?I Gat Laef Afta Long Ded?

SAMWE long 3,500 yia bifo, Job i askem kwestin ya se: “?Sipos wan man we i strong gud i ded, hem i save laef bakegen?” (Job 14:14, NW ) Blong plante taosen yia, kwestin ya i mekem tingting blong ol man i fasfas. Long ol yia we oli pas, ol man long evri kantri oli bin tingting dip long kwestin ya, mo oli givim ol defdefren kaen ansa long saed ya.

Plante man we oli talem se oli Kristin, oli bilif long heven mo hel. Be ol man Hindu, oli bilif se afta we man i ded, hem i bon bakegen long wan narafala laef. Man ya, Emir Muawiyah, we i wok long wan jos blong Islam, i tokbaot tingting blong ol man Muslim, i se: “Mifala i bilif se bambae i gat wan dei blong jajmen afta ded, we yumi go stanap long fored blong God, Allah. Taem ya bambae i olsem se yumi go pas long kot.” Ol man long skul blong Islam oli bilif se, long taem ya, Allah bambae i skelem laef blong ol wanwan man, mo bambae i sanem olgeta oli go long paradaes no long helfaea.

Long Sri Lanka, ol Budis mo Katolik tu oli openem olgeta doa mo windo blong haos blong olgeta taem wan famle i ded. Oli laetem wan laet we i bonem oel, mo oli putum bokis blong dedman long wan ples we leg blong hem i poen i go long bigfala doa blong haos. Oli bilif se samting ya bambae i givhan long spirit blong dedman ya, blong goaot long haos.

Wan man we i wok long Yunivesiti blong Wes Ostrelia, nem blong hem Ronald M. Berndt, i talem se ol Aborijini blong Ostrelia oli bilif se “ol man oli gat wan spirit we i no save ded samtaem.” Sam laen blong Afrika, oli bilif se taem ol man olbaot oli ded, oli kam ol gos. Be taem ol haeman oli ded, oli kam ol spirit blong ol olfala, we ol man bambae oli ona long olgeta mo askem kwestin long olgeta, blong oli givhan blong lidim vilej.

Long sam kantri, oli joenem kastom blong manples wetem tingting blong ol skul we oli talem se oli Kristin, mo hemia nao bilif blong olgeta long saed blong ol dedman. I olsem plante Katolik mo Protestan long Wes Afrika, we oli folem wan kastom taem man i ded. Oli kavremap ol glas blong lukluk fes blong olgeta, blong mekem se wan man i no save lukluk spirit blong dedman long glas ya.

Taswe, ol man oli givim plante defren ansa long kwestin ya: ‘?Wanem bambae i hapen long yumi taem yumi ded?’ Be, bighaf blong ol man oli agri long wan stamba tingting: Hemia se i gat wan samting insaed long man we i no save ded samtaem, mo i stap gohed blong laef afta ded. Sam man oli bilif se “samting” ya hem i wan spirit. Eksampol, long sam ples long Afrika mo Esia, mo long ol ples blong Pasifik olsem Polinesia, Melanesia, mo Maekronesia, plante man oli bilif se man i gat wan spirit we i no save ded samtaem.

?Ol man oli rili gat wan spirit? ?I tru se taem man i ded spirit ya i goaot long bodi? ?Sipos yes, wanem bambae i hapen long spirit ya? ?Mo wanem fiuja blong ol dedman? Yumi no mas ting nating long ol kwestin ya. Nomata wanem kalja no skul blong yu, ded i wan samting we yumi evriwan i mas fesem. Taswe ol kwestin ya oli impoten long yu tu. Mifala i leftemap tingting blong yu blong faenemaot moa long saed ya.