Yumi Mas Rimemba Spesel Pikinini Ya We i Bon

‘Long naet ya nomo, i gat wan pikinini i jes bon, we hem bambae i sevem yufala. Hem i Mesaea ya we i Masta blong yumi.’​—Luk 2:​11.

SAMWE long tu taosen yia bifo, wan woman i bonem wan pikinini boe long taon ya Betlehem. Smol man nomo long taon ya oli kasem save from wanem pikinini ya i bon. Be, long naet ya, i gat sam man afsaed long vilej we oli stap lukaot long ol sipsip blong olgeta. Ol man ya oli luk fulap enjel mo oli harem olgeta oli singsing se: “Long heven antap we antap, olgeta oli stap leftemap nem blong God. Mo long wol ya, pis i stap wetem ol man we God i glad long olgeta.”​—Luk 2:​8-​14.

Biaen, ol man ya blong lukaot long ol sipsip oli faenem Meri wetem hasban blong hem, Josef, long haos blong ol anamol, stret olsem ol enjel oli bin talem long olgeta. Meri i putum nem blong bebi ya se Jisas, mo hem i putum hem i slip long bokis ya we ol man oli stap putum kakae blong ol anamol long hem. (Luk 1:​31; 2:​12) Naoia, tu taosen yia biaen, i gat klosap wan long evri tri man long wol we oli talem se oli biaenem Jisas Kraes. Mo ol samting we oli hapen long taem we Jisas i bon oli mekemap wan stori we ol man oli tokbaot moa i bitim eni narafala stori long wol.

Spen i wan kantri we ol man blong hem oli strong blong folem ol kastom blong Katolik jos mo oli laekem blong mekem ol selebresen we oli laenap wetem ol kastom ya. Taswe oli wokem plante defren samting blong tingbaot spesel naet ya blong Betlehem.

Fasin Blong Selebretem Krismas Long Spen

Stat long ol yia 1200, long ol lafet blong ol man Spen, plante taem oli mekem ol pleplei we i soemaot taem we Jisas i bon. Plante famle oli wokem wan smol ples we i pija blong ples ya we Jisas i bon long hem. Oli yusum red graon, nao oli wokem pija blong ol man blong lukaot long sipsip mo Trifala Waes Man (no “trifala king”), wetem Josef, Meri, mo Jisas. Plante taem oli wokem ol bigbigfala pija olsem, we klosap saes blong olgeta i bigwan olsem saes blong wan man, nao long taem blong Krismas oli putum ol pija ya klosap long ol haos blong taonhol. I luk olsem se Francis blong Assisi nao i statem kastom ya long Itali, blong pulum ol man blong tingbaot stori blong ol Gospel we i tokbaot taem we Jisas i bon. Biaen, ol pris we oli biaenem Francis oli mekem kastom ya i kam antap bigwan long Spen mo long plante narafala kantri.

Taem ol man Spen oli mekem lafet blong Krismas, oli mekem se ol pleplei long saed blong Trifala Waes Man i stap olsem wan impoten samting long lafet ya, sem mak olsem Fata Krismas i impoten long ol man blong ol narafala kantri. Long Jenuware 6, we oli kolem Día de Reyes (Dei blong ol King) ol Trifala Waes Man ya oli givim presen i go long ol pikinini blong Spen. Oli mekem olsem folem bilif we ol man oli gat se Trifala Waes Man ya oli givim presen long bebi Jisas we i jes bon. Be plante man oli no save se ol Gospel oli no bin talem se hamas Waes Man nao we oli bin go blong luk Jisas. Olgeta oli no king, be oli ol man blong lukluk long saed blong ol sta. * Mo tu, afta we ol Waes Man ya oli kam, Herod i kilim i ded evri pikinini long Betlehem “we yia blong olgeta i no bitim tu yia yet” from we hem i wantem blong kilim  Jisas i ded. Hemia i soemaot se Jisas i no wan bebi we i jes bon taem ol waes man ya oli kam blong luk hem.​—Matiu 2:​11, 16.

Stat long ol yia 1100, long samfala taon blong Spen, ol man oli mekem ol pleplei blong soemaot taem we Jisas i bon, mo insaed long ol pleplei ya i gat ol man blong lukaotem ol sipsip we oli go long Betlehem blong luk Jisas, mo biaen long olgeta, i gat ol Trifala Waes Man ya. Tede, long bighaf blong ol taon blong Spen, ol man oli mekem wan maj we oli kolem cabalgata, long Jenuware 5 evri yia. Long maj ya, ol “trifala king” ya oli stanap long wan trak we oli flasem gud, oli pastru long taon mo oli givimaot loli long olgeta we oli stap stanap long rod. Ol man oli flasem gud ol ples sem mak olsem oli mekem long taem blong Krismas, mo oli singim ol singsing blong Krismas (villancicos) blong mekem lafet ya i wan taem blong glad.

Bighaf blong ol famle blong Spen oli laekem blong mekem sam spesel kakae long naet bifo Krismas (Disemba 24). Oli mekem sam kakae olsem turrón (ol loli we oli wokem wetem navel mo eg blong sugabag), marzipan (wan kaen swit we oli wokem wetem navel, suga mo eg), ol drae frut, sipsip we oli rusum, mo ol fis mo sel blong solwota. Long spesel taem ya, ol memba blong famle, wetem olgeta ya tu we oli stap farawe, oli traehad blong kam wanples. Long wan narafala lafet we oli mekem long Jenuware 6, ol famle oli kakae wan roscón de reyes, hemia wan raon kek we oli kolem kek blong “ol King.” Insaed long kek ya i oli haedem wan sapraes (wan smol doli) we oli kolem sorpresa. Ol man Rom bifo oli gat wan kastom we i sem mak. Sipos wan slef i kakae wan pis blong kek ya mo i faenem smol doli ya we oli haedem insaed, ale bambae hem i stap olsem “king” blong wan fuldei.

“Wan Hapi Mo Bisi Taem Blong Yia”

Nomata wanem fasin ol man oli folem long ples blong olgeta, be Krismas i stap olsem wan bigfala lafet long wol tede. Buk ya The World Book Encyclopedia, i tokbaot Krismas se hem i “wan hapi mo bisi taem blong yia blong ol milian Kristin man, mo sam we oli no Kristin tu, long olgeta ples long wol.” ?Olsem wanem? ?Lafet ya i gud?

I klia se taem Jisas i bon, hemia i wan impoten taem long histri. Ol enjel oli talem se pikinini ya nao bambae i mekem we “long wol ya, pis i stap wetem ol man we God i glad long olgeta.” Hemia i soemaot klia nomo se i gat mining biaen long taem ya.

Nating se i olsem, wan man Spen, nem blong hem Juan Arias, we i stap raetem niuspepa, i talem se: “Long taem we Kristin skul I stat, ol Kristin oli no mekem wan lafet blong makem taem we Jisas i bon.” ?Sipos i olsem, lafet blong Krismas i kam wea? ?Wanem beswan rod blong rimemba taem ya we Jisas i bon, mo laef blong hem? Bambae yu faenem ansa blong ol kwestin ya long haf we i kam biaen.

[Futnot]