Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Fas King

Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Fas King

Tok Blong Jeova i Wan Samting We i Laef

Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Fas King

“SIPOS man we fasin blong hem i stret i kam lida, bambae ol man blong hem oli save harem gud. Be sipos man we fasin blong hem i no stret i kam lida, ol man blong hem bambae oli stap harem nogud nomo.” (Ol Proveb 29:2) Buk blong Fas King long Baebol i soemaot se tok blong Proveb ya i tru tumas. Fas King i talem stori blong Solomon, we taem hem i bin rul olsem king long Isrel bifo, hem i mekem we kantri ya i kam antap bigwan mo ol man blong hem oli harem sef. Buk ya i stori tu long saed blong taem ya we neson blong Isrel i seraot, hemia afta we Solomon i ded. Mo i tokbaot 14 king we oli kamaot biaen long Solomon, sam we oli rul long Isrel mo sam we oli rul long Juda. Long olgeta ya i gat tu king nomo we tufala i holem strong long Jeova oltaem. Antap long hemia, buk ya i tokbaot ol wok blong sikis profet, we wan long olgeta ya hemia Elaeja.

Profet Jeremaea i raetem buk ya long Jerusalem mo long Juda. Stori blong buk ya i kavremap 129 yia, i stat long yia 1040 B.K.T. * go kasem 911 B.K.T. Taem Jeremaea i stap raetemdaon ol stori ya, ating hem i lukluk long sam olfala hanraet we ol man oli bin raetem bifo, olsem hanraet ya we oli kolem “Ol Stori blong Laef blong King Solomon.” Ol hanraet ya yumi no moa save faenem tede.​—1 King 11:41; 14:19; 15:7.

WAN KING WE I WAES I SAVE MEKEM KANTRI I STAP LONG PIS MO I GAT PLANTE SAMTING

(1 King 1:​1–11:43)

Buk blong Fas King i stat wetem wan stori we i pulum intres blong yumi. Hemia stori blong Adonia we hem i traem blong kam king long ples blong papa blong hem King Deved. Kwiktaem nomo profet Natan i mekem wan samting blong blokem plan ya blong Adonia, ale oli putum narafala pikinini blong Deved, hemia Solomon, i kam king. Jeova i glad long wanem we Solomon i askem Jeova blong givim long hem taem hem i jes kam king. Ale Jeova i mekem we Solomon i ‘waes moa, mo i savegud ol fasin blong rul,’ mo i mekem tu we hem i ‘rij moa, mo we ol man oli ona moa long hem.’ (1 King 3:​12, 13) Tru ya, i no gat narafala man long taem ya we waes blong hem i bitim waes blong Solomon, mo we i rij moa i bitim hem tu. Ale, neson blong Isrel i stap long pis mo i gat plante samting.

Solomon i wokem plante haos. Wan long ol haos ya, hemia tempol blong Jeova, wetem sam narafala haos tu we oli blong ol wok blong gavman. Jeova i talem long Solomon se: “Bambae mi holem promes ya we mi mekem wetem papa blong yu, we mi talem long hem, se oltaem king blong Isrel bambae i wan long olgeta we bambae oli stap kamaot biaen long hem.” (1 King 9:​4, 5) Trufala God i givim woning tu long Solomon se wanem i save kamaot sipos hem i no obei. Biaen, Solomon i stat tekem plante woman blong hem we oli blong defdefren kantri. Ale taem hem i kam olfala, ol woman ya oli pulum hem i go wosip long ol giaman god. Nao Jeova i talem long hem se bambae kingdom blong hem i seraot. Long 997 B.K.T., Solomon i ded. Hem i bin rulum Isrel blong 40 yia. Ale boe blong hem Rehoboam i kam king.

Ansa Blong Sam Kwestin Long Saed Blong Baebol

1:5​—?From wanem Adonia i wantem kam king taem we Deved i laef yet? Baebol i no talem from wanem. Be fasbon mo seken bon boe blong Deved tufala i ded finis, hemia Amnon mo Absalom, mo ating narafala boe blong hem, Kileab, hem tu i ded. Hemia i min se Adonia nao hem i olfala moa i bitim ol narafala boe we i stap, mo maet hemia i mekem se long tingting blong hem, hem nao bambae i mas kam king. (2 Samuel 3:​2-4; 13:​28, 29; 18:​14-17) Adonia i pulum man ya Joab finis blong i kam sapotem hem, hem i lida blong ol ami. Mo hem i pulum hae pris ya Abiata tu i biaenem hem. Ale from samting ya, ating Adonia i harem se sipos hem i putumap hem wan i king bambae hem i winim sapot blong ol man isi nomo. Baebol i no talem sipos Adonia i save se Deved i bin wantem putum Solomon nao i king. Be yumi luk se taem Adonia “i go blong mekem sakrefaes” hem i no singaot Solomon mo ol narafala gudfala fren blong Deved i go. (1 King 1:​9, 10) Hemia i soem se maet long tingting blong Adonia, Solomon i olsem enemi blong hem from we i save tekem ples blong king.

1:​49-53; 2:​13-25​—?Solomon i fogivim Adonia finis, ale from wanem biaen hem i girap i kilim Adonia i ded? Adonia i askem Batseba blong i go askem King Solomon se i givim Abisag blong i kam woman blong hem. Batseba i no luksave trik blong Adonia, be Solomon i kasem tingting we Adonia i gat taem hem i askem woman ya. Deved i no bin slip wetem naesfala woman ya Abisag, be long lukluk blong ol man, Abisag hem i olsem woman blong Deved stret. Folem kastom blong ol man long taem ya, taem Deved i ded, woman ya bambae i go long han blong man we i gat raet blong kam king long ples blong Deved. Taswe, maet Adonia i ting se sipos hem i tekem Abisag i kam woman blong hem, bambae hem i gat janis bakegen blong kasem paoa blong king long ples blong Solomon. From we Solomon i kasem save se hemia wan trik we Adonia i wokem blong kasem paoa olsem king, ale Solomon i karemaot fogif ya we hem i bin putum long Adonia mo i kilim hem i ded.

6:37–8:2​—?Long wanem yia oli openem tempol? Oli finisim wok blong bildim tempol long namba eit manis blong yia 1027 B.K.T., hemia long namba 11 yia we Solomon i rul. I luk olsem se i tekem 11 manis evriwan blong putum evri samting insaed long tempol mo blong mekemrere ol narafala samting. Ale, i luk olsem se oli openem tempol long namba seven manis long yia 1026 B.K.T. Bifo we stori ya i tokbaot opening ya hem i tokbaot sam narafala haos we oli wokem afta we oli finisim tempol. Ating oli raetem stori olsemia blong givim save nomo long saed blong olgeta wok blong bildim ol haos we oli bin gohed raonabaot long taem ya.​—2 Kronikel 5:​1-3.

9:​10-13​—?Taem Solomon i givim 20 taon blong Galili olsem presen long King Hiram blong kantri ya Taea, hemia i laenap wetem Loa blong Moses? Ating Loa we i stap long Levitikas 25:​23, 24 i stret nomo long ol graon we ol man Isrel oli stap long hem. I luk olsem se ol taon ya we Solomon i givim long King Hiram, oli no gat man Isrel i stap long olgeta, nating se oli stap long Promes Lan. (Eksodas 23:31) Be ating samting ya we Solomon i mekem i wan saen finis se hem i stat blong no moa folem Loa fulwan olsem fastaem. Hemia nao from wanem hem i tekem “plante hos blong ol soldia blong hem” mo i tekem plante woman blong hem. (Dutronome 17:​16, 17) Nating se i olsem wanem, be King Hiram i no glad long presen ya. Maet hemia from we ol hiten man we oli stap long ol taon ya oli no stap lukaotgud long ol taon blong olgeta, no maet hemia from we oli no stap long ol gudfala ples.

11:4​—Solomon i lego bilif taem hem i kam olfala. ?Hemia from we hem i stap lusum tingting? No, i no gat samting we i soemaot se i olsem. Solomon i yang nomo taem hem i stat rul olsem king, mo hem i rul blong 40 yia, taswe hem i no olfala tumas taem hem i ded. Mo tu, yumi luk se hem i no lego Jeova fulwan. I luk olsem se Solomon i traem blong joenem skul blong ol woman blong hem wetem wosip blong Jeova.

Ol Lesen Blong Yumi:

2:​26, 27, 35. Olgeta samting we Jeova i talemaot, oli mas kamtru. Taem oli karemaot Abiata long wok blong pris, samting ya i mekem ‘tok we Jeova i bin talem long pris Ilae bifo i kamtru, se long fiuja, olgeta we bambae oli kamaot biaen long hem bambae oli no moa pris.’ Mo taem oli putum Sadok, we i laen blong Finehas, blong i pris long ples blong Abiata, samting ya i laenap wetem ol tok we i stap long Namba 25:​10-13.​—Eksodas 6:25; 1 Samuel 2:31; 3:12; 1 Kronikel 24:3.

2:​37, 41-46. !I rong olgeta blong ting se yumi save brekem loa blong Jeova mo no kasem panis! Olgeta we oli jusum blong lego rod ya ‘we i smol mo we i go kasem laef,’ bambae oli mas kasem nogud frut from desisin ya we oli tekem we i no waes nating.​—Matiu 7:14.

3:​9, 12-14. Jeova i ansa long prea blong ol man blong hem taem oli askem waes, taem oli wantem kasem save samting, mo taem oli askem hem blong lidim olgeta blong mekem wok blong hem.​—Jemes 1:5.

8:​22-53. Tangkiu we Solomon i gat long Jeova i kamaot long hat blong hem fulwan. !Hem i presem Jeova from we hem i gat lav we i kaengud, i mekem ol promes blong hem oli kamtru oltaem, mo i stap harem ol prea! Taem yumi tingting dip long ol tok we Solomon i talem long prea blong hem taem oli openem haos blong God, samting ya i save halpem yumi blong gat tangkiu long Jeova from ol nambawan fasin blong hem.

11:​9-14, 23, 26. Taem Solomon i olfala hem i no moa obei fulwan, ale Jeova i mekem we sam man oli kam agensem Solomon. Aposol Pita i talem se: “God i agensem olgeta we oli praod, be long olgeta we tingting blong olgeta i stap daon, hem i stap givhan long olgeta long gladhat blong hem.”​—1 Pita 5:5.

11:​30-40. King Solomon i lukaot rod blong kilim Jeroboam i ded from we hem i harem profet tok we Ahia i talemaot long saed blong Jeroboam. !Tru ya, fasin blong Solomon i jenis bigwan! Samwe long 40 yia bifo, taem Adonia mo ol fren blong hem oli traem kafsaedem rul blong hem, hem i rere nomo blong fogivim olgeta, hem i no wantem givimbak nogud fasin ya we oli mekem long hem. (1 King 1:​50-53) Yes, fasin blong hem i jenis from we hem i lego Jeova.

KANTRI YA WE FASTAEM I STAP ANINIT LONG WAN KING NOMO, NAOIA I SERAOT

(1 King 12:​1–22:53)

Jeroboam mo ol man oli kam long King Rehoboam mo oli askem long hem blong i karemaot baden we papa blong hem, Solomon, i bin putum long olgeta. Be King ya i no wantem mekem samting ya we oli askem, hem i talem se bambae i mekem olgeta oli hadwok moa. Ale ten laen blong Isrel oli girap agensem hem, nao oli putumap Jeroboam i king blong olgeta. Kantri blong Isrel i seraot aninit long tu king. Rehoboam i rulum tufala laen ya Juda mo Benjamin long saot, mo Jeroboam i rulum tenfala laen long not blong Isrel.

Jeroboam i no wantem we ol man oli godaon long Jerusalem blong mekem wosip. Ale, hem i wokem tu smol buluk long gol, i putum wan long Dan mo narawan long Betel, blong ol man oli save wosip long tufala ples ya. Ol king we oli rul long Isrel afta long Jeroboam, i gat Nadab, Bahasa, Elaha, Simri, Tibni, Omri, Ehab, mo Ahasia. Mo ol king we oli rul long Juda afta long Rehoboam, i gat Abia, Asa, Jehosafat, mo Jehoram. Ol profet we oli mekem wok blong God long taem blong ol king ya, i gat Ahia, Semaea, mo wan man blong God we oli no talem nem blong hem, wetem Jehu, Elaeja, mo Mikaea.

Ansa Blong Sam Kwestin Long Saed Blong Baebol:

18:21​—?From wanem ol man oli no talem wan samting nating taem Elaeja i askem olgeta se God blong olgeta hem i Jeova no Bal? Maet hemia from we oli luksave se oli no stap givim wosip i go fulwan long Jeova olsem we Jeova i wantem, mo from samting ya tingting blong olgeta i stikim olgeta. No maet tingting blong olgeta i no moa stikim olgeta nating, ale oli harem se i no rong blong wosipim Bal, we long semtaem oli man blong Jeova. Afta nomo, taem Jeova i soemaot paoa blong hem, oli singaot se: “[Jeova] nomo, hem i God! ![Jeova] nomo, hem i God!”​—1 King 18:39.

20:34​—?Afta we Jeova i givhan long Ehab blong winim ol man Siria, from wanem Ehab i no kilim king blong olgeta, hemia Benadad, i ded? Ehab i no kilim Benadad i ded be i mekem wan kontrak wetem hem se bambae i givim sam ples long hem long bigfala taon blong Sameria, hemia Damaskes. Ating King Ehab i wantem yusum ol ples ya blong mekem bisnes no maket. Bifo, papa blong Benadad i bin karem sam ples long Sameria we hem i save yusum blong mekem bisnes. Taswe, Ehab i letem Benadad i gofri from we Ehab ya i wantem mekem bisnes blong winim mane long Damaskes.

Ol Lesen Blong Yumi:

12:​13, 14. Taem yumi gat sam impoten desisin blong mekem long laef, yumi mas lukaot advaes long sam man we oli waes mo we oli bigman finis long tingting blong olgeta. Olgeta ya oli save wanem we Baebol i talem mo oli tinghae tu long ol rul blong God.

13:​11-24. Advaes no tingting we yumi kasem long narafala be yumi harem se yumi no sua long hem, ale, yumi mas jekem oltaem wetem ol tok blong Baebol, i nating sipos hemia we i givim advaes ya i wan Kristin brata no sista blong yumi we long tingting blong hem, hem i wantem halpem yumi.​—1 Jon 4:1.

14:13. Jeova i lukluk long hat blong yumi blong traem faenem gudfala samting long yumi. Nating se gudfala samting we yumi mekem i smol nomo, Jeova i luk samting ya olsem se hem i bigwan taem yumi traem bes blong yumi blong mekem wok blong hem.

15:​10-13. Yumi no mas fraet blong sakemaot apostasi * mo leftemap trufala wosip.

17:​10-16. Wido blong Sarefat i luksave se Elaeja hem i wan profet mo i welkamem gud hem, ale Jeova i blesem ol wok we woman ya i mekem wetem bilif. Tede tu, Jeova i luk ol wok we yumi mekem wetem bilif, mo i blesem olgeta we oli sapotem wok blong Kingdom long defdefren rod.​—Matiu 6:33; 10:​41, 42; Hibrus 6:10.

19:​1-8. Taem ol man oli agensem yumi bigwan, yumi save sua se Jeova bambae i halpem yumi.​—2 Korin 4:​7-9.

19:​10, 14, 18. Ol trufala man blong Jeova oli neva stap olgeta wan nomo. Oli gat Jeova mo ol brata blong olgeta raon long wol.

19:​11-13. Jeova i no nem blong wan paoa we i stap long ol samting long wol ya no wan god we i laef long win no narafala samting olsem. Nogat.

20:11. Taem Benadad i tok flas se bambae hem i spolem Sameria, king blong Isrel i ansa long hem se: “Prapa soldia i save mekem bigmaot, be biaen long faet nomo, i no fastaem.” Tru ya, afta we faet i finis nao wan soldia i save tokflas sipos hem i win. Long sem fasin, taem oli givim wan wok long yumi blong mekem, yumi mas lukaot blong no tokflas from wok ya olsem se yumi sua fulwan se bambae yumi mekemgud wok ya.​—Ol Proveb 27:1; Jemes 4:​13-16.

Hem i Givhan Bigwan Long Yumi

Taem Moses i ridimaot Loa long ol man Isrel long Hil ya Sinae, hem i talem long olgeta se: “Naoia, mi mi givim tok ya long yufala, blong yufala nomo i jusumaot se yufala i wantem blong hem i blesem yufala, no i mekem trabol i kam kasem yufala. Sipos yufala i obei long ol loa ya blong hem we mi mi stap givim long yufala tede, bambae hem i blesem yufala. Be sipos yufala i no obei long olgeta, nao yufala i go mekem wosip long ol narafala god ya we yufala i no mekem wosip long olgeta bifo, bambae hem i mekem trabol i kam kasem yufala.”​—Dutronome 11:​26-28.

!Ol stori long buk blong Fas King oli soemaot klia se ol tok ya blong Moses oli tru tumas! Olsem yumi luk finis, buk ya i tijim plante gudfala lesen long yumi. Tok we i kamaot long buk ya i wan samting we i laef, i stap wok, mo i gat paoa.​—Hibrus 4:12.

[Ol Futnot]

^ B.K.T. i minim Bifo Kristin Taem.

^ Fasin blong lego trufala bilif mo agensem hem.

[Tok blong pija long pej 29]

Tempol ya wetem sam narafala haos bakegen we Solomon i wokem

[Tok blong pija long pej 30]

Afta we Jeova i soemaot paoa blong hem, ol man oli talem se “![Jeova] nomo, hem i God!”