Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

‘Ol Sas Samting We i Kamaot Long Solwota’

‘Ol Sas Samting We i Kamaot Long Solwota’

Ol Nambawan Samting We Jeova i Wokem

‘Ol Sas Samting We i Kamaot Long Solwota’

TAEM san i godaon, wan smol win i blu long solwota, mo sloslo ol wef oli kamsoa. Ol wef oli mekem wan smol noes we i pulum plante man blong kam spel mo stap kwaet long sanbij. *

Ol sanbij olsemia oli kavremap plante taosen kilometa blong kos raon long wol. Oli stap olsem wan boda we i seraotem graon mo solwota, mo i makem weples paoa blong solwota i stop long hem. God i wokem ol samting olsemia. God i stap tokbaot hem wan, i se: “Traem luk bigfala solwota ya. Mi mi putum sanbij i mak blong hem, mo solwota i no save bitim.” Hem i ademap se: “Nating we solwota i girap, i kam bigwan, be neva bambae i save go ova long mak ya. Mo nating we i gat bigsi, be bambae i no save brekem mak ya.”​—Jeremaea 5:22; Job 38:8; Ol Sam 33:7.

Yes, wota i kavremap bighaf blong planet blong yumi, we i no gat wan narafala planet raon long san we i gat fulap wota long hem olsem hemia. Wota i kavremap bitim 70 pesen blong planet blong yumi. Taem Jeova i stap rerem wol blong ol man oli laef long hem, hem i talem se: “Wota ya we i stap aninit long skae i mas kam wanples, blong draeples i kamaot.” Samting ya nao “i kamtru olsem we hem i talem.” Afta, Baebol i talem se: “[God] i putum nem blong draeples ya se Graon, mo i putum nem blong wota ya we i kam wanples se Solwota. Mo taem hem i luk ol wok ya blong hem, hem i luk we i gud tumas.” (Jenesis 1:​9, 10) ?Solwota i wok olsem wanem?

God i wokem solwota blong sapotem laef long sam fasin we oli nambawan tumas. Eksampol, wota i save holem hot long hem wan. Taswe solwota i wok olsem wan bigfala tang blong holem hot, we i mekem se tempreja i no godaon tumas long kolkol taem.

Wota i sapotem laef long wan defren fasin bakegen. I gat plante defdefren samting we yu save miksimap wetem wota blong oli lus. Blong wokem laef, fastaem i mas gat sam kemikol, mo ol kemikol ya oli nidim wota. Taem oli miksimap ol kemikol wetem wota, ol kemikol ya oli lus, oli kam wan wetem wota, nao ol smosmol haf (molecule) blong ol defdefren kemikol oli save joen tugeta. I gat wota i stap insaed long plante long ol defren kemikol we oli wokem ol laef samting. Buk ya The Sea i talem se: “Olgeta laef samting oli nidim wota​—mo wota ya i kamaot long solwota, mo i sapotem laef blong ol flaoa mo ol anamol we oli laef long wol tu.“

Solwota i mekem wan bigfala wok tu blong klinim atmosphere, hemia nem blong win wetem ol defdefren gas blong hem we i stap raonabaot long wol blong yumi. Ol plankton * blong solwota oli pulum gas ya we oli kolem kabon daeoksaed mo oli sakemaot wan narafala gas, we nem blong hem oksijen. * Wan man we i stadi long samting ya i talem se, “70 pesen blong [gas ya] oksijen we i stap long win raon long wol i kamaot long ol plankton blong solwota.”

Solwota i givim sam meresin blong hilim ol sik tu. Blong plante handred yia, ol man oli yusum sam haf blong ol fis, olsem oel blong leva, olsem wan meresin. I no longtaem i pas, ol man oli bin yusum ol kemikol we i kamaot long ol fis mo sam narafala anamol blong solwota, blong tritim sotwin mo blong faetem sam vaeras mo kansa tu.

Ol man oli traem talem praes blong ol samting we man i kasem long solwota mo long wok we solwota i mekem blong sapotem laef blong yumi. I no gat rod blong talem praes ya stret, be ol man we oli stadi long bisnes ya oli ting se long olgeta wok we ol tri, ol flaoa, ol anamol, mo ol bebet blong wol oli mekem blong sapotem laef, samwe 66 pesen blong wok ya i kamaot long solwota. Samting ya i laenap wetem tingting ya se God i wokem solwota blong sapotem laef. !Mo i joengud wetem vas ya blong Baebol we i talem se ‘ol samting ya we bambae yumi kam rijman long hem, bambae yumi stap tekemaot long solwota’!​—Dutronome 33:19.

Yumi presem Jeova olsem Bigfala Man we i mekem Plan mo i Wokem olgeta sas samting ya long solwota. Nehemaea i presem God i talem se: “Hae God, yu nomo yu Hae God. Yu yu mekem skae . . . mo solwota, wetem olgeta samting we i stap long tufala, mo yu givim laef long olgeta evriwan.”​—Nehemaea 9:6.

[Ol Futnot]

^ Lukluk 2004 Calendar of Jehovahs Witnesses, Septemba/Oktoba.

^ Ol smosmol anamol mo nalumlum we oli laef long solwota.

^ Wan gas we olgeta laef samting oli nidim blong laef.

[Bokis/Foto blong pija long pej 9]

Wota, Win, Mo Ol Wef

Wota mo win, tufala i joen blong wokem ol bigbigfala wef we oli mekem wan laod noes taem oli kilim ol bigfala rif, olsem long pija ya long California, long Yunaeted Stet. Stat long taem bifo, ol wef oli stap olsem wan nambawan haf blong solwota we i soem bigfala paoa blong hem. Mo tu, oli mekem yumi tingbaot bigfala paoa blong God ya we i wokem solwota. Jeova nomo i stap “purumbut long rafsi blong mekem i kwaet bakegen.” “Long paoa blong hem, hem i leftemap solwota, mo long save blong hem, hem i smasem rafsi.” (Job 9:​8, futnot; 26:​12, NW ) Yes, ‘voes blong Jeova i strong moa i winim noes blong dipsi. Paoa blong hem i strong moa, i winim paoa blong ol bigsi.’​—Ol Sam 93:4.

Sanbij i Wokem Ol Pija

Samtaem, long sanbij klosap long solwota, yumi save luk samting olsem ol naesfala pija, olsem ol smol hil ya long kos blong Namibia, long saot blong Afrika. Win nao i muvum sanbij blong wokem ol kaen pija olsemia. Sam blong ol hil ya oli smol nomo, be sam narafala oli hae olsem 400 meta. Sanbij ya we i plante we i plante i halpem yumi blong kasem save tok ya blong Baebol we i tokbaot “sanbij daon long solwota.” Tok ya i minim wan samting we yumi no save kaontem, we i no isi blong save saes blong hem. (Jenesis 22:17) Yumi sapraes tumas long God ya we i Wokem olgeta samting, mo i putum sanbij olsem wan fenis blong blokem ol bigfala wef blong rafsi.

[Tok blong pija long pej 9]

San i godaon long kos, Bei blong Biafra, Kamerun