Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

‘Oltaem Ren i Stap Kasemgud Ol Tri Blong Jeova’

‘Oltaem Ren i Stap Kasemgud Ol Tri Blong Jeova’

Ol Nambawan Samting We Jeova i Wokem

‘Oltaem Ren i Stap Kasemgud Ol Tri Blong Jeova’

?SAMTAEM yu bin stanap long dakbus nao yu luk laet blong san i stap saen tru long ol lif blong ol bigbigfala tri? ?Yu harem noes blong ol lif taem win i stap saksakem olgeta oli go olbaot?​—Aesea 7:2.

Long sam kantri long wol i gat wan spesel taem blong yia we ol lif blong sam tri oli jenisim kala oli kam red, aranis, no yala, no narafala kala bakegen. !Taem man i luk ol kalakala lif ya i olsem we faea i laet long ol tri! Yes, i olsem we ol tri ya oli stap mekem wanem we tok ya i talem se: “!Ol bigbigfala hil wetem ol tri long bus, yufala i mas glad, yufala i mas singsingaot bigwan!”​—Aesea 44:23. *

Klosap 30 pesen blong wol blong yumi i fulap long dakbus nomo. Ol dakbus ya mo olkaen anamol mo tri we oli laef long hem, oli rili leftemap Jeova God, we Hem nao i Mekem Plan blong olgeta mo i Wokem olgeta. Man blong raetem Sam i singsing se: “Yufala ol bigbigfala hil wetem ol smosmol hil, yufala ol tri blong kakae wetem ol narafala tri, yufala i mas presem [Hae God].”​—Ol Sam 148:​7-9.

Buk ya, The Trees Around Us, i talem se: “Ol tri oli impoten long laef blong man from we oli givim samting we man i nidim long saed blong bodi mo oli mekem man i harem gud tu long laef.” Ol dakbus oli klinim mo lukaot gud long ol saplae blong ren wota aninit long graon, we ol man oli stap dring. Mo tu, ol tri oli klinim win we yumi stap pulum. Ol lif blong ol tri oli stap mekem wan wok we oli kolem photosynthesis. Wok ya i blong jenisim posen gas we i stap long win (carbon dioxide) i kam gudfala win we man i save pulum, mo tu i blong jenisim wota, ol minerol * mo laet blong san i kam olsem gudfala samting we bodi i nidim olsem kakae.

Ol dakbus oli soemaot bigfala save mo waes we God i gat blong wokem ol samting long fasin we i naes tumas. Plante taem ol bigbigfala tri nao oli mekemap dakbus. Aninit long ol tri ya i gat plante plante smosmol gras, grin nalumlum, rop, mo smosmol tri wetem flaoa tu. Olgeta samting ya oli dipen long ol bigbigfala tri ya we oli givim sado mo mekem ples i stap kolkol mo wetwet oltaem.

Long sam dakbus we ol tri oli lusum lif blong olgeta wan taem wan yia, i save gat samting olsem twanti faef milian lif we oli foldaon long wan hekta. ?Wanem i hapen long olgeta lif ya? Ol smolsmol bebet, olkaen masrum, ol wom, mo plante narafala samting bakegen, oli tantanem olgeta lif ya oli kam olsem makas we i mekem se graon i rij mo i gud blong samting i gru long hem. Tru, taem ol smosmol bebet ya oli stat wok, oli no mestem wan samting we i save mekem graon i rere blong sam niufala tri no flaoa i gru bakegen.

Aninit long ol lif ya we oli ded, graon blong bus ya i fulap long ol smosmol laef samting. Wan buk ya, The Forest, i talem se ‘long wan smol eria we saes blong hem i olsem 30 skwea sentimita mo dip blong hem i olsem 2.5 sentimita, ating i gat klosap 1,350 defdefren kaen laef samting i stap, mo hemia yumi no kaontem plante moa smosmol bebet. Sipos yu pikimap graon wetem han blong yu, i gat bitim wan bilian long ol smosmol bebet ya i stap we yu save luk nomo wetem spesel glas.’ Mo antap long ol samting ya, i gat olkaen anamol bakegen olsem lesed, pijin, sam narafala bebet bakegen, mo ol narafala bigbigfala anamol tu. ?Hu nao we yumi mas presem hem from ol laef samting ya we oli naes tumas mo we oli defdefren? Man ya we i Wokem ol samting ya i talem stret nomo se: “Olgeta anamol long bus oli blong mi, wetem olgeta buluk long hamas taosen hil.”​—Ol Sam 50:10.

God i wokem sam anamol blong oli naf blong slip tru long kolkol taem, taem sno i foldaon mo i had blong faenem kakae. Be i no evri anamol we oli slip long taem blong kolkol. Nating se bigfala sno i foldaon, i kavremap ples, i gat sam anamol olsem dia we oli wokbaot yet. Ol dia ya oli no slip tru long koltaem, oli no hivimap kakae i stap samples bifo long sno, be oli faenem smosmol kakae olbaot olsem ol gru long ol branj blong tri no sam narafala samting olsem. Yu save luk samting ya long wan pija long stori ya, we oli tekem long Jemani.

Long Baebol, plante taem oli tokbaot ol tri no bus. Sam man we oli stadi long saed ya oli kaontem se Baebol i tokbaot samwe long 130 defdefren kaen flaoa no bus, mo insaed long namba ya i gat samwe long 30 defren kaen tri. Michael Zohary, we i stadi long ol tri, i makem poen ya se Baebol i tokbaot plante ol bus mo tri, nao hem i se: “I no gat plante buk tede we oli tokbaot ol tri mo flaoa we oli joen wetem laef blong man, olsem we Baebol i mekem.”

Ol tri mo dakbus oli wan nambawan presen we i kamaot long God we i gat lav. Sipos samtaem yumi go wokbaot long bus, ating bambae yumi agri wetem tok ya blong man blong raetem Sam we i se: “Ol sida [ol tri] long Lebanon oli blong Hae God, hem nomo i planem, mo oltaem ren i stap kasemgud olgeta. Ol pijin oli stap mekem nes blong olgeta long ples ya.”​—Ol Sam 104:​16, 17.

[Ol Futnot]

^ Lukluk manis Jenuware/Februari long 2004 Calendar of Jehovah’s Witnesses.

^ Ol samting insaed long wota no graon we oli olsem gudfala kakae blong givhan long ol tri, ol anamol mo ol man.

[Bokis/Foto blong pija long pej 9]

Wan long ol frut tri long Medel Is we i naes tumas, hemia tri ya amon. Long stat blong yia, tri ya i givim flaoa blong hem bifo long ol narafala tri. Ol man Hibru bifo oli stap singaot tri ya amon se “hemia we i wekap,” from we hem i stat givim flaoa fastaem. Mo i tru se taem hem i givim ol flaoa blong hem we oli hafhafred mo waet, i luk olsem se tri ya i wekap wantaem.​—Prija 12:​5NW.

I gat samwe long 9,000 defren kaen pijin we man i kaontem long wol. Be long olgeta ya, i gat samwe long 5,000 kaen we oli singsing. Singsing blong olgeta i givim laef long ol dakbus. (Ol Sam 104:12) Eksampol, pijin ya we oli kolem sparrow, hem i gat wan naesfala hapi tiun. Mo narafala pijin ya mourning warbler, we yu save luk long pija ya, hem i wan smol pijin blong singsing, we kala blong hem i blu lelebet wetem yala mo grin.​—Ol Sam 148:​1, 10.

[Tok blong pija long pej 9]

Wan bus long Normandy, Franis