“Wan Wok We i Had Moa Mo i Bigfala Moa i Bitim Ol Narafala Wok”

TAEM King Solomon i rul samwe long 3,000 yia bifo, hem i wokem haos tempol blong Jeova long Jerusalem. Long taem ya oli wokem naesfala tang wota long bras mo oli putum afsaed long tempol, klosap long doa blong hem. Hevi blong tang ya i bitim 30 tan mo hem i save holem samting olsem 40,000 lita wota. Bigfala tang ya oli kolem solwota we oli wokem long bras. (1 King 7:23-26) Wan man we bifo hem i wok long Nasnal Risej Kaonsel blong Kanada, nem blong hem Albert Zuidhof, i raetem tingting blong hem long buk ya Biblical Archeologist, i se: “I klia se wok ya we nesen blong ol man Hibru i mekem [blong wokem tang ya] i had moa mo i bigfala moa i bitim ol narafala wok we oli mekem blong bildim samting.”

?Oli wokem tang ya olsem wanem? Baebol i talem se: “King i talem . . . blong oli wokem ol samting ya [blong haos blong Hae God] long bigfala levelples ya klosap long Jodan Reva, . . . from we graon long ples ya i gudwan blong yusum long wok ya.” (1 King 7:45, 46) Masta Zuidhof i talem se: “Fasin blong olgeta blong wokem bras hem i lelebet sem mak long fasin ya we ol man oli stap yusum yet tede blong wokem ol bigbigfala bel [blong jos].” Man ya i gohed blong eksplenem lelebet se fasin blong wokem samting ya i olsem wanem: Fastaem oli yusum red graon blong wokem wan pija blong tang ya, taem red graon ya i drae oli kavremap hem fulwan wetem samting we i olsem wota blong kandel. . . . Afta we wota blong kandel i drae fulwan, nao oli kavremap wetem red graon bakegen mo letem i drae. Ale oli hotem tang ya mekem se wota blong kandel ya i ronaot mo i gat wan emti spes i stap long medel long tufala red graon ya. Nao laswan samting we oli mekem se oli kafsaedem hot bras i go long spes ya gogo i fulap. Taem bras ya i kam strong, ale oli brebrekem tufala red graon ya we i stap holem hem.

Solwota ya we oli wokem long bras i bigbigwan mo i hevi tu, mekem se ol man we oli wokem samting ya oli mas gat gudhed. Red graon ya we i holem bras insaed long hem, hem i mas strong naf blong holem hevi blong bras ya we i kasem 30 tan. Taem oli wokem red graon ya oli mas hareap blong bambae i no gat hol no ples we i brobrok smol. Mo tu, maet oli mas laetem plante faea blong kukum bras ya we bambae i naf blong fulumap insaed blong tufala redgraon ya. !Tru, hemia wan bigbigfala wok!

Taem oli openem haos tempol ya, King Solomon i mekem wan prea, mo long prea ya hem i talem se i stret blong yumi presem Jeova nomo from olgeta wok we oli bin gohed long tempol ya, hem i se: “Yu stap holem promes we yu bin mekem . . . yu mekem ol tok ya blong yu i kamtru.”​—1 King 8:24.