Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

Cyril Mo Methodius—Tu Man Blong Tanem Baebol We Oli Wokem Wan Niufala Alfabet

Cyril Mo Methodius—Tu Man Blong Tanem Baebol We Oli Wokem Wan Niufala Alfabet

Cyril Mo Methodius—Tu Man Blong Tanem Baebol We Oli Wokem Wan Niufala Alfabet

“Nesen blong mifala i baptaes be mifala i no gat wan tija. Mifala i no kasem save long lanwis Grik mo Latin tu. . . . Mifala i no gat save blong ridim ol alfabet mo mifala i no save mining blong ol alfabet; taswe sanem sam tija i kam long mifala we bambae oli save talemaot long mifala olgeta tok blong Baebol mo mining blong olgeta.”​—⁠Rostislav, prins blong Moravia, 862 K.T.

TEDE, bitim 435 milian man we oli toktok ol lanwis we oli kolem olgeta ol Slavik lanwis, oli save ridim Baebol long prapa lanwis blong olgeta. * Long olgeta man ya, i gat 360 milian we oli yusum alfabet ya Cyrillic. Be, samwe long 12 handred yia bifo, ol olfala bubu blong olgeta oli no save raetem lanwis blong olgeta mo oli no gat wan alfabet tu. Cyril mo brata blong hem, Methodius, tufala nao i wokem rod blong stretem problem ya. Ol man we oli laekem Tok blong God tumas, bambae oli intres bigwan blong luk olsem wanem tufala brata ya, tufala i no fraet mo tufala i rere blong wokem wan niufala alfabet we i givhan long wok blong kipim Baebol i stap, mo mekem se plante moa man oli save ridim hem. ?Hu ya tufala man ya, mo wanem hadtaem we tufala i fesem?

Wan “Waes Man” Mo Wan Rula

Cyril (827-869 K.T., * we fastaem nem blong hem Constantine) mo Methodius (825-885 K.T.) tufala i bon long wan famle we i rij, long Tesalonaeka, Gris. Long taem ya, Tesalonaeka i wan taon we ol man blong hem oli toktok long tu lanwis, wan hem i lanwis Grik mo narawan i wan long ol lanwis blong Slavik. Long taem ya, ol man we oli toktok Slavik lanwis oli plante mo oli joen oltaem wetem ol man Gris, mo tu i gat plante komuniti blong olgeta oli stap raonabaot long taon blong ol man Gris. Maet from samting ya nao, Cyril mo Methodius tufala i gat janis blong kasem gud save long lanwis blong ol Slavik we oli blong saot. Mo wan man we i raetem stori blong laef blong Methodius, i talem se mama blong tufala man ya i blong kantri blong ol Slavik.

Afta we papa blong tufala i ded, Cyril i muf i go long Constantinople, bigfala taon blong Byzantine. Long ples ya hem i stadi long yunivesiti blong king mo i joen plante wetem ol man we oli gat gudfala edukesen. Hem i stat wok long laebri blong Hagia Sophia, hemia wan long ol jos haos blong Is we i impoten moa i bitim ol narawan. Biaen, Cyril i kam wan tija we i tijim ol waes blong man. From ol hae mak we Cyril i kasem long edukesen blong hem, plante man oli stat singaot hem se Waes Man.

Long sem taem ya, Methodius i folem rod blong papa blong hem. Hem i joen long politik. Oli putumap hem long wok blong jif majistret (rula) long wan distrik blong Byzantine we plante long ol man long ples ya oli toktok Slavik lanwis. Be Methodius i lego politik blong go laef long wan haos blong ol pris long Bitinia, Esia Maena. Cyril tu i joenem hem long ples ya, long 855 K.T.

Long 860 K.T., hed blong ol pris long Constantinople, i sanem tufala brata ya i go blong mekem wan wok long wan narafala kantri. Tufala i mas go long ol Khazar, hemia ol man we oli laef long not is saed blong Blak Si. Ol Khazar ya oli man we oli no mekem wan stret disisen yet se bambae oli folem skul blong Islam, Jiu, no Kristin. Taem tufala brata ya tufala i aot blong go long ples ya, Cyril i stap smoltaem long Chersonese, long Krimea. Sam man blong save oli talem se long ples ya nao, Cyril i lanem lanwis Hibru mo Sameria, mo i tanem Hibru fasin blong raetem ol tok i go long lanwis blong ol Khazar.

Moravia i Singaotem Tufala

Long 862 K.T., Rostislav, prins blong kantri blong Moravia (we tede hem i is haf blong Jekia, wes blong Slovakia, mo wes blong Hangari), i sanem toktok i go long Michael III we hem i Rula blong Byzantine, blong sanem sam tija blong Baebol i kam long olgeta. Ol man Moravia, we oli toktok Slavik lanwis, oli kasem ol tijing blong jos finis, we ol misinari blong wan eria we oli kolem Is Frank (we tede hem i kantri blong Jemani mo Ostria) oli karem i kam long olgeta. Be, Rostislav i wari se politik mo jos blong ol man Jemani i gat moa paoa antap long ol man blong hem. Taswe, hem i gat tingting ya se sipos hem i yusum jos olsem wan rod blong frengud wetem Constantinople, bambae hem i mekem se nesen blong hem nomo i stap lukaot long ol bisnes long saed blong politik mo jos.

Rula blong Byzantine i tekem disisen blong sanem Methodius mo Cyril tufala i go long Moravia. Tufala brata ya we tufala i bin kasem hae save, gudfala edukesen, mo gud save long saed blong ol lanwis, tufala i stret blong mekem wok ya. Wan man we i raetem stori blong tufala long ol yia 8 handred, i talem se rula ya i askem strong long tufala blong go long Moravia, from risen ya se: “Yutufala tugeta i man Tesalonaeka, mo olgeta man Tesalonaeka oli toktok gud lanwis blong ol Slavik.”

Wan Niufala Alfabet Mo Baebol Long Wan Niufala Lanwis

Long ol manis bifo we tufala brata ya i aot, Cyril i wokem wan alfabet blong ol man we oli toktok ol lanwis blong Slavik. Ol man oli talem se Cyril i gat gudhed blong luksave ol defren saon blong ol lanwis. Ale, hem i yusum ol wanwan leta blong lanwis Grik mo Hibru, blong faenem wanwan leta we i laenap wetem olgeta saon blong lanwis blong Slavik. * Sam man blong mekem stadi oli tingting se Cyril i bin spenem plante yia finis blong mekemrere wan alfabet olsem. Mo ol man tede oli no sua gud yet se alfabet we Cyril i bin wokem i olsem wanem.​—⁠Lukluk bokis ya “?Cyrillic No Glagolitic?”

Long taem ya tu, Cyril i statem wok blong hem blong tanem Baebol i go long lanwis ya. Sam stori we man i talem oli se, Cyril i yusum niufala alfabet ya we hem i wokem, blong tanem ol faswan tok ya blong Gospel blong Jon we i stap long lanwis Grik i go long lanwis blong Slavik: “Fastaem, bifo we bifo olgeta, Tok ya i stap . . .” Mo tu, Cyril i gohed blong tanem ol fofala Gospel wetem ol leta blong Pol mo buk blong Ol Sam.

?Hem i mekem wok ya hem wan? I sua se Methodius i givhan long hem blong mekem wok ya. Mo tu, wan buk (The Cambridge Medieval History) i talem se: “I sua se [Cyril] i askem sam man blong oli halpem hem, we oli blong kantri blong ol Slavik mo we oli bin kasem edukesen long ol man Gris. Sipos yumi lukluk gud long ol olfala Baebol we oli tanem, . . . yumi faenem ol tok we i karem gud mining long lanwis blong ol Slavik. Hemia i soemaot se [Cyril] i wok wetem ol man we oli prapa man blong ol Slavik kantri.” Methodius nao i finisim wok blong tanem ol narafala buk blong Baebol i go long lanwis ya. Bambae yumi luk moa long saed ya.

“Olsem Ol Reven We Oli Ronem Wan Hok”

Long 863 K.T., Cyril mo Methodius tufala i statem misinari wok blong tufala long Moravia. Ol man oli mekem gudfala welkam long tufala. Wok blong tufala i blong tijim wan grup blong ol manples long niufala alfabet ya long lanwis blong Slavik, mo blong tanem Baebol wetem sam narafala buk blong jos i go long lanwis ya.

Be, i no isi blong mekem olsem. Ol lida blong skul long kantri blong Is Frank, we oli stap long Moravia, oli agensem bigwan fasin ya blong yusum alfabet long lanwis Slavik. Ol lida ya oli holem strong long tingting ya se wosip blong skul i mas stap long trifala lanwis ya nomo, Latin, Grik, mo Hibru. From samting ya, tufala brata ya, tufala i wantem go askem pop long Rom blong hem i givim raet long tufala blong yusum niufala alfabet ya. Oli mekem trep blong olgeta long 867 K.T.

Long trep ya, Cyril mo Methodius i pastru long Venice, nao wan narafala grup blong ol lida blong jos we oli sapotem trifala lanwis ya nomo, oli agensem tufala bakegen. Wan man we i raetem histri blong laef blong Cyril, i talem se ol bisop mo pris oli kam agensem tufala olsem “ol reven we oli ronem wan hok.” Long stori ya we hem i raetem, hem i talem se Cyril i sakem tok blong agensem olgeta we i stanap long 1 Korin 14:​8, 9: “Mo sipos pupu i krae we i no klia gud, bambae i no gat man i save se i taem blong faet. Be long yufala, i olsem nomo. Sipos tok blong yufala i paspas from we yufala i stap tok long ol narafala lanwis ya, bambae i no gat man i save wanem samting we yufala i stap talem. Ol tok ya blong yufala bambae i blong nating nomo.”

Taem tufala brata ya tufala i kasem Rom, Pop Adrian II i givim raet long tufala blong yusum lanwis blong Slavik. Sam manis biaen, taem tufala brata ya oli stap yet long Rom, Cyril i sik bigwan. Ale, tu manis nomo afta we hem i stat blong sik, hem i ded we i gat 42 yia nomo.

Pop Adrian II i leftemap tingting blong Methodius blong hem i gobak long misinari wok blong hem long Moravia mo long ol ples olbaot long taon blong Nitra, we tede hem i Slovakia. Pop ya i wantem gat gudnem long ol man long eria ya, taswe hem i givim sam leta long Methodius we oli givim raet long hem blong yusum alfabet blong Slavik, mo i putumap hem olsem ajbisop. Be, long 870 K.T., Hermanrich, we hem i bisop blong eria ya blong Is Frank, i kasem help blong Prins Svatopluk, blong Nitra, blong putum Methodius long kalabus. Methodius i stap kalabus blong tu yia haf long wan bigfala haos blong ol pris long saot is blong Jemani. Nao, taem Adrian II i ded, Pop John VIII i tekem ples blong hem mo i givim oda blong oli letem Methodius i gofri. Ale, hem i putumbak Methodius long wok blong hem olsem ajbisop, mo i talemaot bakegen se Methodius i kasem raet we pop i givim blong yusum lanwis blong Slavik long wosip.

Be ol lida long Is Frank oli gohed blong agensem Methodius. Nating se i olsem, hem i daonem ol nogud tok we oli sakem long hem se hem i man blong agensem ol tijing blong Jos. Hem i winim tingting blong Pop John VIII blong i givim wan leta long hem blong talem stret se hem i gat raet blong yusum lanwis blong Slavik insaed long jos. Pop John Paul II we i stap tede, i talem se Methodius i spenem laef blong hem blong “wokbaot long plante ples, hem i blokem hem wan long plante samting, hem i safa, ol man oli agensem hem mo oli givim hadtaem long hem, . . . mo i spenem taem tu long wan kalabus we i mekem hem i harem nogud tumas.” Be, ol hadtaem ya we hem i kasem oli kamaot nomo from ol bisop mo ol lida blong kantri we oli sapotem Rom.

Wok Blong Tanem Baebol Fulwan

Nating se ol man oli gohed blong agensem wok ya, Methodius i no lego. Sam man we oli gat gudhan blong raet, oli givhan long hem blong finisim wok blong tanem ol narafala haf blong Baebol i go long lanwis blong Slavik. Sam stori we ol man oli talem, oli se Methodius i finisim bigfala wok ya long eit manis nomo. Be, hem i no tanem ol buk blong ol Makabi, we oli kolem Apokrifa, i go long lanwis ya.

Tede, i no isi blong talem stret se Baebol blong Cyril mo Methodius i olsem wanem. I gat smol kopi nomo blong Baebol ya i stap we ol man oli bin raetem klosap long taem we faswan translesen blong Baebol ya i finis. Ol man we oli stadi long ol smol hanraet ya oli faenem se ol tok blong olgeta oli klia mo oli karem stret toktok blong lanwis ya. Buk ya Our Slavic Bible i talem se tufala brata ya tufala “i mas wokem plante niufala wod mo rod blong talem ol tok . . . Tufala i mekem wok ya long wan rod we i mekem yumi sapraes from we rod ya i stret gud [mo] tufala i mekem se lanwis blong Slavik i karem plante moa tok.”

Wan Presen We i Stap Oltaem

Afta we Methodius i ded long 885 K.T., ol man Is Frank, we oli no laekem ol disaepol blong Methodius, oli putumaot olgeta long Moravia. Ol disaepol ya oli go haed long Bohemia, long saot blong Polan, mo long Bulgaria. Long rod ya, wok blong Cyril mo Methodius i go kasem plante ples. Lanwis blong Slavik we tufala brata ya tufala i givim wan alfabet long hem, i wan lanwis we plante moa man oli stat yusum, nao oli mekem i kam moagud mo biaen oli wokem plante defren kaen stael blong hem. Tede, lanwis blong Slavik i gat 13 defren stamba lanwis blong hem, mo i gat plante narafala smosmol lanwis blong hem bakegen.

Antap long samting ya, strong tingting we Cyril mo Methodius tufala i gat blong traehad blong tanem Baebol i go long lanwis blong Slavik i givhan blong wokem plante long ol Baebol we oli stap tede long ol lanwis ya. Plante milian man we oli toktok ol lanwis ya oli glad from we oli save ridim Tok blong God long prapa lanwis blong olgeta. !Nating se ol man oli bin agensem wok ya bigwan, tok ya i tru tumas we i se: “Tok blong God blong yumi bambae i stap olwe, gogo i no save finis”!​—⁠Aesea 40:⁠8.

[Ol futnot]

^ Ol lanwis blong Slavik oli blong ol man long Is mo Sentrol Yurop olsem Rasia, Yukren, Sebia, Polan, Jekia, Bulgaria mo sam narawan bakegen.

^ K.T. i minim Kristin Taem.

^ Long ples ya mifala i yusum tok ya ‘Slavik’ blong tokbaot lanwis ya we Cyril mo Methodius tufala i yusum long misinari wok blong tufala mo long ol buk we tufala i raetem. Sam man tede oli yusum tok olsem “Olfala Slavik” no “Olfala Slavik Blong Jos,” blong tokbaot lanwis ya we tufala i yusum. Ol man blong stadi long ol lanwis oli agri se long ol yia eit handred K.T., ol man we oli stap long ol Slavik kantri, oli tok long plante defren lanwis.

[Bokis blong pija long pej 29]

Cyrillic No Glagolitic?

Ol man oli bin rao plante long saed blong weswan alfabet nao hem i trufala wan we Cyril i bin wokem. Ol man we oli stadi long ol lanwis oli no sua se alfabet ya i olsem wanem. Alfabet ya we tede ol man oli kolem se Cyrillic, i kamaot long alfabet blong lanwis Grik. Be i gat samting olsem twelef no moa leta bakegen, we ol man nomo oli mas mekemap blong i laenap wetem ol defren saon blong lanwis blong Slavik we oli no stap long lanwis Grik. Be, sam olfala hanraet we i stap long ol lanwis blong Slavik oli yusum wan alfabet we i defren bakegen. Alfabet ya oli kolem Glagolitic, mo ol man blong stadi oli tingting se hemia nao alfabet ya we Cyril i wokem. Sam long ol leta long alfabet ya i luk olsem se oli kamaot long ol Grik no Hibru alfabet we taem man i raetem hem i stap joejoenem olgeta. Sam long ol leta blong alfabet ya maet oli kamaot long ol olfala alfabet we ol wanwan leta blong hem oli gat sam smosmol mak we i blong soemaot ol defdefren saon we wanwan leta ya i save mekem. Be bighaf blong ol leta blong alfabet ya oli defren olgeta mo i klia se man we i wokem olgeta i bin mekemap olgeta nomo long tingting blong hem. Alfabet we oli kolem Glagolitic i wan alfabet we i defren olgeta long ol narawan. Be, ol alfabet we ol man oli yusum tede long ol lanwis blong Rasia, Yukren, Sebia, Bulgaria, mo Masedonia, oli kamaot long alfabet ya we oli kolem Cyrillic. Mo i gat samwe long 22 lanwis, we oli no ol lanwis blong Slavik, mo we olgeta tu oli yusum alfabet ya.

[Map blong pija long pej 31]

(Lukluk niuspepa)

Baltic Sea

(Poland)

Bohemia (Czechia)

Moravia (E. Czechia, W. Slovakia, W. Hungary)

Nitra

EAST FRANKISH KINGDOM (Germany & Austria)

ITALY

Venice

Rome

Mediterranean Sea

BULGARIA

GREECE

Thessalonica

(Crimea)

Black Sea

Bithynia

Constantinople (Istanbul)

[Tok blong pija long pej 31]

Wan Baebol Slavik we oli raetem wetem alfabet ya Cyrillic blong ol yia 1581

[Credit Line]

Bible: Narodna in univerzitetna knjiz̆nica-Slovenija-Ljubljana