwaet blong plante dei, mo mi no mekem wan mastik. Aileen i halpem mi bigwan taem hem i givim woning long mi blong mi no bitim mak tumas long samting we mi wantem mekem, mo hem i leftemap tingting blong mi tu, taem ol nogud tingting oli kavremap tingting blong mi olsem tudak.

Taem sik ya i kam strong moa long mi, i gat wan denja i stap, hemia blong tingbaot mi wan nomo mo fogetem olgeta narafala samting raonabaot long mi. Taem tingting blong mi i foldaon olgeta mo mi harem nogud, i isi nomo blong fogetem olgeta man mo blong no tingbaot filing mo tingting blong ol narafala. Long ol taem we oli pas, i hadwok long mi blong agri se yes, mi gat wan problem long tingting mo filing blong mi. Mi mas faet strong blong sakemaot ol tingting ya se, nogud filing ya we mi gat i kamaot from we wan plan blong mi i foldaon no hem i fol blong wan narafala man. Bakegen mo bakegen, mi mas rimemba se, ‘I no gat wan samting raonabaot long mi we i jenis. Problem ya i kamaot insaed long mi, i no kamaot from ol samting raonabaot long mi.’ Sloslou, mi stap stretem tingting blong mi.

Long ol yia we oli pas, mitufala i lanem blong tok stret long mitufala mo no haedem sik ya long mitufala no long ol narafala man. Mitufala i traehad blong holem wan gudfala tingting long saed blong fiuja mo mitufala i no wantem nating blong letem wan sik olsemia, i bos long laef blong mitufala.

Wan “Tumora” We i Moagud

Tru long ol prea mo plante traehad, mitufala i kasem blesing mo sapot blong Jeova. Naoia, mitufala tugeta i olfala finis. Mi gat sam spesel meresin blong tekem evri dei, be helt blong mi i stap gud. Mitufala i glad tumas long eni smosmol janis we mitufala i kasem blong mekem moa long wok blong God. Mi gohed long wok blong elda insaed long kongregesen. Mitufala i traehad oltaem blong givhan long ol narafala blong holem bilif.

Tru tumas, olsem Jemes 4:​14 i talem: “Yufala i no save nating wanem bambae i save kamtru long laef blong yufala tumora.” Mo bambae i olsem oltaem we bambae yumi laef long wol blong naoia. Be, ol tok blong Jemes 1:​12 oli tru tu, se: “Taem ol samting oli kam blong traem bilif blong man, be hem i stap stanap strong, hem i save harem gud, from we taem hem i winim ol samting ya we oli kam blong traem hem, God bambae i flasem hem olsem we oli flasem man we i win long faet. Mo praes we God bambae i givim long hem, hemia laef ya we hem i promes finis blong givim long olgeta we oli lavem hem.” I gud tumas sipos yumi evriwan i stanap strong tede mo luksave ol blesing we Jeova i promes blong givim long yumi tumora.

[Futnot]

^ Lukluk ol haf ya (long Inglis) “You Can Cope With Life,” long Wekap! blong Ogis 8, 1981; “How You Can Fight Depression,” long Septemba 8, 1981; mo “Attacking Major Depression,” long Oktoba 22, 1981.

[Tok blong pija long pej 26]

Mi laekem blong stap mi wan long art studio blong mi

[Tok blong pija long pej 26]

Wetem waef blong mi, Aileen

[Tok blong pija long pej 28]

Long Distrik Asembli ya “Everlasting Good News” long Tema, Gana, long 1963